Alþýðublaðið - 10.02.1944, Blaðsíða 6

. ViauMtadagnr II. fekéur 1944
Myndin, sýnir Martin Mariner flugvél í stramdvarnarliði
Bandaríkjanna, sem notuð er bæði til baráttu gegn kaf-
foátum og til skipafylgdar. Hún er að heÆja sig til flugs á
sjónum og lætur eftir sig fallegt kjölfar.
Verka maaHanelodir
til aðstoðar Dags-
brðnarstjðrninni við
vaBtaalega samniaga
rT' RÚNAÐARRÁÐ Dags-
brúnar hélt fund á
jmðjudagskvöld til að ræða
væntanlegar samningaumleit
anir við atvinurekendur um
kaup og kjör verkamanna, en
Dagsbrún hefir sagt upp
samningum sínum frá 22.
j). m.
Fundurinn samþykkti að
kjósa tvær nefndir til að vera
í ráðum með stjórninni og til
aðstoðar henni við samningaum
leitanimar. Þessir félagsmenn
Voru kosnir:
Nefnd til aðstoðar stjóminni í
samningaumleitunum við Vinna
veitendafélag íslands.
Erlendur Ólafsson, Höfðaborg
28, Skipa- og pakkhúsvinna.
Ingimundur Guðmundsson,
Flókagötu 1, Skipa- og pakkhús-
vinna. Björn Guðmundsson, Ein-
holt 11, Skipa- og pakkhúsvinna.
Astþór B. Jónsson, Fram. 34,
Slyppvinna. Gunnar Daníelsson,
Brúnarenda, Togaravinna. Mar-
ino Erlendsson, Eir. 17, Kola-
vinna. Ingólfur Jónsson, Kapl.
12, Sementsvinna. Kjartan Frið-
riksson, . Tjarn. 3, íshúsvinna.
Finnbogi Árnason, Bergsstöðum,
Ishusvinna. Valdimar Valdimars
son, Reyn. 29, Lýsisvinna. Karl
B- Laxdal, Bergþ. 15, Vélsmiðju
vmna. Skafti Einarsson, Brag.
39» B.yggingarvinna. Ragnar
Jónssan, Lindargötu 44, Hita-
yeituvinna, Helgi Guðmundsson
Hofsvallagötu 20.
, Nefnd til aðstoðar stjórninni
i samningaumleitunum við
Reyk j avíkurbæ.
Guðmundur Guðnason, Laug.
27, Bæjarvinna. Sveinbjörn
Hannesson, Asvallagötu 65, Bæi
arvinna. Sylveríus Hallgrímsson
Grett. 34, Bæjarvinna. Siggeir
Bjarnason, Hring. 190, Bæiar-
vinna. Indriði Jóhannsson, Ás-
vall. 10 A, Bæjarvinna. Eggert
Guðmundsson, Ásvall. 53, Hafn-
argerðin. Víglundur Gíslason,
Laug. 84, Hafnarvinna. Guð-
brandur Guðmundsson, Bergþ.
15, Hafnarvinna.
WASHINGTON
Frh. af 5. síðu.
bækur væru í safninu. „Það
hef ég ekki hugmynd um,“
sagði hann. „Síðast þegar ég
frétti voru þær um 12 000 000“.
Mun hann þar hafa talið bækl-
inga og handrit með, en alls
eru til reiðu fyrir almenning
yfir 5 milljón bækur.
Annar staður, þar sem freist-
andi er að staldra við í Wash-
ington, er Þjóðlistasafnið eða
National Gallery of Art. Bygg-
ing safnsins, sem er aðeins
fimm ára gömul, er stærsta
marmarabygging í heimi og
kostaði 75 000 000 króna eftir
núverandi gengi. Enda þótt
safnið sé ungt, getur þar að
líta hinn mesta fjölda frægra
listaverka eftir snillinga
margra þjóða. Þar eru hol-
lenzku meistararnir gömlu,
helztu franskir málarar allt
fram á þennan dag, margir
enskir snillingar og amerískir.
Inni í byggingunni eru tveir
garðar, þar sem höggmyndir
eru sýndar og í þeim eru -oft
haldnir hljómleikar, þar sem
þekktir listamenn koma fram.
