Alþýðublaðið - 15.08.1946, Síða 5

ALÞÝÐUBLAÐJÐ
5
Fimmtudagur, 15. ágúst 1946
HÉR ÁÐUR FYRR MEIR
Viar iþað siður manna ií Eng-
landi og Skotlandi, að nefna
álfa ýmsum gælunöfnum, en
það talið vísast til ógæfu að
nefna þá sinu rétta nafni.
Var taiið líklegt, að þeir
myndu móðgast og hyggja á
hefndir, ef þeir kæmust að
raun um, að menn vissu
þeirra rétta nafn, því sam-
kvæmt gamalli þjóðtrú, náði
maður nokkru valdi yfir
þeim verum og öndum, sem
maður vissi heiti á. Algengt
var þvi að kalla álfana
,,hei!lla-tfólk“, „góðu ná'bú-
ana“,. „blessaðar verurnar"
eða öðrum slíkum nöfnum.
í Skotlandi voru álfarnir eða
að minnsta kosti einn flokkur
þ'airra nefndur ,,pechs“, en
álitið er, iað það orð muni
vera dvergaheiti, enda eru
ýmis þau heiti á þeim algeng
í ýmsum héruðum Engllands,
sem runnin munu af sömu
rót.
Kelíneskir kynþættir og
írar nefndu álfana „sidhe“,
s'em þýðir hæðabúar, þ. e.
a. s. verur, sem búa í hólum
og hæðum. Á meðal íra tiðk-
ast nú að nefna áífana
„Dana“, en ekki hefur írsk-
um sagnfræðingum enn tek-
izt. að skera úr, hvort það
nafn muni dregið af hinum
norræaru kynþáttum, er inn-
rás gerðu í landið, eða af
„Tuatha Dé Danann“, en svo
nefndist einn guða í hinni
íorírsku goðafræði. Hygg ég
litlum vafa undirorpið, að
nafn álfanna muni mega
rekja til þessa guðs.
Á tólftu öld var um þrjá
flokka álfa að ræða i Eng-
landi: dvergálfa eð.a dökk-
álfa, sem ekki voru alaæla í
skapi, og Ijósálfa, sem teljast
rriáttu mönnum líkir að vexti.
Eflaust hafa tveir síðarefndu
flokkarnir átt að 'einhverju
rót sína :að rekjia itil grískrar
og rómverskrar goðafræði.
Dvergálfarnir munu hins
vegar til orðnir vegna arf-
sagnar frá steinöld þeirri
yngri um anda, sem lifðu i
hellum cg jarðgöngum. R.
Hunt segir í bók sinni um
þjóðtrú á Vestur-Engandi, að
„litla fólkið“, sem ibúar
Cornwell hugðu til vera, •
muni í rauninni vera leifar
sagna um kynþátt, er byggði
þau héruð fyrir mörgum
þúsundum ára.
Margir, sem um þetta efni
hafa ritað, benda á, hve
margt sé likt með skapferli
mann.a cg á'Tfa. En það er i
rauninni auðsætt m,ál, að
allar yfirnáttúrlegar verur
hljþta að verða persónugerv-
ingar mannlegra eiginda, og
þó oftar þeirra, sem lakari
geta kalllast, þar eð maðurinn
hefur sjálíur skapað þær i
ótta sííium og ímyndun, og
þvi í mynd sinni, andlega séð.
Oft fer álfum lýst sem ill-
gjörnum, vahdsetnum og á-
kaflega hsifnigjörnum verum.
Hins vegar má hver sá, er
gerir állfum greiða, búast við
að þeir gjaldi hann sem hanm
er verður, — en heldur ekki
fram ýfir það. Sú hugmynd
er sennilega þannig til orðin,
að upprunalega bafa álfar
verið persóugervingar guða,
og Iþá enft réttsýni þeirria og
c'hlutdrægni i viðskiptum.
Tii'l voru góðir álfar/og illir.
Þá var og alkunna, að álfar
kúftnu róð til að ilækna sjúk-
dóma og græða sár, og meðal
í GREIN þessari segir
Louis Spencer frá tilgát
um og niðurstöðum, sem
fram * hafa komið með
brezkum þjóðsagnafræð-
ingum, viðvíkjandi álfa-
trúrini. Margt er þar sagt,
er minnir á álfatrúna með
íslendingum áður fyrr.
Kelta og Skota voru þeir
hfagleikssmiðir á við og
málma. Einnig voru þeir
snillingar i cilgerð.og engin
m'ennsk kona var álfkonum
klæða. Bæði á Bretlandi og
írlandi var tailið mikilsvert
að hafa álfahylli. Flestir
þeirra voru hinir beztu ná-
grannar, ef vel var að þeim
farið, en annars mátti búast
við hörðum hefndum þeirra.
