Alþýðublaðið - 01.03.1944, Síða 2

$
ALPYPUBLAÐIP
ggSSB&í 1 /■ ‘
Miðvikndag’ur 1. marz
I
Háfíðahöld Norræna
í filefni af
25 ára afmælinu.
.KVÖLD minnist íslands
deild Norræna félagsins
25 ára afmælis félagsins í út-
varpinu með ræðum, upp-
lestri og norrænni músík.
Ræður flytja Stefán Jóh.
Stefánsson form. félagsins,
Pálmi Hannesson rektor og
Guðl. Rósinkranz ritari fé-
lagsins. Tómas Guðmundsson
skáld les upp kvæði orkt í
tilefni afmælisins og Vilhj.
Þ. Gíslason les upp. Dag-
skránni lýkur með því að
þjóðsöngvar allra Norður-
landa verða leiknir.
Á föstudagskvöldið verður
veizla að Hótel Borg. Þar
flytur. forsætisráðherra. dr.
Björn Þórðarson aðalræðuna.
Auk þess munu verða fluttar
nokkrar ræður. Tvöfaldur
kvartett syngur norræn lög
og loks verður stíginn dans.
Á sunnudaginn verða nor-
rænir hljómleikar í Gamla
Bíó kl. 1,30. Strengjahljóm-
sveit imdir stjórn dr. V. v.
Urbanschitsch leikur norræn
tónverk, fröken Guðrún Þor-
steinsdóttir frá Akureyri
syngur einsöng í stað Kjart-
ans Sigurjónssonar, sem áður
var auglýst að syngi með
undirleik Árna Kristjánsson-
ar. En hann er forfallaður
sökum veikinda. Loks syngur
Karlakórihn Fóstbræður und
ir stjóm Jóns Halldórssonar.
Félagsmenn geta vitjað
aðgöngumiða bæði að sam-
kvæminu og hljómleikunum
í Bókaverzlun Sigfúsar Ey-
mundssonar.
Þúsundlr Dana sem komlzt haf a til
Svíþjóðar, elga viðhágimdl að hóa
——— — -»---------------------
Fjoldl kunnra inanna og mðrg sam-
tök gangast fyrir fjársöfnuninni.
FJÁRSÖFNUN til hjálpar nauðstöddum dönskum flótta-
mönnum, sem komist hafa til Svíþjóðar, er í þann veg-
inn að hefjast hér á landi. Fjöldi merkra manna og mörg
samtök gangast fyrir þessari fjársöfnun til hinna dönsku
bágstöddu bræðra okkar og framkvæmdanefnd hefir verið
mynduð, sem stjórnar söfnuninni og þeim málum sem að
henni lúta. Formaður nefndarinnar er Sigurður Nordal próf-
essor, varaformaður Lúðvík Guðmundsson skólastjóri og
gjaldkeri Kristján Guðlaugsson ritstjóri, en auk þeirra eiga
sæti í framkvæmdanefndinni: Stefán Jóh, Stefánsson, for-
maður Norræna félagsins, Páll S. Pálsson formaður stúd-
entaráðs, Ben. G. Waage forseti íþróttasambands íslands
og Björn Br. Björnsson tannlæknir.
Lögð er mikil áhersla á að þessi f jársöfnun verði sem almenn-
ust, það er, að sem flestir landsmenn taki þátt í henni og að hún
gangi sem fljótast. Er þörfin ákaflega mikil, brýn og vaxandi og
er ætlunin að senda féð jafnóðum og það safnast.
Framkvæmdanefndin boðaði
blaðamenn á fund sinn í gær-
kveldi og hafði Sigurður Nordal
orð fyrir henni. Hann sagði
meðal annars:
„Nefndin mun gefa út ávarp
til þjóðarinnar á morgun við-
víkjandi þessari fjársöfnun, en
ég vil mælast til þess að blöðin
skýri þetta mál nú fyrir bjóð-
inni. Undanfarið hafa fjölmarg-
ir menn rætt um nauðsyn þess
að við íslendingar reyndum á
éinhver hátt að koma dönsk-
um flóttamönnum til hjálpar,
sem nú dvelja þúsundum og
jafnvel tugþúsundum saman,
allslausir í Svíþjóð. Við höfum
áður rétt tveim öðrum Norður-
landaþjóðum hjálpandi hönd,
Finnum og Norðmönnum. Á-
stæðan fyrir því, að ekki var
fyrr hafin þessi söfnun til
danskra flóttamanna, er sú, að
Llnnveiðarlnn
stérskemmist
ínaiB,
af eiði.
Var í Slippnum til viðgerðar. — Eld-
urinn logaði lengi í skipinu.
Y ÍNUVEIÐARINN „Ár-
■“■^ mann,“ eign Þorsteins
Eyfirðings skipstjóra stór-
skemmdist af eldi snemma í
gærmorgun, en enginn mað-
ur hafði verið í skipinu svo
að kunnugt sé frá því kvöld-
ið áður, er hætt var að vinna
í skipinu.
