Alþýðublaðið - 25.01.1944, Blaðsíða 6

Á myndinni sést Donald M. Nelson (til vinstri) í samræðu
við William M. Jeffers. Nelson er yfirmaður hergagnafram-
leiðslunnar í Bandaríkjunum, en Jeffers, sem var fram-
kvæmdastjóri Union Pacific járnbrautarinnar, hefir verið skip
aður yfirmaður gúmmíframleiðslunnar í Bandaríkjunum.
4 lelð tli sigurs.
(Frh. af 5. síðu.)
ar, hefir orðið þarna næstum
því kyrrstöðuhernaður, sem
ekki hefir mikil áhrif í þá átt
að skerða afl Þjóðverja. Eden
segir, að menn verði að bíöa
eftir leikslokum, jafnvel bótt
ekki sé hægt að benda á marga
leiki, þar sem þriðji þáttur hef-
ir bætt upp gallana á tveimur
þeim fyrri. En hinn mikli leik-
xu:, sem bandamenn munu bráo
lega draga tjaldið frá, er ->kici
líklegur til þess að enda vel,
nema fyrsti þáttur heppnist
vel.
Brezki flugherinn hildur
stöðugt uppi áhrifamiklum að-
gerðum. Heilar iðnaðarbofgir
eru nú lagðar í rústir í einni Jnft
árás. Af seytján stórborgnm í
Norður-Þýzkalandi, eru níu
frekar taldar rústir en aðsetur
fyrir þýzkar verksmið'jur. Og
það eru góðar fréttir, að -töð-
ugt minnkar hlutfallstala þeirra
flugvéla, sem týnast í árásar-
ferðum, og fer þó sífellt fjölg-
andi þeim sprengjuflugvélum,
sem sendar eru yfir sundið, og
Þjóðverjar hafa orðið' að ílytja
heim flugvélar af öðrum víg-
stöðvum til þess að ver ja sig
fyrir árásum úr vestri. Brezki
flotinn nær stöðugt betri á-
rangri í því að verja skip banda
manna fyrir árásum. Það getur
vel verið, að sagan muni teija
það með mestu sigrum banda-
manna að ráða niðurlögum
kafbátanna. Skipastóllinn er
það, sem allt veltur á. Ef
bandamenn eiga að berjast í
vestri, suðri og austri, þurfa
þeir á gífurlega miklum skipa-
kosti að halda. Það er ekki að
ástæðulausú, að ráðherra her-
fluthinganna, Leathers lávarð-
ur, fylgir Churchill á fundi
leiðtoganna. Hlutverk hans er
að hafa upp á öllum þeim skipa-
kosti, sem nauðsynlegur er til
þess að framkvæma áætlanir
bandamanna. Honum mun ekki
mistakast, en það verður aldrei
of mikið af kaupskipum og skip
um handa landgönguliðinu. í
Norðurhöfum innikróar heima-
flotinn brezki ofansjávarher-
skip Þjóðverja. Þar sem ítalski
flotinn er úr sögunni, hafa Bret-
ar nú öll yfirráð á Miðjarðar-
hafi og jafnvel Adriahafi og
Eyjahafi. Athyglin tekur að
beinast að hinum fjarlægari
Austurlöndum. Einn þáttur
baráttunnar við Japana er að
koma aftur á samgöngum á sjó
til Kína, og það er án efa eitt af
aðalhlutverkum Louis Mount-
battens. Til þess þarf hann að
fá aukinn skipakost.
Bretar hafa enga ástæðu til
þess að vera óánægðir með að-
stöðuna nú. Erfiðleikarnir með
ýmis sambandsríki Hitlers og
hinn breytti tónn í ýmsum
hlutlausum þjóðum gagnvart
! bandamönnum og Þjóðverjum,
talar sínu máli og sýnir, hvað-
an vindurinn blæs. Finnland
vill losna út úr stríðinu, Rú-
menía og Ungverjaland deila.
Kvittur er kominn upp um borg
arastyrjöld í Búlgaríu. Því er
hvíslað í Evrópu og hvergi á-
kafar en í Þýzkalandi, að Hitler
muni bíða ósigur og þrátc fyrir
allt muni bandamenn sigra. En
Hitler á vin enn þá, ekki merki-
legan vin, en þó vin sarnt sem
áður. Mússólíni hefir endur-
nýjað sáttmála hins „ítaiska
lýðveldis11 við Þýzkaland og
Japan. En árangurinn hefir
ekki orðið ákjósanlegur fyrir
þá. Tojo hershöfðingi bað fyr-
irliða sína að „athuga hina al-
varlegu aðstöðu11, og aðalblað
nazísta, „Völkischer Beobacht-
er“, skrifaði: „Almenningur ósk
ar eftir friði, hvað sem hann
kostár. Yfirstéttirnar bíða að-
eins eftir endalokunum."
