Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 01.05.1938, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
BREZK FLOTADEILD Á HERSKIPAHÖFN BRETA í GIB RALTAR.
~~r
SÉÐ YFIR DANSKA LÁG-
LENDIÐ. (Frh. af 2. síðu.)
Danmörku getur maður nærri
því sagt, að séu töluð mörg mis-
munandi tungumál og þó er
landið meira en helmingi
minna en ísland og samgöng-
urnar svo mikið betri, að slíku
er ekki saman að jafna.
Maður getur skipt dönsku í
minnst 8 aðalmállýzkur, sem
greinast svo aftur í aukamál-
lýzkur. Aðalmállýzkurnar eru:
„Vendsyssel“-mállýzkan (Norð-
ur-Jótlandi), vestjózka, mið-
józka, austjózka, suðurjózka,
fjónska, sjálenzka og Kaup-
mannahafnarmálið. Og svo er
talað sitt málið á hverri smá
eyju, og eyjarnar eru margar.
Svo mikill mismunur er á
þessum mállýzkum, að Kaup-
mannahafnarbúi, sem aldrei
hefir verið á Jótlandi, skilur
alls ekki vestjózku. Er hún mik-
ið ólíkari því máli, sem hann
er vanur að tala, en bæði
sænska og norska. Ég ætla að
setja hér eina vísu, sem dæmi
um józku og nú skulum við
sjá, hvort þeir íslendingar, sem
hafa lært dönsku í skólunum,
skilja mikið:
Mi náálo Pe sme æ en ondele
» . Jen
e sæjer a, sjel om kan á æ
mi ven;
vil en táál for en sag á
sá smál leste ve,
sá spöer han sá tvæere: „Hva
nöll er ette.“
(Tekið eftir „Folkehöj-
skolens Sangbog).
Þetta er byrjunin á þekktum
józkum söng, sem allir Jótar
kunna.
Ég reifst um daginn við gáf-
aðan ungan Dana, sem er gagn-
fræðingur. Hélt ég því fram, að
maður ætti að setja málfræðis-
reglur og kenna síðan börnun-
um í skólunum að fara eftir
þeim. En hann hélt því fram,
að það ætti að láta fólkið tala
alveg eins og það kærði sig um
og svo ætti að breyta málfræð-
inni eftir því, hvernig það tal-
aði! Hann sagði, að þetta þýddi
ekkert að kenna fólki að tala
eftir ákveðnum reglum. Það
vaéri fullk'omlega náttúrlegt, að
haga reglunum eftir því, hvern-
ig fólkið vildi tala og slíkt
væri eðlileg þróun málsins. —
Hugsið ykkur, að það ætti að
reyna að breyta íslenzku mál-
fræðinni eftir öllum þeim
rangfærslum, sem Reykvíking-
ar segja! Hvernig ætli íslenzk-
an væri svo eftir 100 ár?
En eins og ég hefi sagt áður:
Danir eru duglegir. Danmörk
er land hinna verklegu fram-
kvæmda. Dönsku brýrnar eru
löngu heimsfrægar. Flestir hafa
heyrt talað um Stórstraums-
brúna, sem var vígð nú í haust.
Er það lengsta brú í Evrópu.
Margar aðrar stórbrýr eru í
Danmörku, en ekki yfir ár eða
fljót, eins og heima, heldur yf-
ir sundin milli eyjanna. Því
virkilegar ár eða fljót finúást
ekki í Danmörku, iðnaðuú ög'
verzlun eru einnig á mjög Háu
stigi. Fiskveiðar eru mikíáfV1
sérstaklega við strendur Jót-
lands. Námugröftur er engWMf
Kalkið er hið eina, sem Dán-‘
ir vinna úr ‘.jörðinni, að undáh-
teknu jarðgasinu, sem þeir’ éÚu''
nú í seinni tíð byrjaðir að bófá1
eftir. En slíkt er ennþá á* tilÞ
... -i r? (
raunastigi.
Landbúnaður er, eins og áðíir
er getið, aðalatvinnuvegur
Dana, enda standa þeir meðal
fremstu landbúnaðarþjóða
heimsins. Þeir eru einnig svo
miklir garðyrkjumenn, að eng-
in þjóð í Evrópu, að undantekn-
um Hollendingum, stendur
þeim framar.
