Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 01.05.1938, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
I Ur bréfakörfunni.
Sagnir nm Sjaljapin.
FYRIR nokkru síðan fluttu
blöðin þær fregnir, að
Hinn rússneski söngvari, Fjodor
Sjaljapin, væri látinn.
Enginn söngvari í heiminum
var jafn hátt launaður og hann,
enda var hann hvorttveggja í
senn dásamlegur söngvari og
óviðjafnanlegur leikari.
Það lætur að líkindum, að
slíkur listamaður, sem hann —
hafi að mörgu verið öðruvísi
en fólk er flest og fara hér á
eftir nokkrar frásagnir um
hann, sem sýna að ýmsu leyti
skapgerð hans.
*
Þegar Sjaljapin fyrir 17 ár-
um síðan fór frá Rússlandi, var
hann frægasti söngvari sovét-
ríkjanna, og hafði þar verið
heiðraður með titlinum þjóð-
söngvari. Hann ferðaðist út í
heiminn í söngferð, að því er
hann sagði rússnesku yfirvöld-
unum, en hann kom aldrei til
Rússlands aftur.
í þessi 17 ár, sem liðin eru
frá því hann fór úr Rússlandi,
hefir hann ferðast um heiminn
og sungið, og hann hefir aldrei
sungið fyrir minna en 10.000
krónur á kvöldi.
Þegar hann fór frá Rússlandi
árið 1921 um borð í finnsku
skipi var hann bláfátækur. —
Skip þetta kom við í Kaup-
mannahöfn og lagði að við
Rhedén.
Sjaljapin langaði í land, til
þess að skoða sig um í Kaup-
mannahöfn, en lögreglan rak
hann öfugan um borð aftur.
Hann hafði aðeins sovét-passa,
og Sovét-Rússland var þá ekki
viðurkent af DÖnum.
Samt sem áður var honum
útvegað landgönguleyfi hjá ut-
anríkismálaráðuneytinu, og
sama kvöldið sat hann með
dönskum hljómlistarmönnum
á hótel Angletrere. Hann
var í gömlum og snjáðum
buxum, vestislaus og í slitnum
jakka. Hann var spurður að
því, hvað hann vildi borða og
hann bað um ostrur og humar.
Þegar hann var nýbyrjaður
að borða, hættí hann allt í einu
og sagði:
Ég missi alveg matarlyst-
ina, þegar ég hugsa til þess, að
Glazunoff vinur minn situr
heima í Rússlandi og sveltur.
Það var tónskáldið Glazun-
off.
Þetta kvöld hélt Poul Wiede-
mann veizlu heima hjá sér til
heiðurs hinum tötralega rússn-
eska söngvara.
Sjalapin hélt þar ræðu á
rússnesku og söng hlutverk sitt
úr Boris Godunof, en Wiede-
mann lék undir. Svo fór hann
frá Kaupmannahöfn í það sinn.
*
Sjaljapin var sonur skrifara
eins í Kasan-héraðinu. Faðirinn
var hinn mesti drykkjumaður
og fólkið, sem Sjaljapin um-
gékkst í bernsku þekkjum við
úr sögum Gorkis.
Þegar menn fengu útborgað,
fóiru þeir óðara að drekka vod-
ka, slógust og veltu sér í sorp-
inu. í bernsku var Sjaljapin
b^irinn nærri því daglega.
Þegar faðirinn var drukkinn,
sön^- hann þunglyndisleg lög
með lítt skiljanlegum vísum
við.^Sonurinn hlusfaði á söng-
ipUj og varð hrifinn • af lögun-
iiup,,|17 ára gamall réðist hann
að . leikhúsi. Hann hafði verið
við skósmíðanám og trésmíða-
nám. En nú- lærði hann að
syngja hjá hinum fræga kenn-
ara Usatof, sem ekki einasta
lét sig varða rödd Sjaljapins,
heldur einnig uppeldi hans.
Hinn ungi söngvari fór oft í
bað, en hann átti ekki nema
eina skyrtu. Dag nokkurn sagði
prófessorinn við hann:
— Heyrið mig, Sjaljapin!
Það er óþefur af yður! Farið til
konunnar minnar og látið hana
gefa yður nærföt og sokka, en
þá verðið þér líka að vera þrif-
inn.
Sjaljapin borðaði einnig hjá
Usatof og það tók töluverðan
tíma að kenna honum að láta
vera að stinga fingrunum ofan
í saltkarið, eða setja hnífinn
upp í sig. Og oft var sagt:
— Sjaljapin, þér megið ekki
hnerra yfir borðið.
*
Sjaljapin var frægasti og vin
sælasti listamaðurinn í Rúss-
landi, þegar byltingin brauzt
út, og auk þess var hann mjög
ríkur. En eftir byltinguna áttu
allir að fá sömu laun. Söngvar-
inn átti að fá sömu laun og að-
göngumiðasalinn. Sjaljapin var
þá ráðinn við hið keisaralega
Marinsky leikhús í Petrograd
og varð að ganga að þessum
skilyrðum.
