Alþýðublaðið - 12.01.1947, Blaðsíða 5

Smmudagur, 12. jan. 1947.
ALiÞYBIJBLABifÐ

LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR hélt minningarfund á
leiksviðinu í Iðnó kl. 2 í gær í tilefni af 50 ára.afmæli fé-
iagsins. Við þetta tækifæri tilkynnti formaður félagsins, að
þau Efemía Waage og Brynjólfur Þorláksson, hefðu verið
kjörin heiðursfélagar. leikfélagsíins. Þá minntlst formaður
síofnenda félagsins og brautryðjenda leiklistarinnar hér, en
að fundinum loknum var farið suður í kirkjugarð og blóm-
sveigár lagðir á lei&i nokkurra látinna stofnenda og forustu-
manna leikfélagsins.
sveig á leiði þeirra með lotn-
lingu og þakklæti".
Þegar friðarfundurinn var haldinn í Parísarborg, bauð þáverandi forsætis- og utanrík-
isráðherra Frakka, Georges Bidault, fulltrúum fundarins til Versala. hins gamla, franska
konungsseturs. Var þá heiðursvörður útbúinn á 18. aldar hátt.
ÞAÐ ER stutt leið milli
Bretlands og Frakklands. Og
nú er að verða jafn auðvelt
að ferðast milli þessara
landa og var fyrir stríð.
Þfið eru tíðar flugferðir
miíli höfuðborga þessara
landa, og hin vel þekkta
hraðfíugvél, „Gullörin“ hef-
ur aftur hafið reglulegar
flugferðir.
En það eru allmargar og
skýrt markaðar stjórnmála-
legar og sálfræðilegar and-
stæður milii þessara tveggja
landa. Á stríðsárunum var
almennt sagt í Englandi:
„Við stöndum öll saman.“
Það myndi vera of mikið
sagt, ef því væri haldið
fram, að brezka þjóðin stæði
nú saman sem einn maður.
Það eru uppi ólíkar stjórn-
málahugrnyndir ög ólíkar
skoð'arj'ir á þjóðfélagslegum
og hagrænum efnum. Að
baki þessu liggur samt sterk
eining, sem á ekkert skylt
við hið þvingaða samlyndi
einræðisríkis.
Það hefur ekki verið nein
samvinna við Þjóðverja í
Englandi, af því að Bretland
var áldréj hertekið og fjöldi
þeirra manna í England, er
sviku föðurland sitt, er hverf
andtii lítill. Það er feikilegur
skoðanamunur hjá áköfum
verkaíýðssinna og harðsvíruð
um íhalösmannÉ. En við sjá-
um ekki niill.i þeirra það hat
ur, er við finiium- í Frakk-
landi eins og t. d. milli of-
stækisfuHs ex-Maqui manns
og íháldsmanns, er fylgdi
Vichystjóminni 'að málum.
Það er einnig afgjörandji
mismunur á eðli og einkenn-
um stjórnanpa í London og
París. Brezki alþýðuflokkui'-
inn hefur fullkomin stjórn-
arvöld og ábyrgð. En eftir
kosningarnar í Frakklandú,
er fóru fram eftir stríðið,
hafa komið fx'am þrír flokk-
ar, sem allir eru sterkir:
ALÞÝÐUBLAÐIÐ flytur í dag fjórðu greinina í
greinaflokki William Henry Chamberlins um Evrópu
eftir stríðið. Fjallar hún um vandamál Frakklands
eftir styriöldina.
MPR (kaþólski, lýðveldis- MRP eða Kaþólski lýðveldis-
flokkurinn), jafnaðarroenn flokkurinn isamanstendur að
og kommúnistar, en enginn j míiklum meiri hiluta, en þó
þeirra hefur hreinan meiri- | ekki algerlega, af kaþólskum
hluta, og engir tveir af þeim ’ mönnum. Ólíkt 'því sem átti
geifca heldur haft nána sam- j sér sfcað um marga afturhalds
vinnu. Afleiðirugin er óstöð-, saina klerkaflokka fyrir
ug og bágbprin samsteypu- stríð, þá hefur hann á stefnu-
stjórn. Svo má einnig telja ; skrá sinni miklar þjóðfé&gs-
róttæka flokkinn og PRL
(fi’jálslynda lýðræðisflokk-
inn). Sá fyr.rnefndi er aills
ekki jafnaðarmannaílokkur í
strangasta skilnnigi og er
umbætur. Hann felist á þjóð-
nýtingu ýmissa frumiðn-
greinanna, þó að hann kjósi
'heldur þróun samvinnufé-'
laga og útbreiðslu einka-
ekki mjög róttækur. Sem j eigna, er séu óháðar f járhags-
I fremur vinstri sinnaður milli | legri stjórn eða eftiriliti ríkis-
| flokkur, eins og hann oftast ins.
