Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 04.11.1934, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Þegar kolanámurnar brenna.
NÁMAVERKAMENN! Þiegar
maður heyrir petta eina orð
©Öa sér pað á prienti, er sem macf
nr sjái heilan her af flla klæddf-
«jm, horuðum og sótsvörtum
niömiurn streyma úr björtu sól-
iskiniuu niður í jöíðirya. Við, sem
aldreí höfum komið íniður í
foolanámur, gerum okkur ýmsar
hugmyndir um æfi peiríra manma,
sem vinna par. Sumar p-eirra -eru
eí til vill langt frá verúleikanum,
og pó geta pær fréttir, sem alt
af berost hingað með stuttu milli-
bili, um hin ægilegu námaslys,
giefið mauni mokkra hugmynd um
(rær ægil-egu hættur, sem ógna
peinr vierkalýð ,s-em pessa vinnu
stundar.
I eftirfarandi gnein skýrér ung-
*tr darrskur verkfr.æðingur, Willy
Heisiing, oig hefir han;n kynt sér
málið vel, frá vinnunlnli í námum-
mm iog peirn mi-klu hættum, sem
par etriu í hverju fó-tmáli, jafnv-el
liverju handtaki.
Hrœöilegar tölur.
NámaYÍnnan er hættuleg, hættu-
iegri en flestir gena sér hugmynd
om. AlLr, som faHa niðu)r í náanux
til að skioða pær, verða áður en
peir fara -niður að undirrita yfin-
lýsiingu um, að peir „geri enga
kröfu til skaðabóta eða trygg-
Inga, pó að peir v-erði fyrir slysi.“
Stænsta námaslys, s-em sögur
(ara af, vahð x Courriéres, skamt
Irá Lille í Frakklandi, ánið 1912.
Þá fóiust 1000 -námaverkamienn.
Við námáslys x Haímni 1908 fórust
355 verkamenn, 1923 fórust 145 í
námu í Efri-Slesxu, 1930 fórust
|B50 í Alsdorf, skamt frá Aachen.
í janúar í v-etur voru 140 menn
lokaðir inni í bnennaindi námu í
Oss-egg í Bæheimi. Námiugö-ngin
voru innsígluð -og verkamienninnir
(órust allir. Síðasta námaslysið
vai'ð í Wnexham í Wal-es unx
daginn; par fónust 264 mienn.
Þetta enu að ei-ns n-okkur
dæmi úr sögu pessanar v-erka-
mannastéttar, ien pa-u gefa pó -ekki
nægilega hugmynd um hætturnar,
eem fylgja pessari viinnu. Skýnsl-
uxnar um dauða msðal námsíí-
verkamanna sýna, að fleiri farast
dagl-ega af slysum, sem v-erða
| námunum, en peir, s-em farast
við stórslysin. Hér skal að eins
getið eins dæmis, er sýnir pietta:
t námunum í Dortmund hafa síð-
Ustu 40 ár farist af slysum 500
—1500 árl-ega. Það er sama og að
við framl-eiðisiu hverra 75 púsund
smálesta af kolum farist einn
maður.
Huernig uilja námaslysin
til?
Námaverkamiennirnir -ei’u, pegar
peir em að vinnu, í stöðugrj
hættu. Stór stieinhella losnar ait í
eá-nu úr loíti námagangsi-ns, verka-
maður verður undir benni og bið-
ur bana. Námxxgöng hrynja og
uindir grjótinu verða allir piexr,
siem í göngiunum hafa verið við
vi-nnu. Námugöngunum er eiins og
kunnugt er haldið uppi með
pykk'um staurum ,en pyngslin á
peim geta orðið svo mikil, ;að
peir bnotni leins og eldspýtur, -og
pá er dauði'nn vís. Sem stendur
e,r nú byrjað á pví að st-eypa
n-ámagöngin og ha'fa í steypur.ini
pykka járnstólpa.
