Alþýðublaðið - 09.01.1944, Side 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunnudag'ur 9. janúar 1944.
Núiner 71264 kom
opp í kappdrættl
Langarneskirkjo.
| ^KEGH) var í happdrætti
um húsið númer 41 við
Langholtsveg, hjá lögmanni,
síðdegis í gær, og kom upp
númerið 71264.
Ókunnugt var í gærkveldi,
hver eigandi þess númers er.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir „Vopn guðanna“ eftir
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi
M. 8 í kvöld.
Barnakórinn Sólskinsdeildin
efnir til söngskemmtunar í Nýja
Bíó kl. 2 í dag.
Góðtemplarareglan sextug:
árli 1943var áfenqi selt í land-
inn fyrir 22 mil^éiBir kréna!
„Það verður að hefja haráttuna
að nýju,“ segir Felix Guðm-
undsson i viðtali við Alþýðubl.
GÓÐTEMPLARAREGLAN á íslandi er 60 ára á morgun.
Þetta er einn fyrsti skipulagði félagsskapurinn, sem
starfaði hér á íslandi og hafa áhrif hans á félagsmálalíf
Islendinga orðið geysimikil og heilladrjúg. Má meðal annars
benda á þá staðreynd í þessu sambandi, að verkalýðshreyf-
ingin er sprottin upp úr Góðtemplarareglunni, enda voru
til dæmis Bárufélögin skipulögð rneo skipuiagi Góotempl-
ruaregiunnar fyrir augum.
Ófulinæolaidi rannsékii á
Strætisvðgnum Beyhjavíknr
Skýrsla rannsóknarnefndarinnar er nú
í athugun hjá bæjarráði.
Rannsóknarnefnd-
IN á Strætisvagna R-
víkur h. f. hefir nú skilað
skýrslu sinni til bæjarráðs.
í nefndinni voru Vilhjálmur
Heiðdal,. fulltrúi. póst-. og
símamálastjóra, Guttormur
Erlendsson, fulltrúi Reykja-
víkurbæjar. og. Egill. Vil-
hjálmsson, fulltrúi Strætis-
vagnafélagsins.
Skýrsla þessi var til umræðu
á síðasta bæjarráðsfuridi og
•mun þar hafa komið fram það
álit, að skýrslan væri ekki full-
komin, að því leyti, sem að al-
menningi snýr og þörfum hans.
Mun skýrslan verða til athug-
unar hjá bæjarráði.
í skýrslu sinfii tii bæjarráðs
bera þremenningarnir fram ýms
ar tillögur til endurbóta. M. a.
virðast þeir telja það fuilnægj-
andi að vagnarnir séu hafðir
hreinir, þegar þeir eru teknir
í notkun snemma á morgnana.
en óþarft sé að hreinsa þá með-
an þeir eiga að vera í notkun.
Um hleðslu vagnanna og
skipulagningu leiðanna segja
þeir m. a.
„Bætt sé við vagni og teknar
upp ferðir á 30 mínútna fresti
á leiðinni Lækjartbrg — Soga-
mýri að minnsta kosti frá kl. 12
daglega.
'Bætt sé við vagni og teknar
upp ferðir á 20 mínútna fresti
á leiðinni Lækjartorg — Klepp-
ur að minnsta kosti frá kl. 11
til 18 daglega.
Alpinpi ke&iDr
sanan á tnorgnn.
A LÞINGI kemur saman á
morgun, og er það
reglulegt þing.
Þingsetning fer fram kl. 2.
Eins og að venju hlýða þing-
menn messu í dómkirkjunni,
áður en þeir ganga til Al-
þingishússins og predikar
biskupinn Sigurgeir Sigurðs-
son.
Teknar séu upp ferðir frá
Lækjartorgi um suðurhluta
Austurbæjar.
Lagður sé vegarkafli í áfram-
'haldi af Fjólugötu á hinn nýja
veg í Skerjafirði, — þannig að
unnt verði að aka um Reykja-
víkurveg og tengja þannig sam-
an hin tvö aðskildu hverfi í
Skerjafirði.
Á leiðinni Lækjartorg —
Kleppur sé ekið alla leið að v.
m. Keilisvegar að minnsta kosti
7—8 ferðir á dag.
Teknar séu upp 3—4 ferðir
á dag að sumrinu að sumarbú-
staðahverfinu við Elliðavatn.
Ferðum í Fossvog að sumrinu
sé hreytt þannig að þær komi
að sem mestum notum fyrir
íbúa ' í Fossvogi.
Eins og menn sjá, er hér alls
ekki gert ráð fyrir að teknar
séu upp ferðir um Melahverfið
og ýmis önnur fjölmenn hverfi,
sem nú eru alveg útundan.
Um óstundvísi vagnanna telja
þeir að hún sé að kenna um-
ferðarerfiðleikum, en fullyrða
má, að hún hafi einnig og stund
um ekki sízt verið að kenna of-
hleðslu vagnanna.
