Alþýðublaðið - 05.05.1948, Page 5

Miðvikudasur 5: i«aí 1948.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Snæbjörn Kaldalóns lyfjafræðíngur:
BARATTUSAGAN
SÍÐASTLIÐINN febrúar birt
ist í Alþýðublaðinu greinaflokk
ur eftir Vilmund Jónsson: Um
lyfsðlumál. Baráttusaga I—X.
Baráttusagan bar aðalsmerki
þeirrar háleitu ið.iu að sverta
og svívirða lyfjafræðingastétt-
ina, auótekarastéttina. og raun
ar læknastéttina einnig, að fá-
einum réttþenkiandi möiirium
frátöldum. Virtist landlækni
fara vel á bessu, þar séin hann
er að landslöeum eins konar
föðurleff forsjón bessara stétta.
Með fvigdu viðojgandi ákúr-
ur í garS ríkisstiórnar, albingis,
bæjaryfirvalda, húsmæðra. o.
-fl.v svo- segia • mátti, að hver
hlyti sinn skammt ónaumt skor
inn. Að heildaryfirsvn varð
Baráttusagan áróður fyrir lyf-
sölufrumvarpi þeirra félaga
Vilm. Jónssonar, Kristins Stef-
-ánssonar, o. fl.
Til viða var víða og lanet
sótt. Útsöluverð Ivfja, sem lyf-
sölustjórinn Kristinn Stefáns-
son hefur einn ákvörðunarvald
yfir, varð „lyfjaokur“, og graf-
in voru u.pp mistök. önnur 14
ára og hin 7 ára gömul. til að
sanna afbrotahneigð og afbrota-
möguleika lyfjafræðinga. Eink-
um voru hin síðari færð i stíl-
inn og tilefni listrænna bók-
mennta, t. d. með lýsingu af-
brotknaanna, ,.sem vinna verk
sín með gúmglófum og skipta
síðan um nafn og raka skegg
sitt til frekara öryggis.“
NÝR VIÐAUKI.
Kristinn Stefánss'on hefur nú
bætt nýjum þáttum við okurs-
og afbrotakafla Baráttusögunn-
ar með greinum sínum ..Um
lyf.iaverð og lyf javerzlun" og
„Eitruð Iyf“.
Þykir mér viðéigandi kurt-
eisi að senda hirilim nýja höf-
undi nokkurt tilskrif, þótt ekki
•sé talið nnnað en eins konar bók
menntaleg gagnrýni viðaukans
og að. sjáifsösðu fátækt af hin-
um þróttmikla berserkja og
garpastíl höfundarins. liósprent
unurn og jórturdýralýsingum,
Verður ‘síðari grein hans, sem
einkum er auglýst mér, tekin
hér til athugunar.
„EITRUÐ LYF“
Til að reika. ekki of fjarri
söguhræðinum er rétt að riíja
upp yfirlýst tilefni greinarinn
ar eins og hað er að finra í
grein Birsrss Einarssonar Alþbl.
3. -rriarz. Er þer vikið að fyrr-
nefndvm mistökum til leiTrétt
ingar þeim álvktunum. sem
landlæknir þóttist seta af beim
dregið um réttmæti oninberrar
sakamálshöfðunar til áminning-
ar og um störf lyfjafræðinga yf
irleitt. Þar segir: ..Hið annað at
vik skeði fyrir 7 árum. Þvjár
konur veiktust af eitrun af völd
um stikkpilla, -sem innihéldu
atropín og skopolamin . . . Náðu
konurnar sinni fvrri heilsu
brátt aftur.“ St.aðhæfing 1-and-
læknis um opinbera rannsókn
er leiðrétt, því p-ð su rannsókn
fór ein fram, að þáverandi lyfja
eftirlitsmaður (Kr. Stef.) lét.
framkvæma efnarannsókn á
stikkpillunum undir eigin stjórn
án tilkvaðningar hins sakborna
aðila eða fulltrúa fyrir hans
hönd. Kr. Stef. telur það fjar-
stæðu, að apótekaranum hafi
borið réttur til að fylgjast með
rannsókn stikkpillanna, og seg-
ir það vera í ósamræmi við slík
ar rannsóknir, þar sem hann
þekkir tll. Ekki veit ég, hvar
hann þekkir til, eða hvernig
þær rannsóknir hafa verið til
kómnar, en vakin skal athygli
á eftirfarandi. í reglugjörð heil-
brigðisstjórnarinnar dönsku
um lyfjaeftirlit dagsett 19. okt.
