Alþýðublaðið - 10.05.1945, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 10. maí 1945. /MJÞYÐUBLAÐIÐ *
»
Friðardagur og fagnandi fólk — Tvo hópa langar í tusk
— Lögreglan afstýrir — Fjölmennið — Skrúðgangan —
Einn skuggi í svip fólksins — Vorsýning Handíðaskólans
SJALDAN eða aldrei hefur eins
mikill mannfjölði verið við
Austurvöll og: á Arnarhólstúni og
á friðardaginn. Aldrei mun og
hafa verið eins mikill hávaði í
Keykjavík og þegar allar eim-
flautur öskruðu látlaust í borg-
inni og við höfnina. Flugeldum
var skotið frá skipum og allur
var bærinn fánum skreyttur. Um
kvöldið bar töluvert á ólátum, en
íslenzk og erlend lögregla afstýrði
algerum vandræðum með ákveð-
inni framgöngu, Gvendarbrunna-
vatni og táragasi. Brezkir sjólið-
ar, nolflkrir brezkir gráklæddir
flugmenn og viltir íslenzkir strák-
ar þráðu að komast í tusk3 og
nokkuð varð úr því. Rúður voru
brotnar í mörgum verzlunum og
ýms önnur spellviiki framin.
NOKKRIR BRETAR vildu til-
einka Bretav-eldi hinu rniikla
Arnarhöl og klifruðu upp á Ingólf
m-eð fána, en þá komu íslenzkir
víkingar til skjalanna og rifu fán-
ana niður. Sjóliðar rifu sundur ís-
lenzka fánann af Varðarhúsinu,. en
síðan var kastast á torfusneplum,
steinvölum og kolamolum og kall-
ast á skammaryrðum á ensku og
íslenzku. Sjóliðarnir reyndu enn
að krýna Ingólf með fánanum, en
þá snerust landar þeirra úr lög-
reglunni gegn þeim, tóku þá í
bóndabeygju og ráku síðan burtu.
Hóparnir stóðu vígalegir við
Varðarhúsið og á Kalkofnsvegi, en
lögregla á milli þeirra o.g beindi
að þeim vatni og táragasi.
ANNARS FANNST MÉR þetta
minna en búast hefði mátWHúð. Ég
bjóst jafnvel við -manndrápum,
því að á svona dögum gengur
jafnan mikið á hjá fólki — og það
þykir mikið í stóru borgunum ef
enginn týnir lífi, þegar hundruð
manna sleppa sér. Sjóliðarnir
beittu jafnvel byssum — og er
furðulegt að stjórn þeirra skuli
ekki vera betri en svo. Gleðilæti
hinna erlendu manna voru eðlileg
og sjá-lfsögð — og áttu íslendingar
ekki að skipta sér af þeim á ann-
an hátt en að óska þeim til ham-
ingju. Hins vegar var atvikið á
Arnarhóli af öðrum toga og því
eðlilegt að þar kæmi til orustu.
Hefðu strákarnir þó átt að láta
lögregluna einráða um allt. Víta-
verður drykkjuskap hinna erlendu
manna.
MISTÖK VORU ÞAÐ, að skipr
in skyldu pípa eins lengi og gert
var. Þess vegna heyrðu margir,
sem stóðu við Aústurvöll, alls
ekki ræðu forseta. Þarna skorti á
samvinnu milli þeirra, sem skipu-
lögðu hátíðahöldin af hálfu ríkis
og bæjar og sjóliðsins og ^
hafnarinnar. Það munu þó aðeins
hafa verið hin útlendu skip, sem
hömuðust of 1 lengi. Annars hafði
þetta engin áhrif á útvarpið. Ræð-
an heyrðist prýðilega um land allt.
ÞÁTTUR ÚTVARPSINS var
mjög myndarlegur í þessuim há-
tíðahöldum. Sérstaklega ber að
iþakka það, að útvarpið s'kyldi
taka ræðurnar upp á plötur og
endurútvarpa þeim, bæði þær ís-
lenzku og eins ræður hinna er-
lendu manna. Dagurinn mun hafa
reynzt erfiður hjá starfsmönnum
útvarpsins, en hann tókst vel af
þeirra háiíu — eins og þetta varð
yfirleitt myndarlegur og minn-
isstæður hátíðisdagur hér á landi.
MARGA FURÐAÐI Á ÞVÍ,
hvað lítið sást af Bandaríkjáher-
m-önnum á götunum þenna dag.
Lang.mest bar á brezkum sjólið-
um og brezkum flugmönnum.
