Alþýðublaðið - 30.08.1947, Blaðsíða 4

#.
AILIÞYBUBLABS©
Laugardagur 30. ágúst 1947.
Útgefandi: Alþýðuflobkurinn.
Ritstjóri: Stefá.i Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Hið nýja þjóðabanda-
iag og neitunarvaldsð
VERÐA ÖRLÖG banda-
lags h’kma saroc'inuðui þjóða
hin sömu og gamla þjóða-
bandalagsins? Þetta er spurn
ing, sem ásækir flesta hugs-
andi niénn í heiminum um
þc-ssar mundir.
Þegar gamla þjóðabanda-
lagið var stofnað eftir fyrri
hsiimsstyrjöldina samkvæmí
tillög'um Wilsons, þáverandi
Bandaríkjaforseta, var vor í
hugum margra eftir fimbul-
vetur ófriðarims. En fyrr en
varði dró ský fyrir sólu. Ríki
Wilsons sjálfs, Bandaríkin,
neituðu að vera með í þjóða-
bandalaginu; Rússland Len-
ins sömuleiðis. Það spáði engu
góðu. Hið síðarnefnda, gekk
að vísu seinna í bandalagið,
en aðeins til þess að vera rek
ið þa-ðan -eftir nokkur ár fyr-
ir ár-á-s á aimam meðlim þess,'
— Finnland. Þá var þjóða
bandalagið hins v-egar þegar
dauðadæmt. Það hafði bilað',
er Mussolini réði-st á Abes-
siníu og einnig er Hitler réð
ist á Austurríki og Tékkóslóv
akíu. Draumurinn um frið og
samstarf þjóðann-a var í bili
á enda.
. *
Hið nýja. þjóðabandalag, —
bandalag hin-na sam-einuðu
þjóða, — sem stofnað var eft
ir síðari he.imsstyrjöldm-a, var
frá uppha.fi talið væn-legra til
góðs áramgúrs vegna þess, að
bæði Bandaríkin og Rúss-
land áttu þátt í því. En. í stofn
skrá þess var sett ákvæði,
se-m á stuttum tím-a- hefur vak
ið alvarlegar efas-emdir um
starfhæfrii þess, en-da þegar
í nokkrum tilfellum g-ert það
méð öllu óstarfhæft. Þa-ð er
neiitunar-vald st-órv-eldanna í
öryggisráðinu..
Frá upphafi var þetta vald
litið illum augum af 'hinum
smærri þjóðum. Sumir sögðu
a-ð vísu, að neitunarvaldið
væri ekki amiað en viður-
kennmg þess, að hið nýja
þjóðabandalag stæði og félli
með samkomulagi stórveld-
anna. Það má rétt vera, —
en er þó hv-ergi mærri víst. En
hv-ers virði er það þjóða
ban-dalag, sem fi-mmtíu til sex
tíu þjóðir eru í, -en hindrað
er af neitrma.rvaldi eins stór-
veldis í því að gera nauðsyn-
legustu ráðstafanir til trygg-
ingar friðinum af því, að
þetta stórveldi stendur á bak
við . friðarspillana? Þessi
spurning er orðin almenn
spurning eftir átökin um
Grikklan-dsmálin í öryggisráð
inu.
Verkföll eru að hefjast samkvæma áætlun. —-
Svoná eru Bretarnir. — Minnt á tuttugu ára
gamla sögu.
JÁRNIÐNAÐARMENN hafa
boðað verkfall. Skrúfan á að
halda áfram, ef unnt er. Sigurð-
ur Guðnason hefur boðað sam-
úðarverkfall, til að byrja með
meðal þeirra verkamanna, sem
vinna við járniðnaðarfyrirtæk-
in. — Síffar eiga allir Dagsbrún-
armenn að ganga í eldinn, eða
réttara sagt að LEGGJAST
FYRIR, taka upp sömu iðju og
í vor, að hætta að vinna, jafnvel
í mánuð. — Þetta er allt sam-
kvæmt fyrir fram gerðri áætl-
un. Kommúnistar ráða félagi
járniðnaðarmanna enn þá — og
beita því þess vegna fyrir sig.
Líkast til eru þeir sterkari í því
félagi en nokkru öðru stéttar-
félagi í bænum. Þeir ætluðu að
beita prenturum og bókbindur-
um einnig fyrir sig nú, en það
mistókst.
