Alþýðublaðið - 12.02.1944, Blaðsíða 6

ji
A LfrYÐUBLAOif?
Laugardagur 13, febrúar 1944.
Eins og kunnugt er hafa Bandaríkin hermenn og sjóliða um
allar álfur heims, allt frá Grænlandi til Kyrrahafs. Þessir
menn eru, að vonum, stundum einmana, og er þeim tilbreyt-
ing, þegar þeim berast gjafir eða bréf að heiman. Á mynd-
inni sést kona sjóliðsforingja, sem bækistöð hefir einhvers
staðar á Kyrrahafi, vera að útbúa jólaböggla handa bónda
sínum.
HANNES A HORNINU
Frh. aí 5. síðn.
söfn gætu nú ekki verið í einni og
sömu byggingunni? Það findist
mér eiga bezt við. „Víkver.ii“ birti
fyrir skömmu bréf fró Ara. Vildi
hann láta hefjast handa um að
koma hér upp „Minningarhöll",
þar sem geymdar væru myndir
merkra íslendinga úr fortíð og
framtíð. Slíkt safn finnst mér
hverg'i eiga betur heima en í
húsi Þjóðminjasafnsins. Matthías
hefir margt að athuga, áður en
gengið verður til fullnustu frá
uppdrætti hinnar fyrirhuguðu
Þjóðminjahallar.“
Hannes á horninu.
HVAÐ segja hen bloðin?
Frh. af 4. síðu.
miðfylking frjálslyndra og um-
bótasinnaðra manna getur afstýrt
því, að innan skamms haldi stór-
fellt atvinnuleysi og blóðug stétta-
styrjöld inreið sína á íslandi.“
Já, það er nú þannig með
kommúnista, að þeir eru vanir
að segja eitt og meina annað.
Þeir þykjast vissulega vil.ja fá
eignaaukaskatt, þeir þykjast
vissulega vilja afstýra atvinnu-
leysi eftir stríðið, — en þeir
óska í hjarta sínu einskis frem-
ur, en að við fáum yfir okkur
allar hörmungar atvinnuleys-
isins á ný, því að hvað yrði
annars úr öllum hinum stóru
byltingar- og valdatökudraum-
um þeirra?
Hollywood.
Frh. af 5. síðu.
Ég hygg, að fáir muni verða
til þess að fullyra það, að Holly
wood hafi lagt mikið af mörk-
um til þess að við vinnum styrj-
öld þá, sem nú geisar. Hvorki
þeir, sem heima dveljast né hin-
ir, sem heyja hildi á vígstöðv-
unum eiga henni mikið að
iþakka. Hún er heldur ekki lík-
leg til þess að leggja mikið af
mörkum til hins nýja heims,
sem skapa skal að stríðinu
loknu og margir þrá og vona.
En ein áfleiðing styrjaldarinnar
verður óhjákvæmilegá sú, að
motel breýting mun verða á
vettvangi kvikmyndaframleiðsl
unnar. Það er erfitt að segja
fyrir um það, hverjar þessar
breytingar verða, en það virðist
óhjákvæmilegt, að efnt verði til
einhverrar nýskipunar í þess-
um efnum. Þannig kann vel svo
að fara, að Hollywood hætti
fyrr en síðar að verða sú, sem
hún nú er. En eigi að síður mun
minning þessarar sérkennilegu
borgar lengi lifa í sögunni.
Tónlistin.
Nýlega er útkomið tímaritið
.,,Tónlistin“, sem Félag íslenzkra
tónlistarmanna gefur út. Er þetta
1.—4. hefti 2. árgangs. Ritið flytur
ýmsar góðar og athyglisverðar
greinar eftir þekkt íslenzk tón.
skáld og tónlistarfrömuði. M. a.
má benda á grein eftir ritstjórann,
Hallgrím Helgason, er hann nefnir
„Hljómandi fósturmold", grein eft
ir Björgvin Guðmundsson, tón-
skáld, „Áhrif tónlistar". — Auk
þeirra eiga þarna fróðlegar grein-
ar þeir, Þorsteinn Konráðsson,
Baldur Andrésson. Annars flytur
ritið fjölmargt, sem ætla má, að
tónlistarvinum sé fengur í, svo
sem þáttinn Hljómleikalíf Reykja-
víkur og ýmis lög eftir íslenzk tón-
skáld. Ritið er hið prýðilegasta að
öllum frágangi.
