Alþýðublaðið - 29.12.1948, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐiÐ
Miðvikudágur 29. des. 1948.
GLÓÐARAUGU OG
GLÓBARAUGU
Glóðaraugu og glóðaraugu
eru ekki eitt og hið sama. Þar
getur meira að segja verið um
að ræða tvö lík, — en gersam-
tega fjarskyld fyrirbæri. Svona
álíka fjarskyld og tvífeðra tví-
bura.
Ef til vill mætti skipa glóðar-
augum í tvo meginflokka, —
glóðaraugu, sem stafa af völd-
um einstaklingsframtaks og
þau, sem hið opinbera veldur
mönnum, beinlínis eða óbein-
línis. Að vísu er þessi skipting
ekki vísindalega nákvæm, enda
gerð við alþýðuhæfi, en hún
nær þó tilgangi sínum að mestu
ieyti.
Fyrri flokkurinn skiptist síð-
an í marga undirflokka og hver
undirflokkur í nokkra sér-
flokka, en ekki verður samt
nánar farið út í þá skiptingu
hér, þar eð hún er nánast til-
tekið fyrir fagmenn, Aðeins
skal frá því skýrt, að sérflokka-
skiptingin fer einkum eftir því
áhaldi, sem notað er við veit-
ingu glóðaraugans, t. d. köku-
kefli, trjónuskóhælar, keramik-
munir og annað þess háttar, en
glóðaraugu, veitt með slíkum
og líkum áhöldum, teljast til
heimilisglóðai'augna eða heimil-
ísiðnaðar, en þau, sem veitt eru
með ölflöskum, hnúum eða
hnefum, teljast til skemmtana-
skattsglóðaraugna. Báðir þessir
flokkar sameinast í aðalundir.
flokk, sem nefndur er á vísinda-
máli skáphorna- eða hurðar-
húnaglóðaraugu, og draga nafn
af því sálfræðilega fyrirbæri, að
þiggjendur segja venjulega
skakkt til um orsök veitingar.
innar, og er það að vissu leyti
ekki ósvipað því, sem oft á sér
stað um heiðursmerkjaveiting.
ar.
En svo er hinn yfirflokkur-
inn, — glóðaraugu veitt fyrir
atbeina hins opinbera. Enn er
ekki fyllilega upplýst, hvað
fyrir því opinbera vakir með
þessari framtakssemi, og er það
mál n úí rannsókn. Er, sam-
kvæmt bráðábirgðaniðurstöð-
um, talið sennilegast, að ein-
hverjir, sem leiðir voru orðnir
ó að kenna glóðaraugu sín við
skáphorn og hurðarhúna, hafi
haft áhrif á þá, er ræðu hæð
þeirra ökumerkja, sem hið op-
inbera, — (vér erum orðnir
þreyttir á að kenna bæjarstjórn
inni alLa skapaða óskapnaði, og
segjum því aðeins „hið opin-
bera“), — notar við veitinguna.
Væri og gott og blessað, ef þessi
framtakssemi j'ili aðeins afsök-
unarglóðaraugum, — en því
miður reynist stundum annað.
En hvað á að gera í málinu?
Verði ökumerki þessi hækkuð,
verða þau ekki öðrum afsökun-
arorsök en allra stærstu mönn.
um, og skapast þá um leið for.
réttindi til handa vissum flokki
manna vegna meðfæddra en
ekki áunninna eiginda, og getur
slíkt vart talizt réttmætt.
Spurningin er, hvor ekki eigi
að setja upp umferðaraðvörun-
armerki fyrir gangandi menn í
nánd við þessi umferðaraðvör-
unarmerki. — — — Að vísu
dregur það nokkuð úr hæfni
þeirra sem afsökun, — en hvað
skal gera?----—
HATTAFOK:
Úr erlendum fréttum: Dönum
kvað leika mikil forvitni á því,
hvort kona sú, er fyrir
skemmstu hefur verið skipuð
sendiherra hér á landi, muni
klæðast einkennisbúningi þeim,
er stöðunni fylgir. Búningur
þessi mun meðal annars vera:
hattur, fjaðurskreyttur treyja
með gullflúri á kraga og barmi;
síðbuxur með gullborðalögðum
skálmum, •— og sverð. Frúin
kvað vera, einhverra hluta
vegna, heldur á móti því að
bera þennan búning.