*
Washington er önnum kafin
borg þessa dagana. Þar er varla
hægt að þverfóta fyrir stúlk-
um í alls konar einkennisbún-
ingum, en þær hafa tekið við
miklum hluta skrifstofustarf-
anna, svo að piltarnir geti farið
til vígstöðvanna. Kvenfólkið er
álíka miklu fleiri en karlmenn-
irnir og karlmenn eru fleiri en
konur í Reykjavík, ef allir eru
taldir með.
Öll hótel eru yfirfull í Wash-
ington, og eru húsnæðisvand-
ræðin annáluð. Stjórnin hefir
látið reisa mikið af bráðabirgða
byggingum, sem verða rifnar
niður strax að stríðinu loknu.
New York og Washington
eru ólíkar borgir. Washington
er mun fallegar byggð, og
virðulegri, og minna um auglýs
ingar á öllum húsveggjum aðal-
gatnanna. Fólkið er öðru vísi,
eða með öðrum svip. I New
York er annar hver maður
verzlunarmaður, en í Washing-
ton er annar hver maður stjórn-
arerindreki.
Bandaríkj amenn ákváðu að
reisa glæsilega höfuðborg, sem
öll þjóðin mundi bera virð-
ingu fyrir sem slíkri. Mér virð-
ist það hafa tekizt með afbrigð-
um vel, hvað sem menn segja
um þá sem stjórna í þessari
borg.
ALÞTÐUBLAÐiÐ
Hvellnrinn og kðstin fi
sjálfstæðismállnn.
(Skrifað við kertaljós 18. janúar 1944)
G er einn af hinum 270, og
ennfremur undir þá synd
seldur að hafa dvalið alllengi
í Danmörku. En til að víkja
frá mér þeim grun að dvöl mín
þar í landi sé ástæðan fyrir af-
stöðu minni í sambandsmálinu
langar mig til að gefa eftirfar-
andi skýringu.
Löngu áður en fjallræðan
var haldin, m. ö. o. á dvalarár-
um mínum í Danmörku milli
1920 og 1930, átti ég oft í kapp-
ræðum við kunningja mína
danska um sambandsmálið.
Mér fannst þá ég hafa næg rök,
sem mæltu á móti því að halda
áfram sambandinu. Þessi rök
hafa svo oft komið fram í ræðu
og riti fyrr og nú en ég hirði
ekki að rekja þau hér.
Ég leit svo á þá, að við íslend-
ingar hefðum fengið bæði tögl-
in og hagldirnar í hendur með
sambandslagasáttmálanum,
iþannig, að enginn dómstóll í
heimi gæti komið í veg fyrir
sambandsslitin, ef við aðeins
vildum þau sjálfir, og brygðum
í engu út af fyrirmælum sátt-
málans. — Og ég lít svo á, að
þetta atriði sé óbreytt enn.
Nú sit ég hér við kertaljós og
reyni að velta fyrir mér hrað-
skilnaðaraðferðinni. Og hugur-
inn hvarflar á milli rafmagns-
ins og sjálfstæðismálsins. Hvað
veldur rafmagnsbiluninni? Það
hlýtur að vera „kortslutning“
eða það sem á íslenzku er nefnt
„skammhlaup“.
„Skammhlaup“ verður í raf-
magni af því, að einhver veila
er 1 hverfinu. Venjulega kemur
meiri eða minni hvellur, sam-
bandið slitnar og rafmagnið
streymir vitlausa leið. Nei, nú
er víst farið að slá út í fyrir
mér. Ég ætlaði að skrifa um
sambandsmálið, en ljósleysið
leiddi mig afvega.
En nú undanfarið hefir vofað
yfir skammhlaup í sambandi
íslands og Danmerkur. Og ég
fer að velta fyrir mér hvar veil-
an sé. Því miður hefi ég ekki
tæki eins og rafmagnsstjóri,
sem setur einhvern galdramæli
á línuna og segir svo kaldur og
ákveðinn: Bilunin er 3527 m.
13V2 cm. frá Ljósafossi.“ Ég
verð því að reyna að notast við
útilokunaraðferðina alliunnu.
