Alþýðublaðið - 17.03.1945, Blaðsíða 5

JL&ugai’Æagur 17. marz. 1945:
1
ALÞYÐUBLAÐSÐ
5
Maður hittir mann í myrkri — Biður að gera sér greiða
'i
— 30 milljónir fyrir áfengi — Húsa og kirkjubyggingar.
IDAG birti ég eftirfarandi bréf
.frá Þ. J.: „Ég var aS koma
af stúkufnndi úr Góðtemplarahús-
Snu. Klukkan var aff verffa hálf
tólf — aff kvöldi, ég þurfti aff hraffa
snér til þess aff ná í hálftólfbílion;
ég er nefnilega einn af hinum
snörgu óhamingjusömu mönnum,
sem verff aff ferffast aff og frá heim-
iii mínu meff slíkum flutningatækj-
íim, og horga fyrir hverja ferff —
affra Ieiffina 80 aura, segi og skrifa
£0 aura.
UM LEIÐ og ég ætlaði að stíga
tipp í bílinn þetta umrædda kvðld,
er þrifið í ntig, samt mjög góðlát-
lega. Ég gætti strax hverju þet'a,
sætti og sé að við hlið mér stend-
tir ungur rnaður. Eftir útliti held
ég hann hafi varla verið tvítugur.
Maður þessi beiddi mig að tala við
istg. Ég gekk með 'honum lítið eitt
afsíðis og beiddi ég hann Ijúka
fljótt erindum svo ég misti ekki af
Ibílnum. Ég hafði heldur aldrei séð
þenna unga mann, og vissi ékki til
@ð ég ætti því við hann nein er-
«ndi.“
HANN SKÝRÐI mér líka fljótt
Érá erindi, sem hljóðaði svo, hvort
ég' gæti ekki selt sér eina flösku
af Svartadauða — svo nefndi hann
þetta. — En flaskan mætti helst
ekki kosta meir en kr. 130,00 —
bundrað og þrjátíu krónur — þvt
liann ætti ekki meira til af pen-
ángum. En ég sagði verslings mann
inum að þann eiturvökva hefði ég
aldrei eignazt og mundi aldrei eign
ast í þessu lífi. Ég sagði honum
Jafnframt að við skildum hittast
tóltekinn dag hér á þessum blecti,
og þá skyldi hann koma með mér
©g ganga inn í Góðtemplararegluna
©g slíta öllum vináttuböndum við
„Svartadauðann“. En síðan hef ég
ekki séð þenna unga mann“.
ÞAÐ ER SAGT, að vínverzlun
iríkisins hafi selt vín s.l. ár fyrir
30 milljónir króna eða ríflega það.
ffln hve mikið 'hefur verið selt af
'víni á „svörtum markaði“ á árinu
■réit enginn. En alveg vafalaust
®r það drjúgur skildingur, eða allt
f>að tjón, sem þjóðin býður vegna
hinnar gífurlegu neyzlu áfengra
drykkja: vinnutaps, sjúkdóma og
Ihinar margvíslegu hörmungar, sem
«f langt yrði upp að telja. í>að
verður áreiðanlega allt samanlagt
drjúgur skildingur.“
SENNILEGA væri óhætt að
margfalda þrjátíu milljónirnar með
tveimur. Og þessu lítilræði fórnar
ísl. þjóðin „róleg og klöld“ á sínu
fyrsta fullveldisári í vínkaup “
‘ MENN RÍFAST og skammast
út af hinum sívaxandi skattaá-
lögum — eins og það er orðað —
og segja að hvergi í heiminum
eigi sér stað önnur eins kúgun
og arðíán, og nú síðast hinn marg-
umtalaði veltuskattur, sem er á
hvers manns vörum, og vesalings
stjórnmálamennirnir kenna hver
öðrum um. Þessi nýi veltuskattur
er líka fínasta „lífsins balsam“ í
flokkabaráttunni, því hver, sem er
á móti honum, er vinur fólksins.
Alveg þveröfugt við vínskattinn.
I'EIR SEM BERJAST gegn áfeng
isflóðinu og öllu því athæfi, sem
af því hlýzt eru óvinir fólksins.
Nú er það á allra vitorði, að veltu-
skattur þessi er lang hagkvæmasta
leiðin til þess að verðbæta landbún-
aðarafurðirnar, styrkja með þenna
atvinnuveg í landinu, landbúnað-
inn, sem aldrei hefur borið sig og
líklega ber sig aldrei samaniborið
við aðra atvinnuvegi, — og sem
samkvæmt kenningu sumra, um að
allt eigi að bera sig, ætti að vera
lagður niður fyrir löngu.
