Alþýðublaðið - 09.08.1947, Side 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 9. ágúst 1947.
í
- r
Arni Vilhjálmsson:
Nauðsyn
AÐ VONUM bíða menn
með eftirvæntingu eftir því,
hvernig síldarvertiðin verð-
ur að þessu sinni. Þar sem nú
er svo komið með afurðasölu
okkar, að sala fiskjar fer nú
svo mjög eftir því, hve mikið
verður hægt að flytja út af
síldarlýsi og mjöli, að til
verulegra vandræða horfir,
ef síldin verður nú ekki með
mesta móti. Þa'r að auki hafa
aldrei áður jafnmargir menn
og nú leitað sumaratvinnu
sinnar við síldveiðarnar.
Þannig hefur líklega aldrei
fyrr verið jafnmikið undir
því komið, að vel gangi með
síldveiðarnar hjá okkur ís-
lendingum.
Ennþá einu sinni hagar
síldin göngu sinni þannig,
að ástæða er til að minna á
það, að það má teljast óhyggi
legt fyrir þjóðarbúskap okk-
ar íslendinga, að láta lengur
vanta stórvirka síldar-
bræðslu á Austfjörðum. Á
síðasta alþingi náðist loks
samþykki til þess, að byggja
síldarverksmiðju austan
Langaness, og var ætlunin að
hefjast þegar handa; en ekki
hefur orðið vart við neinar
framkvæmdir í þá átt enn.
Það sýnir sig nú, að það
hefði verið búið að ná miklu
meiri síld á land, ef þessi
bræðsla hefði verið komin,
þar sem nú um stund hefur
511 aðalveiðin verið á austur
miðunum og suður með Aust
fjörðum; allt suður á móts
við Reyðarfjörð hafa sézt
stórar síldartorfur; en þar
eru engir til veiða, sem ekki
er von, þegar ekki er hægt að
losna við veiðina fyrr en
norður á landi. Má öllum
Ijóst vera hvaða þýðingu það
hefur fyrir veiðiskipin að
þurfa að sigla alla þá leið
með aflann, yfir sig hlaðin,
og eru ekki fær um að mæta
neinni teljandi báru. Raufar-
hafnarverksmiðjan er þá
fljót að fyllast, þegar síldin
er á austurmiðunum, og get-
ur ekki til hálfs fullnægt
því, sem að landi berst og
gæti borizt þar.
Reynslan sýnir, að það er
meira en vafasamt, að hafa
staðbundna á Siglufirði jafn-
mikla vinnslumöguleika og
raun er á, þar sem við aðra
eins dutlungaskepnu og síld-
ina er að eiga; enginn veit,
hvar hún sýnir sig þetta eða
hitt árið; er þar skemmst að
minnast síldveiðanna við
Faxaflóa síðast liðinn vetur;
það hefði víst engum dottið
í hug, að það mundi koma
fyrir. Einnig má minna á
síldina, sem gekk í Austfirð-
ina veturna 1931—1934. Síð-
an hefur verið mikil síld i
Berufirði flesta veturna. Af
þessu er auðsætt, að það
verðmæti sem síldin í raun
og veru er, þarf að vera hægt
að hagnýta sem víðast kring-.
um landið, en ekki að ein-
blína á Norðurlandið eitt,
eins og valdhafarnir hafa
gert til þessa, þegar um síld-
ariðnaðinn er að ræða.
Fyrir 10 árum var reist
lítil síldarverksmiðja á Seyð-
isfirði, og hefur hún verið
starfrækt öll árin síðan með
mjög sæmilegum árangri.
Þessi ár hafa færeysk skip
aflað handa henni, aðallega,
og hafa þau jafnan verið með
aflahærri skipum og veitt
svo að segja alla síldina við
Langanes og sunnar. Einnig
var á Norðfirði komið af stað
síldarvinnslu upp úr beina-
mjölsverksmiðju, sem þar
var um nokkur ár. Þangað
barst einnig mikil síld til
bræðslu; og mig minnir að
togarinn „Brimir“, sem þá
var þar og stundaði síldveið-
ar, væri að minnsta kosti eitt
árið með allra aflahæstu
skipunum í flotanum þá.
Þetta sýnir, að það er ekki
nein fjarstæða að reisa stóra
síldarbræðsiu til þess að hag-
nýta þessa veiði sem bezt.
Það verður að telja, að ekki
sé ráðlegt að leggja meiri á-
herzlu á síldarbræðslubygg-
ingar á Norðurlandi en orðið
er, fyrr en búið er að tryggja
síldveiðunum góða aðstöðu
með verksmiðjubyggingum
annars staðar; vil ég þar til
nefna, að það á að halda við
verulegum vinnslumöguleik-
um á Vestfjörðum og Aust-
fjörðum og svo Suðurland-
inu, a. m. k. við Faxaflóa,
þar sem það er sýnt, að síldin
getur veiðst á öllum árstím-
um einhvers staðar við þetta
land.