Sambandslagasáttmálinn
hafði staðið óhaggaður yfir 20
ár og aldrei verið minnzt á neina
veilu þar, sem gæfi ástæðu til
að óttast skammhlaup. Sam-
band ísl. og Danmerkur er óslit
ið enn, og er sáttmálinn því
útilokaður. Og þá kemur allt
í einu voða hvellur í sjálfstæðis-
málinu, ótvírætt einkenni um
skammhlaup.
Veilan hlýtur því að hafa
verið í heila eða taugakerfi
hraðskilnaðarmanna, skamm-
hlaupsmanna.
Ég kem nú að því, sem ætti
að vera aðalkjarni þessa máls;
og verð ég þá að víkja lítillega
að uppruna núverandi Sjálf-
stæðisflokks og þátttöku hans í
sjálfstæðisbaráttunni. s
Stutt sálfræðileg greinargerð.
Hugsum okkur að Jón og
Ólafur hafi komið sér saman
um að hrinda í framkvæmd
einhverju arðbæru fyrirtæki,
Jón vill hefjast handa strax
og róta verkinu áfram jafnvel
með dýrum lánum og í tvísýnu,
Ólafur vill fara hægt, vinna
ér inn peningana fyrst og
framkvæma verkið svo- Þarna
koma éfeki til greina eiginhags-
munir; því báðir hugsa sér að
hagnast á fyrirtækinu, en
skapgerðin' ræður aðferðinni.
Jón er framgjarn, Ólafur aftur-
haldssamur. Ef þessir tveir
menn verða ekki fyrir sterkum
persónulegum áhrifum, mun ,
Jón fara til vinstri í pólitík-
inni og Ólafur til hægri eins
örugglega og Skjalda og Húfa
rata hvor á sinn bás að haust-
inu, þegar í vetrarfjósið kem-
ur.
Öll þau ár, sem sjálfstæðis-
baráttan var háð, skiptust ís-
lendingar mjög ákveðið í tvo
flokka samkvæmt ofannefndri
greiningu; Jónarnir gerðust
sjálfstæðismenn en Ólafarnir
heimast j órnarmenn.
Vegna yngstu lesendanna
þykir mér rétt að geta þess að
heimastjórnarmennirnir fylktu
sér um Morgunblaðið þegar
það var stofnað, enda hefir það
blað alla tíð átt djúpar rætur
í afturhaldi.
Fyrsta kast.
Þegar sjálfstæðismenn höfðu
leitt sjálfstæðismálið farsællega
til lykta, þrátt fyrir harðvít-
uga andstöðu ekki einungis
Dana, heldur einnig afturhalds-
ins íslenzka, þá fór þeim eins
og ljóninu, sem missir áhug-
ann þegar bráðin er hætt að
sprikla. En viti menn: Kemur
þá ekki afturhaldið í hýenulíki,
hoppar upp á hræið með ógur-
legu spangóli. „Það var ég,
sem drap uxann! Ég er sjálf-
stæðið!“ Og þar með var nú-
verandi Sjálfstæðisflokkur orð-
inn til.
En nú var sjálfstæðisbarátt-
an ekki til lengur og því ekkert
starfssvið fyrir alla sj!álfstæðis-
orkuna. Þá var það eina nótt,
að formaður Sjálfstæðisflokks-
ins liggur milli svefns og vöku
eftir að hafa neytt sérlega góðr
ar kvöldmáltíðar, og í nautn
líkamlegrar og andlegrar vel-
líðanar birtist honum stórfeng-
leg sýn: Hann sér fram í tím-
ann um mörg ár. Ilann lítur
virðulegan öldung. Hárið er
hvítt eins og geislabaugur um
höfuðið. Bakið er að vísu ekki
fatt, en virðulega beint. Og
hvar sem öldungurinn fer um
stræti og torg, lýtur fólkið hon-
um og segir: „Sjá hina miklu
frelsihetju! Það var hann sem
leysti land vort úr ánauð og
gaf lýðnum frelsi“. Og öldung-
urinn svarar og segir: „Lyftið
ásjónum yðar frjálsir menn og
konur. Þér eigið ekki að til-
foiðja mig. Því ég segi yður,
að þótt dagsverk mitt hafi ver-
ið farsælt, þá er sál mín bljúg
og full auðmýktar, því öll er-
um vér aðeins verkfæri í hendi
þess, sem máttinn hefir.“ Og
hann gengur leiðar sinnar, og
fólkið lýtur honum.