Þegar her Napóleons hafði
reist herbúðir sínar við Bou-
logne, hrópaði hann: „Fáið okk-
ur yfirráðin yfir Ermarsundi í
sex klukkustundir, og við mun-
um verða drottnarar alls heims
ins.‘“ Þessar sex klukkustundir
voru aldrei látnar í té, en stæri
lætið í orðum hans var ekki út
í bláinn, því herinn, sem hætti
við fyrirætlun sína, lagði af
stað og sigraði Austurríki, Prúss
land og Rússland við Auster-
litz, Jena, Ulm og Friedland,
fjóra af hinum glæsilegustu
sigrum, sem um getur í verald-
arsögunni. Og aftur hefir til-
vonandi alræðisherra mistekizt
að ná yfirráðum yfir Ermar-
sundi, og í þetta sinn var það
að þakka flugmönnunum, sem
börðust í orrustunni um Bret-
land. Þegar Napóleon ógnaði
Bretum, var íbúatala Bretlands
eyja aðeins helmingur á við
Frakka, konungurinn hálfbrjál-
aður, ráðuneyti, sem logaði í
innbyrðisdeilum, einn leiðtog-
inn kom eftir annan og ósam-
komulag var í þinginu. Nú, þeg
ar Bretar eiga í höggi við
miklu minni mann, Hitler, telur
ALÞYÐUBLAÐIÐ_______ ______ Þriðjudagur 25. janúar 1944.
Leikfélag templara:
Tárin efiir Pál J. írdal.
EINN ÞÁTTURINN í hátíða-
höldum góðtemplara hér
í bæ í tilefni sextugsafmælis
félagsskapar þeirrar var sýn-
ing sjónleikjarins Tárin eftir
Pál J. Árdal undir stjórn frú
Önnu Guðmundsdóttur. Var
þessi þáttur næst vel til fund-
inn, því að óneitanlega hefir
góðtemplarareglan lagt nokkra
rækt við þróun leiklistar hér á
landi, einkum þó í upphafi starf-
semi sinnar. Tárin voru sýnd á
vegum hins nýstofnaða Leikfé-
lags templara, og er þetta fyrsta
leikrit, sem félag það ’hefir tek-
ið til meðferðar á opinberu færi.
Tárin er fjarri því að vera
stórbrotið leikrit, óg skáldskap-
argildi þess er engan veginp
mikið. Það, sem ber leikritið
uppi, er áróðurskenndur boð-
skapur höfundarins gegn á-
fengisnautn og verður að segja
það eins og er, að svart eru
myndirnar málaðar.Drykkju-
skapurinn er engan veginn
þreyttur með aðgát. Þetta er
gamla sagan um glötuð auðæfi,
glataða hamingju og glataðan
sóma vegna ofnautnar áfengra
drykkja. Það er sagan um sorg
og böl eiginkonu og barns
drykkjumannsins. En þegar
neyðin er stærst er hjálpin
nærst. Hinn glataði sonur snýr
frá villu síns vegar, þegar
klukkan er langt gengin tólf, og
leiknum lýkur með fyrirheiti
um nýtt og betra líf. En þrátt
fyrir það, þótt Tárin séu áróð-
ursleikrit af fyrstu skúffu, er
margt gott um leikinn að
segja. Páll J. Árdal var gæddur
góðri kímnigáfu, og hennar
gætir í Tárunum sem öðrum
leíkritum hans. Ýmsar persón-
ur leiksins — einkum auka-
persónur — eru vel úr garði
höfundarins gerðar. Meðferð
efnisins er að mörgu leyti at-
hyglisverðari en efnisvalið
sjálft. Og vissulega er þeirri
kvöldstund vel varið, sem fer
til þess að sjá leikrit þetta.
Jón Alexandersson sem Grím-
ur verzlunarþjónn.