er, þá var hann alveg ómiss MRP nýtur nú þess að
i andi þáttur i hinum skamm- vera einn af stærstu flokkum
i lífu samsteypuráðuneytum Frakklandh En hann þarfn-
! fyrir stríðið. Áhrif hans og asf, sterkari og ahrifameiri
i fvM hafa minnfeað að mun 1 'stjórnmálaforystu. Bidauit,
fyligi hafa minnfeað að mun |
ísíðan styrjödinni lauk. PRL
ieða Frjólslyndi lýðveldis-
flokkurinn, stendur íengst til
fyrrverandi prófessor og
styrktarmaður L‘Aube, frjáls
lynds. kaþólsks blaðs, hefur
i, ' ■ ivart sýnt, að hann væri mik
'hægn at Ironskum stiosrn- i .. * *
c* . _ " 1 -111) l.hiYvtnrtni’ ono
eða
! stjórnxnálafiokkum og hann ', stjórnmálamaður
fulltrúi fyrir mar^reyti- Hnpuxphætt-
. xr til tilfinmngasemi og Ijær
er
leg sjónarmið meðlima fyrri
franskra hægrifllokka. iíinn
mikli hnekkir, sem þjóðar-
eining Frakklands hefur beð-
ið af samstarfinu við Þjóð-
verja, sést greinilega af þeirri
ataðreynd, að dóm'smálaráðu-
| neytið átt’i frumkvæðið að
1125 þúsund rannsóknum;
14783 dauðadómar voi’u
jkveðnir upp o,g 1796 dómar
um ævilangt fangelsi. Næst-
; um 30 þúsund manns voru
j dæmdir til stytitri fanigelsis-
Ivclstar. Morð og aftökur án
j dóms o-g laga komu fyrir við
i og Við, iþótt það ásitland, er
j nálgaðist stjórnileysi og
lengst varöi í sumum héruð
oft feröfum og áköllunum um
samstarf, sem innblásnar eru
aif kommúnistum, eyru um
of. Yfirmaðurinn við MRP,
Miaurice Schumiann, er ekki
sérstaklega frumtegur né
gáfaður.
Þótt MRP eigi marga
menn með ágæta fonxstu-
hæfileika og skipuilagningar-
igáfu, þá vanitar hann samt
nægilega milda stjórnmála-
vizku. Hið opinbera málgagn
hans, L’Aube, er ei.nm sízt
a| dagblöðum Parisar.
Linilin
8. árg., er nýkomin út. í héft
; um Suðui'-Frakldands, hafi j ihu ér f jöldi grémá, mynda, og
nú'verið lágfáíff. 'ávárpa um kirkj'uleg málefni
Áður en fundinum iauk-
gckk Matíhías Þórðarson for
maður orðuneíndar í salinn
og tilkynnti, að í tilefni að
þessum merku tímamótum í
'sögu félagsins hefði orðu-
nefnd ákveðið að særna Bryn
jólf Jóhannesson, hinn ötuia
formann félagsins, riddara-
krossi hinnar íslenzku fálka
orðu. Því næst las forsetarit-
ari upp forsetabréf og afhenti
Brynjólfi heiðursmerkið.
Fundurinn 'hófst með þvi
að Brynjólfur Jóthannesson
bauð félaga leikfélagsins veil-
komna oig @at þ'ess, að á þess-
um stað hefði heimili leik-
félagsins verið í 50 ár. Því
xxæst lýsti hann kjöri heiðurs
félaganna, frú Efemíu Waage
og Brynjólfs Þorlákssonar,
en þau þökkuðu.
Þá bað formaðurinn Frið-
i'inn Guðjónsson, sem var
fyrsti ritairi féftagsins, að lesa
upp 'fundargerðina frá stofn-
degi félagsins, 11. janúar
1897, og gerði Friðfnnnur það.
í fundargerð þessari eru
fyrstu lög Leikfélaigs Reykja
víkur, ská yfir stofnendur
félagsins og fleira. í annarri
grein laganna er þess getið,
„að tilgangur félagsins sé sá,
að 'halda uppi sjónleikum og
koma þeim. í sem bezt form“.
