Alþýðublaðið - 11.04.1945, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 11. apríl 1945.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
s
Hetjuherfyikið:
Islandi — ernú 13. her
Patlofl skoðar Zeppel insminnisnterki
stræti opnaður — Minning um garð — Blettir sem verð
ur að opna — iSkipuIagsmálin og frjálslegt útlit — Ferð
ast um nágrenni bæjarins.
ENN FÆ ég bréf frá mönnum,
sem tilkynna að þeir hafi
gerst félagar í „Bíóstundvísi“. Er
það vel, að sá félagsskapur verði
sem fjölmennastur og að honum
takizt sem allra fyrst að koma tak
marki sínu fram, að enginn komi
of seint, svo að troðningur í sæt-
in, eftir að byrjað er að sýna
myndirnar, hverfi alveg. Gæti það
og orðið til þess, að eigendur kvik
myndahúsanna. þyrftu. ekki. að
stofna þann skammarkrók hinna
óstundvísu, sem rætt hefur verið
um.
NÚ ER VERIÐ að ljúka við að
rífa hina óhrjálegu girðingu frá
gamla kirkjugarðinum við Aðal-
stræti. Mun hann um leið verða
opnaður, svo að framvegis getum
við - labbað um hann og skoðað
trén, sem ætíð hafa verið innilok-
uð og við aðeins gétað séð með
því að teyigja okkur upp fyrir
grindurnar. — Ég hygg að bæjar-
búum þyki vænt um þetta, alveg
eins qg þeim hefur þótt vænt um
um það, þegar aðrir garðar hafa
verið opnaðir hér í bænum.
ÉG GLEYMI þvív ekki, þegar
bæjarbúar uppgötvuðu sælulund-
inn við Ausiturstræti. Það voru
ekki márgir, sem vissu um Hréss-
ingarskálagarðinn áður en íiann
var opnaður. Það var lokað — sof-
andi hús, sem fólk gékk fram hjá
á hverjum degi, án þess að vita
af því að hinum megin við það
var fagur skrúðgarður, stór tré og
grænt lauf. Svo dó eigandinn og
garðurinn var opnaður. Reykvík-
ingar fóru í hann nokkurs konar
pílagrímsferðir fyrst í stað, en síð
an er hann einn allra eftirsótt-
asti bletturinn í Reykjavík.
OKICUR VEITTI sízt af því að
opna alla fagra bletti, sem eru inn
an takmarka bæjarins. Þeir eru
ekki svo margir. — Nú er bæjar-
stjórnin að ræða skipulagsmálin,
og tekst vonandi að ráða þeim mál
um þannig til lykta, að bærinn
vaxi að fegurð og frjálslegu út-
liti. Til þessa hefur hann verið
um of kúldurslegur, en margt hef
ur þó verið gert á undanförnum
árum til bóta.
JÓNBJÖRN SKRIFAR: „Ég er
að velta því fyrir mér þessa dag-
aqa, þegar gröandans er að byrja
að gæta, og blessuð vorblíðan fer
að gjöra vart við sig, hversu á-
nægjulegt og hressandi það reyn-
ist vera, að fá sér ofur lítinn göngu
túr, svona rétt. út úr Miðbænum,
út frá þvögu óg árekstrum. Ég
hef oft verið að hugsa um fólk,
sem virðist lítið.þekkja af bænum,
sem það býr í, utan Austurstrætis,
því þangað virðist leið of margra
liggja til þess að lyfta sér upp.
NÚ ORÐIÐ fara líka margir upp
til fjalla, og það er mjög lofsvert.
En ég þori að fullyrða, að heildin
af þessu fólki þekkir ekki um-
hverfi bæjarins og ekki einu sinni
næstu skækla hans, að ætlast til
þess að fólk yfirleitt hafi hug-
mynd um í hvaða bæjarhluta þessi
eða hin gatan muni vera er allt of
mikið. Skyldum við geta hugsað
þann möguleika, til dæmis, að
Reykjavíkurvegur væri til í Reykja
vik eða í Hafnarfirði? Og hvar
skyldi svo þessi vegur liggja? Það
er nú ráðgáta, enda þótt þessi veg-
ur sé einn af aðalæðunum við.
bæinn!