1932 segir svo fyrir í 3. gr. d-
lið, að eftirlitsmaðurinn skuli
gef'a apótekurum innsigluð sýn-
ishorn lyfja, sem tekin eru til
sérstakrar rannsóknar. Dragi
apótekaxar í vafa niðurstöður
rannsókna eftirlitsmannsins,
geta þeir lcrafizt gagnrannsókna.
Bandaríkjamenn, sem senni-
lega eru þjóða harðskeyttastir í
þessum sökum, fylgja einnig
þeirri reglu að láta hlutaðeigend
ur fá sýnishorn lvfja sinna, sem
tekin eru til rannsókna eða
málshöfðana, samanber 304. gr.,
c-lið, og 702. gr., b-lið Federal
Food, Drug, and Cosmetic Act
frá 25. júní 1938. Hvernig
skyldu þeir, sem þannig búa
um, bregðast við, ef lyfin væru
ekki til skiptanna milli tveggja
sýnishorna? Ætli þeir byðu ekki
apótékaránum að vera við eða
eiga fulltrúa við rannsóknina,
svo að gagnrýni hans yrði tek-
in til greina, meðan að gagni
kæmi, á sama hátt og við sjálf-
stæða rannsókn? Enginn, sem
les iyfjalög Danmerkur og
Bandaríkjanna, mun geta ef-
ast um, að samkvæmt anda
þeirra cg ýmsum ákvæðum,
mvndi þannig verða brugðizt
við.
Til samanburðar tekur K. S.
sprittprufur á fýlliröftum í lög
regiukjallaráhum. Er það ekki
nokkur vottur um skilning hans
á málinu? Og rónarnir eru þó
viðstaddir, þegar blóðprufan er
úr þeim tekiri'. Jafnframt virð-
ist koma fram ótti hans við það,
sð nærvera apótekarans eða
fulltrúa hans, hefði orðið til að
lækka siðferðisþroska efnagrein
ingarmannsins, eða jafnvel til
þess, sð atóm efnanna færu að
taka áfstöðu með apótekaran-
um. Siðíerðisþroski K.S. siálfs
hefði þó átt að geta vegið á
móti.
EFNAGREINING OG ÁLYKT
ANIR.
Um efnarannsóknina segir í
fyrrnefndri grein B.E., að ,.eng
in ályktun varð af henni dreg-
in“ — engin ályktun til grund
völlunar opinberri sakamáls-
höfðun, en til þess virðist hún
hafa verið frarnjcvæmd og fram
borin. Kristni Stefánssyni,
kennara í farmakologi við Há-
skólann, hefði átt að vera Ijóst,
að á því er reginmunur í lýð-
frjálsu þjóðfélagi að viðurkenna
raunhæfar og sýnilegar stað-
reyndir (í bessu tilfelli veikindi
kvennanna) og krefja bóta eft-
ir -samkomulagi, mati eða dómi,
og hinu að reyna að byggja upp
sönnunargagn. ,til grundvöliun-
ar ákæru um sakamál og kröfu
um opinbera málssókn. Slíkt
plagg fær því aðeins gildi, að
það verði ekki vítt í grund-
vallaratriðum og að ákærandi
niðurstöður þess fái ekki aðrar
likur málsins gegn sér. Og varla
eykur það gildi þess, að unnið
sé að því sem földu fé.
Vegna þess að Kr. Stef.
kvaddi sér engan lyfjafræðing
til ráðuneytis, virðist honum
ekki hafa verið ljóst, hvað hann
hafði í höndunum, þar sem
stikkpillurnar voru, og það því
ekki hvarflað að honum, að syk
ur gæti verið saman við kakö-
feitina. Það er hins vegar vitað,
að við þessa stikkpillugerð not-
aði apótekið jafnan virku efnin
í blöndu af sykri til þess að auð
velda Vjlöndun þeirra við kakó-
feitina. Þessar biöndur voru:
Atrópínsúlfat 1',' og 10','
skópóiamínhydróbróínið 2'/,.
Sé stikkpillurnar bræddar,
Xærðar ut með spritti, iausnin
filtreruð, prittlevsanlegar fitu-
sýrur felldar með vatni, endur-
tekið, inngufað, og leifin vegin,
er óhiákvæmi.legt, að sykur sé í
leifinni. En þannig hefur verið
unnið að ranhsókninni sam-
kvæmt ráttarskjali nr. 5, út-
skrift dagsettri 13. 4. 42.
Hafi blöndurnar 1 'ý og'2','
verið notaðar, hefur sameígin-
legt magn sykurs og virkra efna
verið nítugfalt á við virku efn-
in ein (0,8x100 + 0,2x50 = 90).
