Alþýðublaðið - 26.03.1944, Side 5

Sunnudagur 28. mare 1944.
_______________________________________________________■
„Adios, Argentina“.
Suður- Ameríka
Kortið sýnir afstöðu þá, sem Suður-Ameríkuríkin höfðu til
skamms tíma til ófriðarins. Brazilía (skástrikuð) hefir þegar
um lengri tíma verið í stríði við möndulveldin. Ríkin á norð-
ur, og vesturströndinni (einkend með punktum) hafa einnig
slitið stjórnmálasambandi við þau, án þess þó að segja þeim
stríð á hendur. Þar á meðal er Chile (hvítt),' sem ekki hafði
enn tekið neina afstöðu, þegar kortið var gert. En Argentína
(hvít) hefir þar til fyrir stuttu síðan haft stjórnmálasamband
við möndulveldin og lengi verið grunuð um græsku af banda-
mönnum. Höfuðlborgin í Argentínu, Buenos Aires, sóst á kort-
inu.
Hjálparstarf íslenzkra skólabarna — Um brauða og
mjólkursölubúðir, húsmæður, hreinlæti og skömmtun-
arvörur. **"
ENGINN ÞEKKIR Argen-
tínu til hlítar, þetta bráð-
þroska barn hins nýja heims.
Þar ríkir í senn kyrrstaða og
framsókn, Ég minntist ungs
Skota, sem þó var ástæða til
þess að ætla að myndi eiga
skammt ólifað, er hvatti mig
til þess að kveðja Buenos Aires
hið fyrsta. — Þetta er svikanna
borg, sannnefnd vilpa, komst
hann að orði. — Hún mun fara
með þig eins og hún fór með
mig. Ég tók þó ekki þann kost-
ínn að kveðja hana vegna ráð-
leggingar Skotans heldur vegna
hins, að ég þoldi ekki hitann
þar, sem hafði hin skaðvænleg-
ustu áhrif á taugakerfi mitt. Ég
settist því að í Córdoba. Cór-
doba er fögur borg. Þar er há-
skóli, sem var stofnaður árið
1613, glæsileg bygging; yndis-
legur skemmtigarður og bugð-
ótt fornleg stræti. Spánskur
blaðamaður hafði tjáð mer, að
Córdoba minnti mjög á sveita-
borg á Spáni. En sé Buenos
Aires svikanna borg, er Cór-
doba það einnig, en þó með
nokkrum öðrum hætti. — Sé
Córdoba um flest lík sveitaborg
á Spáni, þá finnst mér það eng-
.an veginn torskilið, að róstur-
samt skuli hafa verið á Spáni
gegnum aldirnar. Ég er ekki
með þessu að freista þess að
.ráða eitthvert letur á vegg, en
sérhver sá maður, sem ekki yrði
þess var, að mikilla tíðinda má
vænta úr Argentínu, væri vissu
lega hvorki greindur maður né
glöggskyggn.
Það er engan veginn óalgengt,
að Evrópumenn og ekki hvað
sízt Englendingar, dragi dár að
nýju landi, sem þeir gista, enda
þótt þeir dáist að því í raun og
’veru. Ég dvaldist nægilega
lengi í Buenos Aires ti-1 þess
að hljóta kynni af ýmsum
Englendingum, er þar ólu ald-
ur sinn og þá jafnframt hugar-
fari hinna brezku embættis-
manna í Argentínu.
Hinn brezki embættismaður
í Argentínu er um of gjarn á
það að einangra sig frá öðrum
landsmönnum. Hann leggur eng
an veginn þá áherzlu á það að
skilja þá, sem vert væri. Þetta
á meiri þátt í því en margan
grunar, að Argentína hefir að-
hyllzt málstað möndulveldanna
næsta mikið á liðnum árum.
Margir þessara brezku embættis
manna í Argentínu hverfa aft-
ur heim til ættiands síns, þeg-
ar þeir hafa dvalizt þar nokkra
hríð og dregið dár að landi því
og þjóð, sem þeir hafa gist, að
vild sinni. Þeir hverfa aftur
iheim til ættlandsins vegna þess
að þeim er það ljóst, að tengsl
þeirra við landið, sem ól þá,
eru rofin.
ESS ER vert að minnast, að
margt misindismanna og
ævintýramanna hefir lagt leið
sína til Argentínu. Þetta hefir
orðið Argentínu til lítilla heilla
en er þó ekki hennar sök. En
Argentína hefir slæmt siðferðis
orð á sér. Hún er talin það land
heimsins, þar sem gleðikonur
reka atvinnu sína með einna
beztum árangri. Argentína má
.með sanni nefna land tilgerðar-
innar. En þegar þess er gætt,
að Argentína er fræg fyrir
gleðikonur og lauslæti, koma
mönnum ýmis önnur viðhorf
þar harla undarlega fyrir sjónir.