Ástæðan mun hafa verið sú, að
Bandaríkjahermennirnir höfðu
mjög mikið að gera þennan dag í
-herbúðum sínum, jafnvel miklu
meira en flesta aðra daga. Þeir
höfðu engán tímá til þess allan
daginn að slá sér út og skemmta
sér á þessu-m miklla gleðidegi, en
þrátt fyrir það voru þeir glaðir,
kátir og syngjandi við vinnu sína*
Þeir, sem úti voru, -höguðu sér al-
veg eins og erlendir menn á
skemmtiferðalagi í ókunnu landi.
NORRÆNA FÉLAGIÐ getur
sannarlega verið ánægt m-eð það,
-hvernig Reykvíkingar fylktu liði
undir merkjum þess hei-m til
sendiherra Dan-merkur og Nor-
egs. Þarna var líka slegið met,
því að aldrei munu jafnmargir
hafa heimsótt erlenda sendiherra
hér á landi. Þetta er gleðilegur
vottur u-m norrænan bróðurhug
okkar íslendinga og dæmi um
það, hver.t hugur okkar beinist.
— Nokkru eftir að n-orski sendi-
herrann hafði verið hylltur, hitti
ég Norþmann að máli. Hann var
klökkur af gleði og hrifningu yfir
framkomu Reykvíkinga við þetta
tækifæri. ,,Þessi stund,“ sagði,
hann, ,,var svo mikil, að ég
gleymdi því, í svipinn að ég gat
ekki verið heima í dag, þegar fólk-
ið hei-ma fagnar, frelsinu.“
ÞAÐ VAR BJART, yfir friðar-
deginum hér í Reykjavík. Allir
fögnuðu friðnum innilega og tóku
þátt í hátíðahöldunum af lífi og
sál. -— Þó varð ég áþreifanlega
var við það þenna dag, að skugga
mátti sjá á svip fólksins, skugg-
ann af líki íslenzka skáldsins,
sem fé-lil fyrir byssukúlum á laug-
ardaginn. Þessi fregn hefur snort-
Framih. á 6. síön.
LITLA BLÓHáBUDIN
Bankastræti 14 — Sími 4957
/ \
byrjuð
MikiS úrvaf af fjölærum plöntum
í Brúin, sem Þjóðverjar gteymdu að sprengja
Þetta er hin nú sögufræga járnbrautarbrú yf r Rín hjá Remagen, sem Þj-óðverjar gleymdu
að sprengja í loft upp og fyrsti her Bandaríkj amanna notaði til þess að flytja liS sitt austur
yfir fljótið — að-alvarnarlínu Þýzkalands að vestan.
UM tvö þús. ára skeið hefur
ekkert fljót. í heimi orðið
-valdandá að jafn m-örgum oig -ó
leystuim deilum ein-s og -Rín.
Viis-sir staðir á bökkum Rínar
Ih-atfa haift og munu ihafa all
imilkilivæigt -gildi f-yrir ekki -að
eins Frakkland og Þýzkaland,
h-eldiur Eivrópu -í iheild. Deilurn-
•ar um Riín iverður -að leiða.til
ykta á alþjóðaráðstefnum ef vel
á að -fara. Og þær 'h-afa v-erið
. teknai’ til imeðferðar af hinum
,yþrem stóru.“
12. jan. 1917 sagði Aristide
Briand, forsætisnáðh-erra Fr.akk
lan-ds við franska s-endiherrann
í Londion, Paul Cambion, að aft
urköllunin á Elsass-Lothringen
væri ekki raunverulega við-
aukning við ríkið, — Iheldur
ékki þótt Saar-'héraðið væri
reikn-að imeð. En svo ],eng.i sem
Fra-kkar ólitu það ékki nauð
naiuðsyn ifyrir isi;g >að treys-ta ítök
sín, -við Rín, miyndu Þjióðv-erjar
, reyna ihvað þ-eir gætu til þess
að hafa þau hiér-uð á valdi sínu,
seirn Jþarna var um rætt.
,,En Frakkland“, skrifaði
Briand, „verður, sem höfuðað-
ilinn í iþeissu landíþr-ætumáli, -að
eiga úrslitaatkvæði uim endalök
þesis.“
Og áður en -v-opnahlésskilmál
ar fyrri heimstyrjaldarinnar
vor-u undárri-taðir, vaikti Fóch
marskálkur athygli Clemenc-
eaus á því, að með undirritun
skilmálanna færu ekki eingöngu
fraim formle-g úrslit is-tjórnmlála
átaka og styrj-alidar. held-ur
væri öry-ggi Evró-pu í ókominni
friaonítíð undir þei-m úr.sl'itu-m
-kiomin.
