Alþýðublaðið - 04.01.1948, Blaðsíða 3

Sunnudagur 4. janúar 1S48.
FYRIR SKÖMMU heyrði
ég menn ræða um val jóla-
leikrita L. R. Þótiti einum
þeirra illa hafa til tekizt.
,,Við eigum ekkert að sækja
tií Dana eða slíkra smáþjóða.
Leikféíagnu ber að kynna
okkur heimsborgaralegar
listastefnur fyrst og fremst.
Annað er kotungsháttur. Við
höfum þegar tekið aftur okk-
ar gömlu minnimáttarkennd.
Þolum víst ekki gjaldeyris-
örðugleikana. Ég trúi því að
minnsta kosti tæplega, að
enn megi ekki finna brezk og
amerísk leikrit, sem okkur
væri meiri menningarbragur
að en þes'su.“ Maðurinn var
ódrukkinn.
En margt er sameiginlegt
með smáþjóðum og stórveíd-
um, engu síður en með venju
Jegum mönnum, snililingum
og stórmennum, og er svo um
suma þá eiginleika, sem bezt-
'ir verða taldir, — og fer bet-
ur. Hæfileikinn til að skapa,
segja og hlýða á ævintýr, er
einn þeirra sameiginlegu eig-
inda, og sum ævintýrin eru
einnig sameign fjölda þjóða
og kynþátta. Ævintýrið, sem ^
H. Drachmann endursagði og
,,staðfærði“ fyrir danskt
leiksvið og Leikfélag Reykja-
víkur flytur nú í annað sinn
á sviðinu i Iðnó, er eitt
þeirra.
Til þess að segja ævintýr
með þeim snilldarbrag, er
hrífur áheyrandann úr viðj-
um raunveruleikans, þarf sá,
sem segir, að eiga með sér þá
barnslegu, einföldu gleði í-
myndunaraflsins, sem er skil-
yrði þess, að hann njóti sjálf-
ur frásagnar sinnar og leggi
í hana hreinustu þætti sálar
sinnar. Holger Örachmann
átti þá gleði í ríkum mæli.
Sumir leikendanna í Iðnó
einnig. Aðrir virðast eiga
minna af henni eða erfiðara
með að láta hana í ljós.
Haraldur Björnsson og Lár-
ús Pálsson eru tvímælalaust
í fyrri flokknum. Einnig frú
Alda Möller og Lárus Ingólfs-
son. Hjá Ævari Kvaran virð-
ist sú gleði og vera fyrir
hendii, enda þótt hann eigi
örðugra með að láta hana
glæða leik sinn þeim yl og
þeirri hlýju og glettni, sem
með þarf til þess, að prinsinn
njóiti sín ,til fullnustu.
Frú Alda Möller, sem leik-
ur ævintýraprinsessuna, bæt-
dr nýjum sigri við þá, sem
hún hefur þegar unnið.
Henni tekst með ágætum að
túlka, hið kenjótta, efitirlætis-
spillta og stórláta barn; bar-
áttu þess við veruleikann og
sigur konunnar, sem finnur
sjálfa sig í ósigrinum. Þó
Stillir hún .tilfinningum sín-
Atriði úr síðari hluta leiksins,
•er höfundur lætur gerast í Danmörku.
Prhisinn — Ævar Kvaran.
um svo vel í hóf, að ævintýra
prinsessan vex í höndum
hennar og verður stórbrotin
og kenndarík kona.
Ævar Kvaran leikur prins-
inn og er öllum ytri eiginleik-
um gæddur til þess- að leika
það hlutverk með snilldar-
brag. Enda er leikur hans all-
ur karlmannlegur og rismik-
ill og tilþrif góð,, þar sem
hetjubragð er að hluitverkr
inu. En nokkuð virðist skorta
á einlægni hans og yl í glettni
og gamni, og ber þó einkum
á þessu i samleik Lárusar og
hans. Hins vegar er sarnleik-
ur hans og prinsessunnar með
ágætum. Þessa'ylskorís gæt-
ir og allmjög, er hann
segir fram þær hendingar
kynningarljóðsins, sem fjalla
um ást hans og aðdáun til
ættjarðar sinnar. Þrátt fyrir
þetta er víst og satt. að Leik-
félagið hefur ekki völ á nein-
urv. leikara, sem jafn vel gæti
með þetta hlutverk farið, --
hvaö þá betur.