ÞAÐ VÆRI GAMAN að fá sér
ofurlitla hreyfingu í dag, því Jjað
er ágætt veður, og yfirgefa m!ð-
bæinn svo sem eina klukkustund.
Við getum verið tveir ef við vilj-
um líta vel í kringum okkur, eða
konka inn til kunningja á leið okk
ar og fá kaffisopa. Við skulum þá
leggja leið okkar til Skerjafjarð-
ar, svona í næsta nágrennið. Nú
þykir orðið langt að ganga þang-
’ að, sérstaklega síðan lykkja kom
á leiðina fyrir flugvallarsporðinn.
VIÐ FÖRUM á stað frá torginu
kl. % eins og strætisvagninn og
sjáum á eftir honum til þess að
vísa okkur leiðina, en að þessu
sinni fer hann suður Lækjargötu
um Fríkirkjuveg og Sóleyjargötu
á enda, og beygir þar í Njarðar-
götu, og fer hana á enda, sem leið
liggur yfir túnin en vestur endi
hennar liggur í Reykjavíkurveg.
Þar beygir vagninn og hefur bið-
stöð hjá húsinu Garður, sem er
föngulegt steinhús. Vagninn var
ekki 1 engi að snara sér þetta.
svona 5—7 mín., en við verðum nú
á leiðinni þennan spotta upp und-
ir 20 mín. af torginu og Njarðar-
götu á enda frá Sóleyjargötu að-
eins kringum 8 mín.
TAKTU VEL EFTIR, hvað þessi
leið öll er ánægjuleg yfirferðar,
eða ef þú vilt sjá á eftir strætis-
vagninum á heiltímanum, þegar
leið hans liggur eftir Suðurgötu
og suður Mela, þá verður hann að
stoppa á Grímsstaðaholti, og þar
verða þeir að yfirgefa vagninn,
sem ætla að fara 'inn Njarðargötu
til baka, og ganga í 4 mín. af holt-
inu að Garði. Þar beygirðu svo
og ferð inn Njarðargötu, en hvora
leiðina sem við förum að Garði
úr miðbænum erjim við um 20 mín.
T MlTNU'M ÁiUGUM eru fót
* •£iir;gu,.iiÖ2Í2veitir jiafnan
bezta d'seimi uim innibyirðiis aga
ag iþoil i. veus-heriS. í fótigöiguliðs
svei jj'. '.un leynir ein-na imest á
.herrrianr.'inn iscm cCiikan.
í bariátt'unnd á végviötlllinu.rn
sitenicUr ihann eða fieililiuir að
milkiu leyti fyrir það eitt, hivern
ig fót'giömginliðsisiveiit ihians er æfð
oig út'búán ií ihieild sinni. Einikenni
fótgönguiliðc&veitar sinnair ber
hann á treyjuerminni.. Og í
fyiligd ntsð þeirri fótgöniguliðs
'Sivei't, isem 'hann frá npphafi hef
ur verið ií, miun hann koma
heim að iicfcnu sitríði, aiu'ðnist
hioruum að standeist þær eidrauin
ir, er ihann iþairlf að igamga í gegn
um.
Það s©gir sig sjálft, að fjölda
margt gerir .fótgönguiLiðsisveitirn
ar sað ýmisu Leyti fráhruigðnar
bverri ' annarri. Þær eru t. d.
frá uppfoafa æifiðiar til bardaga
á mismunandi stöð'Um hvað
iandis'lag snertir, o. is. friv. En
reiginmunurinn er þó oiftast sá,
að iþær Miíta miisjafníleiga góðri
stjiórn, og kemiur jaifan ti'l kasita
þeirra er óibyrgðina beira, —
þeirra, sem ráða og hafa tignar
stöðurnar innan hverrar sveit
ar. Flestar sveitirnar eru að
mannvali mjög áþefckar — en
ylfirsítjórnin kannsbe miisj'öfn.
Fótgöniguiliðisisveiitár bera á
margan ihátt emhive:m isiérstak
an iblæ, ibver um sig, >er isikapast
í upphafi oig 'helzt istríðið út.