í framkvæmdin-ni voru -vopna
hlésskiknálarnir vægir á ýmisan
hátt. Gæzlu Ránarhéraðanna
var skipt niður milli fjögurra
höfu ð-a ðilanna meðal sigur
-þjóðanna 1 (Ameríkanar gættu
Coblenz,' Belgir gættu Aix la
Chapelle, Bretar gættu Kölnar
■O FTIRFARANDI grein,
er upphaflega birtist í
La Franee Libre í London,
er eftir Pierre Lachast. Segir
hér frá afskiptum Breta og
Bandaríkjanna að fyrri
lieimsstyrjöldinni lokinnf af
Rínarhéruðunum og réttind-
um Frakka til yfirráða yfir
landsvæðunum vestan Rín-
ar.
og Frakkar Mainz), — -en Þjóð
ver-jum v-ar kunnugt um, — að
bandamenn voru sundurþykkir
í áformum sínum, — eða að
minns-ta kosti ósammlál-a um
framkvœmd þeirra. í bók sinni
„H-erniáim Riínarhérann-a“ viður
kennir amerfsik-i hershiöfðinginn
Henry T. Allen, að amerískir
hermenn h-afi haft mjcig mikla
samúð með þýzikri alþýðu.
H-erniám Rín-arihéraðanna
h-a.fði verið tilkynnt a-f banda.
mslk a yíf irh enslhöf ðingj a nutn
Pe'rsking í yfirlýsingu er h-ann
gaf út til rnanna sinn-a, þar sem
í ifyrsta má'lsg.reininni standa
eftir-farandi orð:
„Þið k-omið hingað ihvorki
seim kúgarar eða niðurrifsmenn,
h-eidur sem fulitr-úar, sendir af
fíjálslyndri stjórn, s-am vill
þýzlku þjóðinni go-tt -eitt. Með
an á hernáminu stendur, er al-
þýða manna undiir vernd a-m-e
ríska hersins, sem hann mun
letggj-a sig allan ifram við að fram
kvæma á. sem heiðarleigaistan
og bieztan hátt.“
Ameriílkumenn v-oru þeirrar
skoðunar, að -sáttfýsi o-g -vin
-g-jiarnleg framkomu í viðskipt
um þjóða á milli miyndi tryggja
hallidigóðan frið. En Frakkar
hiöfðu lært iþað af -biturri
reynslu sinni í viðskiptunum
við Þjóðverja, að eingöngu á
bveðin og jafnvel harðneskjiu
leg framkoma megnar að bæla
hinn prússneska hernaðaranda
niður, -s-em hafði- 1-eitt til sl-íkr
ar eyðileiggingar, sem- raun- bar
vitni u-m.
Öllum fulin-að-arákvörðunum
var frestað þar 'til friðarriáð
..sftefn-an ihófst, Þann 10. janúar
sagði Fóch enn -einu isinni, að
Rín -væri mi-kilvæg isem tak
markalína o-g -um leið varnar
lína gegn ásælni Þjóðiverja.
H-ann talaði þar elkki eingöngu
fyrir hönd frönsku þjóðarinnar,
hei-d-ur einni-g -fyrir hönd allra
annarra lýðræðisþjóða. Frakik
iand o-g Belgía hiöfðu -ekki
n-ema 4-9 milljónir íbúa til sam
ans, þar sem Þýzka-land eitt
haifði ppp undir 75 milljónir.
-S-ex' vik-um -síð-ar isikrifaði
frans-ka stjómin bréf til friðar
ráðistetfniunnar, þar -siem na-uð
synlegt var talið, -að banda
menn tækju að -sér sameiiginl-egia
gæzi-u á fcrúm yifir Rín. ítök
Þjóðverja á vest-uríbakka. Rínar
ö-graði bandaimönnum gitfurl-ega.
Geta Þjóð.verja til ártásar, sem
næst-um þvá var -búin að á
kvarða endaldk stríðsins að f-á
ein-urn vilkúm liðnum, tfó-lst í því,
að þeir höifðu nóigu mákil ítök í
vesturíbakka Rínar -o-g brú-num
yifir hana. Ti.l -viðbótar við sam
eiginlega gæzlu bandamanna á
vesturibaikka Rínar oig ábyngð
Breta o-g Bandaríkjiamanna á
öryggi gegn árásarihættu frá
Þjóðverjum, vildi Clemenceau
að sto-fnsett væri alþjóðalög
regla, sem væri nó-gu öflug til
þess að Iláta framifylgja lögum
og ákvörðunum -Þjóðabandalags
ins. -
Saimbvæm.t -áliti Roy Stann
ard Baker, voru viðihorf og hug
sjónir frönsku stjórnarinnar
annarv-egar og Wiisons forseta
’hinsvegar ós arnr ætn-a n legar:
Stetfna fiarsetams var sú að skapa
alþjóðafrið, er byggðist á sið-
Framh. á 6. síöu.

»