Alþýðublaðið - 25.02.1947, Page 4

ALÞYÐUBLAÐiO
ÞriSjjudagur, 25. febr. 194J-.
Útgefandi: Alþýðuflokkurina
Ritstjóri: Stefáu Pjetursson.
Símar:
Kitstjórn: símar 4901, 4902.
Afgreiðsla og aúglýsingar:
4900 og 4906.
Aðsetur
i Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 50 aurar.
Sett í Alþýðuprentsmiðjunni
Prentað í Félagsprentsm.
Sýning á
mitivik&idag kl. 20.
I.
ÖLLUM, sem fylgjast eitt-
hvað með því, sem er að ger-
ast í öðrum löndum, Mýtur
að vera ljóst, .að svo geti far-
að, að við íslendiiigar verð-
um ekki samikeppnisfærir til
að selja vörur okkar á er-
lendum markaði, vegna vax-
andi dýrtiðar hér' á landi,
jafnvel þó að vel kunni að
takast með afurðasöluna á
þessu ári. Þarf þvx að leita
allra ráða til þess að halda
dýrtíðinni í skefjum; og einn
þáttur þeirrar baráttu er, að
lækka vöruverð í landinu
með því að hafa álagningU á
aðkeypta vöru hóflega.
Um þetta segir í málefna-
samningi núverandi ríkis-
stjórnar, að ríkisstjórnin vilji
vinna að því „að neytendur
eigi kost á að fá neyzOuvörur
•sínar og frámleiðendur
rekstrarvönxr sínar á hag-
kvæmasita hátt, og vörukaup
til Iandsins og vörudreífing
innanlands verði gerð eins
ódýr og hagkvæm og frekast
ssé unnt.“ Enn fremur segir í
málefnasamningnum, „að
verðlagsákvarðanir skuli
miðast við þörf þeirra fyrir-
tækj,a, sem hafi vel skipu-
ilagðan og hagkvæman rekst-
ur.“
$
Það er engu siður hagur
þeirra, sem verzla, heldur en
annarra landsmanna, að hér
geti þróazt sem allra heil-
ibrigðast atvinnu- og athafna-
iif. Þjóðfólag, hvers þegnar
huigsa um það eiitt, að skara
eld að eigih köku, en ekkert
um hag heildarinnar, líður
undir lok, áður en varir. Allt
of mikil brögð^ eru þó að
þessu hjá okkur íslendingum.
Hefur ýmislegt valdið þessu,
og tjóar ekki um það að sak-
-ast við einstakiingia eða stétt-
ir, þó að ýmsir hafi haft
þá aðstöðu að geta gengið
lehgra á hag heildarinnar en
hófi gegndi.
En þetta verður að breyt-
ast. Hið mikla peningaflóð
hefur freistað margra og
einnig má segja, að ýmsar
ráðstafanir hins opinbera
ihafi verið þannig fram-
kvæmdar, að þær hafi bein-
ilínis verið til þess lagaðar að
freista þeirra mörgu, sem
veikir voru fyrir. Það á jafn
ved við um verðlagsyfirvöld-
dn. Þar hafa eflaust verið að
starfi ýmsir ágætir menn,
fullir af áhuga og velvild; en
þó blandast engum hugur um,
að það hefur ekki náð til-
gangi sínum. Till þess munu
vera tvær ástæður. Önnur er
gú, að sjálft kerfið hefur ver
Byggingar í borginni. — Er höfuðstaðurinn nak-
inn? — Hlutverk okkar kynslóðar.— Látum hend-
ur standa fram úr ermum. — Heilsað upp á nýjan
borgarstjóra. — Spurningar á götuhornum. —
Beðið eftir svari.
Á ÞESSU ÁRI verður þjóð-
Ieikhúsið tekið til afnota, og
þar með breytist til mikilla
ínuna öll aðstaða til Ieklistar-
starfs í landinu. Þjóðleikhúsið
er þúið að vera iengi í smíð-
um, og margs konar deilum
hefur þessi bygging valdið.
Sérstaklega eru menn og hafa
allt af verið óánægðir með
staðinn, sem það stendur á. En
úr þessu verður ekki úr því
bætt, þjóðleikhúsið verður
þarna í lægðinni og þrengsl-
unúm, og frá því berast Ieik-
listarstraumar um landið á
næstu öldum.
Á ÞESSU ÁRl 'kemst þjóð-
minjasafnið Við Hringbraút
undir þak. Hefur þessi bygging
gengið ágætlega og hefur hún
engurn deilum valdið. Munu og
flestir eða allir vera ánægðir
með staðinn og teikniriguna.
