Alþýðublaðið - 11.06.1944, Síða 3

Sunouöa"’-
ii. JUISI
W
ALfrYQUBLAPIÐ
GREIN ÞESSI, sem er eftir Frederick C. Painton og hér
þýdd úr tímaritinu Reader’s Digest, fjailar um baráttu
bandamanna gegn taugaveikisfaraldrmum, er brauzt út í
Napoliborg eftir að Þjóðverjar höfðu verið hraktir þaðan
brott. Tókst bandamönnum að sigrast á faraldri þessum á
furðulega skömmum tíma, og telja margir, að þessi sigur
í annarri orrustunni um Napoli muni sízt þýðingarminni
hinum hernaðarlega sigri þar, því að taugveikin hefir jafn-
an verið fylgja allra styrjalda og olli til dæmis hinum ógnleg-
ustu hörmungum í lok heimsstyrjaldarinnar fyrri.
I
OKTÓBERMÁNUÐI árið
1943 var ömurlegt um að
litast í Napoliborg. íbúatala
borgarinnar nam á venjulegum
tíma átta hundruð þúsundum,
en nú hafði slíkur fjöldi flótta-
manjia þyrpzt þangað, að íbúa
tala hennar var yfir milljón.
Þjóðverjarnir höfðu grandað
öllum þeim mannvirkjum og
rænt öllum þeim forða, er þeir
máttu, áður en þeir neyddust
til þess að hörfa brott úr borg-
inni. -— Borgin var án upphit-
unar, vatns og ljósa. Fólk þyrpt
ist þúsundum saman inn í loft-
varnabyrgin, og lúsin, sem hafð
ist við á flestum borgarbúum
átti þess auðveldan kost að auka
kyn sitt og dreifast. Nú var sú
stund upp runnin, er fylgja
styrjaldanna — taugaveikin
kom til sögu.
Taugaveikin berst með lús-
inni af einum manni á annan,
þar sem ekki er hiti fyrir hendi,
sápa né önnur nauðsynleg hrein
lætislyf. Til þessa hefir reynzt
ómögulegt að stemma stigu fyr-
ir útbreiðslu taugaveiki, hafi
hún brotizt út að vetrarlagi. —
Það er ekki fyrr en tekið hefir
að vora og hlýna í veðri, að
unnt hefir verið að sigrast á
taugaveikisfaröldrum.
I októbermánuði 1943 voru
tuttugu og fimm taugaveikis-
sjúklingar lagðir inn í sjúkra-
húsið í Napoliborg. Þetta var
að sönnu ekki há tala, en sér-
hver eldsvoði hefst með litlum
neista, og taugaveikin breiðist
örfljótt út eins og eldur. — Um
árslok voru fjörutíu taugaveikis
sjúklingar Iagðir inn í sjúkra-
húsið. í janúarmánuði voru þeir
orðnir sextíu. Veikin breiddist
út eins og ægilegur eldsvoði, og
graftökumennirnir voru í önn-
um öllum stundum. Líkkistum,
er smíðaðar höfðu verið í skynd
ingu, var ekið eftir strætum
Napoliborgar. Lík fundust dag-
lega í göturæsunum.
Eftir öllum líkum að dæma,
hefði fjórðungur íbúa borgar-
innar átt að láta lífið áður en
unnt reyndist að stemma stigu
fyrir þessum ægilega faraldri.
Þannig var öll ástæða til þess
að ætla, að f jórðungur milljónar
manna hryndi niður á skömm-
um tíma.
En þegar hér var komið sögu
var Leon Fox hinum mikilhæfa
ameríski lækni, er hafði aðsetur
sitt 1 Kaira, send sérstök orð-
sending og hann beðinn ásjár.
Fox er mikilhæfur herlæknir,
sem í aldarfjórðung hefir bar-
izt gegn dauðanum frá Liberíu
til Kína og frá Grænlandi til
Karabiska hafsins. Hann tókst
þegar í stað flugför á hendur til
Napoli.
„Þetta var alvarlegur tauga-
veikisfaraldur,“ kemst hann að
orði, ,,og mér var um það kunn-
ugt, að aldrei í veraldarsög-
unni hafði tekizt að sigrast á
slíkum faraldri áður en hann
hefði náð hámarki sínu. Maður
gat búizt við því að fimm hundr
uð sjúklingar yrðu lagðir inn í
sjúkrahús daglega, þegar kæmi
fram í febrúarmánuð. Ef að lík-
um lét gátum við ekki vænzt
þess að takast myndi að stemma
stigu fyrir útbreiðslu veikinnar
fyrr en í fyrsta lagi, þegar kæmi
fram í marz eða apríl.“
Hvernig átti Fox að haga bar-
áttu sinni? Eitt var vitað. Arne-
rískur hermaðut, sem hafði ver
ið bólusettur, fékk að sönnu
taugaveiki, en hún var væg —
og enginn hinna bólusettu her-
manna lézt af völdum sóttarinn
ar. En þess var enginn kostur
að bólusetja alla íbúa Napoli-
borgar. Fox varð í þess stað að
notast við nýtt og undravert lyf,
duft, sem hafði áður komið að
undraverðum notum í baráttu
við taugaveiki.
