Alþýðublaðið - 23.06.1945, Síða 6

ALÞVÐUBLAPIB
«
Laugardagnr 23. júaí 1945>
Samsæti
Þingstúka Reykjavíkur
gengst fyrir samsæti iyrir fulltrúa Stórstúkuþingsins og
aðra templara n.k. sunnudagskvöld. 24. júní kl. 8.30 í
G.T.-húsinu.
RÆÐUR — KÓRSÖNGUR.
Ennfremur verður sýnd kvikmynd frá síðasta Stór-
stúkuþingi og ferðalagi fulltrúanna um Þingeyjarsýslur.
Aðgöngrmiiðar frá kl. 3 e. h. sama dag í G.T.-húsinu.
Nefndin.
Sjölíu og fimm ára á morguo:
Þórhildur Maonúsdóííir. Hafnarfirði
EIR, alþýðumenn sem slitu
bamaskónum meðan sam-
tök vinnandi stétta voru ó-
þekkt fyrirbrigði, geta frætt
þá sem yngri eru á þeim regin
mun, sem orðin er á kjöirum
fólksins og áunnizt hefur fyrir
vaikningu og samtakahug hins
vinnandi lýðs. Og víst mætti
æskan tíðar en hún virðiist gera,
setjast á rúmstokkinn hins
aldraða og hlýða á frásögn hans
um daglegt líf eldri kynslóðar-
innar, og gera síðan saman-
burð á æsku sinni og högum,
við kjör þau sem æska þeirra
tíma hafði við að búa.
Þess verður og að minnast,
að það var þet’ta fólk sem mddi
brautina og markaði stefnuna
og þess má æskan minnast með
þakklæti og virðingu.
Einn liðsmaður alþýðusam-
takanna úr hópi eldri kynslóðar
innar, ekkjan Þórhildur Magn
ásdóttir Mjósundi 2 í Hafnar-
firði er sjötíu og'fimm ára á
morgun.
Hún er fædd á Jónsmessu
1870 að Dagverðarnesi á Rang
árvöllum, komin af góðu bænda
fólki þar eystra, þar dvaldist
hún unz hún fluttist með manni
sínum, Sigfúsi Þórðarsyni suð-
ur á Miðnes ogr bjuggu þau þar
í nokkur ár. Árið 190,7 fluttu
þau til Hafnarfjarðar.
Saga Þórhildar er saga sjó-
mannskonunnar almennt séð.
Þar hafa skipst á skin og skúr-
ír eins og gengur í baráttusögu
fátækra alþýðukvenna, (sem
stóðu í blíðu og stríðu við hlið
ástvihar síns, stuðlandi að gæfu
og gengi barnanna, starfi, sem
unnið var af alúð og fórnar-
lund.
Hin kröppu kjör, áhugaleysi
fyrir öryggi sjófarandans, sam
takaleysi fólksins um bætt
Kjör, ásamt áhugaleysi um
mannúðarmál, vakti snemma í
bijósti Þórhildiar ríka félags-
hneigð. Það gat því ekki farið
nema á einr. veg, þegar braut-
ryðjendur hófu raust sína og
hvöttu til samtaka, að Þórhild
ur og Sigfús maður hennax skip
uðu sér þar í fremstu röð. Enda
var og sú raunin, að alþýðusam
tökin áttu þar trausta hlekki.
Mann sinn missti Þórhildur ár-
ið 1935. Þau eignuðust sex born,
sem öll eru á lífi. Þórhildur er
Kona trygg og vinföst, enda
munu margir minnast hennar
á þessum merku tímamótum í
h'fi hennar. Hún hefir nú um
skeið verið lasburða, en ber las
Þórhildur Magnúsdóttiir.
ieika sinn vel, og kemur þar í
Ijós sarna þrekið og einkennir
sjómannskonunna, sem oft verð
ur að bíða í óvissu, meðan ást-
vinurinn bers við hamslausan
slorm og öldugang.
Hún getur og litið yfir farin
veg í þeirri öruggu vissu, að
dagsverkið var gott, og sóð við
samanburðinn að lífið sem blas
ir við æskunni í dag, er betra
en það sem blasti við er hún
vcr ung, og þar á hún sinn þátt
í ásamt öðrum, sem tróðu slóð-
ina.