ÞÁ ER ekki síður hávaðasamt
út af kirkjubyggingunum; svo að
út af þeim rísa upp prófessorar
og menntamenn til að andmæla
slíku óhófi og ósvinnu, að fólki
skuli detta í hug að byggja kirkju,
og meira að segja verða þá allir
sem einn um leið að þvílíkum máls
svörum fátæklinga, sem ekki eiga
þak yfir höfuð sér, máli sínu t'l
sönnunar. Þarna er ágætt að slá
á Viðkvæma strengi; því hvað er
aumara í héimi hér, en eiga ekk-
ert þak yfir höfuðið? En annað
væri þá fallegra af vinum þessara
snauðu, í stað þess að ráðast með
illyrðum að væntanlegum kirkju-
byggingum að skora á þjóðina, að
hætta þeim ósóma að kaupa áfengi,
en leggja í þess stað fram milljón
irnir sem fyrir það er látið til þess
að byggja þak yfir þá húsnæðis-
lausu.
Framb. á 6. siðú,
Shipalest á Atlantshafi
Skipalestir bandaiT.anna á Atlantshafi, sem flytja að staðaldri vopn og vistir til hinna stríð-
ahdi hjexlav£'j.a jþsinra á ime igdr.va.ndd Bvröpu, verða að sigfast á mörgum eifiðleikum ekki að-
eins af völdúm kaffoátanna, heldur og af völdum veðurs, sem cft er gjóstugt á Atiantshafi,
dkki sízt að vetrarlagi. Hér sést mynd af einni skipalest bandamanna á austurleið.
... ..... . " ' . ' ” J
. . / ■ ,
Síðari hluti greinarinnar
Iríiafesriialiifiiir wi innrásina í Frakkland
/h MEÐAiN ‘þesaú (fótr firam
höfðu dráttarbátar lagt af
Ermarsund meg sement-„kist-
Btað tfirá istróndum Englaind^ yfir
uinnax“ í eifitirdragi ibeina leið
frá himum ýmsu EuniíðaEtíöðvum
sem (votru 'Vtíðl3Vi.3gair á suð- vest
uns<trönídinini. íÞeasi flutningur
var einna éíhæt'tuisaimalsiti þátt-
urinm d imnináBiinnii, scikiuim þess,
að, „ikiisíturnar1' væri ewo áber-
anidi, gnæfðu upp úr sjónum
eins og ásjákair og- vocru einkar
heppile.gt Bfcotmailk fyrir flug-
vélar óvinainina og kafbá'tia.
Að Iloíkum kxxmlsit fyrsta „kist
an“ að iströndiimm án þess að
hafa orðið fyrir árás nazistanna.
Á þriðjia degi gerðu Þjóðverj
ar ifyrst venuiLeiga tiilraun. til ár-
ása ó ima'mwiriki þessi ur lofti.
Qg (þiá,f koimust iþeir að ra.un um,
að steinbátar þessir væru ekki
með öllu varnarlausir eins og
allt vdxtist benda til í fyrst-
-urrná. Hver „kista“ var með sí-(
volum stálturni og fallbyssu og
þair' stóðu hiermann vörð, við-
búndr áð taikia á móti qvinaárás-
um. Undir stáltunnunum var
sm'áiklelfi, þar%em einn eða tveir
varðmaininairuna gátu fengið sér
örliítinn blaind og hvílt sig frá
varðstöðuLnini, en reynd-ar var
uim Ihairla litla hvílid að ræða,
því hættan var stöðugt yfirvbf-
andi. Iminan Bkiaimm's einbeindu
hinár þýzku árásaiiflugvélar sér
að jþvií, að ráðast á dráttarskip-
in, sem höfðu iþunglamalegar og
seinÆærar „kiisturnar'' í eftir-
dragi qg voru einna sízt uiidir
búnar unddr þótttöku í orrust-
unni. Bandame'nin urðu fyrir all
miBu mamntjó&i í viðuredgnum
við flugvélarnar sem réðust á
drátfarskipin, ;en þcssu höfðu
bandamenn gert róð fyrir, svo
að það ikiom þeim ekki algjör-
lega á óvaiú. Þegar það versta
var afstaðið. hafmrnar komn-
ar uipp o'g allmikjð landflæmi
á valíi inmxáBarlifirsins, voru adl
miargk auika —. „kistur“ li.ggj-
Eadi í brezfkum höfnum, sem
hefðu verið tillbúnar til ferðar
yifír sumdið hetfðu Þjóðverjar
veáltt það aflugt viðnám. að þeir
'hefðtu sdkkt tniörgum
en gera mátti ráð fyrir að svo
kynni. að fara.
