Alþýðublaðið - 30.06.1948, Side 4

4 ____________ . ___ ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. júní 1948.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Aiþýðuhúsið.
Alþýð»»t»rentsmiðjan h.f.
Bannfæring Tifos
BANNFÆRIN GÁR OG
BROTTREKSTRAR hafa
verið tíðir viðburðir í al-
þjóðasamtökum Moskvukom-
múnismans frá upphafi. En
jafnan hafa það verið einstak
Íin.gar eða fámennir hópar,
sem þafmig hafa orðið fyrir
barðinu á hinum rússnesku
einræðisherrum samtakanna.
Hitt er nýlunda, að heill og
fjölmennur kommúnistaflokk
ur sé rekinn úr alþjóðasam-
tökunum, og það meira að
segja flokkur, sem búinn er
að ná völdum og orðinn ein-
ráður í stóru ríki, eins og
kommúnistaflokkur Titos
marskálks í Júgóslavíu, sem
nú hefur skyndilega fallið í
ónáð og verið vikið úr
Kominform, hinu endurreista
alþjóðasambandi kommún-
ista.
*
Það er ekki langt síðan að
einmitt þessum flokki og for-
ustumanni hans var hampað
af höfuðpaurum Moskvukom-
múnismans sem sérstakri
fyrirmynd öðrum kommún-
istaflokkum utan Rússlands
ftil eftirbreytni; enda hafa þeir
Tito. og fylgismenn hans fest
sig betur í sessi í Júgóslavíu
eftir stríðið en lærisveinar
Moskvu í nokkru öðru landi
Austur- og x Suðaustur-Ev-
rópu. Það hljóta því að vera
einhverjar mjög veigamiklar
ástæður, sem til þess hafa
leitt, að einmitt þessi flokkur
og foringi hans hefur nú allt
í einu verið bannfærður og
rekinn úr samféla_gi hinna
Moskvutrúuðu.
Það leynir sér þá og heldur
ekki, við lestur bannfæring-
arskjalsins, sem blöðin hafa
birt útdrátt úr, að einræðis-
herrarnir i Moskvu eru meira
en lítið reiðir við hinn ó-
hlýðna flokk. Hann er sakað-
ur um .ytrotzkisma oj* haturs-
fullan fjandskap við Sovét-
ríkin“ og á að hafa „svikið
stefnu Marx. og Lenins.“
Forystumenn flokksins eiga
að hafa „tekið allri gagnrýni
með fjandskap“ og „ofmetið
styrk Júgóslavíu til að halda
sjálfstæði sínu og byggja upp
sósíalisma án hjálpar Sovét-
ríkjanna“; og síðast, en ekki
sízt, að hann hafi „lagt að
jöfnu utanríkismálastefnu
Sovétríkjanna og hinna
heimsvaldasinnuðu stór-
velda“, „óvirt sovétherinn“
og „sett leynilögregluþjóna á
sovétborgara í Júgóslavíu“(!)
Þannig skýrir Þjóðviljinn,
sem bezt má vita, í gær frá
sökum þeim, sem kommún-
istaflokkur Tifos er nú bor-
inn.
*
Víst væri hér ekki um nein-
ar smávægissyndir að ræða,
ef sannar væru, gegn hinu
heilaga Rússlandi Stalins. En
w -.v: •
Af tilefni áttræðisafmælis brautryðjanda. —
Öflin, sem ráoa ferð'okkar. — „Vídalín“ skrifar
af tilefni bréfs Tb. Á.
MÉR DATT ÞAÐ í HUG í
gær, á áttræðisafmæli vinar
míns, Jóhannesar Oddssonar,
hve skýr vottur það væri um
æsku núverandi þjóðfélagshátta
hér á landi, að enn er á lífi
einn þeirra, sem fremstur gekk
þegar fyrsta verkamannafélag-
ið var stofnað hér á landi. Að
líkindum er þetta einsdæmi í
Evrópulöndum. En það er Iika
annað sem er eins dæmi í þessu
efni um okkur, að hvergi í Ev-
rópu hefur verkalýðshreyfing-
unni vaxið svo ört afl og komið
jafn mörgu góðu til Jeiöar á
eins skömmum tíma og hér á
landi. Þetta er dæmi um hina
öru framþróun hér, en það er
Iíka vottur þess að við erum
ekki bundnir á klafa andlega,
að við erum fljótir að tileinka
okkur nýja strauma í heims-
menningunni og að við ótturast
ekki að brjóta nýjar brautir
eða að ýta nýju skipi úr vör.