Hæstiréttur I Svíþjóð hefur
gefið út þann dóm, að tvíburar
geti ekki verið tvífeðra. Að
minnsta kostí ekki í Svíþjóð.
Hins vegar leiðir rétturinn hjá
sér að skera úr, hvort þeir geti
verið tvímæðra eða ekki.
Sitiurf brauð
00 suiSfur
Til í búðinni alaii daginn.
Komið og veljið eða simið
SÍLÐ & FTSKUE
Kaupum fuskur
Baldursgötu 30.
Leonhard Frank:
MATTHILDUR
vorið 1945, þegar Ruhr héruð
in höfðu verið hernumin.
Orusturnar á austurvígstöðv
unum héldu áfram milii Oder
og Berlín og urðu blóðúgustu
oi-ustur stríðsins. í lok apríl
voru Rússar að berjast á .■jJnter
den Linden. Berlín féll 2 mai.
Matthildur hafði alltaf, hald
ið að Weston yrði ekki lþrigur
í flughernum en stríðið í Ev-
rópu stæði, og hélt, þegar
Þýzkaland var fallið, að hann
kæmi heim eftir fáeina mán-
mjög á ímyndunarafl hennar.
Ðlóðstraumurinn í Evrópu
hafði að lokum lamað hjarta
hennar. Eftir dauða hennar
£agði læknirinn: „Frú Lísa Er-
tél dó af stríðinu“.
í -í .nokkurn tíma hafði Matt-
þildur þjáðst af einhverju þrótt
íeysi, sem læknirinn gat ekki
fundið neina orsök fyrir. Eftir
•þessar tvær mínútur, sem hún
hafði beðið, var hún orðin svo
máttlaus, að hún gat ekki stað-
ij5. Hún settist á stól í garðin.
uði. Hún beið komu hans éiiis um. Henni var kalt þó að hún
og atburðar, sem gæti haft ó-
fyrirsjáanlegar afleiðingar. IÞeg
ar hún hugsaði um það, að 'áHt
yrði öðruvísi en var millum - aði hann, hugsandi og
þeirra, vegna þess að hún var
ekki lengur sú sama, fann f ' ’
væri í þykkri kápu.
’Hundurinn fór aftur inn í
íþílskúrinn. Miðja vega stanz-
leit í
kringum sig. Matthildur kink-
... . . . áði kolli til hans. Hann lagðist
til sérstaks óróleika. Það :-ý3r! njgur á gömlu ábreiðuna og
eins og hún hefði svikið h|(n. ; horfði stöðugt á Matthildi. Ást
Árangurslaust reyndi húff áð—dýrsins hrærði hana. Tvær al-
finna leiðina til hans aftur. ^ gerlega óskyldar tegundir lifa
Þegar hún horfði aftur í tinx. | hlið við hlið og tengjast hvor
ann fannst henni eins og hún annarri vináttuböndum. En
væri að hugsa um einhverja hve allar lifandi verur yrðu
aðra konu, sem hún átti ekkert einmana, ef slíkt ætti sér ekki
samieiginlegt við. Hamingja lið etað, hugsaði hún, og ósjálfrátt
inna daga var óraunveruleg vai*ð henni hugsað til Westons.
eins og draumur sem hverfur. , í fyrsta skipti svo árum skipti
Það var engin leið til baka.
„Stríðið breytir fólkinu.
Það verður harðara, annará.
gseti það ekki þolað það. Eng
inn er eins, og hann var —
heimurinn er ekki eins og hann
var“, sagði hún við sjálfa sig
í sjálfsréttlætingarskyni, þar
sem hún stóð og beið við bíl-
skúrinn í snævi þöktum garðin
um. Lælcnirinn, sem hafði
stundað Barböru fyrir ellefu
árumi, var að -koma upp stigl
ann og inn í herbergið þar,
sem María lá veik.