Haraldur Björnsson fer
með hlutverk ævintýrakon-
ungsins. Raunar er rangt að
segja, að hann leiki það hlut-
verk( — hann er konungur
ævintýranna, holdi og blóði
gæddur. Hann kann að segja
ævintýn fyrsit og fremst ber-
sýnilega vegna þess, að harin
kann að meta þau og skilur
anda þeirra til fullnustu. Er
þetta enn ein sönnun þess,
hve Haraldur er afburða
snjall, þegar hann fær hlut-
verk við sitt hæfi.
Kaspar reykhattur er í
góðum höndum. Lárus Páls-
son er sannarlega í essinu
sínu í gervi hans. Kírani liaiis,
glettni ogbrellur ei' flutt með
þeirri innilegu gleði og svo
blæbrigðaríkri túlkun, að
stundum yfirskyggir leikur
hans næstum því um of leik
annarra á sviðinu, — einmitt
vegna þess, að áhorfandirin
getur ekki varizt þeirri til-
finningu, að þeir leiki- en
Kaspar og Lárus séu þarna
að skemmta sér og skemmti
sér prýðilega. Þannig' er, þeg-
ar bezt er leikið, og þannig er
það með leik Haraldar og
Lárusar í sjónleik þessujn.
Hámarki nær leikur Lárusar
í framsögn fiðluljóðsins, og
er slík snilld sjaldgau á leik-
sviði hér.
Þá er ótalinn enn einn
leikandinn, sem af ber, enda
þótt hlutverk hans geti ekki
stórt talizit, — Það er Pétur
Jónsson óperusöngvari í hlut-
verki veiðimannsins. Það er
ekki aðeins söngur Péturs,
heldur og framkoma hans öll
á leiksviðinu, sem er með
meiri glæsibrag en vænta rná
í svo litlu hlulvevkj.
Lárus Ingólfsson fer nieð
lítið hlutverk, en tekst það
veL Sama má og segja um
Valdimar Helgason, Jón Að-
ils, Brynjólf Jóhannesson og
Ingibjörgu Steinsdóttur.
Um stjórn leiksins og fram
kvæmd einstakra atriða er
ekki nema allt gott að segja.
Finnst mér samt sem allt
takist betur í fyrri hluta
leiksins, er gerist í Illeríu,
lieldur en þeim, er fram fer í
Danmörku. Mörg atriði tók-
ust þar með ágætum. Tepru-
skapur og sjálfslygi hirðlífs-
ins er þar snilldarlega túlkað-
ur í látæði hirðmeyjanna,
sem ekki geta éinu sinni hleg
ið eins og manneskjur, heid-
ur hvína í takt, þegar prins-
essan gefur þeim merki; —
og hikgangurinn er bráð-
skemmtilegur, ekki sízt vegna
þátttöku konungsins. Hins
vegar voru ekki öll atriðin á-
gallalaus. Hléið, sem varð á
undan rnansöngsatriðinu,
vegna þess að hljómsveitin
þurfti að flytja sig að itjalda
baki, ætti ekki að þurfa að
verða jafnlangt í næstu skipt-
in. Söngur Birgis Halldórs-
sonar naut sín ekki sem
skyldi; einkum viritist fram-
burður söngvarans ekki nægi
lega skýr. Lakari var samt
framburður Guðmundu Elías
dóttur; ég skildi að minnsta
kosti ekki stakt orð af hjarð-
Ijóðinu. Enda þótt rödd henn-
ar sé fögur, og enda þótt ekki
sé mikið í hjarðljóðið varið,
er viðkunnanlegra að þannig
sé með farið, að meiningin
skiiljist. Næturvarðafylking-
in, ,,vaktararnir“ og leikur-
þeirra er of danskt fyrirbæri
til þess, að íslenzkir áhorf-
endur njófi þess, en ekki er
neinum um það að kenna. —
Tjöldin eru hin fallegustu, og
ljósin gera sitt til að varpa á
þau ævintýraljóma, þar sem
þess þarf með.
Fjöldi leiikenda, sem ekki
verður getið hér sérstaklega,
fór með smáhlutverk, er gefa
mkið itilefni. leiktilþrifa, en
bera.samt sem áður lekstjóra
góða sögu um vandvirkni og
næmt auga fyrir heildaráhrif-
um. En ekki verður hjá því
komizt að geta hlutverks Kai
Smith, er æft hefur dansana
alla, séð um þá og samið.