Þannilg igetur ein sveit haft á
ýmisan hátt samisfconar svip nú
á dag 'Og ihún ihaf'ði fyiriir mok'kr
um árum síðan, enda þótt nú
sé e. t. v. 'enginn eftiir í henni
af iþeiim, sem uppmnaiega niynd
uðiu ihana ií byrjiun istrf^ísins.
iÞað er ekki óailigengt, að menn
eigi einihiverjar sérstafcar uppá
haildls fó'tgöngulli ðssveitir, sem
þeir reyndu að fyiigjast með ef't
ir ibeztu igetu oig jafn'vel berjast
mieð, oig taer f jölmargt til þessa,
sem ekki verður reynt að rekja
niánar hér.
Þegar Ernest Hemingway var
í F'rakkiandi. fyriir iskömmu, var-
hann í iherdeild nr. 4. Um
marigra miánaða 'sikeið isamdi
hann sig*að öffllum toáttum hins
óibreytta hermanns a ideilid þess
arri óg virtist fcumna hið bezta
við S'Íig.
*
Fimmta fótgÖnigulið'sisveitin
er ein þeirra er getið hefur sér
mjög góðan orðistír. Hiún' sam
anistendiur þó ekki af miönmum,
sem lupprunalega voru neiini'r úr
vaishermienn, og er efclki lupphaf
iega mynduð sem nein sérstök
úrvalssveit. í henni eru aðeins
venjúiegir, amerfísfcir hermienn,
sem eru, hver o,g einn, ágætt
dæmíi um uniga pg hrausta menn
eins og þeir eru yíð.ast hvar í
Bandarlíkjunum. .Siveit þeissarri
er isaimkvæm.t venju sfcipt >niður
í þrjiár smærri hersiveitir, en
hiver þeirra inniheldur svo þrjár
enn is,imiærri herfiyliikinigar (batt
ailliionis).
Að likindium befur fóisgöngú
liðisSsveit iþesisi ekiki. verið æft
við betri sJdlýrði eða iengri
tíma en aðrar fótgönguiiðssvejt
ir, niema isíður sé. Hún var á ís
landi. um tveggja ára isfceið og
urudirlbúnin aligjöriLiega þair.
Hvað isem annars er að seigija
um það land oig, libúa þesis, er
nokkurnveginn hægt >að isillá þvá
fötu, að annaðihivort miuni löng
dvöi (hiermannanna í ibæki'Stöðv
um þar á landi leiða til góðs
fyrir þá', eða algjörlega háðigagn
stæða. >Hvað Fimmtu fótgöngu
Franiíh. á 6. síðu.
vantar nú þegar til bera blaðið til kaupenda í eftir
talin hverfi:
Austurstræti
Túeigötu
LiRdargetu^ ■
Alþýðubiaðið. — Sími 4900.
Myndin sýnir Patton, hershöfðingja, hinn fræga yfirmann
3. hers Bandaríkjamanna við minnismerki Zeppelins, í Oppen
heim við Rín, 25 km. norður af Ludwigshafen. Zeppelin
er sem kunnugt er frægur fyrir hin stóru þýzku loftskip,
sem Þjóðverjar gerðu sér einu sinni miklar vonir um bæði
í hernaði og friðsamlegum samgöngum. En svona fór það,
— risaflugvirkin amerísku hafa reynzt betur og nú er Patton
kominn inn í Þýzkaland með hinn sigursæla her sinn.
D FTIRFARANDI grein er
útvarpsfyrirlestur eftir
Vineent Shean, fluttur í
Bandaríkjunum í febrúar s.
1. Segir hér frá fótgönguliðs
sveit, sem var æfð hér á landi
og harizt hefur í Fraklandi
og er nú meðal þeirra, er
sækir fram í Þýzkalandi
þessa dagana.
liðsisveitinni við kennur, hefur
divöl hennar þar orðið hénni til
góðte.
>Frá ísilandi fór liðcvei'tin til
Englandls oig .síðan till Norður
írlands tii1 frekari. æfinga þar.