Viðvíkjandi uppruna áífa-
trúar ha'fa fram kemið þrjár
tilgátur. 1. Að álfar hafi upp-
run-alega verið andar eða
svipir dáinna manna. 2. Að
þeir séu umhverfisandar,
andar fjalla, fljóta og skóga.
'3. Að álfatrúin byggist á arf-
sögnum um frumbyggja
landa og héraða, sem flúið
■hafi til fjalla og skóga, er
írama-ndi kynþættir hófu sig-
ursæla innrás í landið.
A. H. Knapp, sem ritað
h-efur visindalegar greinar og
bækur um þetta efni, hallast
að íþeirri skoðun, að yfirleitt
muni álfatrúin upprunnin úr
trú á anda -framliðinna
manna. „Álfar búa í jörð
eins og þeir, sem dánir eru,
og þeir ihafa þann sið, að
lokk-a mennska menn þan-gað
til sín, og svipar að þvi leyti
til -guða þeirra er undir-
h-eima byggðu. Þeir hafa vit
umfram dauðlega rnenn, en
slíkt var venjuil-egt álit ma-nna
á hæfileikum forfeðra sinna.
Þ-eir eru persónulega , stað
bundnir, og það sannar, að
þeir séu í rauninni dánir for-
f-eður. Að þeir krefjas-t vissr-
-ar dýrkunar, sannar þetta þó
enn betur, — þ-eir heimta,
að Iþeim sé veitt fæða, og sé
það ekki gert, afla þeir henn-
ar sjálfir og láta hefndir'
koma ifyrir vanræksluna." ,
Aðrir vísindamenn hallast
að þeirri skoðun, að álfarnir
séu upprunalega andar um-
hverfisins, verndarandar
-gróðurs, uppsk-eru cg hjarð-
ar, og þá um leið þeirra
m-anna, er þar bju-g-gu. Þeir
benda á, að þær dyggðir, sem
álfum voru eignað-ar, reglu-
semi, þrifnaður og ré-ttsýni,
séu m-eginstoðir búskapar og
félagslegrar vgilferðar.
Þeir, s-em þriðju tilgátuna
aðhjdlast, telja að álfar séu
uppru-n-nir úr kynningu, sem
innrás-arkynþættir hö-fðu af
frumbyggjum, -er stóðu á
lægra menningarstigi en
sjálfir þeir, urðu að flýja til
afskekktra staða og leituðu
hefnda á kúgurum sínum
með því að ræna þá konum og
bör-num, og muni þá, hvað
uppruna brezku álfanna við
kemur, vera um Pikta -að
ræða. Þaðan sé og runnið
áfaheitið „pech“.
Neytti m-en-nskur maður
álfafæðu, var hann um leið-á
!vald þeirra genginn -og eins
jcg þeir að eðli og skapgerð
|að slikri máltíð lokinni. Þetta
er sprottið af þeirri trú og
skcðun frumstæðra kynþátta
að hv-er og ein-n, sem þiggur
fæðu af öðrum, gerist honum
að vissu íleyti skuldbundinn.
Þannig skapast laun-tengsl
orðið þýðingarrnikið atriði
sem leynisiðir ýmissa trúar-
’bragða.
Tengsl álí-a við jörð og
svörð er og merkillegt atriði.
áttu þeir allt það land, sem
ekki ha-fði verið pálstungið.
Sumir álf-a, og þó ^inkum
dökkálfar, tóku virk-an þátt
í búskap og ræktun jarðar.
Það var trú manna i Vestur-
Skcitlandi, að álfar ættu það
til að ifara hópum saman um
óbrotin-n svörð og búa hann
undir sáningu. En um leið
voru þeir vísir til þess að sjá*
svo um imeð brellum sinum,
að uppskeran brigðist, eða
þá að setja þeim, sem að
henni áttu að búa, harila frá-
1-eita og kynle-ga kosti.
Álfarnir réðu þv-i i raun
réttri yfir uppskeru og rækt-
u-n. Meðal íra voru þeir
verndarverur búskaparins,
og bóndinn varð að sýna þeim
sömu nær-gætni og lotningu
í öllum verkum, og hann
hafði áður orðið að sýna guð-
inum Tuatha Dé Danann. Að
öðrum kosti átti hann vísa
i reiði þessara arftaka hans.