Við rannsóknina mælist leifin
vega átttugfalt. rnagn virkra
efna. Við títfftn telur K.S. sig
sanna, að leifin sé öll hrein virk
efni (réttarskjal nr. 11.).
Sem að ofan getur, hafa efna-
blöndurnar verið 3, sem til
greina hafa getað komið við til
búning stikkpillanna. Hafi mis-
tök orðið í þá átt að auka inni-
haldsmagnið, hafa þau getað orð
ið við það, að vegnar hafi verið
aðrar blöndur en reiknað hefur
verið fyrir eða jafnvél tekin ó-
blönduð efni í þeirra stað, þótt
harla sé það ólíkindalegt. í öll-
um tilfellum brjálast hlutfallið
milli virku efnanna innbyrðis.
í bví eina tilfelli getur það hald
izt rétt en bó aukizt, að virku
efnin séu rétt vegin til ákveðins
fjölda stikkpilla nn síðan sé
kakófeitin vanvegin. Ef inni-
haldsmágnið hefur verið áttug-
falt, þýðir þetta, að vegið hafi
verið í 160 stikkpillur og síðan
búnar til tvær úr efnunum.
Þótt sleopt sé því smáræði,' að
átttugföld aukning 'vir'ku efn-
anna hefði annað t.veggja leitt
til þrefalt meira efnismagns en
rúmast getur í stikkpillunum
án nokkurrar kakófeiti eða til
áberandi litbreytingar, sést
bezt af framburði beim, Krist-
inn Stélánsson birtir eftjr þá-
verandi forst.öðumanni í 'fseðla
deiidar apóteksins, að mest hafi
verið búnar til 100 til 200 stikk
pillur í senn. hversu þessi eini
mögúleiki til aukningar inni-
haldseffepnna án bess að inn-
byrgðis hlutfall beirra brevtist.
ípnr pfpðízt. Fn Kristinn St<=fáns
son telur siá samt sem áður
sanna með títrun samkv. réttar
skjali nr. 11, að betta hlutfall
=é eins og þa.ð á að vera, og á
bví bvgyir haT,n útreikning
tífrijrier sinnar á l“ifunum.
Af nefndum framburði sést
og, að stikkpillúrnar hafa jafn-
an verið til ,,á lager“ og -í því
sambandi er athyglisvert, að
Líkamsfegrun.
Hef opnaS stoíu í Aðalstræíi 18 (Uppsölum)
undir nafhinu. j,I1EBA“.
Vi.ðiangseíni: Líkamsf-agrun, þ. e. andláts- og
■handsnýrting, msgrun'srnudd, stafleikfkni og’ Ijósa-
msðferð.
Efni þau, er ég nota, hafa hlotið viðurkerningu
í Dánmörku og víðar um lönd.
Opið kl. 10—12 og 2—6. Sími 293S.
MARGRÉT ÁRNAÐÓTTIR.
4.
einungis þrjár eitranir koma
fram eftir a. m. k. tveggja vikna 1
tímabil, sem sannað er, að hafi
liðið milli fyrstu og- síðustu af-
héndingar og þó mun átttugfald ,
ur méstiskammtur (maximai'
dosis) af „atroskópólamíni’" láta
engann undan sér komast. Að
vísu kemur einnig fram, að það
hafi átt sér stað, að búnar l>afi
verið til stikkpillur út á einstaka
lyfseðla. í slíkum tilfeilum
myndi nataðar biöndurnar 1 ‘ý,
og 2'ý, sem að framan getur.
Útiiokar það meinta aukningu
þar sem innihaldsmagnið hefði
þá orðið þrefalt meira én kom-
izt getur fyrir í stikkpillunum,
og auk þess hefði þá sama vit-
leysan verið endurtekin þrisvar
á nákvæmlega sama hatt og án
þess að brengla innbyrgðis hlut
falli innihaldsefnanna.
DÝRATILRAUNIR.
K.S. talar um dýratilraun-
ir, ,, . . en ég framkvæmdi dýra-
tilraunirnar“. Flestum mun
koma til hugar, að hér sé átt við
bíologiska efnagreiningu stikk-
pillanna, og yissulega er til leið
að framkvæmd all nákvæma
biologiska ákvörðun á atropini.