Um bifreiðakost Strætis-
vagnafélagsins og fleira, segja
þeir félagar:
Samkvæmt tillögu okkar hér
að framan þurfa 15 vagnar, 45
—50 farþega, að vera í fastri
notkun yfir sumarið og 14 yfir
veturinn. Auk þess á félagið að
hafa varavagna, sem eru svip-
aðir að stærð og föstu vagnarn-
ir, til að taka við af þeim þegar
þeir bila, og virðist naumast
hægt að komast af með færra
en 5 slíka vagna. Þá þarf fé-
lagði einnig að hafa vagna, sem
geta gripið inn í með föstu
vögnunum á þeim tímum, sem
mest er að gera. Er ekki nauð-
synlegt að þeir vagnar rúmi
eins marga farþega og föstu
vagnarnir og varavagnarnir.
Mætti í því efni fyrst um sinn
notast við vagna félagsins frá
1933—4, sem eru 6 að tölu.
Samkvæmt þessu leggjum
við til að félagið afli sér nú að
minnsta kosti 5 nýrra vagna
45—50 farþega, og kaupi fram-
vegis árlega 3—4 vagna til end-
urnýjunar.
Aðalorsök af ágöllum á
Frh. á 7. síðu.
Góðtemplarareglan er, eins og
kunnugt er stofnuð og starfrækt
til þess að berjast á móti áfengis-
nautn — og má fullyrða að henni
hefir orðið geysimikið ágengt í
þeirri baráttu, en áhrif hennar
ná einnig inn í allt félagslíf okkar
og hefir á undanförnum áratug-
um mótað mjög félagsskap okkar.
Af tilefni 60 ára afmælis regl-
unnar sneri Alþýðublaðið sér í
gær til Felix Guðmundssonar,
sem er einn af elztu og beztu har-
áttumönnum Reglunnar, en félagi
hennar hefir hann verið rúm 40
ár — og spurði hann hvað hann
vildi segja um leið og Reglan
verður sextug:
„Eg væri tilleiðanlegur til að
segja sitt hvað um leiö og Reglan
er 60 ára og líklega meir en Al-
þýðublaðið hefir rúm fyrir Það
er margs að minnast og margt hef-
ir gerst sögulegt og lærdómsríkt,
fyrir þá, sem enn vilja reyna að
forða þjóðinni frá því að tortíma
árlega fjölda manns í brenni-
vínsflóðinu.“
— Þú ert svartsýnn á ástandið?
„Já. Eg er sannfærður um að
landsfólkið hefir aldrei verið í
eins mikilli hættu, fyrir ófengis-
nautn og nú, ekki einu sinni, þeg-
ar Reglan hóf starf sitt hér'á iandi
fyrir sextíu árum, og var þó á-
standið ófagurt þá. í því
brennivínsflóði, sem flæddi
um landið fyrir tíð Regl-
unnar voru það eins karl-
mennirnir sem drukku, kon-
urnar snertu ekki áfengi, og tókst
yfirleitt að halda sonum sínum
ósnortnum af því fram á þroska
aldur eða fram yfir tvítugt. —
Það voru því raunverulega kon-
urnar. sem björguðu þjóðinni frá
því að úrkynjast vegna áfer.gis
nautnar.
Nú er öldin önnur. Nú taka þær
sinn skerf — að minnsta kosti
allt of margai-“
— Hvenær álítur bú að Reglan
hafi komist lengst í þvi að gera
þjóðina bindindissama ?
„Fyrsti aldarfjórðungurhin er
vafalaust tilbrifamestur og þá
líka mestur árangur — o. e. frá
1884 til 1909. En áfengisnautn er
vitanlega iangsamlega minrist á
bann-árunum 1919—1922. Það
þrekvirki, sem unnið var á áður-
nefndum 25 árum, mun alitaf
verða Temlurum til ógleymánlegs
sóma, og bera.þjóðinni vitni um
þroska og hyggindi“.
— Það hafa verið þrekn^Éiir
menn, sem hófu baráttuna gegn
hinni landlægu áfengisnautn.
„Já. Það er ekki hægt annað
en dást að þessum mönnum.
Barátta þeirra var erfið og óvin-
sæl til að byrja með. Það þurfti
sannarlega kjark og áræði til þess
að ganga fram fyrir skjöidu gegn
hjátrú, fáfræði og heimsku, sem
þá ríkti í sambandi við áíengið.
Þá bættist það og viö að reynt
var að gera félagsskapinn tor-
tryggilegan á allan hát.t ög hann
borinn margskonar iognum og
heimskulegum sökum. Þá yar bar
Felix Guðmundsson
áttan gegn áfengisnautninni ekki
háð eingöngu með fuuc’ahöldum
f hlýjum sölum helciutn og jafn-
vel á götunum, á bvyggjunum, á
heimilunum —• og við öyr
drykkjukránna. Þetta var fórn-
fúst og dáðríkt starf, sen, gaf lika
góðan árangur — og hiaut að
skapa eftirtekt, skilr.ing á voða
áfengisnautnarinnar og fylgi og
álit fyrir þann félagsskap sem
háði þessa baráttu. — Það er
freistandi að lýsa þessari bar-
áttu nánar og þá ekki sízt viður-
eign bannmanna og andbann-
inga og hvernig reynslan hefir
skorið úr deilum þeirra. En það
mun ég ef til vill gera öðru
sinni“.