Þjóðdansarnir tókust vel, zi-
geunadansinn einna sízt,
þrátt fyrir tambúrínur og
önnur tæknileg hjálpar-
meðöl.
Búningarnir munu þeir feg-
urstu, er séat hafa hér á
sviði,. hvaðan svo sem þeir
eru komnir. L. G.
Athygli allra, sérstaklega þeirra, er stunda
verzlun og viðskipti, framleiðslu og sölu iðnað-
arvöru, sölu þjónustu alls konar o. s. frv., skal
vakin á auglýsingum þeim, sem birtar eru- nú í
Lögbirtingablaðinu 1. tbl. 2. janúar 1948.
Eru þar birtar reglur um hámarksálagn-
ingu, hámarksverð o. fl., sem alla varðar og um
vöruverð og selda þjónustu.
Reykjavík, 2. janúar 1948,
Verðlagsst jórinn.
Vegna innköllur.ar á peningas'eðlum, er sérstak-
lega brýnt fyrir þeim, sem ógilda seðla hafa ímdir
höndum, að fá þeim s'kipt, þegar í stað, til þess að
forðast óþægindi er af því kann að leiða: síSar.
Jafnframt skal bent á, að áður auglýstir staðir,
þar sem peningaskipti fara fram, verða opnir frá kl.
10—4 í dag (sunnudag) í þessum tilgangi og er hér-
nn'eð skprað á þá, serp hlut eiga að máli, að framkvæma
peningaskiptin nú þegar.
Framtalsnefndin.
Nýju og gömlu dansarnir í G.T.-húsinu
í kvöld kl. 10. —
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 6,30 e. k.
Avarp frá sfjórn Landgræðslusjóðí
SAMTÍMIS atkvæSa'greiðs]
unni um stofnun lýðveldis á
Islandi' vorið 1944 var Land
græðslusj óður stofnaður.
Verksvið ‘hans ier hvers kon'
ar landgræðsla og gróður
vernd, en aðalhlutverk hans
slkal þó vera að 'klæða land
ið skógi.
Eins og öllum er kunnugt
er gróðurlendi Islands nú að
■eiiais he'Iminigur þess, sem það
var á l'andnámsöl'd. Sa'infara
skerðingu1 gróðurlendis hafa
landkostir gengið mjög til
þurrðar fyrir dlla nauðsyn og
óhyggilega meðferð.
Landkostir munu enn
rýrna, verði efcki tekið fyrir
uppblá'stur og áframhaldandi
landspjöll með stærri átöfcum
•eni hingað til, sanxíara skipu
lagðri uppgræSslu og s'kóg
rækt.
LamdgræSsiusjóður var stofn
aður með almenjnum. samskot
um um land allt, og söfnuðust
þegar kr. 130 þúsund, eða um
1 króna á hvert mannsbarn.
Síðar hefur sjóðnum bæzt fé
fyrir atbeina viðsýnma manna,
og var hamni orðinni nærri kr.
400 þúsund í árslök 1946. En
betur má ef duga skal til þess
að sjóðurinn verði starfi sínui
vaxdnn.
Stjórn Landgræðslusjóðs
hiefur undánfamar vifcur
gengist fyi-ir söfnun í sjóðinn,
og hafa ýmisir öiaigt talsvert
fé af mörfcum, ýmdst með
raunarlegum gjöfum eða með
því að geyast styrktarmenn!
sjóðsins með árlögu tillagi,
Jafnframt með því að
þakka þessar gjafir vill stjórm
Landgræðslustjóðs beina
þeirrii áskorun til' allra þjóð
holha íslendinga að aninnast
sfcuklar sjnnár við landið, ammi
gengizt fyrir söfnum í sjóðinu,
aðhvort með nýársgjöfum í
'sjóðiinn eða nxeð því að ger-
ast styrktarni'enn hans með ár
Iegu tillagi.
Gjafir má senda á sikrif
stofu sjóðsins, Klappai’stíg 29
í Reykjavík, eða tilkynna þær
í sínxa 3422.
Stjórn Landgræðslusjóðs,
Einar G. E. Sæmumdsem, Há
kon Bjarnason, Haufcur Jör
undsson, H. J. Hólmjáxm, Her
mann , Jónasson, Runólfrr
Sveinsson, Valtýr Stefánsson.