Það var um klukkan 7 í gær-
morgun, sem boð komu til
slökkviliðsins um eld 1 skipinu
og er slökkviliðið kom að skip-
inu var kominn upp mikill eld-
ur í káetu þess. Var mjög erfitt
að komast að eldinum, en
slökkviliðinu tókst þó að ráða
niðurlögum hans, en þó ekld
fyr en hann hafði valdið mjög
miklum skemmdum. Brann ká-
etan öll, ennfremur ,,keisinn“
og mikið af afturþilfarinu.
Slökkviliðsstjóri sagði í sam-
tali við Alþýðublaðið í gær, að
ekki væri hægt að sjá annað
en að eldurinn hafi verið bú-
inn að loga lengi í skipinu, er
slökkviliðið kom á vettvang,
því að svo mikið var brunnið í
því.
Næturverðir voru í slippnum
en þeir urðu einskis varir fyr
en í gærmorgun.
Rannsóknarlögreglan hefur
mál þetta með höndum.
Lfkur lil að hægi verði
að bjarga Laxfossí.
ALLAR líkur eru taldar til
þess að hægt verði að
bjarga Laxfossi.
Hefir verið unnið að björgun
skipsins undanfarið og sjá Vél-
smiðjan Hamar og Héðinn um
á skerinu. Á sunnudaginn tókst
verkið.
Er nú búið að rétta skipið
að ná nær öllum verðpósti úr
skipinu og allmiklu af farangri
farþeganna. Var þetta í. aftur-
lest skipsins.
til skamms tíma hefur verið
safnað til Norðmanna og þeirri
söfnun er alveg nýlokið. Enn-
fremur var ekki vel ljóst,
hvernig hjálp okkar til handa
Dönum gæti komið að sem
mestu gagni. En síðan ástandið
versnaði í Danmörku, í ágúst
síðast liðnum, hafa þúsundir
Dana flúið til Svíþjóðar, og þó
að þeim hafi verið teldð þar
vel af vinum, þá eiga þeir við
hin bágustu kjör að búa, alls-
lausir í framandi landi. í Sví-
þjóð starfar nefnd, sem hefur
mál þessara flóttamanna með
höndum, og er meining okkar,
að það fé, sem hér safnast,
verði sent jafn óðum til þessar-
ar nefndar og hún sjái að öllu
leyti um ráðstöfun þess.
Um síðustu jól voru danskir
flóttamenn í Svíþjóð taldir vera
um 9 þúsundir, en þeim fer sí-
fellt fjölgandi, og er ekki hægt
að segja, hvað þeir eru nú orðn-
ir margir. Flótti þessa fólks er
oft ævintýralegur og enginn
flóttamannanna veit fyrir fram,
hvort flótti þeirra muni takast.
En þeir eru að bjarga lífi sínu
og legeia bví allt í hættu. Þesr-
ar til Svíþjóðar kemur er tekið
á móti þeim og beir settir í
dvalarbúðir, en síðan er reynt
að útvega þeim einhverja at-
vinnu, en það tekst ekki nema
stundum. Þá hafa verið settir
upp skólar, barnaheimili og
elliheimili, en meðal þessa fólks
er mikið af konum og börnum
og gamalmennum. Nefnd sú,
sem hefur með mál þessa fólks
áð gera í Svíþjóð, hefur lítið fé
til ráðstöfunar og við teljum
að sjálfsagt sé og skylt fyrir
okkur íslendinga að styðja
starf hennar, eins og við getum
og erutm menn til.
Vegna þess, hversu brýn
nauðsyn er á hjálp, teljúm við
nauðsynlegt að gjafirnar ber-
ist skjótt til okkar, og munum
við senda féð jafnóðum. Ég og
við í framkvæmdanefndinni
væntum þess, að íslendingar
sýni erm einu sinni höfðings-
lund sína og bregðist vel við,
er til þeirra er leitað um hjálp
handa bræðrafólki í neyð.“
Vonandi tekur þjóðin undir
þessi orð prófessorsins. Þess
skal getið, að um síðustu ára-
mót sneri félag íslenzkra stúd-
enta í Stokkhólmi sér til ríkis-
stjómarinnar hér og benti á
nauðsyn þess, að hér yrði hafin
iijálparstarfsemi til handa
dönskum flóttamönnum. Þekktu
íglenzku stúdentarnir vel nauð-
syn slíkrar starfsemi.
Danðaleit að raannl
se<íj elki var
týndnr.
¥ ÖGREGLAN og skátar
höfðu í gær um hádegis-
bilið leitað að manni nokkrum
sem var ekki týndur.
Maður þessi hafði farið að
heiman frá sér um miðjan dag
í fyrradag og er hann kom ekki
heim til sín í fyrrinótt sneru
aðstandendur hans sér til lög-
reglunnar og báðu hana að leita
hans. En í gær um líkt leyti og
lögregla og skátar voru að hefja
leit að manninum kom hann
heim til sín og hafði hann ver-
ið hjá kunningja sínum.
Það er einkennilegt hvað það
kemur oft fyrir að fólk hverfi
frá heimilum sínum og láti ekk-
ert vita, þó að það ætli sér að
verða hjá kunningja sínum
verða óvenjulega lengi í burtu.
