Alþýðublaðið - 03.10.1943, Blaðsíða 4

4
ALÞYOUBLAÐIP
Stuuaudagur 3. *któber 1943»
fUj$q5uMaM5
Útgeíaxdi: Alþýðnflobkarinn.
Ritetjóri: Stefán Fétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4001 og
4002.
Slmar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Bin konmúoistiska
forysti i repd.
KOMMÚNISTAR hafa nú
um nokkuð skeið haft þá
aðstöðu í verkalýðshreifingunni
'hér á landi, bæði í einstökum
verkalýðsfélögum og allherjar-
samtökum þeirra, Alþýðusam-
bandinu. að verkalýðurinn er
farinn að fá nokkra reynslu
af forystu þeirra, bæði út á við
og inn á við.
*
Út á við hafa kommúnistar
til dæmis haft samningsgerð
með höndum fyrir verkamenn-
ina í Dagsbrún hér í Reykjavík
með þeim árangri, að Dags-
brúnarmenn verða nú í fyrsta
sinn í sögu félags síns að vinna
við lakari kjör en stéttarbræð-
ur þeirra norður á Akureyri,
sem hlítt hafa forystu Alþýðu-
flokksmanna.
Þá tilheyrir og hið dæma-
lausa samkomulag sex rnanna
nefndarinnar um hækkun af-
urðaverðsins og hlutfallið milli
þess og kaupgjaldsins þeirri
reynslu, sem verkafólkið og
raunar allt vinnandi fólk í bæj-
um og kauptúnum landsins hef
ir þegar fengið af forystu kom-
múnista út á við; því að í þeirri
nefnd var það kommúnisti,
sem fór með umboð Aiþýðu-
sambandsins og komst að þeirri
hagstæðu niðurstöðu fyrir
verkalýðinn, éða hitt þó heldur,
að kaup meðalbónda, og þar
með verðið á kjötinu og mjólk-
inni, bæri að miða við það, að
meðalárstekjur verkamanna á
landinu væru nú um 10.500
krónur! En fyrir þessa frammi-
stöðu kommúnistans í sex
manna nefndinni verður hið
vinnandi |og neytandi fólk í
landinu nú að greiða milljóna
upphæðir í hækkuðu afurðaj-
verði, umfram það, sem það áð-
ur hefir greitt, sumpart beint,
við dagleg innkaup sín á kjöti
og mjólk, en sumpart óbeint í
fjárframlögum ríkissjóðs til
þess að halda útsöluverði af-
urðanna í einhverjum skefjum.
Það er mikil blessun, eins og
menn sjá, sem verkalýðnum
hefir þegar stafað af forystu
kommúnista út á við — í við-
skiptum hans við atvinnurek-
endur og framleiðendur!
*
En einnig inn á við — í fé-
lags- og skipulagsmálum verka
lýðshreyfingarinnar sjálfrar —
hafa verkamennirnir fengið
nokkurn forsmekk' af ráðs-
mennsku kommúnista.
Það vantar ekki, að kommún
istar hafa talað nóg um einingu
og starf í verkalýðsfélögunum
og allherjarsamtökum þeirra;
því hafi þeir nú máske þá að-
stöðu í þeim* sem raun ber
vitni, að margir hafa trúað
því hafa þeir nú máske þá að-
kommúnistar myndu sýna þá
ábyrgðartilfinningu, að vera
ekki að gera verkalýðsfélögin
og allsherjarsamtök þeirra að
vettvangi flokkspólitísks áróð-
urs fyrir sig.
En hvernig hafa kommúnist-
Baráftan um Sjálfstæðisflokkínn.
I.
AÐ getur varla hjá því
farið, að menn stanzi við
og hugleiði svo sem andar-
taksstund jafn einkennileg um-
mæli og þau, sem nýlega birt-
ust í grein eftir Jónas Jónsson,
formann Framsóknarflokksins, í
blaðinu Degi á Akureyri.
Ummæli J. J. eru þessi:
„Þjóðin og þingið eru hægt og
hægt að skipa sér í tvenn
bandalög. Annars vegar eru
kommúnistar og nokkur hluti
Alþýðuflokksins og lauslynd-
ustu mennirnir í stærsta þing-
flokknum. Kommúnistar marka
stefnu þessarar fylkingar. —
— — Hitt bandalagið er að
myndast. Út um allt land hafa
þúsundir manna í sumar fylgt
með athygli því, sem ritað hefir
verið um þetta efni. Svo að
segja um allt land koma fregnir
um að sveitafólkið þoki sér
saman. Það yfirgefur ekki sína
flokka en það ætlast til af full-
trúum sínurn, að þeir standi ein-
huga móti kommúnistum og
eyðileggingarstarfi þeirra. En
sérstaklega heimta bændur, að
fulltrúar þeirra vinni saman að
verndun fra-mleiðslunnar; hvað
sem líður persónulegum ríg og
gömlum væringum.“
Eins og menn sjá, er hér ekki
jafn greinilega sagt hverjir
mynda hið síðara bandalagið.