ÞETTA HEFUK fylgt oklcur
gegnum alla sögu okkar. í raun
og veru tókum við kristna trú
á undan öðrum Norðurlanda-
búum. Margar mannúðar- og um
bótahreyfingEfr hafa náð meiri
álirifum hér en víðast hvar ann
þá kveðið uppreisnarljóð og á
þann hátt undirbúið jarðvegínn,
en það var Jóhannes og félagar
hans á vinnustöðvunum, sem
brutu upp á stofnun félagsins,
stofnuðu það, gáfu því líf,
nærðu það og vernduðu það.
ÞAÐ ERU svo sem víðar til
snobbar en meðal burgeisahna!
En hvers vegna er verið að leita
að stórum nöfnum, og þakka
þeim afrek, sem þau eiga ekki
og hafa ekki átt? Já, það er ef
til vill mannlegt, en það er
ekki betra fyrir það. Verka-
mennirnir, algerlega óþekktir
erfiðismenn stofnuðu félagið.
Þeir voru sér þess ekki meovit
andi, að þeir voru að bera fram
í lófa sínum fræ, sem átti eftir
að bera svo glæsilegan ávöxt
sem raun varð á. Þróunin bar
þetta fram, þörfin var fyrir
hendi. Verkamennirnir voru
verkfæri þróunarinnar. Þetta er
grunntónninn í öllu okkar lífi
og starfi. Eitt þjóðfélagsform.
ber fræ annars í sér. Einstak-
lingar bera þetta fram oftast
óafvitandi, en gera það samt,
Svo stígur máttur hins nýja
fram, færir nýtt líf og nýja
hamingju og nýja strauma.
ars staðar og síðast liðin þrja-
tíu ár sýna og sanna að við höf-
um stigið stærri skref í áttina
til bættra þjóðfélagshátta en
flestar ef ekki allar aðrar þjóð-
ir heimsins. Það er fyrst og
fremst að þakka verkalýðshreyf
ingunni og Alþýðuflokknum, en
ekki hefði þó árangurinn orðið
jafn glæsilegur ef þjóðareðlið
hefði ekki verið jafn góður. jarð
vegur, ef svo má að orði kom-
ast.
MÉR DATT LÍKA annað í
hug í sambandi við afmæli þessa
aldraða vinar míns og braut-
ryðjanda. Sjaldan hefur þess
verið getið að hann hafi verið
kyndilberinn meðal verka-
manna. Rómantískir menn, og
þá fyrst og fremst einn, sem
mesta sökina ber, hafa oftast
getið annars manns, sem hafi
staðið að stofnun þessa fyrsta
verkamannafélags. Það var að
vísu ágætur maður og* glæsileg
ur andans jöfur, sem lengi mun
lifa meðal þjóðarinnar. En hann
átti engin bein upptök að stoín
un félagsins. Að vísu hafði hann
ÉG HEF OFT rætt þetta við
gáfaða góðkunningja mína, en
það eru ótrúlega fáir sem virð-
ast skilja þetta. Það er eins og
menn einblíni sýnkt og heilagt
á arg mínútunnar sem er að
líða. Horfi hvorki aftur í tím-
ann né til framtíðarinnar. Öil-
in, sem ráða ferð okkar eru
ekkert dularfull. Þau eru að-
eins útkoman af basli okkar og
sambúð okkar við náttúruna
sjálfa, sem gefur okkur ef við
nennum að sækja auðinn í
skaut hennar.
