Alþýðublaðið - 08.01.1949, Page 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Laugardagnr 8. janúar 1949.
I.. Leonhard Frank:.
MATTHILDUR
TILRÆÐIÐ VIÐ ALÞING-
ISKÚSDO.
Það er orðinn allgamall, en að
flestra áliti ekki góður siður,
að yngra fólk höfuðstaðarins
„leiki KIepp“ niðri í miðbæ á
gamlaárslfvöld. Hver orsökin er
verður ekki enn með neinni
vissu sagt, — sumir, þar á með
al heimsfrægustu rithöfundar
á íslandi, kenna um skorti á
Æskulýðshöll og telja sellufundi
öruggt læknismeðal; aðrir, sem
hafa ætlað sér heimsfrægð, að
minnsta kosti innan takmarka
hins íslenzka ríkis, kalla þetta
skrílsæði og heimta járnbúr á
Lækjartorgi, þar sem æðingarn
ír verði hafðir til sýningar svo
að betri borgarar geti sannfærzt
um að æðingarnir eru, þrátt fyr
ir allt, menn eins og þeir — eða
kannski það hafi ekki verið
meining uppástungumanna og'
bið ég þá valvirðingar.
Vér höfum reynt af sterkum
vilja en veikum mætti að rann
saka orsök þessa fýrirbæris,—<
fyrir bærið sjáft látum vér lög
reglunni eftir til athugunar. Höf
um vér beitt við rannsóknina
nýtízku vísindaaðferðum á sviði
sálgreiningar og sagnfræði,
bæði amérískum og rússneskum,
— sem vér höfum heyrt um get
ið,. enda þótt vér höfum ekki
haft tækifæri til að kynnast
þeim náið, þar eð valdhafarnir
hindruðu útför vora. Hr nu rann
sókn vorri svo langt á vag kom
ið, að vér teljum fyllilega tíma
bært að gefa árangurinn í skyn.
einkum með tilliti til þess, að
vér höfum í hyggju að sækja um
opinberan styrk, og viTjum því
undirstrika að rannsóknirnar
eru þegar orðnar geysilega
merkiiegðar og geta aulc þess
haft mikla raunhæfa þýðingu.
Niðurstaða rannsókna vorra
er sú, að fyrirbæri þetta rnuni
að mestu Teyti vera sprottíð ac
samræmisþrá, (eftirsöpunar.
kennd), það er að segja, þeirri
Töngun, sem hverjum manni er
í blóð borin, að samræmast um
hverfi sínu, hvað snertir allt
það, sem þar ber mest á. Vegna
bættra samgangna, (flugferðir
o. fl.) aukins hraða í fréttaþjón
ustu, (útvarp, dagblöð, símræn
ar kjaftasögur), er nú svo kom
ið, að vér íslendingar, einkum
yngra fólkið, skoðum gervallan
heiminn sem vort nánasta um
hverfi. Nú er svó ástatt í þessu
voru nánasta umhverfi, að þar
dynja skothvellir og sprengju-
þrumur án afláts, — en hér er
hins vegar tiltölulega rólegt
hvað það snertir. Þetta finnur
unga fólkið, samræmisfrá þess
vaknar, — fjarlægir skothvellir
og sprengjudynkir duna í eyr_
um þess á meðan það vinnur
að framleiðslu á- gamlaárs-
kvöldssprengjum heima hjá sér,
— og — það er víst óþarft að
útskýra þetta nánar.
Ráðið til þess að koma í veg
fyrir að slíkt endurtaki sig á
gamlaárskvöld.um framtíðarinn
ar, er því eiginlega tvískipt.
Fyrri hluti þess er að breyta um
hverfinu. Það er að segja heim
inum; gera það skothvella. og
sprengjusnýslaust, og munu
flestir mér víst sammála, er ég
teldi slíkt þarft verk. Væri ekki
úr vegi að stofnað yrði íil einn
ar nefndar í því skyni, og þar
eð tilveruréttur nefnda miðast
einkum við starf það, sem þeim
er ætlað að vinna, fremur en
það, sem þær leysa af hendi,
^verður að teljast, að slík nefnd
eigi sér fyllsta tilveru- og launa
rétt. Hitt er að sjá svo um að
unga fólkinu berist engar fregn
ir af því, er gerist í umhverfinu,
þ. e. heiminum, en það verk
mundi örðugt, og eiginlega ó_
framkvæmanlegt, — en engu
síður mætti einnig skipa nefnd
til þess að athuga það.