Það er talið hið mesta
hneyksli í Argentínu, ef karl-
maður ávarpar konu, sem hann
þekkir ekki, á stræti úti. Maður
gæti ætlað, að þetta bæri þess
vitni, að siðferðið í Argentínu
væri með miklum ágætum. En
það er nú eitthvað annað eins
og þegar hefir verið að nokkru
lýst. Auðugur Argentínubúi,
sem er kvæntur og lifir meira
að segja í hamingjusömu hjóna
bandi, blygðast sín engan veg-
inn fyrir það að trúa vinum
sínum fyrir því, að hann eigi
hjákonu eða hjákonur. En þar
með er ekki sagan öll. Ef auðug-
ur Argentínubúi á ekki hjá-
konu, telja vinir háns það aug-
|"^.REIN ÞESSI, er fjallar
um Argentínu og við-
horfin þar í landi, er eftir
Hugo Manning, sem dvaldist
þar í landi um skeið. Grein-
in birtist upphaflega í tíma-
ritinu Horizon í Lundúnum,
en er hér þýdd nokkuð stutt
úr tímaritinu Woidd Digest.
ljóst vitni þess, að hann sé
meira en lítið smáskrítinn.
Mér duldist ekki, að karlmað-
urinn naut eins mikils frelsis og
konan var þar ófrjáls. En þar
með er ekki sagt, að konan í
Argentínu verði að una dapur-
legu hlutskipti, að minnsta
kosti ekki, ef maður hennar er
í góðum efnum. Hún lifir í eins
konar dagdraumum og gerir
sér í hugarlund, að hún sé hefð-
arkona í líkingu við þær, sem
lýst er í frönskum skáldsögum.
ARGENTÍNUMÖNNUM er
mjög hugleikið að teljast
til yfirstéttanna. En þeir yfir-
stéttamenn, sem þar gætir mest,
eru hinir nýríku. Hvergi í heim
inum hygg ég að mönnum sé
hugleiknara að teljast til yfir-
stéttanna, teljast salt jarðar, en
einmitt í Argentínu. Þetta er
næsta broslegt, þegar að því er
gætt, að landið hlaut ekki frelsi
sitt og sjálfstæði íyxv en árið
1810. Argentínubúar virðast
heldur ekki gera sér þess grein
sem skyldi, að enda þótt flest-
ir frumbyggjar landsins væru
af spönskum og ítölskum ætt-
um, eru þeir þó næsta blandaðir
I Argentínu eru til dæmis marg
ir menn af indverskum ættum,
svo og menn kynjaðir frá
Mexico. íbúar landsins eru um
þrettán milljónir að tölu, en af
þeim er aðeins hálf milljón tal-
in af innlendum uppruna.
Argentínskur yfirstéttarmað-
ur, sem telur sjálfum sér og öðr
um trú Um það, að hann sé af
aðalsættum, færir fram þau
rök máli sínu til stuðníngs, að
hann sé niðji spánskra stór-
menna. En ef það mál væri
rannsakað, er ástæða til þess að
ætla, að unnt reyndist að sanna,
að fæstir þeirra séu niðjar
spánskra stórmenna. Forfeður
flestra þeirra hafa verið ó-
breyttir bændur, flóttamenn
eða ævintýramenn. Þess vegna
má með sanni segja, að hinum
argentísku yfirstéttamörinum
færi betur að miklast ekki af
uppruna sínum svo mjög sem
margir þeirra þó gera.
Ég hlýt að Iáta þess getið,
að það muni vera hið mesta
vandaverk að velja menn til
tignarstarfa í Argentínu. Ilvað
ég bezt veit, eru þeir menn,
Sem falin eru tignarstörf þar í
landi, venjulega valdir úr hópi
þeirra mann, sem bera glæsileg
ættarnöfn, hvort heldur þeir
eru nú af árgentínskum, tyrkn-
eskum, grískum, ungverskum,
búlgörskum, tékkneskum eða
rússneskum ættum. En í Argen-
tínu er aðstaða hinna svonefndu
höfðingjaætta mjög sterk, og
það hefir mótað viðhorf öll þar
í landi að minnsta kosti allt til
þessa.
Fi-h. á 6. síðu.
EG VIL leyfa mér að þakka
Sambandi íslenzkra bama-
kennara fyrir bá starfsemi, sem
það hefur hafið meðal íslenzkra
skólabarna til hjálpar drlendum
börnum, sem eiga við hörmungar
að búa af völdum styrjaldarinn-
ar. Ég hef orðið var við það und-
anfarna daga, að börnin hafa
sannarlega tekið á móti eggjuh
sambandsins, því að ég get ekki
séð annað en að þau starfi af lífi
og sál að þessari fjársöfnun.
ÞAÐ ER, ÓÞARFI fyrir okkur
að vera að útmála mjög þau illu
örlög, sem nú þjá böm styrjald-
arþjóðanna, enda getur hver og
einn hugsað sér það og skilið. All-
ir þekkja þörfina, en ég vil minna
á það, að um leið og börnin okk-
ar eru að veita hjálp öðrum börn-
um er líka verið að glæða sam-
, hyggðartilfinningu og skilning á
kjörum annarra hjá okkar eigin
börnum.