Rússland.
Frh. af 3. síðu.
Bardögunum við hinn inni
króaða her mun nú brátt lokið.
Segir í Lundúnafregnum, að
tekizt hafi að kljúfa her Þjóð-
verja í tvennt og er aðstaða
hans nú miklu verri en áður.
Liggja hinar þýzku hersveitir
nú víðast hvar á þessum slóð-
um undir stórskotahríð Rússa.
Sækja Rússar að Krivoirog úr
þrem áttum. Á norðurvígstöðv
unum hefir Rússum enn orðið
nokkuð ágengt og eiga nokkra
kílómetra ófarna til járnbraut-
arbæjarins Luga.
Úfbreiðið Aibíðublaðið.
Nýi stúdentagarðurinn i Höfn:
Störgjðf dansks félags tll
Nýr voldugur stúdentagarður fyrir Norðyr-
landastúdenta.
Þ
RÁTT FYRIR styrjöld, °g efla norræna menningu, sam
'hernám þjóða og landa, ^ygð °§ norrænan anda.
Þetta iðnfyrirtæki, sem ekki
kúgun og ófrelsi á Norður-
löndum er unnið stöðugt að
því að efla samstarf nor-
rænna þjóða, skilning þeirra
á milli og vöxt menningar
þeirra.
Sýnir þetta, að norræn sam-
vinna er ekki aðeins veizluhjal
og hátíðaræður, eins og ýmsir
hafa dæmt hana af lítilli þekk-
ingu heldur er hún lifandi hug-
sjón, sem gefur þjóðunum þrek
til starfs og dáða á neyðatím-
um.
í tímariti Norræna félagsins
í Svíþjóð, sem út kom s.l. haust,
og barst hingað fyrir nokkru,
birtist grein eftir danskan lekt-
or við háskólann í Uppsölum,
V. Blum-Hansen að nafni, um
samstarf háskólanna á Norður-
löndum. Skýrir hann þar og frá
því, að danskt stórfyrirtæki
hafi, árið 1941, gefið glæsilega
byggingu — nýjan Garð, þar
sem Norðurlandastúdentar, sem
nema við Kaupmanna'hafnarhá-
skóla eiga að búa í framtíðinni.
Fer greinin hér á eftir:
„Árið 1839 kom fyrst uppá-
stunga um það frá nokkrum há-
skólamönum að koma á sam-
vinnu milli háskóla Norður-
landa. Þetta var á fundi nátt-
úruvísindamanna, sem haldinn
var í Gautaborg. Var þar sam-
þykkt að stuðla að samvinnu
vísindamanan á hinum þrem
Norðurlöndum. Þessi tillaga
hefur síðan fengið almenna við-
urkenningu á öllum Norður-
löndum og verið framkvæmd
langa tíð. Samstarfið milli há-
skólanna í Uppsölum, Oslo,
Lundi og Kaupmannahöfn, hef-
ur allt frá þessum tíma stöðugt
farið vaxandi og verið til mik-
ils gagns og ánægju. Samstarf
þetta hefur þannig staðfest hina
andlegu einingu Norðurlanda.
Á síðari árum hafa háskólarnir
í Stokkhólmi, Gautaborg, Ábo,
Helsingfors, Reykjavík og Ár-
ósum bætzt við í þetta samstarf
háskólanna.
Enginn lætur sér nú orðið
detta í hug, eins og Grundtvig
forðum, að stórir almennings-
háskólar geti komið í stað hinna
,,latnesku“ háskóla, eins og
hann kallaði þá. En enn þá er
sú ósk ríkjandi að stofnaður
verði stór norrænn háskóli,
sameiginlegur fyrir öll Norður-
löndin, en ekki að hann komi í
stað þeirra háskóla, sem fyrir
eru, heldur starfi jafnhliða. En
stofnun hins norræna háskóla
bíður þess að styrjöldinni ljúki,
og að Svíar geri hugmynd þessa
að veruleika. (í Svíþjóð var fyr-
ir stríðið hafinn undirbúningur
að stofnun norræns háskóla.)
