Alþýðublaðið - 13.02.1948, Blaðsíða 5

Föstudagur 13. febrúar 1948
ALÞÝÐUgEABSÐ
3
ÞAÐ er engum örðugleik
um bundið að sjá fyrir, að
yfirlýsingin um hina svo
nefndu frjálsu stjórn í Grikk
landi getur valdið háskaleg-
um vanda í alþjóðamálum.
Öll stórveldin eru að verkd í
Grikklandi. Sovét-Rússland
reynir vegna stjórnmála-
legra hagsmuna sinna. að
þja-ppa s-aman og treysta
stuðningsríki sín á Balkan-
skaga og vegna hernaðarlegra
hagsmuna að nálgast Miðjarð
arhafið. Bandaríkin hafa á-
kveðið að hjálpa Grikkjum
með kenningu Trumans og
áætlun Marshalls. En Bretar
hafa áður reynt að aðstoða
Grikki við endurreisnina og
hafa hagsmuna að gæta varð-
andi siglingaleiðir á Miðjarð-
arhafi. Hagsmuhir allra mæt-
ast í Grdkklandi, og það,þarf
ekki mikið til að fá þá til að
rekast á. En hér ætla ég ekki
að ræða mikið um þennan
varhugaverða möguleika,
einungis af þeirri einföldu
ástæðu, að allir ge-ta séð
hann.
Bretar verða fyrst að gera
sér ljósa grein fyr-ir því,
hvernig málum er komið, og
þá hygg ég ráðlegast að taka
Grikkland sjálft fyrir til at-
huguna-r. Erfiðleikarnir eiga
sér djúpar rætur. Landfræði-
legar aðstæður eru á þann
veg, að þetta li-tla land eyja
og útskaga þróar einstak-
lingshyggju og smáa sjálf-
stæða flokka. Enginn nema
Grikki, sem skil-ur þá til fulls,
gæti talið þá hafa rétt fyrir
sér. En ég tel, að það, sem
B-retar geta gert, sé að á-
kveða fyrir sjálfa sig hvernig
ber að mæta vandamálinu.
Þar til kemur að gera ein-
falda þessa uggvænlegu þró-
un mála. Mér virðist, að fernt
verði -að ger-a. Hið fyrst-a er
að stöðv-a borgarastyrjöldina,
sem nú er háð í Epirus; ann-
að er að hindra verður, að
hinn stjórnmálalegi kurr,
sem útbreiddur. er í landinu,
brjótist út -á nýjan leik í
styxjaldarástandi, og er það
verkefni fyrir lögreglu eða
her; þriðja er, að Grikkir
verða að fá styrka stjórn; og
að lokum verður að reisa við
fjármála- og atvirinulíí lands-
ins.
Sé ekki ráðizt í að leysa
öll þessi vandamál, má skjó-tt
búast við innbyrðis kurr í
landinu, sem breiðist út
þar til nágrannaríkin flækj-
ast inn í, þá stórveldin og
síðást allur heimurinn. Bret-
ar verða 'að reyna- að skilja
Grikki svo sem framast er
unnt. Og ég hygg, að hlut-
verkið' sé ekki alveg von-
laust, af því að' bali við alla
þessa stj órnmálalegu ólgu,
bíóðhefndir og efnahagslega
öirðugl-eika er harðger og
traust bændastétt og virkir
og hugvitssamir iðnaðarmenn
og verzlunarmenn í borgun-
um. Þ-að er auðvelt eins og
nú standa sakir, að koma af
stáð óeirðum, en ég hygg, að
það yrði allmjög örðugra, ef
kjarni grísku þjóðarinnar
fengi að sýn-a hvað hann
gæti.
Það ætti að vera fxemur
auðvelt að stöðva bardagana
umhverfis Konitza, svo fremi
að ekki sé of mikið hlutazt til
um þá af norðlæga-ri ná-
grönnum. Koriitzasvæðið er
ekki hentugasti staðurinn til
þess að brjótast inn í Grikk-
land. Sá staður hæfir -betur
til þess að h-alda bardögun-
um í fjarlægð frá fulltrúum
sameinuðu þjóðanna í Salo-
niki en til þess að stofna þar
ósvikna stjó-rn á grísku landi.
