Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 10.05.1936, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
„Litla, hvíta Msíi í shóginuT
(Plestir Reykvíkingar — og raun-
ar fleiri — kannast við Ástu málara.
Hún var fyrsta íslenzka konan, sem
tók sveinspróf í handiðn, en hún lét
ekki þar við sitja, heldur tók hún
einnig iðnmeistarapróf (í Hamborg)
og, það vér bezt vitum, mun hún
vera fyrsti Islendingurinn, sem það
gerir.
Grein sú, sem hér fer á eftir
birtist í Heimskringlu 1. f. m. Þar
segir Ásta ofurlitið frá ævi sinni og
sýnir greinin að hún kann ekki sið-
ur að halda á penna en pensli.
Eftir Ástu Árnadóttur málara.
ASTA MÁLARI
Myndin, sem fylgir, er af Ástu
fimtugri (fædd 3. júli 1883). Rauna-
legast er, eftir alt, sem á daga henn-
ar hefir drifið, að hún skuli ekki
geta fengið þeirri sterku þrá sinni
fullnægt, að komast heim.)
andi yfir vaðmálinu niðri í flæ'ð-
armáli á Akureyri, kom þá til
mín kona, hæg og lágróma, og
býður mér að koma hieim m-eð
sér, spyr hún mig hvert ég ætli.
Ég kvaðst ætla til Reykjavíkur, en
skorti peninga í fargjaldið. Þá
býður hún mér að kaupa af mér
vaðmálið, svo ég geti komist
þangað.
Seinna átti þessi kona heima í
Reykjavík, og aldrei kvaðst hún
mundu gleyma unglingnum með
vaðmálið í flæðarmálinu, sem
sýslaði þar við skeljar og hafði
hvergi höfði sínu að að balla.
Og blessuð sértu ávalt fyrir hug-
ulsemina frú Knutsen. (Hólmfríð-
ur, systir Þ. Gíslasonar ritstjóraj).
Ég vildi ekki verða vinnukona,
ég vildi vera sjálfstæð, fá at-
vinnu, sem væri launahærri, svo
ég gæti betur hjálpað móður
minni.
Ég vildi reyna sjóinn — komast
á skútu, — en ekki tókst mér að
fá skiprúm, hvernig sem ég
neyndi.
Til Reykjavíkur vildi ég kom-
ast, til að læra að mála. Fór til
íslenzkra málarameistara, en þeir
urðu forviða og töldu slíkt óráð
hið mesta.. Frá því ég var barn,
iangaði mig afar mikið til að
læra að mála. Eitt sinn er ég var
lítil stelpa, var ég að fletja grá-
sleppu. Skar ég þá yfir þrjá fing-
TKAÐ er nú eins og allir vita
dagiegur viðburður, að hús
bnenni og slys verði, en hvað er ;y ur og framan af einum. Ég komst
þá hægt að segja? Jú — það er ylheim og þá leið yfir mig. Ég
margt að segja. Fornar undir iopn »var með hvíta svuntu og litaði
ast, >og verða þá svo viðkvæm- blóðið á hana myndir. Ég rakn-
ar, að gætilega verður að fara til
að halda jafnvæginu.
Ég finn hvöt hjá mér til að fana
dálítið aftur í tímann og íýsa
aðal viðburðum úr lífi mínu.
Ég er fædd og uppalin í
Narfakoti í Njarðvíkum, dóttir
Árna Pálssonar bónda iog barna-
kennana og konu hans. Við vor-
um 10 systkinin og var ég næst
elzt, Þegar faðir okkar dó árið
1900 fór ég að vinna fyrir mér
í vistum á Seyðisfirði. Og féll
mér sá starfi ekki illa. En ég
fann tii með móður minni og sá,
að laun min voru lítil. Svo til
þess að vinna fyrir virkilega
miklu kaupi tók ég mig upp
og réðist í kaupavinnu á eitt
frægasta heimiiið Norðanlands. —
En að sumrinu liðnu var kaup-
ið litið annað en vaðmál, gott
vaðmál auðvitað. Það var nokk-
uð æfintýralegt, er ég sat skæl-
aði úr yfirliðinu við þann draum,
að mér fanst guð standa hjá mér
og segja: „Málaðu stúlka, mál-
aðu!“ og benti mér um leið á
hinn himneska morgunroða. —
Seinna hreif mig himinbláminn
og vötnin, svo að ég hét því að
ég skyldi ekki hætta fyr en ég
gæti lært að mála.
Svo hitti ég danska málarawn,
Berthelsen, og hann veitti mér
viðtöku. Hann sagðist viera
margra bama faðir og lofaði að
annast mig eins og ég væri dóttir
hans. Hann hafði mikið að gera,
og fékk ég því oft aukavinnu.
Þetta var 1903 og nú safnaðist
hópurinn aftur heim til mömmu,
og nú vanin ég öllum stundum.
Við áttum erfitt í fyrstu, en svo
reyndum við systkinin að hjálpa
hvert öðru, og alt fór vel. Ég
vaxrn hjá Berthelsein til 1906. Þá
sigldi ég til Hafnar í fyrsta sinn.
Komst að hjá prófiesaor Over-
gaard, kvaðst hann hafa kient Ein-
ari Jónssyni og Ásgrími Jónssyni,
og lét mikið af gáfum þeirra til
lista. Ég hafði iðnaðarstyrk fyrir
eitt ár, og átti auðvitað að vera
á iðnaðarskóla, en hann var enn
ekki opinn fyrir konur..