Til þessa höfðu þeir, sem vildu
verjast taugaveikinni,. reynt að
eyða lúsinni með því að drepa
hana við þurran hita eða gufu.
En þurr hiti og gufa voru aðeins
skammgóður vermir í barátt-
únni gegn smitberunum. En hið
nýja duft var hins vegar gætt
þeim dásamlega eiginleika, að
ef það var borið á mann drapst
eigi aðeins lúsin heldur og var
fyrir það byggt, að hún ásækti
hlutaðeiganda næstu vikur að
minnsta kosti. Og það var hægð
arleikur að verja alla íbúa Nap-
oli gegn lúsinni með hjálp dufts
þessa.
Fox og menn hans létu það
verða sitt fyrsta verk að veita
þeim, sem þegar höfðu
veikzt, nauðsynlega hjúkrun og
læknishjálp. John C. Snyder
annaðist framkvæmdir þessa.
Charles Wheeler og menn hans
tókust hins vegar þann vanda á
hendur að leita uppi þá, sem
ætlað var, að hefðu þegar tekið,
veikina og bera duft á menn og
híbýli. Því næst var haíinn leið
angur til þess að ná til þeirra
fjörutíu þúsund Napolibúa,
sem höfðu tekið sér aðsetur í
loftvarnabyrgjunum. Því næst
var komið upp stöðvum, þar
sem undraduft þetta skyldi bor-
ið á fólk.
„Við komum okkur upp fjöru
tíu og þrem slíkum stöðvum,"
segir Fox, „og leituðum uppi'alla
þá, sem okkur var annars mögu
legt. — Napolibúar tóku okkur
•tveim höndum. Þeir kepptust
um það að láta bera duftið á sig.
Við urðum að fá herinn í lið
méð okkur til þéss að unn væri
að halda uppi röð og reglu. Ég
hlaut að dást að því, hversu
mönnum mínum varð mikið á-
gengt á skömmum tíma. í jan-
úarmánuði voru 1300000 manns
firrtir böli taugaveikinnar með
því að þetta duft var á þá borið.
Við bárum það á alla íbúa Nap-
oliborgar á skömmum tíma.
En þrátt fyrir þetta var bar-
áttu okkar enn engan veginn
lokið. Það var ekki hægt að
stöðva straum flóttafólksins frá
Júgóslavíu, sem lagði leið ’sína
yfir Adríahafið. Eins komu dag
lega margir hermenn til Napoli,
sem barizt höfðu á vígvöllun-
um. Þjóðverjar hleyptu iðulega
ítölum, sem voru annað hvort
orðnir veikir eða ástæða var til
að ætla að hefðu þegar smitazt,
gegnum víglínu sína. Við urð-
um að veita þeim móttöku og
bera duft þetta á þá. Við tókum
ítölsku blöðin, útvarpið og fleiri
slíkar stofnanir í okkar þjón-
ustu að meira eða minna leyti
í baráttunni við þennan ógnlega
vágest. Ascalesi kardináli í
Napoli veitti okkur öruggt braut
argengi og fulltingi. Þannig bár
um við duftið á alla þá, sem
komu og fóru.
Fox á vissulega fáa sína líka.
Hann horfðist í augu við þá
ægilegu staðreynd, að veikin
breiddist óðfluga út í desember
og janúar. Hann gerði ekki ráð
fyrir að unnt myndi að stemma
stigu fyrir útbreiðslu sóttarinn-
ar fyrr en í fyrsta lagi, er kæmi
fram í marz eða apríl. En hon-
um til mikillar gleði reyndist
skjótari árangurs að vænta en.
hann hafði árætt að vona. Þeg-
ar kom fram í miðjan febrúar,
var útbreiðsla taugaveikinnar
stöðvuð.
„Aldrei fyrri í sögu mannkyns
ins hefir verið komið í veg fyr-
ir útbreiðslu taugaveikisfarald-
urs að vetrarlagi," segir Fox.
„Raunverulega er ekki mest um
það vert, hversu okkur tókst að
stöðva útbreiðslu faraldursins á
skömmum tíma, þótt mikilvægt
sé. Mest er um það vert, að okk
ur skyldi reynast auðið að stöðva
útbreiðslu hans.