Lítur út fyrir, að þetíá verði
hin veglegásta bygging, enda
er hún gjöf þjóðafinnar tíl hins'
endurreista lýðveldis og hóf
Blaðamannafélag.ið fyrst bar-
áttuna fyrir því, að hún yrði
reist, enda var öll áðbúð að
þjóðminjum okkar orðin hin
bágbornasta og til skammar.
BÆÐI ÞESSI veglegu húá*
marka tímamót í menningar-
sögu þjóðámnar og lýsa sömú
bjartsýninni og átakinu og
íramfarýrnar og nýsköþunin í
atvihnuvegunum. En enri verð-
um við að halda áfrám, og
næstu skrefih eru að byggja
listasafn ríkisins og koma upp
húsi yfir útvarpsstai’fsemi okk-
ar. 'Ekkert listasafn er til í
landinu, og listaverk, sem ríkið
á, á hrakningi víðs vegar og
jafnvel vafi á, að öll listavérkin
séu vís. Má vera, að súm þeirra
séu beinlínis týnd. Er þetta til
mikils vanza fyrir okkur og
ekki hægt að una við það. ’
NÚ ’HAFÁ SAMTÖK riiyndlist-
armanna sent alþingi áskorun
um að byggt verði listasafn rík-
isins. En þetta er ekki og má
ekki vera einkamál myndlistar-
manna, heldur verða öll menn-
ingarsamtök listanna, . hverju
nafni sem nefnast, að leggjast á
eitt um það, að hrinda þessu 1
máli í framkvæmd. Með bygg-
ingum yfir listir okkar og þjóð-
leg verðmæti erum við að end-
urbyggja ísland á sviði rnenn-
ingarinnar, alveg eins og við
erum að endurbyggja atvinnu-
vegi þess. En hvorttveggja
verður að haldast í hendur, ef j
vel á að fara.
BORG, SEM EKKI á listasafn,
sem ekki á þjóðleikhús, sem
ekki á ráðhús, sem ekki á út-
varpshús, sem ekki á þjóð-
minjasafov sem ekki á biskxiþs-
setur, er nakin. Reykjavík er
áð vísu ekki nakiri, en hún er
ekki vel búin. Margt vantar,
og það er eðlilegt, því að hún
er tiltöiulega ungur höfuðstað-
ur, ef tillit er tekið til alls, al-
veg eins og sjálfstæði þjóðar-
'innar er ungt og bjargálnir
hennar svo að segjá riýján Við
höfum margt gert' á ötrúlega
skömmum tima, én við’verðum
j að gera énn meira.
ÞAÐ ER HLUTVERK okkar
j allra að koma upp listasafni
í ríkisins. Það er hlutverk Reykjá
| víkurbæjar að koma upp veg-
Iegu ráðhúsi. Það er hlutverk
ríkisvaldsins og útvárpsins að
koma upp húsi yfir útvarps-
starfsemi okkar, -og þannig
mætti Iengi telja. Við verðum
að gera Reykjavík að veglegum
höfuðstáð. Erumbýlingssvipur-
inn verður að hverfa, kotungs-’
búskapur fiskiþorpsins verður
! að víkja fyrir lignarsvip höfuð-
staðar íslands, og sá svipur á
j fyrst og fremst að markast af
gáfuín þjóðarinnar, menningu
hennar og framtaki. Vð erum á ,
góðri leið, en verðum hinc veg- !
Framlriiíd a 7. siðt:.
gamanleíkur eftir Eugene O’Neill.
Aögöngumiðasala í Iðnó frá kl. 2 í
dag. — Tókið á móti pöntunum í síma
3191 kl. 1 til 2. — Pantanir sækist
fyrir klukkan 4.
— Aðeins nokkrar sýningar eftir. —
Opið kl. 8—16,30. Laugardaga kl. 1—3.
Ljósmyndastofa
Þórarim Sigurðssomir
Háteigsvegi 4. —• Sírríi 1049.
og aimað kvöld, -hljósnsvéit Björns R. Ein-
arssonar með Karl Rillick,
Breiðf ivðirigabúð.