Sannleikurinn er sá, að gríski
herinn hefur áður bælt niður
upprei-snir næstum því eins
örðu-gar viðfangs og þessi er,
og engin ástæða er til að
ætla, að honum verði þessi
til muna þyngri í skauti.
En þótt eldurinn væri
slökktur, er verkið aðeins
hafið. Næst væri, og það væri
erfitt verk, að halda því á-
fram. Til þess þarf festu og
þolgæði, og það mun ekki
taka aðeins vikur heldur ár.
Hið eina, sem önnur ríki geta
gert, er að koma þessari þró-
un af stað, en er frá líður,
verða Grikkir að taka við, og
þeir eru um það færir.
Vitaskuld er þriðj-a vanda-
málið enn meira verkefni
fyrir Grikki sjálfa, það að
mynda trausta stjórn, enda
er það hið vandasamasta af
þeim öllum. Mig -langar ekki
til að ræða átökin í grísku
stjórninni. Að mörgu leyti er
hún ekki heppilega saman
sett, en vilji til samheldni
eykst, og sennilega verður
1 svo með-an barizt er. Og eftir
að bardcgum er lokið, fer það
aðallega eftir stjálfstjórn
stjórnmálamannanna og á-
framhaldandi vilja til þess
að -taka inn í stjórnina þau
vinstriöfl, sem virða stjórnar-
skrána. En vert er að geta
þess, að slík öfl eru til; og
þess er einnig vert að geta, að
auðveldara verður . að halda
reglu, ef hún kems-t einhvern
tíma á. Og þá verða manna-
skipti á stjórnmálasviðinu
ekki eins hættuleg, ef stjórn-
in í heild verður ekki snúin
út af laginu.
Hið síðasita sérstaka vanda
mál Grikklands -— að koma
efinahagsmálum þjóðarinnar í
viðunandi horf — er einnig
örðugt viðfangs, en þó tel ég
það ver-a framkvæmanlegt.
Grikkland er fátækt land.
Milljónir dollara hafa
streymt þangað frá því að
stríðinu lauk, >en þrátit fyrir
það e-r verðbólga í landinu.
Og I a n db ú n aðarframl e iðsl a n
hefur minnkað vegn-a óeirða
ií sveitunum. Allt er þetta
1 raunasaga, en grundvallar-
síyrkur Grikkl-ands hvílir á
sama eiginleikanum og þrek
allr-a annarra þjóða — á þraut
seigju og líugvitsemi fólks-
ins. En fyrs-t í stað verður
að hjálpa Grikkjum. Efna-
hagsle-g viðreisn og jafnvægi
næst ekki án * aðstoðar er-
lendis frá. Og þetta á við
í mismunandi ríkum mæli
um öll hin vandamálin, sem
ég hef getið um, og þá kom-
um v,ið afitur að -hinum al-
þjóðlega hagsmunaárekstri,
er ég minntist á í upphafi.
Ég verð að ætla, þegar at-
hugað hefur verið það, sem
nauðsyn ber til að gera í
Grikklandi, að menn eigi
auðveldara með að skilja
hvað 'erlend- ríki gejti gert
vairðandi það. Aðeins er til
eitt ráð fullnægjandi viðvíkj
andi bardögunum við Kon-
itza, og það er að allar aðrar
þjóðir láti þá -afskiptalausa.
Sé þar -ekki um nein erlend
afskipti ,að ra;ða muriu þeir
HÉR fer á eftir grein eft
ir Walter Taplin um vanda
mál Grikklands og afskipti
síórvaldanna af því. Höf-
undur telur, að úr vöndu
sé að ráða í þeim málum
og getur um hagsmunaá-
rekstur stórveldanna í
Grikklandi. Greinin birt-
ist í enska útvarpstímarit
inu ,,The Listener“.
