Alþýðublaðið - 23.11.1945, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fiisfudaguj- 23. nóv. 194B
Aðalfundur F. U. J. í
Hafnarfirði í kvöld.
Félag ungra jafnað
ARMANNA í Hafnarfirði
heldur aðalfund sinn í ráðhús-
inu, uppi, í kvöld kl. 8.30.
Auk venjulegra aðalfundar-
starfa ræðir Guðmundur Giss-
urarson um .bæjiarmál Hafnar-
fjarðar og Heligi Sæmundsson
blaðamaður flytua: ræðu.
DeiEan við Eimskip
rædd á Sjómauna-
félagsfundi í kvöld.
J* JÓMANNAFELAG
5 REYKJAVÍKUR held-
ur fund í kvöld kl. 8.30 í
fundarsal Alþýðubrauðgerð-
arinnar.
Aðalumræðuefni fundarins
mun verða verzlunarskipa-
deilan, sem nú stendur yfir,
en auk þess verða ýmis fé-
lagsmál rædd. Þá verða og
nefndartillögur um stjómar-
kjör í félaginu.
Árshálíð verka-
kvennafélagsins
V
ERKAKVENNAFELAGIÐ
FRAMSÓKN heldur árs
hátíð sína í Alþýðuhúsinu við
Hverfisgötu í kvöld kl. 8.30.
Skemmtunin íhefst með sam-
eiginlegri kaffidrykkju, en á
meðan fara fram skemmtiatriði
og byrja þau með iþví að frú
Jóhanna Egiisdóttir, formaður
verkakvennafélagsins flytui
ávarp. Þá er upplestur, frú
Sofifía Guðlaugsdóttir. Arsæli
Plálsson skemmtir með gaman-
vísum og Aif.reð CLausen og
Gustav H. Mortenz syngja með
gítarundiríeik. Að lokum verð-
ur stiginn dans.
Nýju varðskípin voru
afhenl íslenzkum
i
Hátí^Seg athöffn um
borð í skipyntum.
T^TÝJU VARÐSKIPIN ÞRJÚ
voru afhent íslenzkum
stjómarvöldum með hátíðlegri
athöfn klukkan þrjú síðdegis í
gær, og var brezki fáninn þá
dreginn niður, en íslenzki fán-
inn dreginn að hún á skipunum
í hans stað.
Viðstaddir þessa athöfn vom
hi.nár brezku sjóHðsforingjar,
sem sigldu skipunumi til ís-
lands, hinir íslenzku skipstjómi
armenn, sem eiga að taka við
þeim, sendiherra Breta hér,
Finnuir Jónsson, dómsmiálaráð-
herra og Pálmi Loftsson, for-
stjóri skipaútgerðar ríkisins.
Einn hinna brezku1 sjóliðsfor-
inigja, Max Ted, flutti stutta
ræðu, en á eftir honium taláði
Pálmi Loftsson.
Að athöfn þessari lokinni var
alþingisttiönnum boðið að skoða
varðskipin, en þar á eftir var
haldið stu-tt hóf um borð í Eeju.
Finnur Jonsson félagsmálaráðherra segir:
SiiO nýja fruHvarp m opinbera aðstoð við
iWabvosinpar byppt á pSnlum op njjum
ðrræðuH Alpýðuflokksins.
-----♦----
Fyrsfa umræða frtimvarpsins hófst í efri
deild aEþingis I gær.
FRUMVARP ÞAÐ um opinbera aðstoð við byggingar
íbúðarhúsa í kaupstöðum og kauptúnum, sem félags-
málanefnd efri deildar alþingis flutti fyrir nokkrum dögum
að beiðni Finns Jónssonar félagsmálaráðherra og áður hef-
ur verið gerð grein fyrir hér í blaðinu, var til fyrstu um-
ræðu á fundi efri deildar í gær. — Fylgdi Finnur Jónsson
félagsmálaráðherra frumvarpinu úr hl'aði með ýtarlegri
ræðu, en auk hans tók Hermann Jónasson til máls og hreyfði
ýmsum athugasemdum við frumvarpið og fjölyrti um mál
þessi í alllangri ræðu. Að lokinni ræðu hans var umræðunni
frestað, en nokkrir þingmenn höfðu þá kvatt sér hljóðs.