En eitt kvöldið, þegar hann
átti að fara að syngja, var hann
horfinn, og þegar farið var að
leita að honum, fanst hann úti
við aðgöngumiðasöluna, þar
sem hann var að afgreíða að-
göngumiða með mestu sam-
vizkusemi.
— Ég ætla heldur að afgreiða
aðgöngumiða í kvöld, sagði
hann, — þið getið látið að-
göngumiðasalann syngja.
Þá varð leikhússtjórnin að
beygja sig og hann fékk hærri
laun þó ekki í peningum, held-
ur í matvöru.
*
Sjaljapin var einu sinni
spurður að því, hvernig honum
litist á ástandið í Rússlandi, og
hann svaraði:
— Ég er ekki á móti bolsé-
víkunum, þó að ég hafi farið frá
Rússlandi. Þegar ég kom ekki
aftur, var hús mitt gert upp-
tækt og allir mínir peningar,
300 000 gullrúblur. En þannig
eru nú einu sinni lögin í Rúss-
landi, og maður verður að
beygja sig fyrir því.
*
'■ ■•■'{ ■" ■ jvá;
Sjaljapin var ákaflgga skap-
bráður, og kom það fram í bæði
skiftin, sem hann átti að syngja
í Kaupmannahöfn.
í fyrra skiftið var það þegar
hann átti að syngja í Boris Go-
dunof í uppsetningu Wiede-
manns á konunglega leikhús-
inu.
Á einni æfingunni fór hann
burtu fokreiður og sagðist
ekki koma aftur. Rússneski
hljómsveitarstjórinn Mikhail
Steiman, sem hafði komið með
Sjaljapin og átti að stjórna
hljómsveitinni, hugsaði sér ráð
til þess að blíðka Sjaljapin.
Sjaljapin hafði mjög gaman
af því að fara í cirkus, og Stei-
mann fór til Willy Shumann
og spurði hann að því, hvort
ekki væri hægt að koma á heið-
urskvöldi fyrir Sjaljapin í cir-
kus. Jú, ekkert var auðveldara.
Og þegar Sjaljapin gekk inn
í cirkus um kvöldið, stóðu allir
áhorfendur á fætur, eins og
eftir skipun, auðvitað allir
leigðir af Willy, og öskruðu:
— Sjaljapin — Sjaljapin —
Sjaljapin!
Það færðist bros yfir hina
súrdeigslegu ásjónu Sjaljapins;
honum þótti ákaflega vænt uth
að vera sVona þéktur óg vinsæll
í Kaupmannahöfn — og það
var ekki svo gott að neita að
syngja fyrir svona fólk.
Eins og vitað er, heppnaðist
ekki að blíðka skap Sjaljapins,
þegar hann kom í seinni söng-
ferð sína til Kaupmannahafnar
og átti að syngja í Faust. Hann
sagði, að það væri ekki Faust
eftir Gounod, sem verið væri
að æfa á leikhúsinu, og að kór-
söngvararnir hefðu hlegið að
sér. Hann fór í bræði burtu frá
Kaupmannahöfn og tapaði
12 000 krónu launum. En þetta
var í desembermánuði árið
1935, og þá voru engar sýning-
ar í cirkus.
*
í þessi 17 ár græddi Sjalja-
pin of fjár í Evrópu og Amer-
íku. Þegar hann hætti að
syngja, ætlaði hann að hverfa
til Kitzbuhl í Austurríki og
setjast þar að. Þar átti hann
hús með eld. og sprengjutraust-
um kjöllurum, þar sem hann
geymdi gull sitt.
❖
Hinn mikli skapofsi Sjalja-
pins hljóp oft með hann í gön-
ur.
Á æfingu einni í Covent Gar-
den í London fóru þeir að rífast
Sjaljapin uppi á leiksviðinu og
hljómsveitarstjórinn fyrir neð-
an leiksviðið. Útlitið varð stöð-
ugt ískyggilegra, þegar hið
þunga járntjald í Covent Gar-
den féll skyndilega og skildi að
hin stríðandi stórveldi.
Svo heppinn var Sjaljapin
ekki á æfingu einni í óperunni
í Chicago. Hann hrópaði í
bræði yfir alla hljómsveitina:
— Fífl, svín. Og þið þykist
vera listamenn!
Hljómsveitarstjórinn var ít-
ali og lét ekki bjóða sér alt.
Hann stökk upp á leiksviðið og
sló Sjaljápin niður.
Hifliist merkis-
daga í íífi jrðai
með pvi að láta
taká af yður
nýja iiósmynd
á Ijósmyndastofu
SSgarAsir GadfnQiidssoBar
Lækjargötu 2. Sími 1980.
Heknasíxni 4980.