Markos
Þetta er Markos „marskálkur",
eins og hann kallar sig, for-
ingi kommúnistíska uppreisnar
hersins á Grikklandi og for-
ustumaður uppreisnarmanna-
stjórnarinnar. Réttu nafni heit
ir hann Markos Vaphiadhes og
er sagður eiga allævintýralega
íortíð.
brátt taka enda, Auðvitað er
engin trygging fyrir því, að
riágrannaþjóðir Grikkja að
norðan láti þá afskiptalausa.
Eigi að síður langar þær sýni
lega ekkert til, að sönnuð
verði á þær sök, og nú er unt
að hag-nýta alþjóðieg afskipti
með sömu afleiðingum, og það
hefur einnig v-erið gert. Með
limir hinnar -séfstök-u nefnd-
ar sameinuðu þjóðanna í
Balkanmálum eru þegar
komnir að niðurstöðu, o-g
sögðu þeir í skýrslu til Lafce
Succes, að kveðja ,yrði alls-
hérjarþing-ið ti-1 sérstaks fund
-ar, ef nokkuð ætti að breyt-
ast til bóta.í Grikklandi.
En gerum ekki þeg-ar ráð
fyrir afskiptum sameinuðu
þjóðanna. Áður en til þess
kemur, lend-ir í hinu mesit-'a
öngþveiti í Grikklandi.
Spurningin er blátt áfram
um það, hvort senda eigi
brezka.og ameríska heri til
þess að berjast í Gr.ikklandi.
Það er aðeins til ein leið til
þess að komast hjá því, en
það er, a-ð áður en erlendir
herir kom.a á vettvang væru
hinir látlausu bardagar af-
staðnir. Það ge-tur verið að
gríski her.inn beri sigur úr
býtum -af eigin rammleik.
Myndi það auðvitað verða
heppilegasta lausnin á málinu
fyrir alla. En ef erlendur her-
afli er notaður, þá er hætta á
að þátttaka hans verði notuð
af nágrönnunum, að norð-
an og jafnvel Sovét-Rúss-
landi sem afsökun til opin-
berrar liðveizlu v.ið uppreisn
armenn. En verði erlendur
lið-safli ekki noitaður er
hætta á að uppreisnarmenn
geti með leyndri hjálp bugað
stjórnarherinn. Ég Iæt ekki
sem ég þekki lausn þessa
vandamáls', en ég hygg að
það sé nauðsynlegt að ráða
fram úr bví sem -nokkurs kon
ar álþj-óðamáli".
Þá skal litið á önnur atriði
þessa máls, fari svo að efna-
hagur Grikkj-a b-atni og gríska
stjórnin verði traustari veg-na
aðstoðar u>tan frá. Það er
auðvitað, -að þá verða þungar
byrgða-r lagð-ar á berð-ar
Bandaríkjamönnum. Mikið
felr eftir því hveirsu langt
B-andaríkin vilja ganga og
hve miklir möguleikar eru
fyrir beinni íhlutun. Tilgang-
urinn með Marshalláætl.un-
inni er sá að tryggja frið í
Evrópu með ef-náhagslegri
-aðstoð og með ýmis konar
uppbyggingu^ sem við kom-
andi ríkisstjó-rnir eiga að
hafa samvinnu um, í s-tuttu
máli, á f-riðsamlegan hátt. En
það ér engin I,eið*að komast
fram hjá þeirri staðreynd að
Truma-ns k-enningin verkar
ekki í Grikklandi án hernað
arlegrar aðstoðar. Hvernig
þing Bandaríkjanna v-erðu-r
fengið til að viðurkenna þá
staðreynd, þótt forsetinn
eyddi jafn mörgum orðum
um það og í kosningabarátt-
unni, veit ég ekki.
Af því, sem áður var frá
skýrt leiðir-annað mikilvægt
atriði og það er einiiig við-
sjárvert. Sannleikurin-n >er sá
að á' >engan hátt er hægt að'
vera viss um að Grikkl-ands-
psvarnadeiiar IngóSfs
í R-eykjavík verður haldinn sunnudaginn þ.
15. fehr. í Oddfellowhúsin-u uppi kl. 5 e. h.
