Alþýðublaðið - 14.05.1948, Blaðsíða 5

Föstudagur 14. maí 1948.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ASdarðfmæli spírifismans.
MÉR HEFUR BORIZT 1. hefti
tímaritsins Morgunn, og er það
helgað hundrað ára afmæli sál-
arrannsókna og spíritisma. Er
þetta rit þannig að efni, frásögn
og málflutningi, að mér þykir
|- ástæða til að geta þess hér
nokkrum orðum.
Ritið hefst á ýmsum ummæl-
um tveggja helztu frumherja
sálarrannsókna og spíritisma hér
ó landi um mikiivægi bessaia
rnála, en þessir írumherjar erti,
svo sem flestir ifíunu geta geíið
sér til urn, Einár H. Kvara:i
sögn um fyrstu miðlana, sem
vöktu atnygli og andstöðu í Eng
lanrii, minnzt forvígismanna
þar, eins og hins alkunna og víð
fræga umbótamanns Roberts
Owens og hins ágæta stærðfræð
ings og heimspekings, prófess-
ors Dé Morgan — og enn frern-
rannsókn mála þessara í Eng-
landi vakti viðs vegar um lönd.
5. Eannsóknir Sir Williams
Crookes. Hann var frægur
brezkur vísindamaður, hsiðurs-
félagi fjölmarga vísindafélaga
og haíði verið aðlaður íyrir vis
skáld og Haraídur Níelsson próf
essor. Þá er „ávarp til lesenda
tímaritsins frá ssra Krisíni
Daníelssyni, fyrrura prófasti og
alþingismanni, sem er -— nú
8,7 ára gamall einn af áhuga-
sömustu og einörðu.stu fvlgis-
og' forsvarsmönnum spíritis-
mans hjá okkur ísiendingum.
En meginhluti ritsins er rit-
gerð, sem nefnist Aidármijming
sálarrannsóknanna og spíritis-
mans. Höfundur hennar er séra
Jón Auðuns, dómkirkjuprestur,
en hann er ritstjóri Morguns og
forseti Sálarrannsóknafélags
íslands. Ritgerð þessi er 110 '
blaðsíður og hefði vel getað
sómt sér sem sérstök bók. Þá
er eftir sama höfund ritgerð,
sem hann nefndir: Hvað kennir
spíritisminn um annað líf? Loks
er skrá yfr fjörutíu rit um spíri-
tisma — flest á ensku.
Hin stóra ritgerð séra Jóns
Auðuns skiptist í þrettán kafla
— auk stutts inngangs. ICaflanir
eru þessir:
1. Fyrirrennararnir. Þar ‘ er
--drepið'á'nókkur atriði til sönn-
unar því, hve snemma dularfull
fyrirbrigði hafa orðið báttur í
reynslu þjóðanna og áhrifarík
um viðhorf beirra til lífsins og
viðbrögð manna við vandamál-
um á örlagastimdum, — minr.t
á sögu Asýríu- og Babýloníu-
manna, Meda og Persa, Forn-
Egypta og Gyðinga, Grikkja og
Rómverja, Azteka og Inka --
og síðan.bent til íslendingasagna
og Sturlungu, en loks getið
Swedenborgs hins sænska og
fleiri þeirra manna, ,er á seinni
öidum, en þó fyrir raunveru-
legt upphaf nútímasálarrann-
sókna, rituðu um dulræna
reynslu sína eða annarra. 2. Við
vöggu spíritismans. Frásögn um
þau fyrirbrigði í smábænuin
Hydesville í Bandaríkjunum á.’'-
ið 1848, sem hrundu af stað
þeirri hreyfingu, sem kölluð er
spíritismi. Er greint frá systr-
unum þremur, er urðu hiíjir
fyrstu rannsóknarmiðlar. 3.
Byrjtmarárin í Vesturheimi. Þar
er skýrt frá því, hverjir urðu í
Bandaríkjunum fyrstir til að
íaka rannsóknirnar föstum tök-
um og kynna árangurinn, drep-
ið á meðsl annarra Edmouds
hæstaréttardómara í Nev/-York
og efnafræðiprófessorana Robert
Hare og James Mape. 4 Spíríis"
minn berst til Englands. Fr-i-
incialeg afrek sín,- Ilarm hugðist
afhjúpa blekkingar og svik og
bjó ssm -vandlegast og vísinda- ]
legast um allt í sambandi við.
miðlana, en sannfærðist ekki ein !
ungis urn, að íyrirbrigðin gerð-
ust, heldur einnig, að bau væru
fullkomin sonnun fyrir bví,- gg
maðurinn lifði eftir dauðann. íi.
Nokkrir miSIar á síðari hiuta
, •
19. aldar. I þessum kafla er
skýrt frá sumum merkustu rann
sóknunum, sem fram hafa far-
ið á spíritistískum fyrirbrigð-
um, framkvæmdum af cumum
helztu vísindamönnum aldarinn
ar, enskum, . frönskum, þýzk-
um, ftölskum og rússneskum.