— En hvað viltu segja um fram
tíðina“.
„Það verður að hefja merkið að
nýju. Frumherjarnir hafa gefið
fordæmið. — Eins og ég sagði í
upphafi er ástandið sorglegt vitni
þess, hvernig andbanningum
tókst að opna flóðgáttir áfeng-
isins að fullu — svo að
það flæðir nú um fleiri ís-
lenzk heimili en nokkru sinni
áður. Bannmenn eiga hér enga
sök, því að þeir sögðu sín
varnaðarorð — og það sem nú
er framkomið sýnir að þeir böfðu
á réttu að standa. Þetta má marka
af því, að fyrir atkvæðagreiðsluna
1933, komst vínsalan ckki hærra
en í rúma milljón króaur á einu
ári — og var það sannarlega nóg,
en síðastliðið ár, 1943, var áfengi
selt í landinu fyrir 22 milliórir
króna.
Þetta ætti að minnsta kosti að
sýna okkur templurum og bann-
mönnum, að það verðtu* að hefja
baráttuna að nýju með þeirn eld-
móði, sem einkenndi frumherj-
Menntamálaráð út-
hlotar stjfrkum tíl
listamannafélaganna
MENNTAMÁLARÁB hefir
nú lokið við að skipta
upphæð. þeirri,. sem. alþingi
veitti til hinna ýmsu deilda
listamanna.
Alls 'var upphæðin 150 þús-
undir króna og skipti Mennta-
málaráð ihenni þannig:
Til rithöf unarf élagsins: kr.
77.500.
Til . myndilistarmanna: kr.
32.500.
Til tónlistarmanna: kr. 22.500.
— leiikara: 17.500
Eins og kunnugt er úthluta
nefndir úr félögum listamanna
svo styrknum til 'hinna einstöku
listamanna.
Á síðastliðnu ári nam upp-
hæðin 100 þúsundum króna, en
alþingi hækkaði hana fyrir þetta
ár upp í 150 þúsund. í fyrra
hafði menntamálaráð það sjón-
armið við skipti á fénu að hver
deild listamanna fengi hlutfalls-
lega sömu upphæð og meðiimir
þeirra höfðu fengið við einstakl
ingsúthlutun næst á undan.
25 ára síarfsoftæli
við háskóIanD.
ULAFUR LÁRUSSON pró-
fessor á 25 ára starfsaf-
mæli sem kennarLvið lagadeild
háskólans, í dag.
Hann hefir ávallt verið mjög
vinsæll af nemendum sínum,
enda hinn ágætasti fræðimaður
í lögum. En meðal alls almenn-
ings er hann langþekktastur af
ritum og ritgerðum um ýmisleg
efni úr sögu íslands, sem í
seinni tíð hafa tekið hug hans.
meira og meira fanginn.
Höfðingleg gjöf.
Bergur G. Gíslason, fulltrúi,
hefir afhent Barnaspítalasjóði
Hringsins 10 þús. kr. að gjöf, frá
föður sínum, Garðari Gíslasyni,
stórkaupmanni og börnum hans..
— Kærar þakkir. —Stjórn Kven-
félagsins Hringurinn.
ana og ekkert fær fyrír staðið.
Það er sk'ylda okkar gagn\art ís-
lenzku þjóðinni og þao veltur á
gæfu hennar hvort hún sldlur þá
baráttu. Hún ætti að skilja hana
betur nú en var fyrrum, annars
væri hin aukna menning hennar
og aukinn félagsþroskí lænnar til
lítils gagns“.
Barnaverndarráð vill íá ílelrl m
betri kvikmsrndir fyrir bðrnin.
-------*■----/
Snýr sér bréflega til kennsluiiiálaráð^
herra út af þessu máii.
Barnaverndarráð
hefir nýlega ritað
bréf
kennslumálaráðherra
um kvikmyndasýningar fyr-
ir börn, en nokkuð hefir þótt
á það skorta undanfarið, að
börnum væri gefin kostur á ins-
því að sjá góðar myndir við
sitt hæfi.
Bréf barnaverndarráðs er á
þessa leið;
„Þar sem sérstökum kvik-
myndasýningum handa börnum
hefur fækkað mjög síðastliðin
ár hér á landi, svo að þær munu
nú því sem næst lagðar niður,
leyfir ibarnaverndarráð sér að
hreyfa því við háttvirtan
kennslumálaráðherra, hvort
hann sjái sér fært að hlutast
til um, að góðar barnakvik-
myndir verði sýndar reglulega
í öllum kvikmyndahúsum lands
Ráðinu er kunnugt, að í sum
um löndum er eigendum kvik-
myndaihúsa gert að skyldu að
sýna börnum kvikmyndir við
þeirra hæfi tvisvar í viku á
hentugum tíma og við lágu
verði. Ráðið telur æskilegt, að
val myndanna verði háð opin-
beru eftirliti og að aðgangs-
eyri verði í hóif stillt.