Um hið fyrra er ekki að vill-
ast. Það eru kommúnistar, Al-
þýðuflokksmenn (þó ekki allir)
og „lauslyndustu menn“ úr
Sjálfstæðisflokknum, því það er
hann, sem er „stærsti þingflokk-
urinn“.
En hitt „bandalagið“, hverjir
skipa það? Þar- er talað undir
rós, en maður skilur þó að þar
muni skipa sér: Framsókriar-
menn (líklega þá allir), „fast-
lyndir“ sjálfstæðismenn, og þá
það brot úr Alþýðuflokknum,
sem ekki fylgir kommúnistum.
Allir vita nú, að slík skipting
sem hér er boðuð, eða sagt að sé
að myndast, er enn þá engan
veginn komin á, en hins.vegar
benda þessi ummæli, og raunar
mörg fleiri, hjá J. J. á að sú er
ósk hans og draumur, að svona
verði þetta í náinni framtíð. All-
ar greinar J. J. síðan hann hóf
að rita í „Dag“ sýna, að hann
stefnir ákveðið að því, að skipta
þjóðinni í tvo flokka, er bérjist
til úrslita um völdin í þjóðfélag-
inu.
Þessi breytta afstaða J. J. er
mikillar athygli verð. Hún tákn-
ar hvorki meira né minna en
það, að Framsóknarflokkurinn
verður að teljast horfinn frá því
að vera milliflokkur, en það
hefir hann talizt vera allt frá
öndverðu.
9
Samkvæmt kenningu J. J.
verður þá ekki lengur neitt pláss
fyrir milliflokk í íslenzkum
stjórnmálum, heldur aðeins um
að ræða „tvenn bandalög“ —
bandalag kommúnista og ým-
issa lausingja annars vegar og
bandalag bænda og annarra at-
vinnurekenda hinsvegar.
Sé þetta rétt ályktað — og
annað verður í raun og veru
ekki lesið út úr skrifum J. J.
— er þetta mjög þýðingarmikil
breyting í íslenzkum stjórnmál-
um. t
Það er einnig mjög greinilegt
hvert J. J. hyggst að leita um
samstarfsmenn í hinu nýja
bandalagi sínu. Það er til Sjálf-
stæðisflokksins. Um kommún-
ista er ekki að ræða fyrir
bandamenn — þeir eru höfuð-
féndurnir — ekki heldur um
Alþýðuflokkinn, nema þá lítinn
hluta hans — og þá er Sjálf-
stæðisflokkurinn einn eftir, og
J. J. býst við meginhluta hans
í bandalagið, öllum nema þeim
,,lauslyndustu“ eins og hann
orðar það.
Lengi hefir það verið kunn-
ugt, að miklir dáleikar hafa
verið með J. J. og Ólafi Thors,
formanni Sjálfstæðisflokksins,
og er ólíklegt að J. J. hafi ráð-
izt í þetta fyrirtæki — hið nýja
bandalag — nema þar um hafi
verið fullt samkomulag. við Ó.
Th. Bendir því margt til, að
þetta séu samantekin ráð þeirra
þó blöð Sjálfstæðisflokkins láti
sér enn hægt.
Þá styður það enn þessa skoð-
un, að Morgunblaðið hefir upp
á síðkastið mjög tekið að gera
upp á milli manna í Framsókn.
J. J. er sýnilega á hægra brjósti
Mogga, við honum er þar aldrei
blakað, en ráðizt hatramlega á
Hermann Jónasson og Eýstein
Jónsson í hverri greininni af
,annarri. Tíminn sýnist einnig
vera í hálfgerðum vandræðum
með sjálfan sig og málefni
Framsóknar og er það að von-
um, þar sem formaður flokksins
virðist hafa yfirgefið hina fornu
grundvallarstefnu Framsóknar
að vera miðflokkur, og sækir nú
á opnum vettvangi til samstarfs
við afturhaldsöflin í Sjálfstæðis-
f lokknum.
II.
En það eru fleiri en formaður
Framóknar, sem gera sér títt
um Sjálfstæðisflokkinn. Á hinu
leitinu róa kommúnistar lífróð-
ur til samstarfs við hann. Kem-
ur afbrýðissemi þeirra í garð
J. J. hvað átakanlegast fram í
grein Einars Olgeirssonar í Rétti
nýlega, er hann nefnir: „Barátt-
an um tilveru íslendinga/ Grein
þessi er að efni til rógur um
ar farið með þennan trúnað
verkalýðsins?