Allt í einu fannst dreymand-
anum hann kannast við öld-
unginn, og hann hrekkur upp
og er glaðvaknaður, og þá hefst:
Annað kast eða hvellurinn
Nú þujrfti að láta hendur
standa fram úr ermum. Lög-
fræðiprófessorar voru kallaðir
til ráða. Vanefndakenningin
var fundin upp.
Hugsum okkur að ég lánaði
kunningja mínum fjárhæð. Við
gerum skriflegan samning um
að hann korni til mín á tilsett-
um degi og greiði lánið eða
semji um það £ annað hátt.
Þennan tiltekna dag hafa ill-
ræðismenn misþyrmt kunn-
ingja mínum svo að hann ligg-
ur þungt haldinn, og hefir auk
þess enga getu til að senda aðra
til mín til að semja við mig
fyrir sig.
Mér eru allar þessar ástæður
fullkunnar, en samt fer' ég til
lögfræðings,"og hef mál á hend-
ur kunningja mínum. Því ekki
það? í samningum okkar stend-
ur skýrum stöfum, að skuldin
eigi að greiðast í dag. Ég býst
við að ég hafi lagaréttinn al-

Nýi hatturinn
Ameríska kvikmyndastjarn-
an Ann Savage með nýjasta
hattinn sinn.
I
gerlega mín megin. — En ég
bið Guð að hjálpa þeim mönn-
um (Karli Tull. incl.), sem eiga
enga aðra leiðarstjörnu í dag-
legu lífi, en kaldan lagabók-
staf.
í mínu ungdæmi var það góð
skemmtun að glíma eða fljúg-
ast á. Og maður neytti allrar
orku til að koma mótstöðumann
inum undir. Stundum varð úr
þessu hálfkæringur. En ef
haldið var áfram að þjarma að
mótstöðumanninum eftir að
hann var fallinn, þá þótti það
níðingsbragð, og sá sem það
gerði fékk allan hópinn á móti
sér. Þannig er brjóstvit barna,
sem ekki hafa lesið lög.
íslenzkir sjálfstæðismenn ■
börðust eins og ljón við Dani
fyrir sjálfstæðinu, stundum í
hálfkæringi — og sigruðu.
Nú hefir Dönum verið kom-
ið á kné, að vísu ekki fyrir okk
ar tilverknað. Ætlum við að
láta kné fylgja kviði? Spyrjið
börnin.
Línumaður.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐBM?
Frh. af 4. síðu.
Rússunum. Þegar Rússarnir svo
komu, missti öflugur lögreglu- og
hervörður stjórn á öllu saman, þv£
að fólkið brauzt inn á flugvöllinn,
umkringdi flugvélarnar með há-
værum gleðiópum og ætlaði sér
að bera þær í heiðursskyni. 'Þegar
Rússarnir komust loksins út úr
flugvélunum, voru þeir huldir
blómum. Önnur hylling var eftir
þessu og enn meiri voru þó hyll-
ingarlætin, þegar kappleikurinn
fór fram. Þjóðviljanum segist svo
frá:
„Allir áhorfendur hrópuðu fyrir
Rússum. En hundsuðu alveg sitt
kapplið. Kappliðið í Sofía var sigr-
að, þeim til mikillar gleði.
Síðan talaði ég við einn af búlg-
örsku keppendunum, og hann
sagði, að þetta væri í fyrsta skipti,
sem hann hefði vonað, að sitt lið:
tapaði.“
Þannig lýkur frásögninni í Þjóð
viljanum. Það andar alveg á milli
línanna, að ritstjórar Þjóðviljans
eru innilega sammála Búlgurun-
um, sem vildu láta sitt lið tapa
fyrir Rússum. Það þarf líka ekki
að efa það, að Þjóðviljaritstjór-
arnir vilja láta íslendinga tapa, ef
við eigum eftir að fá Rússa hingað
og jafnvel þótt það væri í alvar-
legri heimsókn en til að heyja
kn a ttspy r nukeppni. ‘ ‘
Ja, til hvers hafa þeir líka
annars fengið hundruð þúsunda
til styrktar blaði sínu frá Rúss-
um, eins og upplýst hefir verið
með opinberum reikningum
landssímans? .„j