Atsglýsið í Alþwðiiteíaðinu
ið' rangt frá upphafi, en-liin,
að eftirlit með því, ,að sett-
um reglum væri fyígt, hen.u;
verið mjög slælegt og farið
versnandi eftir því, sem ár-
in liðu. Er nú svo komiö. að
varla verður verðlagsákvæC a
j vart nema á einstöku vöru-
tegundum og hjá þeim veísl
unum, sem sjálfar íelja þaö
heiðri sinum ósambGO'ö að-
brjóta settair réglurr
I ' . ''
Höfuðgalli verolagsákvæö
1 anna í upphafi var sá, ao á-
lagning var miðuð við hundr
aðshluta á vörur komn.ar til
landsins, að viðbættum
kostnaði, en ekki við vöruein
ingar. Með þessu rn ákvæð-
um var af h^lfp hins opin-
: be,ra kippt í burtu þoirri
i hvöt, sem annars er úndir-
: staða að hinni frjálsu sam-
: keppni, sem sé þeirri, að
; kaupa sem ódýrasta vöru og
1 sdlja sem ódýriasta vör.u óg
í láta mikla umsetningu gefa
hæfilegan verzlunarágóða.
j Reglan um hundi'aðshluta-
' álagningu, án -tilli-ts til inn-
• kaupa,- varö þess vald.andi,
. að kaupmenn högnuðust
meira á því að kaupa dýrt og
látá vöruna -kosta sem alh’-a
-me-st. b.oldur en'.-að kappkosta
óclýr innkaup. &annig freist-
•uð.u verðlagsyfirvöldin bein-
línis kaupmánnástét-ta-rinmr,
ö'g’ margi-r féllu. fy-rir .þeirri
freistingu, svo sem dæ-mi og
dómar sanna; Skal það sízt
áfsakað, en rétt ér þá einnig
j að benda á, -hver sök ligj’ur
! 'hjá verðlagsyifirvöldunum,
; -sem by-ggt hsfa starf sitt á
, svo litlum skilningi á rnann-
legu eðii'. i.
| Þ^ð skal fúslega.'játað, að
j elningarálagning .-er erfið' í
framkvæmd hvað ýmsar
j vörutegundir -snertir; eh húji
' hefur þó þann mitóla kost,
j að svipta jmsnn- ekki löngun
1 og þörf til þéss að reka heil-
' brigða verzlun. Þegar svo
ol’an á hundraðsHutaálagn-
1 inguina hættist algert eftir-
: litsleysi, sem komið hefur i
Ijós'-m. a. í þvi, ,að kaupmönn
um hefur varið látiS halda&t
uppi að hætta að Setja upp,
v’erSlista yfir vörur s'ínar í
búðunum, má segja,,; að það
aðhald, s.em þeir gátu feiigið
: frá eftirliti almennings hafi
! -horfið að mestu leýti.
| Iiver sá, sem þarf eitthvað
í að kaúpa c-g gengur í noklir-
I ar búoir, kemst að raun um
: það, hvernig þessu er hátt-
j að. T. d. má nefna, að .skíöa-
j stafir úr -stáli kcsta "hér i
; einni verzlun 58 krónur, í
! ,annarri '98 krónur og í hinni
; 'þriðju 125' -'krónur. • 'Þettá -«r
aðeins eitt dæmi af ótal
mörgum, sem á við flestar
vörutegundrr, aðrar en korn
vþru og aðra matvöru.
í þessu sambandi skaí ekki
dæmt um það hvort hér er
um óhæfilegt okur að ræða,
eða um svon,a misjöfn inn-
kaup hjá verzlumuium; en
hvorttveggju er til- -mikils
tjóils. Og fyrir þjóðfélagið
i heild skiptir miklu- máli-,1 að
þeir serxi annað hvort ókra á
; vörum ; sínum- eða gera > slik
innkaup* séú ekki látxiir fá
innfiuí,ni*';gs!oyfi ' oftir föst-
j, um kvóta,’ svó .-sem v-erið hef-
j ur, alvegí ám tillits til þess,
j hvernig þeir re,ka verzlun
j sína- og hsga innkaupum sín
'Uffi’ 'Og útsöiu.
j Verzilunarstéttihni; í heiid,
er'engimi greiði gerður'með
' slíku. fyrirkomulagi sem
beinlínis verðlaunar slóða-
skap- Gg ckur;- Á þéssú -þarf
' að verða brey ting; og: von-
andi t.ekst með nýju. fyrir-
komulagi'. - samkvæmt hinum
; nýjia stjórnar-siamrdngi, að
j finna annað form á þsssum
■! málum, en- verið hef'ur,- þann
! ig að heil'brigð sainkeppni,
þekking verzlunarstéttarinn-
ar, dugnaður og hagsýni fái
, að njóta sín til frtamdráttar
þeim, er fremstir standa í
| slíkum dyggðumi, og til hags
1 bóta ■f-yr-ir þjóðarheildina.