Ræóa Finns Jénsson-
ar féiagsmáiaráð-
herra.
Finnur Jónsson félagsmála-
ráðherra hóf ræðu sína með
skírskotun til þingsályktunarti.l-
lögu þeirrar, er Bjarni Bene-
diktsson flutti á sáðasta þingi. og
samþykkt var með nokkrum
breytingum og fjallaði um at-
hugun á því og tillögur um það
,,með hverjum ihætti þezt verði
af opinberri hálfu grieitt fyrir
byggingu ílbúðarhúsa í kaupstöð
um“ og „endurskoðun löggjaf-
ar þeirrar, sem nú gi'ldir um
hyggingarmál í land!inu.“ Tók
félagsmálaráðherra fram, að
ástæðan fyrir þvií, að frumvarp
þetta næði ekki tid byggingar-
mála sveitanna væri sú, að til
þessa hefði verið litið svo á, að
þau mál iheyrðu landbúnaðar-
i'áðunsyti.nu til og 'hefði hann
því látið iþá þætti málsins, sem
heyrðu félagsmálaráðuneytinu
til, eina t:il sín taka við athug-
un máls þessa og tillögur um
lausnir á því. Kvaðst ráðherr-
ann Ihafa fagnað því, að þin-gs-
ályktun þessi skyLdi koma frarn,
þvi að hún hefði gefið sér kær-
komið tækifæri. til þess að hefja
undirbúning að frunwarpi því
til ’lausnar á húsnæðismálinu, er
hér lægi fyrir og hefði að geyma
gömul og ný úrræði Alþýðu-
flokksins varðandi byggingar-
málin. Þakkaði hann félagsmála
nefnd deildarinnar fyrir fljóta
og góða fyrirgreiðslu frumvarps
ins og lét !í Ijós von uim, að
frumvarpið myndi fá skjóta og
góða afgreiðslu á alþingi því,
sem nú situr.
Þessu næst ræddi félagsmála
ráðherrann um viðhorfin í hús
næðismálúnum nú og á liðnum
árum. Hann minnti, á, að fólk
ætti við lélegan húsakost að
búa svo að segja alls staðar á
landinu og stórkostleg húsnæð-
isviandræði hefðu koanið til sögu
á ófriðarárunum, enda hefðu
ibyggingar svo að segja staðið d
stað á þeim árum þar til nú,
en jafnfnamt Ihefði komið til
sögu stórkostleg spákaup-
mennska á húsum og okurdeiga
á húsnæði,. Benti ráðherrann á,
að með frumvarpi þessu væri
stefnt að því að 'bæta úr hús-
næðisvandræðunum á tiltölu-
lega skömmum tima, tryggja að
þyggingarefni yrði fyrst og
fremst varið ' til hyggingu íbúð-
arhúsa og nauðsynlegra mann-
virkja á sambandi við framleiðsl
una og fcoma í veg fyrir spá-
kaupmennskuna á ihúsum og
okurleiguna á ibúðum.