Bandalag hinna vinnandi
stétta, sem síðasta Alþýðusam
bandsþing fól þeim, í krafti
þess meirihluta, sem þeir hafa
nú í stjórn Alþýðusambandsins,
að ) stofna til eflingar alþýðu-
samtökunum í landinu, hafa
þeir undirbúið með þeim hætti,
í von um flokkslegan ávinning
fyrir sig, að ekki er útlit á öðru,
en að Alþýðusambandið standi
nokkurnveginn eitt uppi, þegar
á stofnfund kemur. Að minnsta
kosti hafa opinberir starfsmenn
þegar afþakkað að vera dregnir
í pólitískan dilk kommúnista
undir yfirskini slíkrar banda-
lagsstofnunar.
Og ekki er viðhorfið glæsi-
legra í fulltrúaráði verkalýðs-
félaganna hér í Reykjavík, þar
sem kommúnistar hafa síðan 1
fyrrahaust einnig haft meiri-
hluta í stjórn. Þar hafa þeir
notað aðstöðu sína 'til þess,
að undirbúa stofnun nýrrar
pólitískrar áróðursskrifstofu
fyrir sig á kostnað verkalýðs-
ins, með þeim hætti og með
þeim árangri, að eini maðurinn
í stjórn fulltrúaráðsins, sem
ekki var kommúnisti — hinn
þrautreyndi og vinsæli trúnað-
armaður sjómanna, Sigurður
Ólafsson — hefir ekki séð sér
fært að vera lengur í stjórn
fulltrúaráðsins, meðábyrgur um
hið ábyrgðarlausa, pólitíska
brölt hinna rússnesku erind-
reka hér á kostnað verkalýðs-
samtakanna, og því sagt sig úr
hehni.
Greinilegar hefði sundrung-
ar- og skemmdarstarf komm-
únista í verkalýðssamtökunum
varla getað sýnt sig en í þeim
pólitíska yfirgangi, sem gerði
þessum fyrirmyndartrúnaðar-
manni sjómannastéttarinnar og
verkalýðsins yfirleitt ómögu-
legt að starfa með þeim og
knúði hann til þess að segja sig
úr stjórn fulltrúaráðsins eftir
þrettán ára starf þar.
Bandaríkin, og skammir um
Jónas Jónsson. Sést bezt af nið-
urlagi hennar, hver ótti komm-
únistum stendur af „sókn“ J. J.
Þar segir:
„Fasisminn á íslandi, Hriflu-
mennskan, hefur hafið sína
sókn. Hún beinist gegn lýð-
frelsi, afkomu, menningu og
sjálfstæði íslenzku þjóðarinnar.
Fasismi þessi vill gera íslend-
inga að verzlunarvöru, er ame-
ríkst auðvald kaupi upp með
sál og sannfæringu eins og Jón-
as frá Hriflu væri að múta sak-
lausum sveitapiltum með smá-
bitlingum. Hriflumennskan vill
gera ísland að stökkbretti ame-
rísks fasisma í hugsanlegri árás
hans á Evrópu, og stofna þannig
sjálfri tilveru þjóðarinnar í
hættu. Sigri þessi stefna, þá
verður þetta tímabil í sögu ís-
lendinga, Hriflungaöld, ef til
vill lokaþátturinn í sögu vorri.
Gegn þessari hættu tortíming-
ar á öllu því, sem oss er kært,
verður að mynda þjóðfylkingu
allra íslendinga, hvar sem þeir
annars standa í flokki eða stétt,
— órofa einingu um frelsi,
menningu og örugga afkomu
allrar þjóðarinnar.“
Hér er svo sem ekki verið að
skafa utan af hættunni, sem
stafar af „Hrifluvaldinu“. Það*
er hvorki meira né minna í veði
en „frelsi, menning og afkoma“
þjóðarinnar, ef J. J. tekst, að
koma á bandalagi sínu við
Sjálfstæðisflokkinn. Og hér er
sama skoðunin á ferðinni og hjá
J. J. Það verður að mynda
„þjóðfylkingu allra íslendinga“
(líklega þó ekki þar með taldir
hinir hættulegu Hriflungar?) til
I
„DETTIFOSS"

fer vestur og norður á ?
þriðjudagskvöld. Vörumót- £
taka mánudag til Húsavík- »
ur, Akureyrar og Siglu-1
fjarðar. Á þriðjudag til ísa- [
fja’rðar og Patreksfjarðar. i

þess að bjarga „frelsi, menn-
ingu og afkomu þjóðarinnar, —
m. ö. o., að mynda ,,bandalag“
sem allra flestra móti „fasism-
anum“ — Hriflungunum!