7. Brezka sálarrannsóknafélagið
8. Ecíoplasma, 9. Önnur miðla-
fyrirbrigði. 10. Miðlar á síðustu
tímum. í'þessum köflum er gerð
grein fyrir margvíslegum fyrir-
brigðum og rannsókn þeirra og
getið ýmissa hinna merkustu og
frægustu vísindamanna, sem
hafa átt þátt í rannsóknunum
og sannfærzt um fýrirbrigðin
og sönnunargildi þeirra fyrir lífi
eftir dauðann. 11. Spíritisminn
breiðist út um Iöndin. Þar er
sagt stuttlega frá því, hvernig-
áhugi manna og þekking á
þessum málum jókst smátt og
smátt, viðs vegar um heiminn,
greint frá andstöðu við málið og
ýmsum mönnum, er komið hafa
við sögu þess, erlendis og hér
á landi. Þar er þess meðal ann-
ars getið, að erkibiskup biskupa
kirkjunnar ensku hafi fyrir tólf
árum skipað nefnd til að rarm-
saka mál þessi, vegna mjög há-
værra krafa um, að rannsókn
færi fram, framkvæmd af ó-
véíengjanlegum mönnum, en
erkibiskup hefur allt til bessa
neitað að birta niðurstöðurnar.
Hins vegar hafa aðrir birt þær,
og eru þær hreinjákvæðar, og
hefur verið skorað á erkibiskup
að hrekja þær, en hann hliðrað
sér hjá að reyna það. 1.2 Niður-
lagsorð. í þeim er það dregið
saman í 6 atriði, sem merkustu
forsvarsmenn þessafa mála tel ja
að fram hafi komið við rann-
sóknirnar til sönnunar fram-
haldslífi e.instaklingsins.
Þessi rit'gerð er vel skrifuð 02
látlaust, og gefur hún mjög
skýrt yfirlit yfir sögu og þróun
þessara mála, c-g ég vil sérstak
lega taka það fram, að þó að
það. leyhi sér engan veginn,
persónuleg afstaða höfundarir.s,
á hótel í nágrenni Reykjavíkur.
Upplýsingar gefur Gísli ‘ Gíslsson í
Belgjagerðinni frá kl. 5—7 e. h., eftir
þann tíma heima á Hofteig 12. Ekki
svarað í síma.
Frá Cadiz á Suður-Spáni
Spánn er e ns cg lokað land undir e.nræðlsstjórn fasistaleíðtogans Francos. Sjaldan ber-
ast íregrrr þaðan, nema helzt ef stórslys verða þar, eins 'og þegar brun: varð í borginni
Cadiz fyrir nckkru. Mynd þessi er frá Cadiz.
enda hún öllum kunn, þá e” m.il
fiutningur hans og' ritháttur ali -
ur hófsamlegur og stöðu haris
og málefninu samboðinn.
Ég veit vel, — og það veit
séra Jón Auðuns líka —- að svik
hafa sannazt á miðia, og séra
Jón og aðrir forvígismenn spíri-
tismans viðurkenna það íústega.
En ekki frekar en svik skottu-
lækna eða jafnvel fúsk lærðra
lækna afsanna staðreyndir
læknavísindanna — eru svik
einstakra miðla sönnun fyrir
því, að jákvæðar rannsóknir
manna á dulrænum fyrirbrigð-
um séu helber hégómi. Ég hef
fyrir nokkru gert það upp við
sjálfan mig, að mér eru ekki
nema tveir kostir mögulegir á
þessu sviði, eftir þá kynningu,
sem ég er búinn að fá af mál-
ur vikið að þeirri eftirtekt., sem
inu, og er annar sá, að taka góð
ar og gildar ýmsar þær sann-
anir, sem ýmsir menn haía lagt
fram yfir framhaldslífi að lukn
margviðurkenndra vísinda-
um vandlega umbúnum rann-
sóknum — eða þverneita, að þar
sé um sannanir að ræða en þá
um leið neita bókstaflega öllum
þeim vísindalegum staöroynd-
um, sem ég hef ekki persór.u-
lega getað gengið úr skugga
mál í léttu rúmi liggja, svo sem
nú er ástatt í veröldinni, get
ég ekki hugsað mér að kveða
upp vægilegri dóm en felst í
þessum orðum Gladstones
gamla út af spíritismanum:
,,Þeir vinna dýrmætt verk í
sínum eigin vísindagreinum, en
þeir hafa of oft tilhneigingu til
að skella skolleyrunum við því,
sem ekki fellur inn i umgerð
hinnar viðurkenndu vísinda-
legu þekkingar. Og vissulega
hefur það ósjaldan komið fyrir,
að þeir hafa afneitað því, sem
þeir hafa alls ekki kynnt sér.