Ég vil einnig fara fáeinum
orðum um trúarlíf Dana. Get
ég búizt við hörðum mótmæl-
um, en hætti samt sem áður á
að segja mína sannfæringu.
Á yfirborðinu er allur fjöldi
Dana svo trúaður, að fáar þjóð-
ir munu komast þar framyfir.
En eftir minni skoðun, er það
aðeins á yfirborðinu. Mestur
fjöldi Dana er trúaður vegna
þess, að feður þeirra, afar og
langafar o. s. frv. voru trúað-
ir. Það er nú einu sinni sið-
ur, og þeir fylgja með, án þess
að brjóta heilann sérstaklega
um trúarleg efni.
Náttúrlega eru ekki allir svo,
en ég sagði líka aðeins flestir.
Ég hefi ótal dæmi, sem sanna
þessa staðhæfingu mína, ef þörf
gerist.
Ég læt nú bráðlega staðar
numið. Mörgum þykir e. t. v.,
að ég hafi verið of harðorður og
dregið fremur fram galla Dana,
en kosti. Ef til vill er þetta
rétt. Og ég vil segja, að þótt
ég finni marga galla hjá Dön-
um, þá eru þeir að mörgu leyti
ágætisfólk. Eins og ég hefi áður
sagt, eru þeir sérstaklega vin-
gjarnlegir og raungóðir. Hafa
þeir ekki sýnt mér an-riað én
gæði og góðvild, síðan ég kohi
hingað til Danmerkur. Þó get
ég ekki stillt mig um að geta
um fáfræði þeirra um íslánd og
íslendinga. Hefir mér oft gram-
izt, að heyra menn, sem tilheyra
þjóð, sem hefir drottriað ýfir
íslendingum í mörg hundruð
ár, halda því fram, að hinir
upprunalegu íbúar íslands1 séu
Eskimóar, sem hafizt við' x
hreysum og veiði hvítabirni og
seli. Hinir „hvítu“ íbúar ís-
lands séu bara afkomendur
þeirra Dana. sem hafi flutt til
íslands! Vitanlega eru ekki
margir Danir, sem álíta slíkíj.
En þó hefi ég kynst l'jórum,
þann tíma, sem ég hefi verið,
hér. Hitt er aftur á móti alment
álit, að íslendingar séu að vísu
hvítir, en þó hálfgerðir villi-
menn, sem búi í kofum og.geti
alls ekki kallast menningar-
þjóð. Ég hefi líka þekkt Dana,
sem hélt að ísland væri álíka
stórt og eyjan Lolland. Hann
hafði séð íslandskörtið á. sömu
síðu og Danmerkurkortið á
landabréfinu sínu, vitanlega
með mikið minni mælakvarða
en Danmörk.
Hér ætla ég nú að láta stað-
ar numið að sinni. Ef einhver
vill spyrja um eitthvað sérstakt,
sem ég hefi skrifað hér, og
hann ekki trúir, þá er það vel-
komið að ég svari. Mun ég
þá leitast við að jEæra fullgild
rök fyrir máli mínu.
Ég vil enda þessar línur með
þeirri ósk, að þótt ég hafi margt
að setja út á Dani, þá megi heill
og heiður fylgja hinni dönsku
þjóð, og skilningurinn milli
íslendinga og Dana vara — á
báðar hliðar.
Davíð Áskelsson.
|NNmtaiiiiiiHiiítiiiiimimiiniiiiiiiíinitiitiiiiiiiiMmi[ciiiiiiiniitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiwwjiiiiiiititiiiHtf
■ Verð viðtcekja er lœgra hér jj
■ á landi, en í öðrum lönd- 1
■ um álfunnar. 1
Vitækjaverzlimin veitir kaupendum viðtœkja
meiri tryggingu um hagkvæm viðskifti en j|p
nokkur önnur verzlun mundi gera, pegar bil« jjjjjj
|H aarrir koma fram í tækjunum eða óhöpp bera =
S5 að höndum. Ágóða Viðtækjaverzlunarinnar m
E= er lögum samkvæmt eingöngu varið til =
í== rekstur útvarpsins, almennrar útbreiðslu pess §j§
§= og til hagsbóta útvarpsnotendum. — Tak- =
~ markið er: Viðtæki inn á hvert— heimili. §s
g Viðtœkjaverzlun ríkisins,
Lækjargötu 10 B. — Sími 3828. §H
lilis