Alþýðublaðið - 06.01.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 6. jauúar 1944
|Uj>ij5nbUi5ið
(ítgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsimi við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 49.02.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Hýjasta feiejkslið i
skilnaðarmðliiD.
SÍÐAN Bjarni Benediktsson
minntist í Þingvallaræðu
sinni um sjálfstæðismálið síð-
astliðið sumar á „hljóminn,
sem þarf að kæfa“, þr e. raddir
þeirra mörgu, sem varað hafa
við því, að kvika á nokkurn
hátt frá hinni öruggu leið ótví-
ræðs réttar, velsæmis og dreng-
skapar gagnvart sambandsþjóð
okkar í skilnaðarmálinu, er það
orðið sitt af hverju, sem okkur
hefir verið boðið upp á sem
sjálfstæðis — eða frelsisbaráttu.
Margir af beztu mönnum
þjóðarinnar hafa verið bornir
þeim sökum að vera föðurlands
svikarar af því, að þeir hafa
ekki viljað fylla flokk óðagots-
liðsins í skilnaðarmálinu; það
hefir jafnvel ekki verið skirrzt
við því, að saka hundruð, jafn-
vel þúsundir ágætra landa okk-
ar, sem nú dvelja í Danmörku
og ékki hafa neitt tækifæri til
þess að svara fyrir sig, um svik
við hinn íslenzka málstað af
sömu ástæðum. Samtök hafa
verið gerð um það af blöðum
óðagotsliðins að leyna þjóðina
öllum rökum, sem fram hafa
ikomið gegn flani þess. Ósvífnar
tilraunir hafa ,verið gerðar til
þess að bæla niður hlutlausan
fréttaflutning útvarpsins um
það, sem gerzt hefir í skilnaðar-
málinu. Og hreinu og beinu of-
beldi hefir verið beitt til þess
að hindra, að þjóðin fengi að
beyra rök þeirra, sem fresta
vilja sambandsslitunum meðan
ísland og Danmörk eru hernum-
in, eins og þegar Árni Pálsson
prófessor, sem verið hefir kenn-
ari í sögu þjóðarinnar við há-
skólann um þrettán ára skeið,
var hindraður í því á hinn rudda
legasta hátt, að tala um sjálf-
stæðismálið í kvikmyndahúsi
háskólans á sjálfan fullveldis-
daginn!
* »*.
Öllum frjálshuga mönnum í
landinu hefir fyrir löngu blöskr
að slíkur ofstopi óðagotsliðsins
í skilnaðarmálinu, enda ótvírætt
látið andúð sína í ljós áybola-
brögðum þess. Og þó hefir það
nú enn gerst í þessu máli, sem
langmesta fyrirlitningu mun
vekja af öllu því, sem þessar
sjálfkjörnu sjálfstæðishetjur
hafa leyft sér að bjóða þjóðinni
upp á, en það er hin hneyksl-
anlega ákvörðun óðagotslíðsins
í útvarpsráði, að synja Sigurði
Nordal prófessor um leyfi til
þess að ræða sjálfstæðismálið í
tveimur erindum í ríkisútvarp-
inu, þar sem hann hefir svo oft
áður talað til þjóðarinnar um
helgustu mál hennar. Enda má
segja, að þá sé skörin farin að
færast upp í bekkinn, og mál-
frelsið farið að verða lítið í
landinu, þegar Sigurði Nordal
prófessor, þessum virtasta og
vinsælasta menntamanni þjóð-
arinnar, sem um áratugi hefir
staðið flestum, ef ekki öllum
betur á verði um þjóðleg verð-
mæti hennar, er þannig mein-
að máls, þegar verið er að ræða
örlagaríkar ákvarðanir fyrir
Gamall laadvarnarmaður :
Hver veröa „ðrlig íslands“ 1944?
MARGT bendir á, að árið
1944 verði merkilegt ár
sögu þjóðarinnar. Fyrir nokkr
um árum, var þjóðin fámenn
eins og hún eí enn, og sárfá-
tæk. Ríkið skuldaði erlendis ca.
50 milljónir króna, og margir
voru áhyggjufullir yfir því, að
sá skuldabaggi mundi verða
þjóðinni ofurefli, því hagur
hennar inn á við var heldur
alls ekki glæsilegur. — Nú við
þessi áramót er talið að Islend-
ingar eigi innstæður erlendis
um eða yfir 500 milljónir
króna. Fjöídinn af fólkinu virð
ist hafa nú, fullar hendur fjár,
og sölubúðir í Reykjavík eru
næstum óteljandi, allar meira
og minna fuilar af þörfum og
— óþörfum varningi, sem vafa
laust skiptir hundruðum millj.
að verðmæti. T. d. var nýlega
getið í blaði einu, að öil kvik-
indi landsins, tvífætt og fer-
fætt, mundu geta gengið í
tvennum silkisokkum 1.7. júní
á komandi vori.