Á Bretlandseyjum urðu men-n
að færa álfunum mjólk og
korn að gjc'f, eins og fyrr-
nefndum guði -h-afði v-erið
fært hið sama að fórn áður
fyrr roieir. Á ves-tureyjum
Skotlands var það trú manna, j
að þeir, sem gæddir voru ;
þeim hæfileikum, er þurfti -
til þess að hafa vinsamleg i
samskipti við- álfa, gætu !
kvatt þá til þess. -að hjálpa |
sér við uppskeru og önnur !
slík störf, er þeim bauð svo
við að horfa. Þessi þjóðtrú
mun vera leifar -af fornri trú
á guði, sem álfarnir svo
erfðu.
Leifar þeirrar trúar má
'enn finna viða á Bretlandi,
en þó einkum i ævintýra-
sögnurn, er lýs-a þrifnaði,
smekkvisi og prúðum háttum
álfanna, er þeir veita rnennsk
um -mön-num, aðs-toð sína. Og
það voru ekki aðeins dökk-
álfarnir, sem sáu svo um, að
al’lt væri í röð og r'-eglu innan
og utan mannahibýla, þvoðu.
-mat-aráihöld o-g húsgögn,
tyrfðu hrörlega kofa og löðr-
'unguðu skeyti-ngarlaust vinnu
Getum bætt við 2—3 lagtækum mönnum,
helzt vönum éttingu.
Laugavegi 118. Súni 1717.
jcfn við tóvinnu -eða litun manna á milli, er síðan hafa
Strcndin við Towerbrúna -í London var fyrir striðið eftir-
sóttur haðstaður; en á ófriðarárunum var henni lokað fyrir
-þ-aðgestum. Nú hefur hún aftur verið opnuð; -en það eru
aðalle-ga börnin, s-em sögð eru sækja þangað. Hér á mynd-
in-ni sést vörður baðst-aðarins'vera að leika sér við b-arnahóp.
'fólk i myrkri. Það kemur
fram i ileikritum Shakespé-
ares, að það var trú manna á
Bretlandi, að álfar létu sér
mjög annt um alla reglusemi,
og að þeir ref-suðu -hirðu-
lausum og lötum vinnukon-
um, unz þær sáu að sér. í
siðfræði 'sinmi ‘virtust áilfar
ganga feti frámar; samkvæm.t
sögnu-m r'efsa þeir- stórbokk-
um og ásælnisseggjum, hefja
heiðvirða fátæklinga til auðs
c-g breyta ófríðum, en góðum
manneskjum i fagurt fólk.
r
Ítalíu, eð,a Holst-Sörensen,
Danmörku. ♦
1500 metra hlauo: L-ennart
Strandh’er-g, Svíþjóð.
5000 metra -hlaup: Durk-
-f-elt, Sviþjóð, S-likhuis, Hol-
landi, eða Wooderson, Eng-
landi.
10 000 metra hlaup: Heín-
ström, Fi-nnlandi.
110 metra grinda-hlaup:
B-raekman, Be-lgíu.
400 me-tr-a grindahlaup:
Cros, Frakklandi, Storskrubb
Finnlandi -eða Sixten Lars-
son, Svíþjóð.
4x100 metra bcðhlaup:
England eða Hollamd.
4x400 métra boðhlaup:
England, Svíþjóð eða Dan-
mörk.
Kuluvarp: .Gunn-ar Huse-
by, Islandi.
Spjótkast: Nikkanen, Finn
landi, eða Daleflod, Sviþjóð.
Kringlukast: Ccnsolini,.
ítaldu. *
__ Sleggjukast: Erik Johanns
. ^ son eða Bo E-rikssón, Svíþjóð.
IIINN frægi sænski íþrótta | I,ang£-tökk: Úrslit .alveg ó-
maður, Lennarí Strandberg, -viss.
hefur spóð úrslitum í hinum I Stan-garstökk: Er-ling Kaas,
ýmsu íþróttagreinum á Ev- Noregi.
rópumeiistavamótinu í Osló. I Þrístökk: Bertil Johnsson,
Flutti Arbeiderbladet í Osló Svíþióð.
spá hans fyrir skömfnu, og
fer hún hér á eftir:
100 metrá hlaup: Dcnald
j Baile.. Engilandi.
200 metra hlaup: Donald
Mailey. Englandi, eða Para-
zek, Tékkóslcvakíu.
400 metra hlaup: Wir.t,
Englandi.
| 800 metra hlaup: La-nzi,
| Þess lcr að. gæta, að, spá-
dórnur Strandbergs birtist
áður en - kuinnnrt varð um
ibat-ttöku Rússa, en bei.m er
af ýmsum talinn siigur i kúlu
varpi. Þá skal þess og getið,
jað enski spretthlaup.arinn,
iDcnold ‘ P-a:,Iey, verður ekki
jmeðal þárttákenda, þar eð
jhann er ekki fæddur Evróp-u
jmaður. Hann er í'æddur i
1 Véstur-Iridíum.