*
Stærstu ,,kistunni“ var ætlað
að taíka botn á númlega fimm
faðimta dýpi, svo að skip sem
ristu 30 fet gætu lagZt að inn-
anverðu við þær úm lágfjöru.
Þáð valt á miklu, að þeim væri
sökkt á nákvæmlega réttum
stað stamikvæmrt fyrirfram gerð
um útreilkimngi og auðvitað á
eins stuttium tíma og frekast
\(iærá hægt. Með fram strönd
Normandi er oft milil undir-
alda og -því erfitt um fram
kvæmdir sem þessar erv ersnar
í veðri. Meðal annars vegna
þetss var árdðandi að hafa hrað-
ann á meðan veður var sæmi-
legt.
Til þess að sökkva kistunum
þórtti mi'ður heppilegt að nota
dynam.it, jþvá það hefði gertöð
vald ið slkemimdiumi á steins.teyp
unni og járnbindingunni. Þegar
kistunum var isökwi, var hleypt
inn í þær sjó. með því að opna
botnhlera og hliðai’op en jafn
framt þurfti vandlega að gæta
þesls, að „kisturnar' hölliuðust
•;kki hið minnsta Uéí/lur kæmu
þannig niður, að yfirborð þeirra,
er upp úr sjónum stæði, væri
larétt, eða því sem næst. Strax
er sem!ent-,,kisturnar “ höfðu
náð fyrirfram áætlunum á-
fangastað sínum, var hlerarnir
opnaðii; og sjónum hleypt inn
í þær. Það tók ekki nema rúma
mínútu fyrir hverja kistu að
taka botn, frá þv er hlerarnir
yoru opnaðir.
' *
Smátt og smátt miðaði smíði
þessarra bráðabirgða hafna á-
fram og jafnframt jukust þæg-
indin fyrir heri bandamanna,
því brátt var hægt að nota þess
ar aðfluttu bryggjur og hafn-
argarða til þess að leggja skip-
um að þeim. í fyrstunni lögðust
eingöngu smærri skip upp að
þessum bryggjum, en eftir því
sem hafnargerðinni miðaði bet-
ur áfram, gátu stærri skipin
smátt og smátt farið að leggj-
ast upp að bryggjunum líka.
Brátt kom í ljós, til hvere
liinar risavöxnu stálplötur voru
ætlaðar. Verkfræðingar banda-
mianna höfðu sem sé' tekið það
með í reikninginn, að á strönd
Normandí getur verið ærið
brimasamt á stundum. Fyrir gat
komið, að brimrótið og undir
aldan gæti valdið þvii, að sem-
ent- „ki.sturnar“ steyptust koll
hnís og þar með væri höfnin
búin að vera, ef ekkert væri að
gert ‘til bess að koma i veg fyr-
jir þétta. Sömuleiðis var það
ekki óhugsanlegt, að skip, sem
laagju fyrir utan höfnina, slitn
uðu upp og rækju að landi og
lentu á hafnarmannvirkjunum
og eyðileggðu þau.
Til þess að fyrirbyggja þetta
var stálplöuunum komið fyrir
með þvi að festa þeim við ak-
keri um mdlufjórðung fyrir ut-
en sjálfa hafnargarðana og
mynduðu þær allsterka skióJ-
garða. Innan við þéssa skjól-
garða gátu þau skip svo legið,
sem annað hvort biðu þess að
komast upp að bryggju til af-
fermingar, eða dokuðu við eflir
skipalestinni er færi til Eng-
lands. Enda þótt stórsjór brjóti
á þessutm skjólveggjum og flæði
yfir þá, veldur hann ekki hinu
minnsta tjóni á innri höfninni,
því þar gætir öldurótsins lítið
sem ekkert.
Við annan enda haftiargarðs-
ins var sett gamalt afdankað
brimlbrjóts-skip, bundið fast og
notað sem loftvarnamiðscöð
hafnarinnar og stjórnstöð. Yfir
foringjarnir komu merkja-
cendingum sínum fyrir uppi í
stórsiglunni. Að vestanverðu
við skip þetta var aðal-mynni
hafnarinnar, rúmlega 200
metra breitt. Inn um það gálu
siglt skip af öllum stærðum-og
mætzt á fullri ferð. Hafnargarð
urinn lá samhliða ströndinni,
en höfninni var skipt niður í
smærri hafnir með bryggjum,
en við bryggjur þessar gátu a.
m. k. 7 Liberty-skip hafnað í
em/u.
*
Á innri höfninni kom enn