Urn tilræðið við alþingishúsið
nefnt kvöld, er það að segja,
að það sannar einmitt tilgátu
vora og sýnir hvað þetta allt er
orðið alvarlegt og krefst skjótra
úrbótar slík tilræði við alþingis
hús (ríkisdagshús, parlament),
erlendis, eru orðin svo tíð, að
þá og þegar kunna þau að heppn
ast — og hvað þá?
Dr. Þytur Styrks, A.B.C.D. o. fr.
Púsningasandur
Fínn og grófur skelia-
sandur. — Möl
Guðmundur Magnússoa.
Kirk? ivegi 16.
Ha narfirði. — Súni 9199
Úlbreiðið
AlþýSubiaðið!)
á Weston til að hjálpa sér. En af
svipnum á andliti Barböru sá
hún að ekkert •— ekki einu
sinni pabbi hennar gat fengið
hana til að hreyta þeirri ávörð
un, sem hún hafði tekið í angist
sinni.
Þrátt fyrir ógleðina fór Matt
hildur að borða. Ósjálfrátt
tæmdi hún disltinn og glasið.
Svipur Barböru var nú aftur í-
samræmi við tárin, sem áður
voru og nú voru ný tár komin
í viðbót, þó að hún brosti núna,
kjökrandi og með ekka.
Þaðan í frá borðaði Matthild
ur, sem var fimm fata og sex
þunklunga há og vó aðeins tátta
tíu tvö pund, allt sem Barbara
kom með til hennar. Eftir fáein
ar vikur var hún orðin eðlilega
þung. En hún hafði viðbjóð á
sjálfri sér. Hún hafði viðbjóð á
velmeðun líkama sínum.
Síðan hún hafði fengið krafta
sína aftur, hafði hætt að vera
nokkur samvörun miilli líkama
hennar og tilfinningalífs, sem
alveg var innilokað. Hún var al
veg sljó fyrir öllum tilfinning
um. En í svefni var þetta allt
breytt. Hún hafði illar draum
farir aftur. í svefninum komu
tilfinningar hennar út úr fang
•elsinu og léku lausum hala, og
eins og áður sköpuðu þær hræði
legar myndir, sem hún mundi
ekkert um, þegar hún vaknaði,
þó að hana sárverkjaði í höfuð
ið.
Eitt síðdegi í ágúst — West
on hafði farið inn í borgina og
hún var ný setzt í þægilegan
garðstól — sofnaði hún svo
skyndilega, að hana var þegar
farið að dreyma, þó að augu
hennar störðu á grasið.
Hún stóð við gluggann, og það
fór hrollur um hana af skelf-
ingu, þegar hún sá skordýr, sem
var eins stórt og maður, en með
höfuð eins og éngispretta, það
var að skríða inn í flugvél West
ons við hlið hans, með hægum,
draugslegum hreyfingum. Það
var kvendýr. Félagar Westons
hlupu yfir flugvöllinn í áttina
til hans veifandi og kallandi, að
hann mætti ekki leggja af stað,
því að dauðinn sæti við hlið
hans. En hann lét skordýrið við
stöðulaust setjast í sætið hjá
sér. Flugvélin hóf sig upp,
stayptist á kirkjuturninn, sem
var með flatt þak, þar, sem
blóðrauð blóm uxu og varð al
elda á samri stundu. Tveir menn
komu með leifar Wetons í laki,
sem hékk niður eins og hengi
rúm af þunganum. Líkami hans
var allur bútaður sundur eins
og trjá bútar.
Handleggir og fætur Matthild
ar titruðu og henni varð þungt
um hjartað, Allt í einu var hún
stödd á járnbrautarsíöðinni við
hliðina á simreiðinni, og hún
vissi það eins vel og hún hefði
verið vakandi, að hann hafði
aðeins' dreymt að Weston hefði
| dáið. Strax missti draumurinn
i veruleikablæ sinn og um limi
j hennar streymdi vellíðan, sem
hún hafði ekki fundið til áður.
Hann er úr allri hættu, hann
I <er kominn aftur. En hve hann
i var kuldalegur, þegar hann
kom! Svo ákaflega kuldalegur!
Hann faðmaði mig ekki. Hún
hristi höfuðið undrandi á sjálfri
sér og brosti. Mig hlýtur að
hafa dreymt þetta líka, •— að
hann kæmi aftur og væri kulda
legur. Ég hefi ekki séð hann
enn þá. Lestin var alveg að
koma. Hún benti. Þarna er
pabbi þinn.