TILGANGI NÁÐ,.
í ræðu, sem Brynjóllfur Jó-
hannesspn hélt, kvaðst hann
fullyrða, að segja mætti. að
þessum 'tilgangi hafi verið
náð mieð glæsilegum árangri.
Þakkaði hann síðan stórhug
þann og djiöirfung, er for-
göngumennirnir að sitofnuin
félagsins hefðu sýnt og bað
rnenn rísa úr saatum og minn-
: ast þeirra.
I „Byrj’un'arörðugleikar leik-
' félagsins voru margvisí!egi>r,“,
aagði formaður, „en fórnfýsi
féiagsmainna var mikil. Strax
á fyrsta óri var 600 króna
halli á starfsemi félagsins og
voru það mikilir pexxingar í
þá daga. Þessa upphæð lögðu
félagsmenn fram sjáifir ti.1 að
jaifna reikni-ngana. Og kjark-
inn brast ekki þrátt fyrir
þessa byrjun. Ánægjan af því
að gleöja aðra voitti hioxum
fyrstu íorgöngumönnum og
konum kjarkinn til :að halda
áfram.
Og nú er ofekar kæra félag
orðið 50 ára og urn leið og
vér mimxumsit þeirra tíma-
móta, min.numst vér hinna öt-
ulu manna og kvanna, er
stóðu að stoínun þess og
j störfuðu fyi'ir það. Vér miixn-
j umst þeirra félaga, senx l.áit-
j izt hafa á þessunx íimmtiu
I árum, og í fuJIvissunni um
,það, að einnig þeir fylgist
með okkur á þessum tínxa-
1 mótum, teggjúm við blóm-
„ÉG MAN ÞÁ TÍГ.
Margs konar fróðlefeur er
í hinum gömlu minnisblöð-
um og fundargerðum Leikfé-
lags Reykjavíkur. Fyi'sta
leikárið voru 20 sýnir/gar. Þá
kostaði leiga fyrir húsið kr.
25 yfir leikkvöldið, en kr. 3
fyrir æfingarkvöíld. Vaxð fé-
laigxð sjálft þó að leggja til
kol og olíu til upphitunar og
fyrir leigu á hljóðfæri varð
það að greiða 50 aura
t „extra“. — Aðgangurinn að
sýningu kostaði kr. 1,25,
j bez>tu sæti, mæstu kr. 1,00,
. stæði 60 aui'a og barnasæti
. 50 aura.
Að lokunx tiliikynnti gjald-
keri félagsins, að hverj.um
imeðlimi leikfélagsins yrði af-
hent tölusett eintak af minn-
ingarriti féliagsins, sem út
hemur í tilefixi aímælisins, og
ennfremur fengi hver með-
limur heiðurspening tiil minn-
ingar um þessi tímamót. Er
minnispemingur þess'i gerður
úti í Danmörku eftir teikn-
ingu Lárusar Ingólfssonar.
KVEÐJUR OG ÁRNAÐAR-
ÓSKIR.
Þá voru lesnar upp kveðj-
ur. oig ámaðairóskir til leikfé-
ilagsins og skiptu þær tugum.
Meðal þeirra, er kveðjur
sendu félaginu, var Leikfé-
lag Akureyrar, sem sendi því
skrautritað skjai í skinn-
möppu, Biaaxdalag íslenzkra
leikara, Félag íslenzkra leik-
ara, Anna Borg og Poul Reu-
mert, Det Danske Selskab og
fleiri. Þá barst bllómakarfa
frá frú Guðrúnu og Jónasi
Hvannberg «g fylgdi hemxi
ávísun að upphæð 2000 ár.
Ennfremur barst Styrktar-
sjóði leikara 5000 kr. gjöf frá
ónefndum manni, sem áður
j hefur gefið sjóðixum 5000 kr.
Auk þess' bár.ust s-tyrktar-
sjóðnum max'gar íleiri gjafir.
í lok fundarins sæmdi for-
maður crðúnefndar Bryii]V
ólf Jóhannesson i'iddaraki’ossi
'fálkaorðunnar, eins og áður
segir, en Bryixjölfur þakkaðl.
Síðan var haldið suður í
kiirkjugarð og bfcómsveigur
lagður á Teiði nokkurra braut
ryðjfiixda leiMistarinnar hér
á landi.
BSÍfllflil I á FSÍf-ffSW
hdl.
Vésturg. 17. Sími 5545.
Mál i'IatsyLjigux'. Fasteignasala.