Alþýðublaðið - 01.03.1947, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 01.03.1947, Blaðsíða 5
' I.áitgárdagtir, 1. márz :j»Í7. verður haldinn í Breiðfirðingabúð laug- ardaginn 1, marz kí. 10 e. h. — Áðgöngu- miðar eru seldir í húsinu kl. 5—7 e. h. 'um meðalmeðgjöf af hálfu harns- féðra með óskilgetnum hörnum fyrir ttiuubilið frá -1. Ihávz til 1. inaí 1947. Fréttir hafa áður borizt um, að „Europa“ hið fræga hafskip Þjóðverja, sem legið hefur í höfn í Le Havre á Frakklandi.. hafi farizt. Gerðist það með þeim hætti, að skipið slitn- aði ’upp bár sem það lá ög rakst síðan á flakið af franska hafskipinu ,,París“. Skemmd- ist skimð svo mjog, áð ekki er talið 'Uhiit áð gera við það. Á myndinni sést ,,Europa“, á miðri myhdinhi, én flakið af ,,París“ sést til vinstrj. í TILEFNl AF GREIN Alf Sommerfelt prófessors um skort á aíþjöðáhjálþarríiáli, Sem birtist í timaritinu Vár Tid, i*któberh.efti, ætla ég aö taka málið tíl athugunar frá sjónarmiði esperantista. Nið- urstaða Sommerfelts p.rófess- órs ér mjcg svártsyniskerínd, én við skultríh voríá, áð svart sýnirí sé eiríkáeign hárík. Ég véyfi ítiér að skýrskota: til orða sænska málvisinda- mannsins. Björns Coili.nders prófesáors: „Éf eg er spurð- ur, hvemig leýsa ' skuli al- þ jóðatunguvá'ndáiríálið, svara ég: Málið ér íiaýst. JÞað vant- ar aðeins að fá lausnma við- urkennda af þeim, sem völd— in liafa. Það er bara vcríandi, að það verði ekki „eins nauðsyn legt að Iæra rússnésku cg er óhjákvæmilegt ;að læra ensku og frönsku“ -— sérstaklega þegar við höfum fengið al- þ j óðah jálparturígumál, es- perahto, sem er langtum auö veí’dara að ilæra heldur en hvaða annað tungúmál ifeerít er. Nokkrar tilraunir, sem gerðar hafa verið m. a. í Eng- landi, Frakklandi og Sviþjóð sanna, að .börn geta lært es- períamto í barnaskóiunum, í tiltölulega fáum kennsíu- stundu.m. til síðasta skólaárs; og svo er það staðrsynd, að barn sem hefur lært esper- anto, á léttara með að ti.1 einka sér erlend tungumáil, t. d. ensku, en önnur börn. Þetta ættu að véra nægileg rök fyrir því, iað innleiða es- peranto sem námsgrein í skólum. Aftur vitna ég í örð Collinders prófessors: „Væri heiminum stjórnað af rneiri hyggi'ndum en raun ber vitni um, skyldi esperanto tekið upp í öllum ilöndum, og vandamálið væri þá leyst.“ Það hefur verið rætt um það fram cg aftur, hvort í GREIN þessari, sem birtist nýlega í norska tíma ritinn ,.Vár Tid“, er rætt um livort taka skuli ensku eðá esþeranto upp sem al- þjóðahjálparmál og ffeerð rök fyrir hvorutveggja, en rökin virðast þó gildari, er mæla með esperanto. taka skuli esperanto eða ensku uþp sém alþjóðamái. Mörg rök mæla msð eríS'k- unni, méð skýrskótun tii þeirrar staðréyndar, áð enska er heimsmái. eða kannski öllu heldur: heimsmál öliúm Öðrum tungura fremur. Um það bil 200 millj. manna tala hana. Hún ér verzlunar- og sjófarendairíál og er á góðri leið með að ryðja frönskunni úr 'vegbsem „'stjórnmálaiegu tungumáli“. Auk þess er auð velt að læra ensku, þ. e. a. s. málfræðilega. En sé hún tek- in ríánar fyrir kemst maður að raun um, að hún er eríið viðfangs. Það er óhætt að fullýrðia það, að minnihlut- inn af þeim mönnum, sem eru fylgjendur þess, að ensk- an verði tekin upp sem al- þjóðamiál, eru færir að láta skoðanir sínar í iljósi, svo að vél fari, í samræðum við Englendinga eða Ameriku- menn.. Það er t. d. heldur ekki á margra Ncrðmanna færi að rita svo vel ensku, að prenthæf. sé, þótt nauðsyn knýi suma til þess. Flestir okkar hafa verið i lystigarði, þar sem við höf- um heyrt erienda listamenn táiia mál vort afbakað. Við skiljum þá samt, en það er ekki nóg. Það litur óneitan- lega undarlega út, að ímynda sér þamnig prúðbúna menn balda hrifandi xæður við scrgarathafnir. Þannig fær það oft á Eng- iendinga, er þeir heyra út- lendinga aíbaka það mál, sem þeir eru svo hreyknir áf, enda iþótt þ,að Mtíi hé- gómagirnd þeirra, að enskan er ilærð um allan heim. Það er nefnilega annað, seríi kem-1 ur til greina, en að gera sig j einmitt sMljánlégan; menn ; verða fyrst cg fremst að geta , tjáð sig, vegna þess, a.