Slys af pess-um völdum eru
mjög tíö, en venj-ulega farast ekki
margir m-enn í ein-u við pau.
Stænstu námaslysin eru hinar
svonefndu námasprengjngar, en
peim fylgja nám-uhrun og fram-
leiðsla eitraðs gasl-ofts. Þ-essi
slys hræðast ■námiaverkamienn
nnest af öliu, pví að við pau geta
íarist hundruð rnanna.
Eldfimt loft i. námagöng-
unum
Spnengin-gamar enu venjulega
gas- eða k-o I asa 11 a-s p rengingar.
Með sköpun k-olanna í púsundir
ára h-afa jafnfnamt skapast ýmsar
gastagundir, sem safnast saman,
ýntjst í holum -eða sprungum eða
í kolunum sjálíum. Þegar kolin
-eru -numin úr jörðinni, losnar gas-
ið og sígur út í náinagöngiin,
blandast par l-oftinu og par með
er kioniið spnengjuloít. Þýzkir
námaverkamienn nefina piessaloft-
blö-ndun „schlagende w-etter“, p.
e. spnengjuloft. Alt af er tölu1-
v-ert af pessu 1-ofti í námagöng'-
unum, en stundum k-emiur pað:
alt í einu fyi'ir og pá helzt v-egna
jarðhnæriixga, sem merrn verða
ekki varir við, að gasið 1-osnar
úr fylgsnum sínum og stneymir
út í göngin; pá er hætta á ferð-
um. Jafnvel öriítið atvik getur
valdið spr-engingu. Það parf
jafnvel ekki m-eii'a ien að neisti
hlaupi undan hakahhöggi, pá er
námuspxenging orðin á broti úr
sekúndu og loftið er orðið að
báli.
Ýmisliegt er gert til að vei'jast
piessu. Stöðugt eftirlit -er með
loftinu í námunum, stórar dæ-1-
ur dæla nýju lofti inn og gömlu
lofti út úr námunum. Surns stað-
ar lexju gerðar spxiengingar í námi
unum, án p'ess að menn séu við,
til að rannsaka hv-ort sprengjuý
loft sé, og á eftir er loftinu dælt
upp úr námunum.
En pað hefir rieynst ómögul-egt
að skapa n'ægil-egt öryggi fyrjr
piessnxm sprengingum. Gasið kemi-
ur alt i -einu oft og tíðum og
spxiengingannar verða skyndilega.
„Þrumuský“ af kolasalla
Kolasallasprengingaxinar eru að
fliestu mjög Ixkar gassprengingunf
um, en pær eru taklar hættuf
legri. Meðan v-erið er að nema
kolin og mylja pau, safnast sami-
an mikið af k-olasalla, ogefhann
af einhverri ástæðu pyiiast upp
í loftið, skapast önnur loftblöndí
lun, sem, í raun og veru -erhættxxí-
legri blöndun ien loft- og gas-
blö-ndun. Það er m. a. vegna p-ess,
að litlu kolasaCakornin eru umý
lukt gasefni.
Ikviknunin verður oftast eins
og við gassprengingarnar. Jafnt
vel örlítill rafmagnsneisti frákola-
sallanuxxi sjálfum getur valdið x-
kviknun og sprengingu, pví að
pegar kolasallinn pyrlast upp í
loftið, myndast rafmagn í hon-
um. Ský af kolasalla er pví mjög
líjkt prumuskýi. Og eins og raf-
ihteðslan í prumuskýi getur vald-
ið ^ldingu, getur hleðslan í skýi
af kola alla myndað eld ngu, pó
að hún sé auðvitað miklu minni.
Þegar spnengingar af völdum
kolasalla verða, myndast mikill
eldur í -námunum. Af pessari á-
stæðu urðu slysin bæði í Osl-
segg og Wrexham.
(Frh. á 6. síðM,)
NÁMUBÆR I ENGLANDI.