Weston flýtti sér til hennar
og sagði dálítið við hana, sem
þau ein skildu, og faðmaði hana
ástúðlega. Hún rétti honum
munninn, og horfði löngunar
fullt upp í himininn, Ijósrautt,
fuglsegg sveif í háloftunum og á
leið sinni niður klaktist það út
í loftinu. Litli fuglsunginn
snéri aftur til sólarinnar áður
en hann náði jörðunni.
Matthildur vissi, að þetta var
barnið, sem hún hefði átt, ef
hún hefði aldrei hafnað Weston
í hjarta sínu. Hún blygðaðist sín
og leit fram hjá honum. Til
þess að réttlæta hana, sagði
| hann: „Vegna stríðsins verða
milljónir barna ófæddar um alla
eilífð, sem annars hefðu fæðzt“.
Hann brosti:
j „Nú getum við setið aftur
saman í garðinum þar til
kvöldar."
| Þegar Matthildur vaknaði af
þessum daumi — skelltist gerðs
hliðið aftur. Weston hafði geng
ið hægt yfir grasflötina og num
ið staðar undir heslinhotartrénu,
•niðursokkinn í hugsanir sínar
— hún hélt sér ósjálfrátt í stól
inn, svo að hún skyldi ekki
stökkva á fætur og fara til hans.
Hún var miklu hressari, en um
leið dálítið vandræðaleg. Af ótta
.........................»«Ú
við að hýn talaði við hann
núna, lokaði hún aukunum og
þóttist vera sofandi. Hann gekk
hikandi til hennar, starði á
hana, glaður -af því, hve vel
hún leit út og fór rólega inn í
húsið, inn í vinnustofu sína.
Síðustu dagana hafði Weston
oft stanzað, enn þó hálf feimn
islega og hikandi, fyrir framan
hinn stóra handritsbunka af
sögu Englands, og við og við
hafði hann flett blöðunum í
svörtu skrifbókinni þar, sem
hann hafði skrifað niður athuga
semdir sínar við síðustu fimm
tíu blaðsíður, tímabilið milli
beggja heimsstyrjaldanna. Þsss
ar athugasemdir, sem hann
hafði gert vikurnar síðustu áð
ur en hann fór frá Londön,
voru ekki lengur í gildi. Eng
land 1945 var ekki lengur það
sama og það var 1939. Hinar
röngu sögulegu athugasemdir
ergðu hann. En hann óskaði
ekki að sökkva sér um of ofan
í þetta. Án þess að setjast skrif
aði hann fáein orð viðvíkjandi
orsökum þess, að í fyrsta skipti
í sögu Englands hafði yfirgnæf
andi meirihluti landa hans kos
ið jafnaðarmannastjórn, og
hvers vegna Englandi hafði ver
ið skotið til baka, sem ríkjandi
stórveldi af Rússlandi og
Bandaríkjunum. Að lokum sett
ist hann niður og teiknaði hugs
andi á þerriblaðið sitt sprengju
flugvél yfir brennandi borg.
Hinn erfiðasti kafli í ævi
Matthildar var liðinn. Ókumiur
kafli var byrjaður. Frá þsim
degi, sem hún hafði valcnað_ af
draumi sínum, frjáls og endur
nærð, hafði hún haldið Weston
frá sér eins og hún hafði gert
fyrst eftir fæðingu Barböru.
Það var hans að leita á.
Á hverjum degi' fékk hún
sér langa göngu, og ltom aftur
úr þeim ferðum hress og ná-
tengdari lífinu. Aftur var hún
farin að líta unglefra út en hún
hafði aldur til, þrátt fyrir ör_
litlar hrukkur í augnakrókun
um. Hvít húð hennar var aftur
skínandi björt, og svipur henn
ar bar vott um, og það jók á
fegurð hennar, að þrátt fyrir
aldur hennar og þrátt fyrir ást
ina og áhyggjurnar, hafði hún
haldið áfram að vera telpa.
Einn dásamlega tæran haust
dag hittist fjölskyldan af til
viljun úti á götu, sem lá beint
NU kemur prófessorinn rneð ábreið- hin „írægu fljúgandi teppi“.
ur nokkrar, er hann kveður vera Abreiða Kára er langminnst.
ORN: Er þetta hreyfillinn? Ham-
ingjan hjálpi mér!