Alþýðublaðið - 19.11.1948, Page 5

Föstudagui* 19. nóv. 1947.
M'-l
alNýöublabið
FEA TONSKÆLDAFELAGI ISLANÐS hafa Al-
þýðufolaðinu borizt eftirfaran'di bla’ðaummæli um ís-
lenzku tónverkin, sem leildn voru á norræna tói’-
ijstarmótinu. í Osló, svo og. meðfylgjandi greinargerð
Jons Leifs, sem var fulitrúi íslenzkra tónskálda á mót-
inu. Svo sem þetta safn tónskáldafélagsins af blaða-
mnmælum ber með sér, er það alíí úr norskum blöð-
úm (viínað er í aðeins'eitt danskt bláð, og í ekkert
sænskí). Af þessum ástæðum fyrirfimiast hér ekki
þau ummæii, sem Alþýðublaðið hefur áður birt frá
fréítariíara sínum í Kaupmannahöfn eftir dönskum
blöðmn. í nokkrum íiífellum er hér getið um nei-
kvæða dóma í norsku blöðumun, en um imiihald þeirra
i'áum við ekberí að heyra; gæíu þeir þó að siálfsögðu
verið engu síður athyglisyerðir en hinir jákvæðu.
'ÞESS hefur verið óskað að
birt -jjrði hér á landi ýtarleg
frásögn af norræna tórlistar-
mólinu í Osló og af hlutdsild
íslenzkra aðila í því- Tón-
skáldafélag íslands hefur því
reynt að afla sér eins margra
erlendra blaðadóma og unnt
var um þessa hljómlsika og
jafnframt falfð fulltrúa sín-
um á mótinu að láta í Ijós álit
sitt á því. Fer hér á eftir frá-
sögn af blaðagreinum, er
snerta íslenzku tónskáldin •—
talin'í stafrófsröð:
Um Árna Björnsson skrifar
^Verdens Gang“ í Osló: ,,Hjá
íslendingnum Árna Björns-
syni tóku mer.n eftir sterkri
og persónuleg.ri laglínu (sterk
og personlig meiodik). Eða er
þetta sérstæð ísilenzk tóna-
myndun, sem byrjar að njóía
sín? Undirleikurinn og form-
ið voru þó veikari. Bezt var
,,Horfinn dagur“-
,Nationen“ í Osló (Tönnes
Birknes) skrifar hins vegar
að lagið ,,Þú biður mig að
syngja“ hafi verið bezt.
»,Í>agbladet“ í O'sló (Egil
Falck Ar.derssen) skrifar:
,,Svo voru sungin á íslenzku
tvö lög eftir Árna Björnsson.
Þau hljómuðu vel og aðlað-
andi (vakkert og sympatisk).
Sama segir Thorlsif Eken í
j,Morgenposten“ í, Osló-
Tvö norsk blöð skrifa
fremur r.eikvætt um þessi
lög. Annars minnast blöðin
Mtið á lög Árna enda voru
þau filutt á hljómleik með 20
öðrum norrænum lögum.
Um Hallgrím Helgason
skrjfar ,,BagbIadet“ í Osló
(Egil Falck Anderssen): „Þá
fengu strokhljóðfærin að
ráða um stunaarsakir og léku
,,Sex íslenzk þjóðlög“ fyrir
strokhljómsveit eftir Hall-
grím Helgason. Það er erfitt
að1 skrifa fyrir ■ strokhljóm-
sveit og þessar raddsetningar
vjrtusit töluvert einhliða- Efn
íð sem H. H. fæst þarna við er
svo sem r.ógu gott og. eftir-
tektarvert, en meiri hugvits-
semi hefði máitt koma í Ijós.