Kommúnistarnir hér hafa pré-
dikað þessa þjóðfylkingu síð-
ustu tvö árin. Fyrir kosningarn-
ar 1942 átti hún að verða til
með þeim hætti að sameina þar
Kommúnista-, Alþýðuflokk og
Framsókn gegn Sjálfstæðis-
mönnum — „höfuðfjanda ís-
lenzkrar menningar“ — eins og
það hét þá. En þegar til átti
að taka, reyndist sú kenning
kommúnista ekki annað en
blekkingaskraf. Ekkert samstarf
náðist eftir margra mánaða til-
raunir. En það gerðist annað,
sem var býsna athyglisvert.
Það var, að mjög náið samstarf
hófst með kommúnistum og
sjálfstæðismönnum.. Flokkur
,,auðvaldsins“ hér tók komm-
únistana opnum örmum og þeir
una sér sýnilega prýðilega í
þeim faðmlögum, þó hræðslan
við J. J. geri þeirn við og við
órótt innan brjósts.
Framhald á 6. síðu.
AÐ er ekki óeðlilegt, að
blöðunum hér í Reykja-
vík verði um flutningsdaga
öllu tíðræðara um húsnæðis-:
leysið en endranær. En ekki er
það allt af óeigingjarnri um-
hyggju fyrir hinum húsnæðis-
lausu, eins og sjá má á aðal-
ritstjórnargrein Þjóðviljans í
gær, þar sem flutningsdagurinn
er í þetta sinn gerður að tilefni
til að ráðast -á Stefán Jóh.
Stefánsson, formann Alþýðu-
flokksins, og kenna honum um
húsnæðisvandræðin í höfuð-
staðnum!! Þjóðviljinn skrifar:
„Frá því 1934 fluttu bæjarfull-
trúar Kommúnistaflokksins í hvert
sinn, er fjárhagsáætlun var samin,
tillögu um aö bærinn byggði 100
nýjar íbúðir. íhaldið drap þessar
tillögur alltaf, þangað til stríð og
hernám gerðu neyðina svo ægilega
að grípa varð til þessara úrbóta —
og þá kostaði sú íbúð 50—60 þús.
und, sem kostað hefði ca. 10 þús.
und kr., ef byggt hefði verið, þeg-
ar sósíalistar lögðu það til. Al-
þýðuflokkurinn gerði ýmist að
greiða atkvæði með þessum til-
lögum eða sitja hjá.
Stefán Jóhann sýndi hinsvegar
hug sinn í garð húsnæðisleysingj-
anna, þegar hann sem félagsmála-
ráðherra þjóðstjórnarinnar 1939
gaf út bráðabirgðalög, til þess að
hindra það, að Byggingarfélag
alþýðu reisti á því ári íbúðir handa
40 fjölskyldum. — Hefðu þau hús
þá verið byggð, þá hefðu það ver-
ið færri fjölskyldurnar, sem búið
hefðu við neyð undanfarið eða
þurft að sæta allskonar afarkost-
um til þess að fá þak yfir höfuðið.
En ,sökum þess, að íhaldið hefir
ár eftir ár hindrað íbúðarhúsbygg-
ingu af bæjarins hálfu, — sökuna
þess, að Stefán Jóhann af flokks-
pólitísku ofstæki hindraði bygg-
ingu verkamannabústaðanna árið
1939, verða nú tugir fjölskyldna
að flytja inn í húsnæði, sem í raun-
inni er óhæft sem mannabústaðir.“
Jú, það er nú eitthvað annað,
sem forsprakkar kommúnista
hafa afrekað fyrir húsnæðis-
leysingjana hér í höfuðstaðn-
um, en Stefán Jóhann! Þegar
hann var að undirbúa löggjöf-
ina um verkamannabústaðina
og byrjað var að byggja þá í
vesturbænum fyrir mörgum ár-.
um síðan, kölluðu kommúnistar
þá „okurstofnanir“ og hvpttu
verkamenn til að kvitta fyrir
þá með því, að yfirgefa Alþýðu-
flokkinn! En nú þykjast þeir
standa fremstir í flokki um bygg
ingu verkamannabústaða hin
síðari ár og saka Stefán Jóhann
um að hafa tafið byggingu
þeirra með stofnun hins nýja
byggingarfélags verkamanna.
En sannleikurinn er nú samt sá,
að aldrei hefir bygging verka-
mannabústaðanna _ gengið örar,
en einmitt síðan hið nýja bygg-
ingarfélag var stofnað, eins og
hið myndarlega verkamanna-
bústaðahverfi í austurbænum
ber greinilega vott um. En hvað
hafa kommúnistar afrekað í
húsnæðismálunum á sama tíma?
Jú, þeir hafa hrakið eina fjöl-
skyldu burt úr húsnæði sínu
við Skólavörðustíginn og breytt
húsnæði hennar í áróðursskrif-
stofu fyrir flokk sinn! Þeir geta
svo sem djarft úr flokki talað,
þessir herrar!