Ég ætlaði eiginlega að minn-
ast á annað en þennan glæsi-
lega fjárhag þjóðarinnar, en til
þess að geta það, hefi ég verið
að lesa blöðin um þessar rnund-
ir. Þau eru eins og allir vita,
,hin vakandi augu‘! þjóðarinn-
ar, og ætlast áreiðanlega til
þess að athygli sé veitt því,
sem þau flytja lesendunum. ■—
Við þennan blaðalestur, varð
meðal annars fvrir mér Morg-
unblaðið frá 29.' desember s.l.
og ég sá þar einn af þessum
vandlætingarpistlum, sem það
blað flytur oft um þessar mund
ir. Pistlar þessir eru vitanlega
ekki gagnrýni á gjörðir Sjálf-
stæðisflokksins, en eru vöndur
vandlætinga, á andstæðinga
flokkana og blöð þeirra. Oft hafa
þeir verið helgaðir Fram-
sóknarflokknum, en nú á síð-
ustu dögum einkum Alþýðu-
blaðinu, og þeim mönnum, sem
oft eru nefndir „undanhalds-
menn“ stundum Quislingar, eða
biátt áfram föðurlandssvilcarar.
— Þjóðviljinn“ virðisí vera í
náðinni hjá Mogga um þessar
mundir, og sennilega aðstand-
endur hans lílca, sennilega á-
liínir frelsishetjuv, og hinir
sónnu föðurlandsvinir, þó þeir
séu uppvísir að því, að hafa
fvrirskipanir frá húsbæhdunum
í austri, um að undirbúa hér
sem bezt jarðveginn undir
\aldatöku Bolsévika, í fyllingu
iimans, en nóg um það.
Þegar ég las þetta datt mér
ég áður nefndi, hefir yfirskrift
ina: „Ömurlegt hlutskipti“ og
þar stendur skrifað: „Örlög ís-
lands hafa verið ákveðin, þar
verður engu um þokað, ef ís-
lendingar fá að ráða málum
sínum sjálfir næstu mánuði.“
Þegar ég as þetta datt mér
fyrst í hug. Er það „vitsmuna-
veran Jón Kjar_tansson“, sem á-
kveður „örlög íslands“? Ef svo
væri, yrði þlutskipti íslands
vafalaust „ömurlegt". Nei, svo
er nú ekki sem betur fer. Er
það önnur æðri vitsmunavera
sem „Örlögum íslands“ ræðum?
Síðar í sama oistli er sagt,
„að þingið og stjórnin hafi tek-
ið ákvarðanir í lýðveldismálinu,
og aðrir geti þar engu um þok-
að.“ Þetta ber víst að skilja
svo, að þingið og stjórnin ráði
að öllu leyti, hvenær og hvern-
ig lýðelöismálinu verði ráðið til
lykta.
í áðurnefndu tölublaði Morg
unblaðsins, skrifar Jón Sigurðs
son alþingismaður nokkrar hug
leiðingar um ástand þingsins og
segir meðal annars: „Flokksof-
stækið, tortryggnin, og óvildin
milli þingflokka, og einstakra
þingmanna, er að mínu áliti
mesta mein þingsins, og stór-
hættulegt þjóðinni á þessum
viðsjárverðu tímum, aldrei hef
ir tortryggnin milli þingflokka
og einstakra þingmanna verið
meiri innan alþingis.“
Þetta er vitnisburðurinn,
sem einn af þingmönnunum gef
ur um ástandið í þinginu, og
mun enginn skinbær maður,
sem hefir haft opin augu og
eyru rengja hann, í minnsta
heldur telja að hér sé af fullri
hreinskilni mælt. Það er þá
alþingi í þessu ástandi, sem á
að ráða örlögum íslands" í
lýðveldismálinu, þess langþráða
frelsis og fullveldis, sem marga
beztu menn þjóðarinnar hefir
dreymt um, og hafa unnið að
af alúð og ósérplægni, um lang
an tíma. — Þetta þing, sem
Jón Sigurðsson lýsir eins og að
ofan greinir, ætlar sér að ráða
því til lykta, eins og því sýnist,
þó það sé á allra vitorði, að
mikill fjöldi manna í landinu
kýs nokkuð aðrar aðíérðir í
málinu, en þingið virðist ætla
að hafa, það á ekki að spyrja
þjóðina um hennar vilja.