Einhljða áhrjfin. eru ef til vill
itil orðin af virðingu fyrir lög
nnum, sem hann hefur viljað
láta sem bezt njóía síns eigin
gjldis, — en þá er Iíka spurn-
ingin um raddsetningu ó-
þörf.“
„Verdens Gang“ í Osló
skrifar: „íslendingurinn Hall
grímur Helgáson hafði útsett
sex íslenzk þjóðög fyrir strok
hljómsveit. Þau voru svo að
segja ejns raddsett og ekki
mjög sérkennilega. Þrátt fyr-
ir þetta hafði þessi dálítið
variega msðferð aðlaðandi
(sympatisk) áhrif, af því að
augljós var ærlegur vilji að
báki.“
,,Aftenposten“ og ,’Frjhet-
en“ í Osló skrifa að lögin hafi
verið samin í sömu tónhæð
og því haft einhliða áhrif
þrátit fyrir fegurð, tilfinningu
og í seinasta laginu tæknis-
legan frágang-
,»Arbeiiderbladet“ í Qsló
segir að fyrsta lag Hallgríms
hafj vsrið bezt, en að sérstæð
íslenzk taktskiptingarhrynj-
andi hafi komið fram í n.æst-
seinasta laginu, hljóðfærin
hafi hljómað vel, en rithátt-
urinn verið í skólastíl. — Um
mæli blaðanna ;,Morgenpos-
ten“ og „Nationen“ í Osló
eru fremur neikvæð, en þó
telur ,,Morgenpostsn“ að
stundum hafi leiftrað fyrir
sérkennum' (glimtvis — sær-
preg). •— Önnur ummæli um
þetla eru ekki fyrjr hendi. i
Um Helga Pálsson skrifar
Tönnes Birknes í ,»Nationen“
í Osló: „Tema með tilbrigð-
um og fúgu eftir Helga Páls-
son er að mínum dómi bezta
íslenzka verkið, sam vér höf-
um heyrt þessa dagana, þar
sem íslendingar hafa komið
fram- Verkið var nriög vel
flutt,"
í ,,DagbIadet“ í Osló 'skrif-
ar Pauline Hall að íslar.d og
Danmörk hafi átt sigurlaun- j
in á þessum Mjómlieik, þar ‘
sem fluitt voru verk Helga
Pálssonar og Jóns Þórarins-
sonar og segir að eins og Jón
hafi Helgi einnig eitthvað að
segja, enda þótt verkið sé dá-
lítið ójafnt að gæSum. Grein-
arhöfundur s^gir: „Augljóst
var að verkið er alvarleg
vinria, engin tilviljun; tón-
skáldið hefur takmark fyrir
sér.“
,,Morgeiiposten“ í O-ló
(Thorlejf Eken) segir að verk
Helga sé gáfulegl og hug-
myndaríkt i-talentfull kom-
positjon med fantasi).
í ,,Várt Land“ (Oslo) skrif
ar Ingar Fr. Nielsen að verk
Helga hafi verið nokkuð laust
í forrni, en sýnt jafnframl
mjög hugmyndaríka tónlist
(mye. inspirert musik), fimm-
undirnar hafi verið notaðar
með áhrifamiklum hætti o.
s- frv.
Oslóblöðin ,,A£tenposíen“
og ,,Verdens Gang“ telja verk
Helga þuilglvndUlegt og mið-
ur merkilegt, þrátt fyrir
kunnáttu og enda þóit ýmis-
legt gott megi segja.um ein-
stök atriði þess.
Hiris vegar telur Jörgen
Jersild í danska blaðiru
,>Berlingske Tidendé“ að
verk Helga hafi verið bezta
verkið á. þessurn hljómleik-
— Fleiri blaoaummælj um
þetta eru ekki fyrir hendi.
Um Jón Leifs skrjfar Kol-
stad í .,Morgenfoladet“ (Os-
ló): iSérkennilegasti þáttur
hljómleiksins var ,,Guðrún-
arkviða‘_‘ eftir Jón Lsifs.