KAUPHÆKKANIR og verk-
föll eru fásinna nú — og hafa
verið á þessu ári. Aðstaða verka
lýðsins er, þegar á allt er litið,
góð — og hann tapar á aukinni
dýrtíð. Stórfenglegar þjóðfélags
umbætur hafa orðið á síðustu
árum. Verkalýðurinn getur sætt
sig við þær í bili og beðið betri
tíma til nýrrar sóknar fyrir
bættum kjörum, ekki að eins
hvað kaup snertir, heldur og
miklu fremur í alhliða umbót-
um, sem fást með löggjafar-
starfi.
MAÐUR, sem nýkominn er
frá Englandi, kom að máli við
mig í gær. Hann sagði: „Bretar
eru merkileg þjóð. Flestar aðr-
ar þjóðir gætu gengið I skóla
hjá þeim til þess að læra þegn-
skap. Ég dvaldi í Bretlandi í
tæpa tvo mánuði. Þegar ég kom
þangað, var mér afhent skömmt
unarbók, sem gilti í eitt ár. Ég
kyntist ágætri fjölskyldu, sem
tók ætíð vel á móti mér. Dag-
inn, sem ég fór, heimsótti ég
hana. Við borðið sagði ég: „Ég
hef ekkert við skömmtunarbók-
ina mína að gera. Ég er að fara
og hún gildir . í eitt ár.“ „Þú
skalt þá skila henni aftur,“
sagði húsfreyjan. Ég svaraði:
„Ja, mér var að d-etta í hug, að
einhver vill þiggja hana af
mér; hann gæti þá tekið út á
miðana.“ Húsbóndinn svaraði:
„Við þökkum þér kærlega fyrir.
En þetta er á móti reglunum.
Við viljim ekki hafa meira en
aðrir hér.“ .
MÉR KOM ÞETTA alveg á
óvart. Hugsaðu þér, ef þetta
hefði átt sér stað hérna á ís-
landi! Ég sagði: „Má ég þá ekki
kaupa í matinn í dag handa
okkur öllum og láta mína
seðla?“ Hjónin virtust í miklum
vafa. Svo sagði húsbóndinn:
„ICannske við segjum það. En
þú tekur þá bara út kjöt handa
okkur; ekkert annað; svo eyði-
leggur þú þína bók.“ — Ég ætl-
aði að gera þessu fólki greiða;
en ég næstum því móðgaði það.
—Þú hefðir átt að sjá biðrað-
irnar í Englaridi. Sá, sem reyndi
að smeygja sér fram fyrir, átti
ekki von á góðu. Það var litið
á hann eins og úrþvætti, svik-
ara, sem ekki væri hafandi með
siðuðu fólki.“
JÁ, HEFÐI ÞETTA VERIÐ
HÉR! Segjum, að einhver byði
þér eða mér kaffimiða. Ætli við
slægjum hendinni á móti hon-
um? Eða smjörmiða? En Bretar
hugsa öðru vísi. Þeir skilja bet-
ur en við, hvernig þjóðfélagið
byggist upp. Við íslendingar
höfum miklu betri skilyrði til
þess að byggja hér upp fyrir-
myndar þjóðfélag en flestar
aðrar þjóðir. En úrslitin í því
velta á hv-erjum einstaklingi.
Mér og þér. Ef við viljum, get-
um við það. Ef við skiljum, að
að lokum græðum við á því að
sýna þegnsftap, þá er sigurinn
vís. Ef við höldum því áfram,
sem nú er efst á baugi, lendum
við öll í kviksyndi.
GAMLI SKRIFAR: „Mér j
dettur í hug að minna þig á j
tímabilið um 1920, eftir fyrri
heimsstyrjöldina. Þá hafði þjóð-
in gert ýmsar vitleysur eins og
nú, blinduð af fjárflóði, sem
Frh. á 7. síðu
Sepfemher sýning 194?
Sýning á höggmyndum og málverkum eft-
ir 10 listamenn.
Sýningin verður opnuð sunnudaginn 31.
ágúst kl. 2 e. h. fyrir boðsgesti Kl. 4 eftir
hádegi fyrir aimenning. Kl. 8,30 sama dag
verður leikin 5. synfónía Bethovens (plöt-
ur).
Tilkynnir:
Nokkur sæti laus til Nev/ York þriðjudag-
inn 2. september.
G. Helgason & Melsted h. f.
Tivoli Tivoli
Dansleikur
verður haldinn í hinu hýja veitingahúsi
Tivoli.