Megi ylur og birta umvefja
hana ævikvöldið.
O. X.
Athugasemd.
Nokkrir vagnstjórar straetisvagn
anna segiast heía orðið 'þoss varir,
að síðasta málsgrein’ greinar í
blaði yðar nr. 88 21. apríl þ- á.
með yfirskrift ,,Drengur fellur út
úr strætisvagni og stórsl£isast“,
sé af sumum lesendum blaðsins
skilin þannig, að vagnstjórinn beri
ábyrgð á slysinu vegna vanrækslu.
Rannsóknarlögreglan hefir upp-
lýst, að hvorki sé um að kenna
vagnstjóranum né. útbúnaði vagns
ins, en hins vegar hafi hún góð-
fúslega boðizt til að aöstoða vagn
stjóra strætisvagnanna af fremsta
megni, við að halda uppi reglu
'og velsæmi í vögnunum. Ef bæj-
arbúar, sem með strætisvögnunum
ferðast, segja tafarlaust til óróa-
seggjanna, þegar þeirra verður
vart í vögnunum, má vænta þess,
að slík samvinna milli vagnstjóra
og farþega nái betri árangri en
mokkrar aðrar r|áðstafanir.
Reykjavík, 26. mai 1945.
Jóhann Ólafsson.
Endurskoðun úfsvarsla
aaanna
Samþykktir stofnþings Sambands ísienzkra
sveitafélaga.
FTIRFARANDI TILLÖG-
UR voru bornar fram á
stofnþingi Samlbands íslenzkra
sveitafélaga sem haldið var í
Reykjavík 11. — 13. júní s. 1.
og hiutu þar afgreiðslu þá er
hér greinir:
1. Endurskoðun útsvarslaganna:
Frá Jónasi Guðmundssyni
var samþykkt eftirfarandi til-
laga: „Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitafélaga samþykk-
ir að skora á ríkisstjómina að
láta fara fram sem fyrst gagn-
gera endurskoðun á löggjöf
þeirra, sem fjallar um tekju
stofna sveitafélaganna.
Sérstaklega nauðsynlegt tel-
ur þingið að útsvarslögin verði
rækilega endurskoðuð, og upp i
þau tekin m. a. nánari ákvæði
um reglur þær, er fylgja ber
við álagningu útsvara en nú
eru þar, og að tryggt verði
að á þennan aðaltekjustofn —
útsvörin — verði ekki gengið af
öðrum aðilum, nema sveitafé-
lögunum sé jafnframt séð
íyrir tekjum á annan hátt.
Þingið veitir stjórninni heim-
ild til að skipa nefnd sveita-
stjórnarmanna er starfi milli
þinga til þess að gera tillögur
um fast kerfi fyrir álagningu
útsvara, sérstaklega að því er
tekur til hreppsfélaganna og
'felur þingið stjórninni að koma
þeim tillögum á framfæri þeg-
ar endurskoðun útsvarslagánna
fer fram.“
2. Endurskoðun sveitastjórnar
laganna.
Frá Jónasi Guðmundssyni
var samþykkt eftirfarandi til-
laga: „Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitafélaga lýsir á
nægju sinni yfir, að hafin er
endurskoðun sveitarstjórnar-
laganna og væntir þess, að því
verki verið lokið sem fyrst.
Stofnþingið lýsið því yfir sem
sinni skoðun, að fyllilega geti
komið til álita að leggja sýsl-
urnar niður sem lið í sveita-
stjórnarkerfinu, en taka i þeirra
stað upp fjórðunga eða fylki,
sem fengju meira vald i á-
kveðnum málefnum sveitafé-
laganna en nú er hjá sýslunefnd
um og bæjarstjórnum, og væri
fylkjunum stjórnað af fylkis-
þingum, sem til væri kosið af
sveitarfélögum innan fylkisins,
og fylkisstjórnum, er þingið
veldi.