Þeim hefur ekki verið það nægi
lega ljóst, að til kunna að vera
öfl, sem þeir þekkja ekki“.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Norðmenn halda 17. maí há-
fíðlegan hér í Heykfavík
---------—
Um kvöldið verður hóf i Tjarnarcafé,
og verða norsku leikararnir heiðurs-
gestir þar
um, því að af fyrirbrigðum til
sönnunar íramhaldslífi hef ég
þó nokkra persónulega reynslu,
en hins vegar er mýmargt vís-
indalegra staðreynda á fjöhnörg
um öðrum sviðum, — «r ég lít
á sem sannindi, en hef ekki af
hin minnstu persónuleg kynni.
Þá veit ég líka, að ekkert í nið
urstöðum sDÍritista er þannig,
að það stefni að siðspillingu,
mannúðarlevsi, forheirnskun
eða menningarlegri hnignv.n.
Mér hefur hins vegar virzt auð-
sætt, hið gagnstæða — að það
hlvti að leiða af sér bætta sam-
búð mannanna fyrir aukinn
skilning og samúð, meiri ábyrgð
artilfinningu og andlegra og
heillavænlegra líf — ef spíritis-
minn næði viðurkenningu Því
er og það. að mér finnst óafsak-
ánlegt af hverjum beim manni,
sem hefur góða greind og héfur
hlotið sæmilega uppfræðslu, að
sýna.þessum málum tómlæti —
hvað þá að þeir fjandskapist
gegn þeim án þess að kynna sér
bau náið og án þess að hafa
horfzt í augu við þær staðreynd
ir, sem þar er um að ræða, Ihn
vísiridamenn, sem láta sér þessi
íþrófíahús háskólans
REKTOR HÁSKOLÁNS,
prófessor Olafur Lárusson,
bauð nýlega nokkrum
um gestum að skoða hið nýja
íþróttahús háskólans, sem nú
hefur verið tekið í notkun og |
er nær fullgert. 1 húsinu er
stærsti fimleikasalur lands- ;
ins. Sjálfur fimleikasalurinn
er 25x12,5 metrar að flatar-
máli og 6 metra hár undir
loft. Þá eru tveir stórir bún-
ingskleíar við íþróttasalinn
og tveir baoklefar.
í ráði mun síðar að byggja
sundlaug við íþróttahúsið.
Árið 1942 var íþrótta-
skylda lögleidd sem náms-
grein við háskólann. Fram að
þessu hafa stúdentar orðið áð
leita á náðir annarra húsa,
til að geta stundað íþrótta-
æfingar. Iþróttakennari há-
skólans frá 1940 heíur Bene-
dikt Jakobsson verið.
Bygging íþróttahúss há-
skólans hóíst árið 1945, og
var það byggt fyrir fé happ-
drættisins. I byggingarnefnd
hússins vom Jón Hjaltalín
prófessor, Alexander Jóhann-
esson prófessor og Jón Stef-
fensen prófessor. Teikningar
að húsinu gerði Gísli Hall-
dórsson, Sigvaldi Tordarsen
og Kjartan Sve;insson, en yf-
irsrniðir við bygglnguna voru
Sigurður Jónsson og Snorri
Halldórsson,
ÞJOÐHATIÐADAG NORÐ
MANNA 17. maí, ber að
þessu sinni upp á annan í
hvítasunnu, og að vanda
munu Norðmenn búsettir
hér í bæ minnast dagsins
með háííðahöldum.
Dagskrá hátíðahaldanna
hefur þegar verið ákveðin
og verður hún í megin atrið
um sem hér segir:
Klukkan 9.30 fyrir hádegi
verður safrast saman víð
c'raf'r failinna Norðmanna í
Fosvogskirkiugarði. og blóm
sveigar lagðir á leiðin. Klukk
an 11—13 heirnsækja norsk
og norsk-íslenzk börn norska
sendihe'rrarin og frú hans að
Fjólugctu 15. og síðar um dag
inn eða kl. 15—17 hafa sendi
herrahjórrn móttöku fyrir
gesti í sendiráðlnu.
IJm kvöklið kl. 21 verður
hóf í Tiarnsrcafé og situr
Hergel þjóðleikhússtjóri og
norski leikPokkurinn ásamt
stjórn Leikfélags Revkjavík
ur hófið í boði. Nordmanslag
et. en það er félagið. sem
o'enest fyrir hátíðahöldum
dagsins.
VERKFALLI verkalýðsfe-
lagsins í Neskaupstað lauk í
nótt. Samninganefndir sömdu
um Dagsbrúnarkaup í aðal-
atriðum. Kvennakaup er þó'
kr. 2 á klukkustund. Samn-
ingar verða lagðir fyrir fé-
lagsfund í kvöld.
—Oddur—.