Þessum dýratilraunum lýsir
K. S. í réttarskjali nr. 11. Hann
býr til 1+ upþíausnir út frá
leifunum. „Eftir að 1 dropa þ'ess
ara upplausna hafði verið
dreypt í kattarauga, víkkaði sjá
aldur (pupilla) smásaman, og
að einni klukkustund liðinni
dróst sjéaldur ekki lengur sam-
an við 1 jósáhrifBúið. Ekkert
er ssgt úm ási'gkomulag dýranna
né fjölda, enginn samanburður
er tekinn við þekk+an standard,
og gjöfin er „lokal“. „Ðýratil-
raunirriar“ eru því bersýnilega
hugsaðar og framkvæmdar íil
bess í hæsta lagi að gefa ein-
hverja kvalitatíva hugmynd.
Um mngn í stikkpillunum segja
bær ekki.
BANASKAMMTUR OG ÐROTT
INN.
Krlstinn Stefánsson telur það
ekki geta staðizt. að menn hljóti
bana af 80 mg. atroskópólamíns.
Það standi í bókum, ,,að minn-
sti banvænn skamiritur af atrop
íni sé 100 milligrömm og af
scopolamini 100 mg .
Það skal af mesta fúsleik ját-
að, að óþarílega sterlllega er að
orði komizt í grein B. B. í þöSsu
sambandi til að undirstrika þær
Tilboð óskast í að mála flugskýli á Keykja-
víkurílugvælli. Nánari upplýsingar í skrifstofu
nnnm.
FLUGVALLARSTJORI RIKISINS.
athyglisverðu kringumstæður,
sem áður eru nefndar, að ein-
ungis þrjár eitranir komu fram
af meintum 80 mg atróskóla
míns. Um þetta og eitrunarmögu
leika smáskammta fer K. S.
þeirn glímumannslegu orðum
en líít fræðimannslegu, að B. E.
hafi „knésett' garpana"1, þ. e.
fræðimennina, sem skrifa
framakologikennslubækurnar.
En er það sannfærð trú K.
S., ltennarans í íarmakologi við
Háskólann, að drottinn hafi inn
réttað manneskjuna þannig, að
hún hrykki yfir línuna við ná-
kvæmlega minnst 100 mg, bá
sennilega vegna þess, að að tala
þessi er svo handhæg? Hvað
segja „garparnir"" um það?
Knud Möller segir: ,„ . . ligger '
de mindste dödelige doser irn-
kring 100 mg eller derover.'*
Hér er gert ráð fvrir frávikum
beggja vegna. Hvers vegna? Þv.í.
svara þeir ,,garparnir“ dr. Louis
Goodman og dr. Alfred Gilman
í bók sinni „The -pharmacologi-
cal basis of therapeutics, The
MacMiilan Co., New York
1943“ bls. 470—471. Þar talar
um ofnæmi, sem að vísú sé al-
gengara gagnvart skópólamíni
en átrópíni. Síðan segir- „The
fatal dose of atropine is not
known but it is probablv in the
neighborhood of 100 rrigm for
adults and 10 m'gm for young
children."" Sem sagt, menn vita
ekki banaskammt atropíns, en
hariri er semiilega nálægt 100
mg., og getur ekki ofnæmið
skýrt þetta að einhverju?
Einriig telur K. S. fráleitt, að
mestiskammtur „atroskópól-
amíns'" geti valdið eitrun, því
að þeir menn, sem ■ semji for-
skriítir og mestuskammta lyfja
skrárinnar, séu ekki líklegir til
að búa til eitruð lyf. Hver vænt
ir þá um það? En þeir góðu
menn miða lyf sín víð þann til-
gang sem iyfjunum er ætlaður
og við þolgæði alls almennings
en ekki við undantekningar né
ofnæmi. Því er það, að talið er
il afbrots, ef lyfjafræðingur býr
til lyf, sem inníheldur meira
rnagn virks eínis en mésti
skammtur lyfiaskrárinriár -egir
fyrir um, enda þótt læknirinn
hafi skrifað magnið að yfirlögð
um vilja, nema því aðeins, að
lækftirinn taki á sig ábyrgðina
með sérstökum aðgerðum við frá
gang lyfseðilsins. (Auglýsing til
lækna og lyfsala 21. ág. 1943, 9.
gr.). í réttarskjali nr. 10 er það
borið, að minnsta kösti ein kon
an, sem veiktist, hafi notað of
stóran skammt. í grein B. E.
3. marz segir: „Það magn eitur
lyfja, sem hver stikkpilla þess-
arar tegundar á að innihalda,
er samanlagt meira en sá
stærsti skammtur hvors þeirra,
sem óhætt er taiið að gefa öllu
venjulegu fólki.
Nú er fólk misjafnlega
niæmt fyri’r vérkun þessara eit-
urlyfja, þolir sumt ekki venju-
legt magn stikkpillanna, svo að
(Fraiah. á 7. síöu.)
x