Stófnlþihg væntir þess, að þeg
ar frumvarp til nýrra sveita-
stjórnarlaga líggur fyrir. verði
samtökum sveitastjórnar-
manna geíinn kostur á að
athuga það og segja á 'þvlí á-
lit sitt. áður en það kemur
íyiir Alþingi.“
3. Stofnun hælis fyrir vanræða
fólk.
Um það mál samþykikti þing
ið eftirfarandi tillögur frá Jón
asi Guðmundssyni:
„Stofnlþing Samíbands íslenzk
ra sveitafélaga samþykkir að
beina þeirri áskorun til væntan
legrar sambandsstjórnar að
hún athugi með hverjum hætti
sé tiltækilegt, að komið verði
upp í land'inu hæli fyrir vand-
ræðafólk bað, sem nú er á
vegum sveitastjórna heima í
hzeppum og kaupstöðum, en
hæíisvist eða fast athvarf
fæst hvergi fyrir eins og sak-
ir standa.
Sérstaklega er stjórninni fal
3ð að athuga vel, hvort ekki
væri rétt, að sveitafélögin
kæmu sér upp í fólagi hæli fyr
ir þetta fólk t. d. á þeim grund
velli, að hvert sveitafélag
tryggði sér þar rúm fyrir einn
eða fleiri mann og stæði undir
stofnkostnaði hælisins að þeim
hlut. Stjórnin skili áliti í mál-
inu á næsta landsþingi.“
4. Samstarf sveitarfélaga í menn
ingarmálum.
Nefnd sú, sem kosin var í
tilefni af þeirri uppástungu Ól-
afs B. Björnssonar forseta bæj
arstjórnar Akraness, að sérstak
ar nefndir yrðu starfandá í hin
um ýmsu sveitafélögum á land
inu, til að eiga frumkvæði að
aukinni alhliða menningarstarf
semi hver á sínum stað, lýsir
yfir þvi: Að hún er hlynt þvl
að til öflugrar starfsemi verði
stofnað í þessu efni, og leggur
þvi fram eftirfarandi tillögu:
„Þar sém sambandið hefur í
lögum sínum viðurkennt það
nauðsyn og skyldu sína að hafa
bætandi áhrif og afskipti af
alhliða menningarmálum hinna
ýmsu sveitarfélaga, beinir þing
ið þeim eindreghu tilmæ’lum til
stjórnar sambandsins og 'full-
trúaráðs að það athugi á hvern
hátt megi bezt auka og tryggja
viðgang slíks starfs á hinum
ýmsu stöðum. T. d. með skipun
fastra nefnda eins og framsögu
maður benti á, og leggi tiillögur
sínar þar um fyrir næsta lands
þing.“
5. Ýmsar tiliögur.
Eftirtöldum tillögum var vís-
að til íulltrúaráðs og fram-
kvæmdstjórnar ti;l athugunar:
a. Tillögur frá fulltrúum
Vestmannaeyjakaupstaðar og
oddvita Neshrepps utan Ennis:
Stofnþing Sambands íslenzkra
sveitafélaga samþykkir að fela
fulltrúaráði og framkvæmda-
stjórn að athuga og leggja fyr-
ir næsta landsþing rökstutt álit
sitt á því, hvort ekki sé rétt:
1. Að allur kostnaður við lög
gæzlu i landinu verði greiddur
úr rSkissjóði.
2. Að öll laun kennara við
barna- og unglingaskóla verði
greidd úr rákissjóði.
3. Að skemmtanaskattur
renni óskiptur til þess sveitar-
félags, þar sem skemmtunin fer
fram.
4. Að lögum um ríkisstyrk
sjúkra manna og örkumla verði
ireytl á þann hátt að sjúkling
ar sem dveija í heimahúsum
verði einnig fulls' stvrks aðnjót
andi. (
b. Tillaga f'rá lÁrna Guð-
mundssyni fulltrúa Vestmanna
eyja:
„Stofnþing . Sambands ís-
ieizzkra sveitafélaga telur þess
brýna þörf, að bæja- og sveita-
félög skapi Sér nýja tekjustofna
með vzðtækum opinherum
rekstri, þar sem við verður kom
ið, svo sem með útgerð togara
og vélbáta, verksmiðjureksti’i
til hagnýtingar íslenzkra afurða
o. s. frv. eftir því sem bezt hent
ar á hverjum stað.