Félagsmíálaráðherra gerði
því næsl ýtarlega grein fyrir
meginþáttum frumvarpsins, en
það skiptist í fjóra kafla. 'Fyrsti
og annar kafli þess fjallar um
verkamannabúslaðj. og bygging-
arsamvinnufélög. Helztu hreyt-
ingarnar varðandi verkamanna-
hústaðina eru þær, að ákveðið
er, að lögin nái, auk verka-
manna, til állra þeirra íbúa í
'kaupstöðum og kauptúnum, sem
ekki hafa tekjur eða eiga eignir
yfir það hámark, sem tilskilo.ð
er um verkamenn. Tillag sveita
sjóða og ríkissjóðs er hækkað
úr tveim krónum á íbúa í fjórar
krónur á íbúa, en auk þess er
sveitarstjárnum heimilað að
ihækka gjaldið upp í allt að sex
krónum á íbúa, og er þá ríkis-
sjóði gert að leggja jafnmikið
fram á móti. Einnig er iheimilað
að stofna innllánsdeildir við
byggi ngarsjóðina og taka þær
við framlögum, sem félagsmenn
vilja leggja til h'liðar til þess
að tryggja sér fyrr húsnæði en
ella Ihefði orðið. Gert er ráð fyr-
ir, að lánstdmi geti verið mis-
jafn, allt frá 42 árum í 75 ár, og
lánshæð geti einnig verið mis-
munandi eða allt að 90% af
byggingarkostnaði., til þess að
létta einstaklingum árlegar
greiðslur. Helztu breytingar
varðandi byggingarsamvinnufé-
lögin eru þær, að heimilað er að
veita út á fyrsta veðrétt Iþeirra
húsa, er þau reisa, a'llt að 80%
af kostnaðarverði, en sam-
kvæmt núgiltíandi lögum er
. ekki hei’milað að veita nema
60% af virðingarverði. eignar-
innar út á fyrsta veðrétt, að
rikisábyrgð fyrir byggingar-
kostnaði þeirra húsa, sem bygg-
ingarsamvinnufélög reisa, megi
nema allt að 80% af stofnkostn
aði húsanna og að tvö bygging
arsamvinnufélög starfi í hverj-
um kaupslað, eða kauptúni, og
reisi a’nnað félagið sérstæð fbúð
arlhús, en ihitt sambyggingar.
Þriðji kafli fruimvarpsdns, er
fjallar um íbúðaby g gi ng ar
sveitarfélaga, er algert nýmœli.
En þar er svo fyrir miælt, að í
kau'pstöðumi og fcauptúnum', þar
sem fólk býr í heilsuspilliandi
íbúðum-, svo sem bnögigumi, úti-
húsum, háaloftumi og kjölluir-
um, og 'ekki; verður úr bætt á
niægilega skömmum tima að
dómd sveitarstiórnarinnar með
þeirri aðstoð rikisins og sveit-
arfélagajma. sem um getur í
Framhlad á 7. síðu.
Hansöngvar og minn-
ingar, og
Villlur vegar.
Bókaútgáfa pálma h.
JÓNSSONAR á Akureyri
hefur nýlega gefið út tvær
ljóðabækur, Mansöngva og
nxinningar eftir Steindór Sig-
urðsson og Villtur vegar eftir
Kristján Einarsson frá Djúpa-
læk.
Mansöngvar og minningar
eftir Steindór Sigurðsson skipt-
ist í fjórsa þætti, er höfundurinn
nefnir: Mansöngvar og minning
ar, Önnur kvæði, Söngur Hass-
ans og Oður eins dags. Hefur
Steindór getið sér mikinn orð-
stír sem ljóðskáld og mun Ijóð'a
vinum leika hugur ó að kynna
sér kvæði þau, sem þessi nýja
bók hans hefur að geyma.
Villtur vegar eftir Kristján
Einarsson frá Djúpalæk hefur
að geyma um fjörutíu kvæði.
Krisitján Einarsson mun Aust-
firðingur að ætt, en er nú bú-
settur á Akureyri.
Kristján Einarsson 'hefur áð-
ur gefið út ljóðabókina „Frá
nyrzlu ströndum11, sem kom út
árið 1943 og hlaut lofsam'lega
dóma.
Útgáfa beggja þessara ljóða-
'bóka er hin vandaðasta.
Maður drukknar
í höfninni
á ísafirði.