VÍDALÍN SKRIFAR: „Ég átti
von á því, að einhver „kærleiks
postulinn" tæki svari hinna cl-
óðu manna og drykkjusjúku,
er ég hafði vikið að þeiin nokkr
um orðum fyrra sunnudag. Hér
er nóg af slíkum kærleikspost-
ulum, sem reyndar sýna kær-
leika sinn sjaldan í öðru en því
að afsaka einlrvern ósómann,
þegar að honum er fundið. Ein-
hver Th. Á. tekur upp hanzk-
ann fyrir „rónana" í pistlum
Framh. á 7. síðu.
INNILEGUSTU ÞAKKIR Tæri ég öllum
þeim, er heiðruðu mig með heimsóknum, gjöfum,
blómurn, heillaóskaskeytum og hlýjum handtök-
um á áttatíu ára afmæli mínu hinn 25. b. m.
Reykjavík, 29. júní 1948.
Gísli Kristjánsson,
Vesturgötu 57.
Gylfi Þ, Gíslason kominn úr fyrir-
lesfrarför fii Norðurlands
HéSt fyrirlestur sino á fjórum stöSusn,
aíls síaðar við ágætar ondsrtektir.
0-------
GYLFI Þ. GÍSLASQN prófessor er nýkominn úr viku-
för til Norðurlands, en þar flutti hann á fjórum stöðum við
ágætar undirtektir fyrirlestur sinn: Nýtt þjóðskipulag á
íslandi. Einnig talaði Gylfi á opinberum stjórnmálafundi
á Akureyri ásamt Stefáni Jóh. Stcfánssyni forsætisráðherra
og á sameiginlegum fundi Alþýðuflokksfélagánna á Siglu-
firði.
Alþýðublaðið hafði í gær
tal af Gylfa Þ. Gíslasyni og
innti hann frétta úr förinni.
„Ég fór til Húsavíkur, Ak-
ureyrar, Siglufjarðar og
Sauðárkróks og flutti fyrjr-
lestur minn á þessum stöð-
um“, sagði Gylfi, „en ræddi
jafnframt við forustumenn
Alþýðuflokksins. Á Akureyri
mætti ég einnig á opinberum
fundi með Stefáni Jóh. Stef-,
ánssyni forsætisráðherra og
á Siglufirði á sameiginlegum
fundi Alþýöuflokksfélagsins
og FUJ“.
— Hvernig voru undirtekt
ir á fundunum?
„Undirtektir voru alls stað
ar ágætar, og virtist áhugi
manna fyrir stefnumálum
Alþýðuflokksins mikill . og
vaxandi. Aðsóknin á Siglu-
firði var sérstaklega góð,
enda virðist stjórnmálaáhugi
þar mjög mikill. Alþýðuhús
ið þar var þéttskipað, þegar
ég flutti fyrirlestur minn, og
rnun á þriðja hundrað manns
hafa sótt fundinn. Urðu fjör
ugar umræður að loknum
fyrirlestrinuin, og á Sauðár-
króki urðu einnig skemmti-
legar umræður.
Eg varð hjá flokksmönnuni
á öllum þessum stöðum var
viið mikinn áhuga fyrir
auknu starfi. Kommúnistar
virðast mj.ög framlágir og
daufir í dálkinn. Eru það
einkum utanríkismálin og af-
staða kommúnistanna hér til
atburðanna í Austur-Evrópu,
svo og framkoma Rússa á
vettvangi heimsstjómmál-
anna, sem veldur því, að
fylgi kommúnista virðist
fara minnkandi og forustu-
menn þeirra á þessum stöð-
um og víðar eru fremur nið-
urlútir“. _______
Ófhlyfun skðmmfuRar-
seBia hefsf í dag
ÚTHLUTUN skömmtunar
seðla fyrir næsta skömmtun-
artímabil -j úlí. ágúst og
sept.) fer fram í Góðtempl-
arahúsinu í dag, fiimmtudag-
inn 1. júlí og föstudaginn 2.
júlí, kl. 10 f. h. til 5 síðd.
Skömmtunarseðlarnir
verða aðeins afhentir gegn
framhlið kápunnar - af
skömmtunarbók nr. 1 með
greinilega árituðu nafni,
heimilisfangi, fæðingardegi
og ári eiganda bókárinnar.