Hér verður ekki tilraun gerð
til þess að dæma leik hvers
leikanda um sig. Leikurinn bar
óneitanlega mjög svip þess, að
leikendurnir, nema frú Anna
Guðmundsdóttir, eru viðvan-
ingar í listinni. En þegar alls er
gætt mun óhætt að segja að
leiksýning þessi hafi tekizt vel.
Kristjana Benediktsdóttir sem
Sveita-Solla.
Hér er um áhugafólk að ræða,
sem fæst hefir stígið á leiksvið
fyrri og því ekki heimavant þar
að hætti þjálfaðra leikenda.
Einkum leysti kvenfólkið hlut-
verk sín vel af höndum. Anna
Guðmundsd., sem lék Þóru, Sig-
þrúður Pétursdóttir, sem lék
Björg fóstru hennar og Kristj-
ana Benediktsdóttir, sem lék
Sveita-Sollu, gerðu allar hlut-
verkum sínum dágóð skil. Af
karlmönnunum kvað mest að
þeim Gissuri Pálssyni, sem lék
Helga kaupmann, og Jóni Al-
exanderssyni, sem lék Grím
verzlunarþjón. Minni hlutverk
voru leikin af þeim Kristni Á.
Eiríkssyni, Ágústi Fr. Guð-
mundssyni, Þórhalli Björnssyni
og Einari Björnssyni. Ingibjörg
Þ. Stephensen, sem lék Aðal-
heiði litlu, dóttur þeirra Þóru
og Helga, gerði hlutverki sínu
ágæt skil og má mikið vera, ef
sú telpa á ekki eftir að koma á
leiksvið oftar. Samleikur
þeirra Önnu Guðm. mun mörg-
um minnisstæður, er sáu.
Það er vel farið, að félags-
skapur, eins og góðtemplara-
reglan sýni leiklistinni nokkra
rækt. Eg held, að Leikfélagi
templara væri óhætt að ráðast
í sýningu fleiri leikrita áður
en langt um liði op mætti það
þá gjarna velja sér veigameira
verkefni en „Tárin“ eru. Hins
vegar má félagið vel una þeim
árangri, er það náði með sýn-
ingu þeirra, og á sextugsafmæli
reglunnar átti þetta leikrit vel
við. Eg er þeirrar skoðunar, að
með hliðsjón af boðun góð-
templara sé það jafnvel væn-
legra til árangurs að sýna slíkt
leikrit en þótt margar og
langar bindindisræður séu
fluttar, þótt góðar séu. Starf-
semi eins og sýning ,,Táranna“
er jákvætt starf og horfir til
heilla fyrir félagsskapinn, enda
þótt það kosti það, að ágætur
fjármálaritari stærstu stúku
bæjarins dragi innan af sér 10
flöskur af víni og virðulegir
æðstu templarar skáli á al-
mannafæri.
Tárin verða sýnd annað
kvöld vegna fjölmargra á-
skorana. Eg efast ekki um það,
að sýning sú verði fjölsótt og
að Leikfélagi templara sé ó-
hættað færa út kvíarnar í
framtíðinni. H. S.
þess að ráðast að utanríkisráðherra
á hinn flónskulegasta og ógeðs-
legasta hátt. Fyrir það, að ráðherr-
ann gegnir skyldu sinni ;vegna
fréttaflutnings, sem varðar við lög,
um viðkvæmt utanríkismál, notar
ritstjóri Morgunblaðsins aðstöðu
sína til þess að skrifa um hann
persónulegar svívirðingar. Slík
framltoma sem þessi er langt fyrir
neðan almennt velsæmi, Löggjaf-
inn hefir með hinum ströngu
lagaákvæðum sett skorður við því,
að menn geti opintaerlega farið með
utanríkismál landsins eftir því
sem hverjum einum gott þykir.
En persóna þess ráðherra, sem fer
með þessi viðkvæmu mál, hefir
enga slíka vernd, jafnvel ekki er
hann gegnir embættisskyldu sinni.
Hvað blaðamenn telja sér sæm-
andi undir kringumstæðum sem
þessutn, er hinsvegar góður mæli-
kvarði á menningu þeirra.“
Þessi áminning Vísis til sam-
flokksblaðs síns er vissulega
ekki að ástæðulausu fram kom-
in.Ætti að mega vænta þess, að
Mbl. sýndí meiri háttvísi fram-
vegis undir slíkum kringum-
stæðum og hér er um að ræða.
HANNES Á HORNINU
Frh. af 5. sí&u.