,,Háttvirtu“ alþingismenn, er
þetta ekki nokkuð langt geng-
ið? Viljið þið eiga á hættu,
vegna sæmdar ykkar sjálfra og
. málsins vegna, að þjóðin segi,
) „við þolum ekki lengur svona
innubrögð“? Þjóðin er í raun
og veru hæstiréttur í málinu,
þið ættuð að vita það, og eins
hitt, að það er stóhhættuíegt ef
þjóðin neyðist til að beita slík-
um örþrifaráðum. Viljið þið
ekki, að minnsta kosti gefa
þjóðinni loforð, svo ákveðið, að
það VERÐI EKKI SVIKIÐ,
fyrir því, að lýðveldisstjórnar-
skráin verði svo úr garði gjörð
að þjóðin kjósi þjóðhöfðingj-
ann, svo hann verði ekki valda
laust peð í höndum þingsins
eða flokka þess, áður en hún
á að kveða upp sinn dóm um
gerðir ykkar í málinu.
Ég held að þetta séu heil-
ræði, sem þið ættuð að ath-uga,
áður en lengra er haldið, því
ég er sannfærður um, að þó
kjósendur séu lítilsigldir, því
miður, þá verður því aldrei un-
að, að boðið sé upp á annað en
að forsetinn verði kosinn á
þann hátt að full trygging sé fyr
ir því, að hann verði ekki verzl-
unarvara milli þingflokkanna.
Gætið þess, að flokkaþrælkunin
er — sem betur fer, þá og þeg-
ar úr sögunni.
Gamall landvarnarmaður.
sjálfstæði og virðingu landsins
út á við.
❖
Menn geri sér aðeins ljóst,
■hvað hér er að gerast: Fjár-
plógsmenn, sem ekkert föður-
land þekkja annað en heims-
markaðinn og gróðann, sem þar
er að hafa, eins og Ólafur
Thors, pólitískir loddarar og
valdabraskarar, eins og Bjarni
Benediktsson og Jónas frá
Hriflu, og útsendir launaðir
erindrekar erlends stórveldis,
ieins og Einar Olgeirsson þykjast
vera að berjast fyrir frelsi og
sjálfstæði þjóðarinnar og taka
sér vald til þess, að bæla með
hvers konar bolabrögðum niður
hverja þá rödd í skilnaðarmál-
inu, sem ekki vill vera með í hin
um óhyggilegu og drengskapar-
lausu aðförum þeirra. Þeir leyfa
sér að einoka útvarp þjóðarinnar
fyrir áróður sinn og blekking-
ar í málinu; það er alltaf nægi-
legt rúm á dagskrá þess fyrir
blaðrara óðagotsliðsins, hversu
ómerkilegir og innantómir, sem
þeir eru. En fyrir Sigurð Nor-
dal prófessor, ákveðnasta núlif-
andi vörð og talsmann ís-
lenzkrar þjóðmenningar, er
ekkert rúm í útvarpinu, þegar
sjálfstæðismál þjóðarinnar er
rætt, af því að hann vill fara
leið ótvíræðs réttar, velsæmis
og drengskapar við sambands-
þjóð okkar í því. Honum er
vísað frá og meinað máls sam-
kvæmt tillögu frá — Einari Ol-
geirssyni!
Hvílík frelsisbarátta! Hvílík
s j álf stæðisbarátta!
Athugasemd.
Frá Sæmundi Ólafssyni hefir
Alþýðublaðinu borizt eftir-
farandi athugasemd:
AÐ GEFNU TILEFNI vil ég
láta þess getið, að á milli
okkar Hermanns Guðmunds-
sonar í sexmannanefndinni síð-
ari var ekki ágreiningur, eins
og sézt á bókun þeirri, er Her-
mann lét gera, en hún er eftir-
farandi:
„Þó að ég telji þessa nefnd
eigi vera yfirmatsnefnd á störf-
um vísitölunefndar landbúnað-
arins, vil ég samt að gefnu til-
efni láta í ljósi þá skoðun mína
að ég tel niðurstöður vísitölu-
nefndar landbúnaðarins óhag-
stæðar fyrir launþega lands-
ins.“ r
Ég tel, að við tveir, sem er-
um í stjórn Alþýðusambands-
Anglpinyar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Sfml 4906.
Ég undirritaður annast
framtöl til skattstofunnar í
Reykjavík.
PÉTUR JAKOBSSON
Kárastíg 12. Sími 4492.
ins og áttum sæti í síðari sex-
mannanefndinni, höfum mark-
að þar greinilega þá vissu
verkalýðsins, að hlutur laun-
þeganna hafi verið fyrir borð
borinn með niðurstöðum hinn-
ar fyrri sexmannanefndar og
með öllu dýrtíðarkáki núver-
andi ríkisstjórnar.