Þstta ókunnuglega verk var
skrifað í þungum ,,lapidar-
iskum“ Íslendingasögústíl,
tilbreytingarlausum . (mono-
tor), há-lftalandj fimmundar-
söng, en með greinilegum sál-
rænum (stemníngsfylne) blæ
og nokkrum fögrum köflum,
sem náou djúpurn tökum
(grsp sterkt). \rerk, sem þarf
að heyrast oftar sn ejr.u sinni
til að festast í huganum. Það
var sungið af tilfinningu og
kunnáttu og meira að segja á
3slenzku.“
í „Friheíen“, Osló, rkriíar
Tcrbjörr, Knutsen: „Hið virki
lega riýja kom fyrst fram í
„Guðrúnafkviðu“ eftir Jón
Leifs- Ef t:l vill voru menn of
íljótir á sér að þykja ekki
mikið vænt um tónlist hans.
Sfcaðreynd er ,a.ð hann er ejnn
af þeirn, rom ekkl verSur skil
inn svo fljótt- Hann megnar
að segja rnikið í þessari tón-
smíð. Sönglina hans er sf til
vill of hátt spsnnt og náilgast
Wagners háa stíl. Randi
i Brapdt Gundersen söng sér-
stak’oga fallegan kafla í
þessu verki. Hún hafði r.áð
dýpstum tökum á efnínu og
hún söng svo að mönnum
hitnaði um hjartarætur. Hin-
ir söngvararr.jr voru sem að-.
stoð í þessu erfiða hlutvarki-“
í • »,Morgenposten“ (Osló)
skrifar Thorlaif Ekan, .að verk
ið hafi verið ,,sérkennilegt
og framandi“. Ann^rs seg-
ir höfundurir.n: ,,Það er mér
langt um megn að geta látið .
Ijós haldbært mal á öllu því
nýja, ssm heyrðis* í gær-
Verið getur að. fyrstu áhrifin
haldist við að heyra varkin
aftur, en oft fæst þá allt önn-
ur inrsýn og skoðun.“
í „Várt Land“, Osló, skrif-
ar Arnfinn Ölen að verkið
hafí verið* eftirtektarvert
sökum. þess að það var s'krif-
að 1940 til minningar um ó-
kunna norska hermanninn,
en se annars ekki sérlaga
merkilegt. — Aðrir' iiorskir
bíáðadómar um verkið eru
nejkvæóir.
Danska blaðið »,BerUngske
Tidsnde" birtir í 'grein eftir
Jörger. Jersild greinarkafla
með yfirskriftinni „Hið sér-
kennilsga verk Jóns Leifs“ og
íýsir íslenzka tvísöiigr.um r.em
sögulegri staðreynd og verk-
inu' ,,Guðrúra:rkviðu“ sem
,,meir eir furoulegu fyrir-
brigði“ með' „.ívvo lítt tónræn-
,u)
S
S
s
S •
s
s
s
s
. s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
um (musikaliske) laglínum“.
Um Jón Þórarinsson skrif-
ar Paulir.e Hall í „Ðagbla-
deí“, Osló, eins og fyrr var
getið, að ísi-and og Danmörk
hafi átt sigurlaunin á þeirn
hljómleik, er um ræðir og
kemst þannig að orði: „Af ís-
lenzku verkunum var það
einkum klarinettsónaía Jóns
Þórarinssonár, sem vakti at-
hygli fyrir sitt skýra og
kjarnyrta form og sinn fasta
svip. Sónatan var samin á
tór.amáli tengdu tólftónalist-
inni og hún v.ar gegnsýrcf af
persónulegum vilja. Sjálft
byrjunartemað í hægá þætt-
inum. liljómaðj næstum sem
,,aírómantiseruð“ umritun á
næturljóði Chcpir.s í E-dúr
og samt bar þátturinn keim
af draumsærri .tilfinningá-
semr Þessi skemmtilega són-
ata skar sie heppflega úr um-
hverfi dagskrárinnar og var
framúrskargrái vel flutt.“
í „Aftenposten“ skrifar
Dag Winding Sörensen: ,,Það
var þægjleg íiibreytjng að
hlusta á óvænt nýtízkuvsrk:
klarinettsónölu eftir unga ís-
Iendinginn Jón Þórarinsson.
Ilún var skrrfuð í ómslríðum
kadenslausum gagnlínustíl
(linearstil) með temamótum
(Frh. á 1. síðu.)