því, að ég las nýlega þrjár smá-
sögur eftir Leo Tolstoy, sem birt-
ust í þremur jólablöðum. Jóla-
blaði Alþýðublaðsins, Tímans og
Heimilisblaðs Jóns Helgasonar,
Lýsir þetta glöggt hvað Tolstoy er
móðins ennþá, þó að hann sé fyrir
löngu látinn. Sögur hans eiga er-
indi til allra, þær eru einfaldar,
en þó þrungnar af speki.“
„S í HORNINU“ skrifar: „Á op-
inberum fujndi í Iðnaðarmanna-
húsinu fyrra sunnudag skeði þetta:
Þegár ég hafði keypt mér aðgöngu
miða að fundinum, gekk ég ásamt
2 öðrum konum fram hjá frú
einni, sem stóð í anddyrinu og
virtist vera í töluvert æstu skapi,
enda mun hún hafa verið ósam-
mála þeim mönnum, sem að fund-
inum stóðu. Hún kallaði til okk-
ar, um leið og við gengum fram
hjá henni: „skriðdýrsháttur." — Á
fundinum lá við upphlaupi, þegar
3 ósiðaðir unglingar hófu óp að
einum ræðumanninum, ruddust
fram að ræðupalli og einn þeirra
kallaði nafn Quislings til hans.
Mér var sagt að þessi ungi maður
væri sonur framangreindrar frúar.
Ég tel framkomu þessara mæðgina
freklega ókurteisi, sem ber að
víta opinberlega og geri það hér
með.“
ENNFREMUR skrifar sami bréf-
ritari: „Viðskiptavinir verzlana
hafa oft kvartað yfir því, að af-
greiðslustúlkur taki erlenda setu-
liðsmenn fram yfir íslendinga,
þegar um afgreiðslu er að ræða.
Ég hefi veitt þessu atriði sérstaka
athygli, og því miður virðist það
víða vera svo, að hlutur íslenzkra
viðskiptavina er fyrir borð bor-
inn. Á þetta einkum við í smærri
verzlunum. Það er einnig mjög
algengt, að hinn íslenzki við-
skiptavinur bíður , meðan af-
greiðslustúlkan og hermaðurinn
ræða einkamál sín, ákveða stefnu-
mót o. þ. h. Ekki er það sjaldgæft
að heyra samræðuna enda með:
„I will see you later.“
„ÞESSI SIÐUR virðist vera sér-
rétttindi herklæddra útlendinga,
því ekki minnizt ég þess, að hafa
séð íslenzka karlmenn hanga yfir
afgreiðslustúlkum í verzlunum.
Eigendur verzlana ættu að banma
þessi einkasamskipti afgreiðslu-
stúlknanna og hermannanna á
vinnustað. Það er mjög særandi
fyrir þá viðskiptavini, sem telja
veg íslenzku Iþjóðarinnar hafa
vaxið lítið við kynni íslenzkra
stúlkna og erlendra hermanna al-
mennt, að neyðast til að vera sjón-
ar- og heyrnarvottar að því, sem
víða á sér stað, á meðan beðið er
eftir afgreiðslu. Líklegt þykir mér,
að þeir reyni eftir mætti að snið-
ganga þær verzlanir, bæði nú og
framvegis, sem láta slíkt við-
gangast.1
Brezka samveldið fjögur hundr
uð og sextíu milljónir þegna,
konungsstóllinn er verndaður
af þegpunum, sem allir hafa
mætur á konungnum, sem gef-
ur þjóðinni gott fordæmi, rík-
isstjórnin er samhent, þingið
snýr sér óskipt að því að leysa
stríðsvandamálin og einn leið-
togi kjörinn í einu hljóði. Þeg-
ar við þetta bætist dugnaður
þjóðarinnar, þá eru komin þau
atriði, sem munu leiða hana til
sigurs.
HVAÐ segja hin blöðin?
Frh. af 4. síðu.
skætingur sá, er Mbl. var með
á sunnudaginn í garð utanríkis-
ráðherra en hin ótímabæra
birting blaðsins á fregninni
sjálfri. Um það farast Vísi orð
á þessa leið:
„Nú héfir mál þetta fyrir nokk-
urum dlögum verið gert opinbert
af utanríkisráðuneytinu og birt í
öllum blöðum. En þá skeður það
furðulega, að ritstjóri Morgun-
blaðsins notar þetta tœkifæri til