Um n-æstu mánaðamót
falla úr gildi þessir slcömmt-
unarreitir:
Kornvörur 26—35. Korn-
vörur 46—55. Kornvörur 66
—75. Sykur 19—27. M sápa
9—12. Kaffi 12—14. Enn
fremur: Stofnauki. nr. 14,
smjör. Skammtur 1. smjör.
Skammtur 2, kaffi. Skammt-
ur 3, kaffi. Skammtur 4. syk-
ur.
Vefnaðarvörureitirnir 51
tiil 150 gilda til 1. ágúst.
Skammtur 5 (% kg. smjör)
gildir áfram, þar til annað
verður auglýst, sömuleiðis
vinnufataseðlar, preniaðir
með rauðum iirt.
þó munu margir efa, að hin-
ar raunverulegu orsakir bann
færingarinnar og brorttrekst,
ursins séu afhjúpaðar til fulls
í þessum refsidómi. Má og
vera, að þess verði enn all-
langt að þíða, að umheimur-
inn fái að vita þær með fullri
vissu. En sakargiftirnar líkj-
ast svo miklu meira venju-
legum, kommúnistískum rógi
en sannri framsetningu stór-
pólitísks ágreinings, sem þó
hlýtur að hafa valdið sam-
vinnuslitunum, að hugsandi
menn komast ekki hjá því,
að geta sér þess til, hvað á
bak við tjöldin hafi gerzt áð-
ur en bannfæringin var á-
kveðin.
í því samþandi þykir rétt
að þenda hér á það, að þrá-
látu-r orðrómur hefur verið
uppi um það víðs vegar úti
um heim síðustu mánuðina,
að valdhafarnir í Moskvu
teldu nú tíma til þess kominn
að fara að innlima hin rúss-
nesku leppríki í Austur-Ev-
rópu og á Balkankaga í Sov-
étríkjasambandið, og ætti Rú
menía að verða fyrst þeirrar
náðar aðnjótandi, helzt þeg-
ar á þessu sumri, en röðin
næst að koma að Búlgaríu og
Júgóslavíu. Það hefur ekki
farið leynt, að í kommúnista-
flokki Rúmeníu hefur síðan í
vetur allt logað í deilum,
sem settar hafa verið í sam-
band við slíkar fyrirætlanir
valdhafanna í Moskvu; og er
þá ekki ólíklegt, að mjög al-
varleg mótspyrna gegn þeim
hafi emnig gert vart við sig
í Júgóslavíu og Búlgaríu, þótt
minni spurnir hafi farið af
hingað til.
Það skyldi þó aldrei vera,
að hér væri hinnar raunveru-
legu orsakar bannfæringar-
innar og brottrekstursins að
leita? Að Tito marskálkur og
flokkur hans, sem að minnsta
kosti er ofurlítið betur í sveit
settur en flokksbræðurnir í
Rúmeníu, hafi risið upp gegn
sjálfum páfanum í Moskvu
og neitað að láta innlima land
sitt í Sovétríkjasambandið?
Það skyldi þó aldrei vera, að
það væri þetta. sem átt er
við í þannfæringarskjalinu,
þar sem sagt er, að Tito og
fylgismenn hans hafi ,,ofmet-
ið styrk Júgóslavíu til að
halda sjálfstæði sínu“ og
„byggja upp sósíalisma án
hjálpar Sovétríkjanna“?
Víst er þetta að svo stöddu
ekki nema tilgáta. En hvort
sem hún kann að reynast
rétt eða röng, bá er eitt engu
að síður víst: Bannfæring
kommúnistaflokksins í Júgó-
slavíu og brottrekstur hans úr
Kominform er ótvíræður vott
ur alvarlegrar ólgu og upp-
reisnaranda gegn Rússlandi í
þeim ógæfusömu löndum,
sem það hefur undirokað eft-
ir stríðið. Þau börðust og
sum, ekki hvað sízt Júgó-
slavía, frækjlegri baráttu
gegn kúgun Hitlers á ófriðar-
árunum. Hvers vegna skyldu
þau þá heldur sætta sig við
'ok Stalins?