Venjul-eg ’aða-lfundarstörf ás-amt umræðum
um slysavarnamál. — Kvikmyndasýn-ing. —
Félagar fjölmennið.
STJORNIN.
málið verði leyst -með valdJ
og -auðæfum Bandaríkjanna.
Stefná Bandaríkjanna gagn-
vart Grikklandi er mjög ó-
kenningunni lýkur í júní
Grikkja samkvæmt Trumans
kenningunn-i líkur í júní
næst komandi, og engin trygg
ing er fyrir því að hún verði
endurnýjuð svo rétt fyrir for
setakosningarnar. I þriðja
lagi, og það er lakast, >er það,
að bandarískur her, sem til-
tækileg-ur >e-r til 'að senda til
Grikklands, jafnvel þótt þi-ng
ið samþykkti það, er mjög
lítill, vegna hinnar fullkomnu
afvopnunar Bandárikjanna.
Og svo að vitnað sé í
Walter Lippm-ann, er það
mjög fávísleg stefna, að
hætta nokkru af - herafla
landsins, án þess að vera við
búinn því að endurnýja hann
eftir þörfurn, svo að hann
geti unnið verk sitt. Þessi 6--
vissa ríkir í stefnu Bandaríkj-
anna, og hversu mikl-a trú
sem menn hafa á því, að
Bandaríkin hitti á að ger-a
það, sem við á, áður en lýkur,
geta þeir alls ekki verið viss-
ir um það, eða þá það, að þeir
hefjist handa fyrr en um
seinan.
Þetta >gérir það að verkum,
að seinast verður að leita rfcil ■
Breta af öllum samein.uðu
þjóðunum. Hið stórvægileg-
asta, sem leitt getur af Grikk
landsmálinu gaghvart sam-
einuðu þjóðunum er það, a'ð
það færir þá stofnun a-ugliti
til -auglitis við framtíð sína.
Komi það í Ijós, að þær geti
ekki vegna andstöðu Rússa
eða af annarri ástæðu ráðið
fram úr Grikklandsmálunum,
yrði strax borin fram krafa
um algera endurskipulagn-
ingu.Geti alþjóðastofnun ekki
ráðið við jafn háskalegt mál
og Grikklandsmálið er, sé ég
ekki neina knýjandi nauðsyn
til þess að hún haldi áfram
að starfa með sama íyrir-
komulagi.
TJtlitið er skuggalegt, en
bá-gast -er, að bráður háski í
alþjóðamálum stafar af borg-
arastyrjöldinni í Grikklandi.
Ég hef reynt að greiða málin
sundur og að halda mig við
meg'inatriði, -en þau eru s-amt
nógu örðug viðíangs, og
nema því -aðeins -að óvænt
breyting tiil hins betra sé í.
nánd, munu Bretar verða að
snúast við eftirfarandi spurn-
spurningum: Eru Bretar
reiðubúnir til að samþykkja
að herafli frá Banda-ríkjun-
um verði sendur til baráttu
í Grikklandi, og jafnvel
styrkja hann með eigin liði? ,
Eru þeir reiðubúnir að s-am-
þykkja beina íhlutun (með
eða án sameinuðu þjóðanna)
til þess -að tryggja fasta stjórn
og sjá um, að heilbrigðri
stefnu í efnahagsmálum
verði fylgt? Hafa þeír stefnu
til að setja á oddinn, ef
stuðningur Bandaríkjanna
við Grikki verður afnuminn
eða minnkaður svo, að ekki
gagni? Eru þeir reiðubúnir tií
að taka sameinuðu þjóðirnar
til fullkominnar end-urskipu-
lagningar með eða án Rússa,
til -þe-ss að gera þær að ár-
angursríla-i stofnun? Það er
sennilega vissara að liafa
svör á reiðum höndum við
þessum spuningum.
Skrifstofa Þjóffræknjsfélagsins
verður fyrst um sinn opin á
hverjum þriðjudegi kl. 10—12
fyrir hádegi. Skrifstofan er x
þjóðleikhúsinu, gengið inn frá
Lindargötu.