í Kaupmannahöfn hefur nú
verið stigið stórt spor í þá átt
að gera Kaupmannahafnarhá-
skóla í framtíðinni að hinum
norræna háskóla. Stórt iðnfyrir
tæki í Kaupmannahöfn, A/S
Nordisk Fjerfabrik, ákvað 1941,
í tilefni af 40 ára starfsafmæli
fyrirtækisins, að byggja stú-
dentaheimili fyrir stúdenta frá
öllum Norðurlöndum, er stunda
nám við Kaupmannahafnarhá-
skóla eða aðrar æðri mennta-
stofnanir þar. Tilgangurinn er
að veita stúdentunum góð lífs-
og starfsskilyrði meðan þeir
eru við nám, vinna á þennan
hátt að kynningu milli hinna
norrænu þjóða, skapa samhug
á neinn hátt er tengt neinum
böndum við háskólana, sýnir
með þessu óbilandi trú á gildi
menningar og samstarfs hinna
fimm norrænu þjóða og áhuga
fyrir velferð þessara frænd-
þjóða. Heiðurinn af því að hafa
átt frumkvæðið að þessari
merkilegu framkvæmd ber aðal
framkvæmdastjóra A/S Nord-
isk Fjerfabrik, Hans Ove Lange
aðalræðismanni. Þessi verknað-
ur hans mun í framtíðinni hafa
mik'ið gildi fyrir Danmörku og
hið stærra föðurland hans, öll
Norðurlönd. Lange hefur brenn
andi áhuga fyrir eflingu frið-
samlegs samstarfs allra hinna
fimm norrænu landa.
Hinn norræni stúdentagarð-
ur, sem er á Österbo, er ákaf-
lega stór og glæsileg bygging.
í stúdentagarðinum eru 135 her
bergi fyrir stúdenta. Herbergin
eru stór og björt, ljósmáluð með
parketgólfi. Húsgögn fylgja:
dívan, borð, þrir djúpir stólar,
skrifborð , bókahilla og sími.
Það er meira að segja séð fyrir
myndum á veggina. Við inn-
ganginn í hvert herbergi er öðr-
um megin baðherbergi og W.
C., en hinum megin inn'byggð-
ur fataskápur. Á hverri hæð er
lítið eldhús. Á efstu hæð eru
opnar og innbyggðar svalir. í
kjallaranum er ágætur leikfim-
is- og badmintonsalur. Fyrir
herbergi með öllum þessum
þægindum, ljósi, hita og hrein-
gerningu, greiðist aðeins 115
kr. á mánuði. Auk stúdentaher-
bergjanna eru tvær íbúðir ætl-
aðar tveim prófessorum, sem
dvelja í Kaupmannahöfn við
rannsóknarstörf eða til fyrir-
lestrahalds við háskólann. Þá
eru auk þess tvær íbúðir fyrir
forstöðumann stofnunarinnar
og eftirlitsmann.
Þetta glæsilega stórhýsi er
byggt úr rauðum múrsteini eft-
ir teikningu H. J. Kampmanns
arkitekts. í forsal byggingar-
innar er stór lágmynd úr kera-
mik af hinum fimm norrænu
svönum, gert af listamanninum
Knud Kyhn. Þá eru í bygging-
unni matsalur og fyrirlestra-
salur og auk þess setu- og skrif-
stofa, allt mjög smekklega inn-
réttað með fallegum húsgögn-
um.
Á því er enginn efi, að þetta
er sú stærsta gjöf, sem dönskum
stúdentum hefur verið gefin,
síðan Friðrik II. stofnaði „legat-
ið“ í sambandi við byggingu
hins þekkta stúdentagarðs „Re-
gensen“, sem haft hefur mikla
þýðingu fyrir stúdenta frá Nor-
egi, íslandi og Færeyjum ásamt
danska stúdenta og fyrir öll
Norðurlönd.