Þa>r iv>ar hún utnz bún iaigði. a£
stað, 9. jiúií >s. 1 til strandar Nor
mandií. Þar var hún samieinuð
Fyrsta ihernium, sem er undir
stjórn Bradleys hershöfðingja.
Fyrstu lorriuistunni lenti hún í
þann 26. júlií. Það var við Vidon
viille lás-aimt Annarri fóitigöngiu
liðssveitinni. Þietta voru all
snörp láitötk, er Hyktuðu með því,
að 'Þijióver.jar voru harktir tii
baka við St. Lo.
*
Uim þesisar mundir var iþri.ðiji
'herinn undir stjórn Pattons hers
höfðingja, reiðubúinn umdir orr ,
uistur oig var þá Fimmta fót
•gönguliðissvieitin sameinuð hon
um. Það var þann 4. ágúsrt.
Margir þeirra, sem heima
siitjia límynda sér, að hin áranig
usriíka sókn ^attonls þvert í 'gegn
um Frakkilandsválgsitiöðivairnar
hafa verið igerð með vélaher
fylkjum einum saman, — en
það er alls eklki rétt. Fianmta
fótgönguliðssveitin var aMang
an tíma einmátt þar sem hitinn
í hardögunum var mestiur og
mlá m-eð sitolti minnast fjöl
margra sigra á þeim tviígstöðv
um &em viðar.
Manni igetúr óneitanlega
blöskrað, er maður huigsar tíl
þeds, hversu þessarri fótgöngu
liðssveit veittist oft auðvelt að
vinna isigra sána. Ég fyligdist
ekki sjálfur með benni á' vóg
stöðvunum, en méir finnst næsta
ótrúlegt, enda jþótt það sé ómót
mælaniieig staðreynd, hvernig,
ein fótgönguliðsisveit getiur 'sótt
fram 50 — 60 míiur oig ijafnvel
90 imJílliur daiglega og jafnframt
tryggt opnar og öúugigar sam
gönguieiðir að baki sér. En þetta
gerði sveit sú, er bér um ræðir.
Það verður ekkj dregið í efa, að
hjermennirmr ilögðu. hart að sér.
Þeir urðu að láta sér nægja að
bafa ekki meðferðis mema aiira
nauðsynieigasta faranigtur og
fæði. þeirra var oft af skiomium.
skammti. Flutningataskin 'voriu
mangfvfislieg, en ekki alltaf 'siem
ákjósanieigust. Vegirnir voru oft
astnær slæmir, víða eyðilagðir
eftir fiéttaiherinn. Vegiieysu:mar
vom jáfnvel skiárri.
'Fyrst vair istefnt suður á bóg
inn, — til St. Lo, — Avaran
öhes, — oig löfcs til Anigerls. Taka
Angers varð að afst'öðnum
þriggja daga ornuisitum ,um borg
inga pg var ekki fagiurt um að
liítast eftir þær aðferðir. í Ang
ers féillu liðlsveitinini. í hendur
svo mikiar bingðir af kampa
váni,, sem Þjóverjunum tókst
ekki að koma undan, að hver
maður fékk a. m. k. eina flösku,
samkvœmit skö'mmtun auð-
vitað. Eftir bað hófist sóknin
auistur á við.
*
Það getur reynzt harla erfitt
að gera sér í hugalund hverm
ig líf hermannanna er í stríðinu,
fyrir þá, sem ekki istanda sjáM
5r í eldrauninni. Mér hefúr m.
a. verið sagt, að í liðssveit þess
arri hafi hermennirnir mátt
venij'ast þvií að njóta svefns síns
þar sem þeir lágu eða isátu, ofan
í * skriðdrekunum, sem fóru
skröitandi eftir vegum og vega
leyisiuim, eða ruiggandi sitt á
hvað í óstöðU'gum „jeep“ bílium.
Á 25 dögum var sótt fram um
700 mlílúr. Víðastlhivar lagði svleit
in leið sá'na m borgir olg þorp,
þar sem fólkið tók fagnandi á
móti isigiurvegurunu'm pg stxáðí
blómlum á veg þeirra.
Framh. á 6. siðu.