Sæmundur Olafsson.
MORGUNBLAÐIÐ hefir nú
loks rofið þögnina um
stjórnarskrárfrumvarp milli-
þinganefndarinnar. Um ákvæði
26. gr. frumvarpsins um vald-
svið forsetans, farast blaðinu orð
á þessa leið:
„Eins og menn sjá af ákvæði
greinarinnar, hefir forseti ekki al-
gert synjunarvald, heldur aðeins
takmarkað. Hefir hann því minna
vald en konungur hafði. Forseta
er einungis fenginn réttur til að
skjóta lagafrumvörpum alþingis
undir alþjóðaratkvæði, en frum-
varpið öðlast engu að síður laga-
gildi þegar í stað. Það fellur fyrst
úr gildi, ef það fær ekki meiri-
hluta við atkvæðagreiðsluna.
Sú hugsun er án efa rétt, að
forseti hafi ekki algert synjunar-
vald. Ef svo væri umbúið, að for-
seti gæti synjað staðfestingu laga,
sem alþingi hefði samþykkt, án
málsskots til þjóðarinnar, væri
valdsvið alþingis þar með orðið
svo takmarkað, að óviðunandi
væri í lýðfrjálsu landi.
En hitt sýnist vera vafasamara,
að lagafrumvörp, sem forseti vill
skjóta undir þjóðaratkvæði, öðlist
gildi þegar í stað.
Sýnist vera eðlilegra og meira
í samræmi við þá hugsun, sem
felst í þessu takmarkaða synjun-
arvaldi forsetans og málsskoti, að
að slík lagafrumvörp öðlist fyrst
gildi, er þjóðin hefði lagt sam-
þykki sitt við þeim.“
Svo sem sjá má af framan-
greindum. ummælum er Mbl.
farið að skiljast það, að eitt-
hvað kunni að vera áfáitt við hið
flausturslega frumvarp milli-
þinganefndarinnar.
*
Viísir skrifar um það í gær, að
„þingflokkunum ætti í rauninni
ekki að vera keppikefli að setj-
ast að völdum nú í bili,“ með
því að ekki séu líkur að heilla-
vænlegt samstarf geti tekizt
milli þeirra. í framhaldi af þeim
hugleiðingum skrifar blafBð:
„Alþingi sezt á rökstóla eftir
fáa daga. Það verður merkilegt
fyrir tvegjga hluta sakir, — af-
greiðslu stjórnskipunarlaganna og
dýrtíðarinnar. Skjóti flokkarnir
sér enn undan beinpi baráttu gegn
dýrtíðinni, en hyggist að draga
málið á langinn og standa jafn-
framt í vegi fyrir framkvæmdum
af hálfu ríkisstjórnarinnar, sýnist
engin önnur leið fær út úr ógöng-
unum en þingrof og nýjar kosn-
ingar. Ekkert er líklegra en að
til kosninga muni draga þegar á
næsta sumri, en áður en að þeim
reki muni nýir flokkar og ný
sjónarmið komiin til sögunnar.
Þetta þarf ekki að þýða aukna
sundrung meðal þjóðarinnar, held
ur hitt að þau öfl, sem vilja vel,
sameinist til baráttu gegn rotnun
og aðgerðarleysi. Sennilega þarf
mustirishreinsun áður en gömlu
flokkarnir átta sig á hyað þeir
hefðu átt að gera til þess að halda
virðingu og trausti með þjóðinni,
og sé hreinsunarinnar þörf verð-
ur hún að framkvæmast, hvort
sem mönnum líkar betur eða ver.
Að þessu hlýtur að draga, nema
því aðeins að þingflokkarnir sjálf-
ir hverfi frá villu síns vegar, að
fullu og heilu samstarfi eða bein-
um stuðningi við núverandi stjórn.
Ekki leikur vafi á að þingflokk-
arnir munu þegar í upphafi þings
leita allra bragða til samkomulags
sín á milli. Menn óska þess ekki
fyrir fram að slíkt samstarf mis-
takist, en menn óska heldur ekki
eftir fyrir fram dauðadæmdu
samstarfskáki, sem til einskis er
líklegt nema ills. Menn óska eftir
heilindum í þágu lands og lýðs,
jafnvel þó slík heilindi séu ekki
brennd með aðalsmerki hinna
leiknu stjómmálamanna, sem
jafnvel getur máðst af við must-
erishr'einsun taki þjóðin sinn þátt
í henni, og fari um málði hæfilega
hörðum greipum.“
Það virðist vera komúaíi
igrfeinilegur kosn i ngaskjátfti í
kollega Vási!