Þetta er þriðja tilfellið hér í
bænum á stuttum tima.
Þiíigsályktunar-
tillaga um
Rannséhn gufuhver-
anna í
Fíutt af öllum þing-
mönnum Reykja-
vfkur.
LLIR þingmenn Reykja-
víkur, þeir Bjami Bene-
diktsson, Magnús Jónsson, Sig-
fús Sigurhjartarson, Einar
Olgeirsson, Brynjólfur Bjarna-
son, Stefán Jóh. Stefánsson,
Jakob Möller og Sigurður Krist-
jánsson hafa borið fram í sam-
einuðu þingi tillögu til þings-
ályktunar um rannsókn gufu-
hvera í Henglinum. Er hún
svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að skora.
á ríkisstjórnina að láta, í sam-
viúnu við Reykjavíkurkaupst-
.að, hið allra fyrsta fram fara
rannsókn á virkjun gufithvera
í Henglinum til hita- og raf-
magnsframleiðslu. Skal semja
við Reykjavíkurkaupstað um
skiptingu kostnaðar við rann-
sóknir þessar milli ríkissjóðs og
Frh. á 7. síða.
Setnliðsvlnnan fer
iiii @rt miinikanÉi.
t 3 % ár hafa p&ssasidir tslesidliigsi
íBnnih ati henBaðarmaniBvIrklaisn*
--- —a- >:
Nú eru í þessari vlnmi aðeins 400 menii
TÆPLEGA 3V2 ár hafa þúsimdir fslendinga haft at-t
vinnu af hernaðarframkvæmdum í landinu. ?
Síðan nokkru eftir að þessi
atvinna byrjaði hafa aldrei
verið eins fáir við þessa vinnu
og nú, eða 401 síðast liðinn
laugardag. Þar sem búið er að
vinna að ýmsum herná^
virkjum hér, er gert ráð fyrir
að heldur muni fara enn að
draga úr þessari vinnu.
Það var 4. júlí árið 1940, sem
brezka setuliðið fór að ráða ís-
lenzka verkamenn í sína þjón-
ustu og voru þann dag skráðir
í virmu hjá því 20 verkamenn.
Síðan óx tala íslenzks verka-
fólks í þjónustu setuliðanna
beggja stöðugt og árin 1941 og
1942 unnu yfir 3000 manns í
þjónustu þeirra. Á síðasta ári
fór heldur að draga úr þessari
vinnu, þar til nú að verka-
mennirnir eru um 400.
Um tölu verkamanna í þjón-
ustu setuliðsins fékk Albvðu-
blaðið í gær eftirfarandi til-
kynningu frá stjórn setuliðsins:
„Við byggingu ýmissa hern-
aðarlegrá mannvirkja og við
undirbúning annarra verka réðu
brezk og amerísk hernáðaryfir-
völd, landhers og flota, strax
eftir komu sína til íslands, ís-
lenzka verkamenn í ’ 1 -
sína. Eftir því, sem bpssum
verkum miðaði áfram fækkaði
Íslendingum við vinnuna. Bæði
brezk og amerísk hernaðaryfir-
völd hafa gefið nokkuð í skyn
hvernig þessum málum er nú
komið, með þvi að tilk"r^
síðast liðna 6 mánuði hafi 400
til 500 íslendingar verið í vinnu
hjá hernaöaryfirvöldunum og
að heildartrla þeirra 26. febrú-
ar 1944 hafi verið 401.“
Alþýðublaðiö spurði Vinnu-
miðlunarskrifstofuna í gær,
hyort farið væri að bera á at-
vinnuleysi. Fékk blaðið þær
upplýsingar, að nokkra merrm
vantaði' atvínnu. Sérstakleg*"
mun vera farið að bera á at-
vinnuleysi hjá ungum piltum. 1
Magstis 0. Jóossoi
sbákmelstar! Bfikar.
Fékk 6 V2 vinaiflB, Ea h-
mundur Asij. 6 viimmga.
1 " í
MAGNÚS G. JÓNSSON
frönskukennari hefir unn-
ið titilinn Skákmeistari Reykj*
víkur.
Var síðasta umferðin á Skák
þingi Reykjavíkur tefld í fyrra-
kvöld með þessum úrslitum:
Magnús G. Jónsson 6V2 vinn-
ing, Ásmundur Ásgeirsson 6
vinninga, Einar Þorvaldsson og
Árni Snævar 5 vinninga hvor
(og biðskák), Sturla Pétursson
5, Pétur Guðmundsson 214,
Benóný Benediktsson og Óll
Valdimarsson 2 og Aðalsteinm
Halldórsson 1.
Hjónaefni.
25. þ. m. opinberuðu trúlofu*
sína, ungfrú Guðrún S. Hólm, mat
reiðslukona og Sveinn Egilssoni
búfræðingur frá Sveinsstöðum,
Skagafirði, bæði til heimilis affi
Bessastöðumj Áiftanesi.
. Silfurbrúðkaup.
25 ára hjúskaparafmæli eiga J
dag Júlíana Sí íg'-dótí ir og Jón
Kári Káráson vorkamaður.