Næsta haust hafði ég þann
hieiður, að vera fyrsta konan, sem
sótti um inngang í iðnaðarskóia
þennan. Prófessor Overgaard gaf
mér mjög góð meðmæli til ís-
lenzku stjórnarinnar, að styðja
mig áfram á braut listarinnar.
Ég var við nám eitt ár hjá kon-
unglega hirðmálaranum í Höfin,
og vann fyrir beiðursmerki, sem
sýnt var ásamt 70 annara við
sveinspróf á Ráðhúsinu i K,-
höfn 7. marz 1907.
Og enn þráði ég að komast
lengra. Lagði af stað til Þýzka-
lands í óvissu og kunni mjög
lítið í þýzku. En ég var með
sveinsbréfið mitt á fjórum tungu-
málum.
í Þýzkalandi var tekið á móti
mér af ókunnugum. Lenti ég fyrst
í Hamborg og dvaldi þar í nokk-
ur ár; og þar átti ég mín einkenni
legustu æfintýri. (Skrifaði æfi-
sögu mína á nokkur hundruð
blöð, en þau fórust í eldinum og
koma því aldrei fyrir almennings
sjónir.); í maí 1910 tók ég meist-
arapróf í Hamburger Gewerbe-
kammer og stóðst það. Fór svo til
íslands með meistiaratitilinn und-
ir annari hendinni — en tæpra
tveggja ána gamlan gullfagran
son, undir hinni, í rauðum föt-
um með röndótta silkiskotthúfu,
líkt og engill úr álfheimum —
(sonur ljúflings).
Þá sigldi ég móti straumnum
og mun ég hér ekki meira um
það mæJa. n ég hafði unnið
|mér frægð i fiamandi landi, með
því ég var fyrsta konan, sem
tekið hafði roeistarapróf í hús-
málningu á Pýzkalandi.. Ég stund
aði þar einnig teikniskóla og sér-
fræðiskóla í marmara- og viðar-
eftirlíking og fl. og fékk verðlaun
jfyrir skuggamyndirniar míiniar.
Blöð og timarit fluttu greinar og
myndir af mér.
Ég hafði þá óseg anl ga löngun
til að halda áfram lista’irautinni
en varð þá frá að hve fa, þar eð
ég áleit, að húsamálning mundi
borga sig bezt; enda vann ég á
sumrin og sótti skóla á vetrum,
því ég varð að standa straux*
af litla huldumanninum mínttm..
Ég var að eins ein kona af átj-
án. Mieistaraprófið var í vændum;
og urðu þeir að breyta herra i
Fráulein á skjalinu, sem ég fékk,
til þess að geta sótt um þannig
lagað próf, „tbeoretisches" (bök-
legt og munnlegt próf). Einnig
sveinspróf og gera málning á hús-
um upp á eigin spýtur og skugga-
myndir manna og eftirlíking
trjáa.
Þessi ár hefðu mér oft verið
afiar erfið, ef ekki hefði ég átt að
elskulegan bróður minn ÁrsæL
sem var þó svo ungur. En — „ber
er hver að baki nemabróðureigi,“
segir máltækið. Við vorum saman.
í Berlín.
E
ITT sumar vann ég við máln-
ing í Dxiesden. Það er indæli
bær. Hreinn — gamall og nýr, og
fullur af listafólki, óperuhúsum.
og söfnum og hafði ég yndi af
á sunnudögum að athuga söfnin.
Ég vann þar hjá konunglegum
meistara. Við máluðum m-est í
stjómarráðinu, Landgericht, í
kirkjum og víðar. Þar undi ég
mér bezt af öllum stöðum í
heiminum sem ég hefi dvalið í,
að Reykjavík undanskildri..
Svo hvarf ég til Hafnar aftur
og settist þar að um tíma, í fé-
lagi við aðra stúlku. En þar átti
ég ekki heima, enda þótt ég befði
stundað þar skóla áður. Það gekk
íjómandi í fyrstu, — blöðin mint-
ust okkar. En svo skeði sá at-
burður á fyrsta ári, að elzta syst-
ir mín misti manninn sinn í sjó-
inn frá tveimur börnum á fyrsta
og öðru ári. Hvarf ég þá heim
og settist að í Reykjavík. Vorum
við svo saman systumar upp frá
því. En móðir okkar annaðist
heimilið og litlu föðurlausu böm-
in okkar meðan við v-orum úti
að vinna og var oft margt í heim-
ili. Systir mín stundaði bókband
hjá Ársæli bróður okkar eða var
í bókabúðinni hans. í Reykjavík
var mér vel tekið. — Um 80 befð-
ark-onur héldu mér samsæti á op-
inbemm stað og færðu mér Ijóð
eftir Jón Trausta (Guðm. Magn-
ússon) skáld, en í hans húsi
áttum við heima í mörg ár, og
var þeim hjónum það kærk-omið,
þar sem þeim varð ekki bam®
auðið. Við systurnar áttum marg*
indæla stund saman með bömum
okkar, með því að ég hafði allt af
góða atvinnu.
Þannig liðu 10 ár. Þá hvað? *
Frh. á 6. síðte.