Annars eru til allmörg sjón
armið um hagnýtingu sildar-
innar, svo sem að hafa stór
skip, útbúin með síldar-
bræðsluvélum, í líkingu við
það, sem aðrar þjóðir gera
við hvalveiðarnar. Einnig
gæti maður hugsað sér að
hafa stór flutningaskip til
þess að taka af veiðiskipum
á hafinu og flytja í verk-
smiðjurnar, svo veiðiskipin
yrðu þá fyrir minni töfum
við að sigla til lands með afl-
ann. Þetta er óathugað, en
vafalaust mundi þetta kosta
mikið, og yrði þá sá kostnað-
ur til frádráttar á síldarverð-
inu til veiðiskipanna, en
mundi þó bæta verulega það
veiðitap, sem skipin nú
verða fyrir við það að bíða
marga daga eftir því, að geta
-losnað vði aflann. Hvað sem
þessu öllu líður, þá verða
veiðiskipin af og til að koma
að landi til þess að ná í nauð-
synjar sínar, olíu, vstir o.þ.h,
Þegar talað er um síldveið-
arnar, er vert að minnast
þess, að síldarsöltun hefur
ekki verið leyfð að neinu
ráði á Austfjörðum undan-
farið, enda þótt þar veiðist
og þangað geti borizt full-
komlega söltunarhæf síld og
það sé vitað, að síld, sem
veiðist austan við Langanes,
sé hiklaust slötuð, þegar hún
berst til Raufarhafnar eða
jafnvel alla leið til Siglu-
fjarðar. Fitnar hún í skipun-
um á leiðinni norður? Eng-
inn skilji mig svo, að ég ætl-
ist til þess, að Austfirðingum
eða öðrum -verði leyft að
salta síld, sem alls ekki er
söltunarhæf; en ég tel sjálf-
sagt, að búa þannig að þessu
á allan hátt, að það komi að
sem mestum notum fyrir
þjóðarheildina.
Hefur þjóðin ráð á því, að
láta ónotaða síldveiðimögu-
leika, hvar sem er við land-
ið? Ég held ekki. Getum við
horft á það öllu lengur, að
síldin vaði austan.Langaness,
án þess að sköpuð sé fullkom-
in aðstaða í landi til hagnýt-
ingar? Ég held ekki. Getum
við horft á það, að síldveiði-
skipin hlaði sig svo að segja
í kaf, og ætlað þeim að sigla
fyrir Langanes og ef til vill
alla leið til Siglufjarðar? Ég
held ekki. Er það ekki á-
byrgðarhluti að stofna þann-
ig lífi sjómanna, skipi og
farmi í hættu? Áreiðanlega.
Hve mikið getur maður
hugsað sér að glatist af verð-
mæti, þegar veiðin gefst á
miðunum, sem liggja svo
fjarri verksmiðjunum sem
nú eru afkastamestar? Það
mun erfitt að svara því til
fulls.
Þannig mætti lengi telja,
en ég læt hér staðar numið.
Að öllu þessu athuguðu er
það tvímælalaus skylda
valdhafanna, að hefjast nú
þegar handa og láta reisa
stóra, afkastamikla síldar-
verksmiðju á Austfjörðum,
sem verði tilbúin að taka til
starfa fyrir næstu síldarver-
tíð, eða nánar tiltekið, fyrir
júlíbyrjun 1948.
Umræðurnar í
brezka þinginu
(Frh. af 1. síðu.)
um lagafrumvarpið í þrjá
mánuði.
Einn þingmaður Alþýðu-
flokksins tók undir þetta með
Churchill og greiddi atkvæði
gegn lagafrumvarpinu.
Aftur á móti var frum-
varpið stutt af „uppreisnar-
mönnunum" svokölluðu í
flokknum, þó að þeir gagn-
rýndu það óg teldu boðaðar
ráðstafanir stjórnarinnar
ganga of skammt. Birtu 19
þingmenn Alþýðuflokksins
opið bréf um þetta til Attlee
í „Daily Herald“ í gær.
Að umræðum loknum í
neðri málstofunni í gær fór
atkvæðagreiðslan um laga-
frumvarpið fram og var það,
eins og í upphafi segir, sam-
þykkt með yfirgnæfandi
meirihluta.
Happdrætti Háskóla íslands.
Dregið vercjur í 8. fl. n.k.
mánudag. Þann dag verða eng-
ir miðar afgreiddir, og er því
síðasti söludagur í dag. Athygli
skal vakin á því, að sumhapp-
drættisumboðin verða ekki op-
in lengur en til hádegis í dag,
og ættu menn því að endurnýja
miða sína strax í dag.

Munið Tivoli.
Kaupum tuskur
Baldursgötu 30.
Jóns Baldvinssonar forseta
fást á eftirtöldum stöðum:
Skrifstofu Alþýðuflokksins.
Skrifstofu Sjómannafélags
Rvíkur. Skrifst. V. K. F.
Framsókn, Alþýðubrauðg.,
Lvg. 61 og í verzl. Valdimars
Long. Hafnarfirði.
óskast.
Góðir reikningar. Há laun.
Upplýsingar í síma 4778.
Félagslíf
' Ámenningar!
Við kveðjum Lyyli
c ’ og Yrjö Nora í Fé-
lagsheimili verzlun-
arm., Vonarstræti 4, niðri,
sunnudaginn 10. ágúst kl.
8,30 með sameiginlegri kaffi
drykkju. Tilkynnið þátttöku
til Jens Guðbjörnssonar og
Árna Kjartanssonar sem
fyrst.
Stjórn Ármanns.