í framtíðinni mun okkur reyn
ast auðið að drepa lús með hjálp
dufts þessa. En það þýðir jafn-
framt það, að unnt er að stemma
stigu fyrir taugaveikisfaröldr-
um. Taugaveikin mun aldrei
framar valda þrautum þyngd-
um þjóðum slíkum hörmungum
og' hún gerði í lok heimsstyrj-
aldarinnar fyrri. — Það var ein
mitt þetta, sem okkur lærðist,
er við unnum aðra orrustuna
um Napoli.“
r (s r
Opin , í dag og á morgun.
GÆRMORGUN bauð
frú Hulda Stefánsdótt-
ir forstöðukona Húsmæðra-
skóla Reykjavíkur, blaða-
mönnum, að skoða handa-
vinnusýningu í skólanum,
sem verður opin fyrir almenn
ing í dag og á morgun.
Geturi þarna að líta marga
mjög fallega og vel gerða hluti,
sem stúlkurnar hafa unnið á
síðasta skólaári.
Sýndur er þarna alls konar
saumaskapur, vefnaður, útsaum
og fileira.
Flestir eru munirnir gerðir
af stúlkum þeim, sem voru í
heimavist á skólanum síðast-
liðinn vetur, en þær voru 31.
Ennfremur er líka mikið af
handavinnu eftir þær, sem á
niámskeiðiunuim voru.
Er þetta geysimikil vinna,
sem stúlkurnar hafa afkastað
undir stjórn og leiðsögn hinna
ágætu kennara sinna.-
Jarðarför móður okkar og tengdamóður,
Elínar SÞ@rsteinsdó4tur frá Ytri-Nfarðvík
fer frarn frá Njarðvíkurkirkju miðvikudaginn 14. júní og hefst
frá Vík í Ytri-Njarðvík ,kl. 1 e. h.
, Börn og tendabörn.
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi.
Þerbjörn Halldérsson trésmiður,
verður jarðsunginn frá Fríkirkjunni þriðjudaginn 13. þ. m.
/
Athöfnin hefst með bæn að heimili hins látna Hofsvallag. 20
Helga Helgadóttir, börn, tengdabörn og barnabörn.
Okkar hjartkæri kjörsonur,
SBgurSur RfBagnússon,
verður jarðsunginn frá Fríkirkjunni miðvikudaginn 14. þ. m.
Athöfnin hefst með bæn að heimili hins látna, Stafholti kl.
1,30 eftir hádegi.
Sigríður Hreiðarsdóttir. Magnús Guðmundsson.
I.R. ekki K.R.
Sú meinlega prentvilla slæddist
inn í frásögnina um íþróttirnar á
Þingvelli, í blaðinu í gær, að sagt
var, að í leikfimisflokki kvenna,
sem á að sýna á þjóðhátíðinni,
væru stúlkur úr Ármanni og K. R.,
en átti- að vera úr Ármanni og í. R.
Eimskipafélag íslands
biður þess getið, að það muni
svara greinargerð þierri, sem Við-
skiptaráð fékk birta í dagblöðun-
um.
Þinpalla
verða þannig:
Frá Reykjavík: 16. júní kl. 9, 13, 17 og 21.
— — 17. júní kl. 7,30 og 10(,30.
Frá Þingvölliun: 17. júní kl. 18, 22 og kl. 1 (um nóttina)
— — 18. júní kl. 13, 17 og kl. 21.
Farseðlar verða seldir í Iðnskólanum frá. 10—14. júní
daglega kl. 10—12 og 13—19, á kr. 40,00 sætið báðar leiðir.
Lagt verður af stað frá Fríkirkjuvegi. Farseðlarnir gilda að-
eins fyrir þá ferð, sem þeir hljóða á.
Nauðsynlegt er, að almenningur sýni lipurð við ferm-
ingu bifreiðanna, að hópar, sem ekki komast í sömu bifreið-
ina skipti sér, og sömuleiðis, að fólk hafi farseðla sína við
hendina og afhendi þá bifreiðarstjóra viðkomandi bifreiðar.
ÞjóðhátíSarnefndin
rfrrmTYTrrrnriYiYTr^^
;ími Albýðublaðsins er 4500.
frá bpSsáfiarnefndirnii.
i ; r
Að gefriu tilefni vill þjóðhátíðarnefndin láta þess
getið, að aðgangur að þjóðhátíðarsvæðinu á Þing-
völlum 17. júní, er ókeypis og öllum lieimill.
Tjaldstæði á Þingvöllum, sem pöntuð eru hjá nefnd-
inn eru einnig ókeypis. Eftirlitsmenn nefndarinnar
munu vera á Þingvöllum frá og með 15. júní með
lista yfir þá sem gert hafa pantanir á tjaldstæðum
hjá nefndinni. Ber mönnum, er þeir koma til Þing-
valla að snúa sér til þeirra viðvíkjandi tjaldstæð-
unum.
ÞJÓÐHÁTÍÐARNEFNDIN