Danshljómssveit Karls Jónatanssonar
leikur. Aðgöngumiðar seldir eftir kl. 8 í
anddyri veitingahússins.
TIVOLl
kBkmmm
Sálarrannsóknarfélags íslands verður haldinn í
Iðnó mánudaginn 1. september kl. 8,30 e. h. Fund
arefni: Fyrsta lagi venjuleg aðalfundarstörf, öðru
laii forseti félagsins flytur erindi um líkamninga
fyrirbrigði.
Æskilegt er að þeir sem óskað hafa að sija
fund með miðlinum Eingr Nielsen, sæki þennan
fund. Félagsmenn eru beðnir að vitja ársskír-
teini fyrir fundinn í bókabúð Snæbjarnar Jóns-
sonar eða hjá Ásmundi Gestssyni Laugarveg 2.
Stjórnii
Átján sinnum -or Rússland
búio að b-eita n-eitunarvald-
inu á tvieknur árum. Og þó
að Fra-kkland hafi gert það
ein-u simni, ■—- fyrir fárnn dög
um, — þá -dylst engum len-g-
ur, að frá Rússlandi kemur
sú hætta, sem- ógnar tilveru
h'ins nýja þjóðabandalags og
heimsfriðinum sjálfum.
*
Memm fögn-uðu á sínum tíma
aðild Rús-slamds og Bandaríkj
airna í bandala-gi hinna sam-
-einuðuð þjóða, og töldu hana
spá öðru og betra um fram-
tíð þess, en gamla þjóðabanda
lagsims. En vonimar, sem
menn- gerðu sér, h-afa til
þessa að1 minmsta kosti að veru
le-gu leyti brugðizt. Almenn
ingur um allan beim, þar sem
frjáls fréttaflutniingur er, er
sömu- skoðumar og Sir Aiex
an-der Cadogam, fulltrúi Breta
í öryggisráðkiu, sem undir
um-ræðum- um Grikklands-
má-lin sagði, lað m-eðlimir ráðs
ins gaötu rólega tekið saman
föggur sínar og farið 'h-eim,
•ef þe-ir gætu -ekki komið sér
saman um nauðsyn þess að
taka í taumam-a á Balkanskaga
ti-1 þess, að varðveita frið-
imm.
*
Nú verður neitunarvaldið
og misnotkun þess . af háliu
Rússa að vísu rætt á allsherj
arþingi sameinuðu þj óðanna í
september. En menn spyrja:
Hvers er aí þeim nmræðum
að vænta? Almenningsálitið
og meiriMutavilji í banda
1-agi hinna sameinuðui þjóða
getur komið fram við þær um
ræður; en meitun-arvald
Rús-sa- er eftir sem áður ó
sbert í öryggisráðinu, og án
ákvarðana þess getur hið nýja
þjóðabandala-g ekkert gert.
Þa-ð -e-r aðeins ein smuga í
stofnskrá þ-ess og það er
„sjálfsvarnargrekuin11, , sem
•mælir svo fyrir, að engu ríki
sé ba-run-að að verja h-endur
sínar gegn árá-s, og það jafn
vel -með hjálp annarra ríkja.
En þá er það ekki bamdalag
h-ínna sam-einuðu þjóða, sem
hjálpar og Aijyggir friðinn,
heHur eánstakar þjóðir, þrátt
fyrir það.
*
Þá murnu menn spyrja: Er
hugsjón og v-erMeiki þjóða
þandalagsims þar með dauða
dæmd?
Néi, vdssulega ekki Sú stað
reymd, að tvær tilraunir hafa
verið gerðar eftir tvær heims
styrjaldir til þess að .koma á
■t!ak|mai*kaðiri alhéimsstjórn,
sýnir þörf þjóðaþandala-gsins,
En Róm var .ekki by,ggð á ein
um degi. Og þó að illa gangi
um samstarf þjóðanna í banda
lagi bimna sameinu-ðu þjóða í
bili, getur það sitaðið til bóta.
En þá verð-ur áreiðanlega a-ð
taka til alvarlegra-r en-durskoð
umar þá starfshæt-ti, sem nú
er farið að vdðhafa þar með
sífell-dri mis-notkim neitunar
va-ldsins til þess að hindra all
ar aðgerðir af hálfu banda
lagsins svo sem i Grikklands
málunum.