Tíkin kom snuðrandi út úr
bílskúrnum og stanzaðí hjá
Matthildi, sem horfði hugsandi
yfir veginn á litla húsið, en húsi
móðirin þar hafði dáið daginn
áður. Þær höfðu heilsast við
og við. Síðustu mánuðina hafði"
konan svarað kveðjum Matt.
hildar aðeins með þreytulegu
brosi, þegar hún gekk hægt
fram hjá, eins hægt og hún
bæri sorgir alls heimsins á herð
um sér. Þessari einmiana koríu"-
sem var austúrrískur gyðingur,
hafði fundizt það óbærilegt að
í hinni hernumdu Evrópu dóu
ótölulegur fjöldi saklausra
manna hræðilegum dauðdaga.
Og tölurnar, sem blöðin birtu á
hverjum degi, höfðu orkað
. hún séð fyrir sér andlit
,hans - - augun og svipinn um
munninn. Hvað er þetta? spurði
hún sjálfa sig. Við höfum verið
aðskilin í fimm, næstum sex
ár. En það getur ekki verið af
því. Ég get ekki verið ótrygg-
ari en þessi hundur hér.
Læknirinn kom út og sagði
hughreystaiidi, að það væri
ekkert að Maríu nema slæmt
kvef; hún ætti áð taka asperín
og drekka heitt te. Matthildur
gekk út að garðshliðinu með
honum.
Meðan var að hitna á katlin
um leit hún út í garðinn gegn
um eldhúsgluggann. Hún var
enn þá í svörtu kápunni. En
gat þessi ótti minn fyrir hon-
um farið svona með mig, að
ekkert yrði eftiir? Frú Lísa Er.
tel dó af samúð sinni. En í
mér dóu tilfinningarnar smám
saman, sá er munurinn; ég er
enn þá lifandi. Það er eigin-
girni, tóm sjálfselska. Ég átti
um tvennt að velja, og til að
bjarga mér frá dauða, gaf ég
það dýrmætasta af öllu.
Hún var svo máttfarin að
hún neyddist til að setjast aft-
ur. Hún varð hokin í baki. Hún
brosti. „Það er svo lítið eftir
af mér, svo óskaplega lítið“.
13.
Eimreiðarnar höfðu verið
aðalskotspónn flugvélanna fyr-
ir og eftir landgöngu amerísku
og ensku hersveitanna í Nor-
mandí, og eftir lok stríðsins
voru rnjög fáar eftir í Frakk-
landi, og járnbrautarsporin
voru svo illa farin á lörígum
svæðum, að hinum ónógu mat
vælum, sem fáanleg voru, var
ekki hægt að dreifa jafnt út
um landið. í stórborgunum
svarf sulturinn að fólki.
Farþegalestirnar fóru óreglu
lega og voru knúðar af eldgöml
um. eimreiðum, sem teknar
höfðu verið úr umferð fyrir
langa löngu og legið höfðu
á viðgerðarverkstæðum svo ára
tugum skipti.
Yfirhlaðin flutningslestin
hafði verið tvo daga að mjak.
ast til Parísar. Hún fór varla
hraðar en hestvágn, stundum
fram hjá vel hirtum ökrum,
stundum fram hjá rústum
þorpa og bæja. Aftast í henni
var einn farþegavagn.
Hver þessara átján farþega,
sem sátu, stóðu eða hnipruðu
sig saman á gólfinu í klefa,
sem ætlaður var átta manns,
hafði þessa tvo daga skýrt ná-
kvæmlega frá því, hvernig
honum að lokum hafði, þrátt
fyrir allt, heppnazt að fá far
með þessari lest til Parísar, og
tal þeirra hafði áður en varði
farið að snúast um reynslu
• Llngeslroom
fiermdr í Amesterdam 6.1 ,49
fermir í Ántwerpert 8.1. ’49.
Einarssonr Zoega & Co. hf
Hafnanhúsinu.
Símar 6697 og 7797.
KARI: Er það nú búningur!-----------
Maður gæti haldið, maður — —
maður gæti haldið — ha! ha! —
Nei, þá vildi ég heldur fara i klæði
trumbuslagara. —----------
OG UM LEIÐ og hann sleþpir orðinu
MYNDASAGA ALÞÝÐUBLAÐSINS;
ÖRN ELDING