Frá fréttariÞ —’ tlbýðub 1 aðs*ns
ÍSAFÍEÐI í gær.
SÍÐAST LIÐINN þri.ðjudag
varð hörmulegt slys- hér á
höfninni. Veður var alhnikið.af
landnorðri og var Albert F. Jó-
hannsson ásamt öðrum manni á
pramma og hvolfdi honrnn og
drukknaði Aibert, en hinn mað-
urinn bjargaðist. — Lífgunair-
tilraunir voru gerðar, en þær
reyn'dust árangurslausar. Al-
bert var 60 ára gamall, kvænt-
ur og átti tvær uppkomnar
dætur.
FulEtrúi Færeyinga
Hans Dalsgaard,
farinn heim.
HANS DALSGAARD, sena
dvalið íhefur hér á lantíi £
rúmt ár sem vi ðskiptafulltrúÉ.
fyrir Færeyinga, fór héðan í
gær með „Dronning Aléxendr-
ine“. Bað hann Alþýðublaðið
að skila bveðju og þökkum til
allra þeirra, sem hafa sýnt hon-
um vináttu og hjálpfýsi meðan
Ihann 'hefur dvalið hér.
Hans Dalsgaard er góður rit-
höfundur og hefur skrifað all-
mikið meðan 'hann dvaldi hér.
Hefur hann og þýtt leikrit
Davíðs Stefánssonar, „Gullna
hliðið“ á færeysku og mun það
verða sýnt í Þórshöfn í vetur.
Ný ísleuzk sðngkona, sens taefsr
óvenjnlega mitalð n
Frú Giððmunda ESíasdótiir, sem sfyndaS
liefur sóngnám í Danmörku síöan 1937.
Tónlistarfélagið
kynmir unga íslenzka söng-
konu fyrir Reykvíkingum:, næst
komandi fimmtudagskvöM. —
Þetta er frú Guðmiunda Elías-
tíóttir. sem komi heim með
„Dronninv Alexandrine” frá
Kaupmannahöfn, en þar hefur
hún dvalið síðan 1937.
Það var. frú Dóra Sigurðteson,
sem bent’i TónHstarfélaginu á
þessa nviu söngkonu, sem frú-
in .taldi framúrsikarandi efni-
lega, og 'bafa svo milkið'., radd-
svið, að það væri nær einsdæmi
um konu'r. Fírú Dóra hefur
verið kennari söngkonuinnar
undanfiarin ár.
„Það var eiginle'ga alger til-
viljun, að ég fór að læra söng,“
sa-gði frú Guðmu-nda í gær, er
blaðamenn ræddu við hana í
boði Tónns’tarfélagsins. „Ég
hafði 'aðeins sungi® fyrir siálfa
mig 'hér heima og eins í Höfn.
Mér þótti bara gaiman að taka
lagið, eins og fl'ei.ri íslendin'g-
um. En svo lenti ég á samia
heimáli í Höfn og rússneskur
prófessor. Hann heyrði mig
syngja og varð víst skotinn í
röddinni, því að hanin var allt-
af að dásama hana og hvetia
mig til að læra — og svo gerði
ég það. Ég fór til þýskrar söng-
konu, sem hét Rene Pfiffer-
Matísen, en hún var jafnframt
Guðmunda Elíasdóttir.
söngfræðingur. Hún ramxsaik-
aði rödd mína og að því löknui
hvatti’ hún mig eindregið til að
læra og ég gerði það. Frú Dóra
hefur verið aðalkennari minn.“
— Þér hafið sungið opiniber-
lega í Danmiörku?“
„Já, ég hef supgiJð á skemmrti-
sarríikomum., í útvarpið og að-
stoðað við oþinibera konserta.
Ég syng klassisk lög. Hér ætla
ég að vera þangað til í febrúar,
pá fer óg aftur út til fraimihaldís-
námis.“
Framhald á 7. síðu.