Felur þingið stjórn sambands
ins og fulltrúaráði að vinna að
framgangi þessara mála, með
því m. a. að aðstoða bæjar- og
sveitarfólögin með útvegun
•teiikninga, áætlana um stofn-
anna og
kostnað og reksturskostnað fyr
zrtækja o, s. frv.“
c. Tillaga frá Axel V. Tuliní-
us, fulltrúa Hólshrepps:
„Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitafélaga skorar á
fulitrúaráð og íramkvæmda-
stjóm að vinna að þvi við al-
þingi og ríkisstjórn að gang®
ekki endaniega frá löggjöf um
framtíðartilhögun rafmagna-
mála landsins áður en umsagn
zr og álits þeirra um þau hefir
verið leitað.“
d. Tillaga frá fulltrúum Vest
mannaey jakaupstaðar:
„Stofnþing Sambands ís-
ienzkra sveitarfélaga samþykk
ir að fela fulltrúaráði sínu og
framkvæmdastjórn, að hlutast
til zzm, að hluti bæjar- og sveit
arfélaga af ágóða Áfengisverzl
unar ríkisins verði 20% í stað
5% eins og nú er.“
e. Tillaga frá Axel V. Tuiiní-
us, fulltrúa Hólshrepps o g
Valdimar Björnssyni fulltrúa.
Kelf avíkurhrepps:
„Stofnþing Sambands ís-
zenzkra sveitarfélaga samþykk.
ir að fela fulltrúaráði og fram
kvæmdastjórn að hlutast. til
um að 20% af beildartekjum
ríkisins af átfengis- og tóbaks-
sölu renni til alra bæjar- og
sveitarsjóða á landinu. Skiptist
þessi fjárhæð eftir fólksfjölda
í hverju bæjar- og sveitafé-
,agi.
f. Tillaga um meðlagsgreiðsl
ur upphaflega fram borin af
Katrínu Pálsdóttur en breytt
samkvæmt tillögu frá Helga H.
Eiríkssyni:
„Stofnþing Sambands ís-
ienzkra sveitafélaga felur
stjórn sambandsins og fulltrúa
ráði að taka til rækilegrar at-
hugunar, hvort é'kki sé rétt, að
meðalmeðlög séu samræmd um
land allt og miðað við meðal
meðlög í Reykjavík.“
Skammvinn skynsemi
frh. af 4. síðu.
milljónir króna. SHkur er mun-
urjnn á stefnu Alþýðijiflokksins
og íhaldsins,, mældur í krónunx.
*
Morgunblaðið sendi á liðnum
vetri mann úr herbúðum sín-
um til Hafnarfjarðar sérstakra
erinda. Þegar hann kom aftur
heim úr för sinni gat hann ekki
orða bundizt um hinn mikla
mun, sem væri á stjórn Hafnar
fjarðar og Reykjavikur á vett-
vangi menningarmáLa. Morgzzn
blaðið ætti að gera mann út til
Hafnarfjarðar og láta hann gera
samanburð á stefnu Hafnfirð-
inga og Reykvíkinga á sviði. at
hafnalifs og skattairtála. Sá sam
anburður yrði lesendum Morg-
unblaðsins lærdómsríkur lestur,
ef hann yrði gerður atf sömu
nákvæmni og greind og frzim
kom i skrifum Sigurðar Gríms
sonar um menningarmál Hafn
íirðinga.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
Framhald af 4 siðu.
Það má segja um þessa her-
hvöt Tímans, að seint koma
sumir — og koma þó. Alþýðu-
blaðinu koma aðfariir kommún
ista á Siglufirði alls ekkert á
óvart. Það befur fyrir löngu
vitað og sagt, hverjir' þeir væru
og hvert þeii- aetluðu.
Bæjarráð
samþykkti á fundi sínum 21 þ.
m. að lögreglunni heimiM aS
kaupa eina bifreið til viðbótar
þeim bílakosti, sem liðið hefur nú
á að skipa.