Sökum hins ríkjandi ástands
vantar enn þá hina réttu íbúa
,,garðsins“, það er' að segja, stú-
dent frá Noregi, íslandi, Finn-
landi, Færeyjum og Svíþjóð.
En fyrst um sinn búa þar
danskir stúdentar eingöngu.
Þar ríkir því ekki enn þá sá
svipur, sem á að ríkja þar í
framtíðinni.
Þar eð enn þá er ekki nægi-
legt samræmi í kennslu og
kennslufyrirkomulagi háskól-
anna á öllum Norðurlöndunum,
þarf það að breytast og sam-
ræmast eftir stríðið, svo að nor-
rænir stúdentar geti greiðlega
stundað þar námsgreinar sem
bezt henta við hvern háskóla.
Þá kemur bygging eins og þessi
stúdentagarður í góðar þarfir.
Þá mún garðurinn koma sér vel
á sumin, þegar norræn mót há-
skólaborgara verða í Kaup-
mannahöfn, sem vér væntum
að verði framhald á eftir
stríðið.
Vér vonum og óskum, að
Norræni stúdentagarðurinn
verði þýðingarmikill liður í
hinni norrænu menningarstarf-
semi í framtíðinni, og að hann
verði að því gagni fyrir eflingu
norræns anda og bræðralags,
sem gefandinn hefur ætlazt tiþ
að hann verði æsku Norður-
landa til heiðurs og gagns.“
Sigurvissa.
Frh. af 3. síðu.
ar og Þjóðverjar réðust á
Rússa. Og nú lækkar „frægð
arsól“ Þjóðverja. Menn eins
og Wavell og Montgomery
eiga drýgstan þáttinn í því,
að Afríkusókn möndulveld-
anna fer út um þúfur. Banda
ríkin láta æ meria til sín
taka og bandamenn komast
í sókn.
GORGEIRINN í þýzka útvarp-
inu verður ekki eins áber-
andi, unz svo er komið, að
Hitler á það til að segja, að
Þjóðverjar gefizt aldrei upp.
Samt er sagt, sérstaklega í
Þýzkalandi sjálfu, að sigur-
inn muni falla Þjóðverjum
í skaut um það að lýkur og
talað um iðnaðarmátt Ev-
rópu, leynivopn og annað, er
að gagni má koma til þess
að blekkja fólk enn um hríð.
ÞJÓÐVERJAR SÖGÐU, að
ekki mundi muna um Banda
ríkin, þar ríkti sundrung, og
áður en þeim tækist að senda
álitlegan her til Evrópu,
væri ófriðurinn á enda. Þær
vonir hafa brugðizt. Fjöldi
amerískra hermanna berst nú
á blóðvöllum Evrópu eða bíð
ur skipunar um innrás að
vestan og iðnaðarmáttur
Bandaríkjanna lætur æ meira
til sín taka. Talið er, að stál
framleiðsla Bandaríkjanna
sé um 50 %' meiri en allra
þeirra landa Evrópu, sem
Hitler getur notað í þágu
Þjóðverja, og vitað er, að
stálframleiðsla Breta og
Rússa er mjög mikil. Hins
vegar meiga Japanar sín
miður í þessari grein fram-
leiðslunnar.
ÞAÐ MÁ VERA FLESTUM
LJÓST, að fullyrðingar
Göbbels og Dietrichs og ann
ara útbreiðslufrömuða
þriðja ríkisns, eru blekking-
ar einar, til þess eins gerðar
að draga stríðið á langinn og
ef til vill skapa sér viðunan-
legri friðarskilmála en ella,
ef bandamenn skyldu þreyt-
ast á leiknum, en það er lítt
hugsanlegt.
SIEG HEIL-ÖSKRIN munu
brátt heyra fortíðinni til og
kúgun nazismans í Evrópu
verður brátt eins og löngu
liðin martröð, sem menn
munu reyna að gleyma um
leið og reynt verður að skapa
betri og réttlátari heim. Orð
eins og „Lebensraum,“ „Neu
ordnung“ og „Macht ist
Recht“ munu hverfa úr orða
bókum siðmentaðra manna
og aðeins geymast í hugskoti
fornfræðinga, sem munu
kenna mönnum, að til þess
eru vítin að varast þau.