ð þegar j rétt er taiað og við rétta framsögn og orðskipun, felst í því sú nákvænmi, er út- lérídingum er ekki gefin, en ef hið minnsta er brugðið út af því rétta, kemur það mjög illa við máiltilfinninigu hins innfædda. Á sama hátt mun E r.gl érídingurin n finna þetta, er hann heýrir taiað frum- ensku, sem hafði, að því er Sommerfelt prófessor segir, orðaforða, sem nam aðeins 850 orðum. Nckkur dæmi, ættu að vera nægilisg til að j sýna þetta. Það, sem á ensku j heitir „appear“ (birtast), var , ,,come to light"; ,,stop“ (nema staðar) var „come to a stop“; ,,consent.“ (samþykkja) var „come to an agrecmient“; ,,find“ (finna) var „come across“; „ihappen“ (bera við) var „corne ahcut“; cg „succ- eed“ (takast) var „come through“. j Ef notað væri esperanto, væri unnt að komast hjá öll- um þessum vanclræðum. Esp eranto er, ef svo má að orði kveða, niðji latínunnar, en samt langt frá því að vera nokkuð rítþyfi frá latínunni né skrípamynd af öðrum málum, er rætur eiga að rekja til latínu. Góður látínumað- ur, sera lært hefur að meta stíl Ciceros, mun ekki bera neinn kala til esperanto, líkt og Englendingur bcr til .frúríl Á tímabili þessu skal meðalmeðgjöf vera jafnhá barnalífeyri eins og hann er ákveðinn í 26. gr. laga nr. 50 1946, um almannatryggingár, en þáð er sém liér ségir: 1. Á 1. verðlagssvæði, þ. e. í kaupstöðum og kauptúnum rneð '2000 íbúum 'eðá fiéiri, kr. 800,00 á ári til barna á aldrinum 1—16 ára. 2. Á 2. verðlagssvæði, þ. e. í öllum-þéiin sveit- arfélögum öðrum en taiih éríti úiidir 1. lið, kr. 600,00 á ári til bama á aldrinum 1—16 ára. Á meðgjöf þessa greiðist vérðlagsuppbót samkvæmt vísitölu eins og hún verður hvern máhuð á öfannefndu tímabili, og gréiðist húh eftir á máhaðarléga. Jafnframt tilkynnist, að eftir 1. janúar 1947 geta mæður óskilgetinna barna eða aðrir framfærslumenn þeirra, er yfirvaldsúrskurð hafa í höndúm um meðalmeðgjöf með slíkum börnum, snúið sér til Tryggingarstofnunar rík- isins eða umboðsmanna hennar ög fengið þar greiddan þann barrialífeyri, er þeim ber sarií- kvæmt skilríkjum sínum. Hið sama giidir um fráskildar konur, er ferigið hafa meðlagsúr- skurði með börnum sínum. Félagsmálaráðimeytið, 27. febr. .1947. enskunnar. Ef esperanto verð ur sem alþjóðahjálpamál, þá hefur engin þjóð ástæðu til að finnast sinn hlutur skertur, éða hlutur annarra of rýmileg ur, og getur því enginn þjóð í viðskiptum við aðira hagnast af betri skilningi á tungu- málinu, né borið skarðan hlut frá borði vegna vanþekkingar á því, Aliir nota þá það mál, sem ekki er þeirra móðurmál, og eru því jafnvígir, og það mál sem þeir nota, er skýrt og auðtalað og getur ekki leitt til misskilnings. Eng- lendingar spyrja: „Ér sann- gjarnt að ætlast til þess af útlendingum, að þeir hafi al- veg fyrir því að læra alþjóða tungumál? Það ber að mæta þeim á miðri leið. Við skul- um iæra esperanto og hafa jafnan leik.“ Ameríkumenn segja: „Þar sem hér er mest um vert, er að enginn, sem talar esper- anto, finnur, að hann sé að tala erlent tungumál. Þar sem írumburðurinn er alger- lega reglulegur, og felur ekki í sér nein brögð mállýzkanna, og getur hver, er það mál tal ar, skilið hvern annan, er svo gerir, hvaðan sem þeir eru af hnettinum. Málið tilheyrir engri sérstakri þjóð, eða sér- stökum flokki menntamanna. Það tilheyrir jafn öllum.“ (Skólablaðið „Our Times“, nr. 35, 1946). Það væri hægt að halda á- frarn að koma með rök með esperanto í það óendanlega, og hægt vær i að koma með ó- jteljandi tilvitnanir. Sá er jsamt ekki tilgangurinn, en jljúka skal málinu með skýr- í skotun til orða prófessors jBjörn Colhinder: „Það er sama og að berja höfðinu við stein að segja, að esperanto sé í aðaiátriðum misheppnað mái, og að það sé niðurstaða vitlausra manna. Esperanto er snilldarverk hágáfaðs mál vísindamanns, sem fómaðií meiri hluta ævi sinnar í að hugsa það upp, móta, bæta og' fullkomna“.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.