ÞETTA STARF, sem Samband
íslenzkra barnakennara hefur nú
hafið, er því um leið og það er
hjálparstarf fyrir bágstödd erlend
börn, uppeldisstarf meðal ís-
lenzkra barna og því megum við
ekki gleyma. Engum börnum í
Evrópu hefur á undanförnum 4-5
árum liðið eins vel og íslenzlcum
börnum. Þau hafa ekkert að segja
af erfiðleikum þessara ægilegu
tíma. Þeim ber því að hjálpa og
ég finn að þau vilja hjálpa. Það
er ekki nóg fyrir þau að safna
fé hjá öðrum. Þau ■ eiga sjálf að
leggja fram sína litlu aura, sem
þeim áskotnast, heldur að leggja
aurana sína til hjálparstarfsins en
að eyða þeim í kvikmyndahús
eða fyrir sælgæti.
VIÐ SKULUM tala við börnin
um þetta. Það verður þeim til
góðs — og ég veit að íslenzk börn
skilja þetta. Við höfum nú safn-
að mjög mikíu fé til hjálpar öðr-
um, sem eru í nauðum staddir.
N or egssöf nunin er á níunda
hundrað þúsundinu. Söfnunin til
dánskra flóttamanna, sem staðið
hefur aðeins skamma hríð nálgazt
90 þúsundir — og svo munu litlu
börnin þegar hafa safnað nokkru
fé og þó eru þau aðeins að byrja.
GRÓA SKRIFAR: „Ég er nú
ekki vön að kvarta undan kjörum
mínum, en það er nú komið svo,
að ég get ekki orða bundizt um
þessa matarskömmtun. Ekki af því,
að skammturinn sé ekki ákveðinn
nógur, heldur iaí því, að maður
skuli ekki fá út á þá miða, sem
gefnir eru út. Það er til dæmis
molasykurinn, hann hefur ckki
fengist í lengri tíma, en á þeim
tíma eru heilu kassarnir af mola
sykri hér á hlutaveltunum.“
„ER LEYFILEGT að gefa
skömmtunarvöru á hlutaveltu,
samtímis og mönnum er neitað
um hana út á skömmtunarmiða?
Þar að auki hafa mörg heimili
nægar birgðir af þessari vöru.
Einnig væri fróðlegt að vita, til
hvers stofnaukarnir eru gefnir út.
máske til prýðis?'
VERKAMANNASONUR skrif-
ar: „Þú hefur oft skrifað um
sóðaskapinn í brauða- og mjólk-
urbúðum. Það getur verið, að
eitthvað sé til í þessu, en það er
mér óhætt að segja, að það eru
margar brauðbúðir hér vel hirtar
og það hefur aldrei verið eins
mikið eftirlit með öllum þessiun
búðum og barkaríum eins og
það er núna.“
„ÞÚ ÆTTIR að minnast á sóða-
skapinn hjá mörgum húsmæðrun-
um, sem koma að sækja mjólk.
Þær koma með brúsa, sem eru
gallsúrir og sumir eru svo slæm-
ir að stúlkurnar verða oft að
halda niðri í sér andanum á með-
an þær mæla í þetta fína ílát.
Þetta er sannleikur, þó ljótur sé.
Og eitt enn þá: Þegar húsmæður
koma að kaupa brauð þá eru
þær margar, sem hafa það fyrir
sið að káfa á brauðunum og segja:
„Hafið þið ekki mýkra. Þetta er
svo voða hart“ o. s. frv.
ÞÆR ERU EKKI að athuga,
hvort þær séu hreinar um hend-
urnar. Oft nota þær sömu ferð-
ina að kaupa fisk, mjólk og brauð.
Svo er það eitt, sem húsmæður
gera oft, þegar mikið. er að gera
við að afgreiða mjólk. Það er visst
pláss á borðinu, sem mjólkin er
afgreidd við, og annars staðar
eru kökurnar. Það pláss á ekki
að nota til að afgreiða mjólkina,
en þær skilja það ekki. Þær rétta
brúsana yfir kökurnar og halda
þeim þar á lofti, þangað til að
stúlkan verður að afgreiða þær.“
„ÞETTA ER sóðaskapur á
hæsta stigi. Þó að húsmæður séu
alltaf að finna eitthvað að í baka-
ríum, þá geta þær átt sitt til líka
eins og stúlkur, sem eru að selja
þeim mjólk og brauð. Það væri
margt hægt að tína til ef maður
gæfi sér tíma til þess.“
Hannes á horninn.
A ., •
vantar okkur frá næstu mánaðamótum til að bera
blaðið um Grettisgötu, Framnesveg, Sólvelli og
Þingholtin. 1 :)
hatt kaup
/UMMbM. - Slmi 4900.