Alþýðublaðið - 20.02.1949, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 20. febrúar 1949,
Útgefandl: Alþýðuflokkurlnau
Ritstjóri: Stefán Fjetursson. •
Fréttastjóri: Beneðikt Gröndal.
Þingfréttir: Eelgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðubúsið.
Alþýðuprentsmiðjan Kt
Konudagurinn 02 kröfur kvennanna. — Merkja-
söludagur Kvennadeiidar Slysavarnafélagsins. —
Bréf um breyíingar á nöfnum vikudaganna.
F
sopieg sfiiKis
MORGUNBLAÐIÐ birti í
gær ræðu, sem Jóhenn Haf-
stein alþingismaður er sagður
bafa flutt á sameiginlegum
fundi sjálfstæðisfélaganna í
Reykjavík síðastliðinn mánu-
dag, og er þar, eins og vænta
má að gert yrði við slíkt tæki-
færi, farið mörgum loflegum
orðum um Sjálfstæðisflokk:
inn, sem þó alveg sérstaklega
er hælt fyrir bað, að „hafa
mótað utanríkismálastefnu
þjóðarinnar“ frá því á síðustu
áratugum sjálfstæðisbaráít-
unnar og íram á þennan- dag.
Engum, sem les þessa ræðu
Jóhanns Hafsfein, mun bland
ast hugur um, að hann sá þ-
hugasamur talsmaður Sjálf-
stæðisflokksins; hitt •; munu
margir draga* í efa eftir lestur
ræðunnar, að hann sé að
sama skapi einlægt vitni sann-
Ieikans.
Alþýðublaðið heíur hér
sérstaklega í huga þann hluta
ræðunnar, sem fjallar um
lokaþátt sjálfstæðisbaráttunn-
ar og ekki fe,r hjá, að ýmsum,
er til þekkja, byki nokkiið
„frjáls“ í meðferð sögulegra
staðreynda, þegar um það er
að ræða, að vega og meta hlut
Sj álfstæðisf lokksins og hlut
annarra flokka í þeirri bar-
áttu.
KONUDAGURINN, fyrsti góu
tlagurinn, er í dag — og mega
menn nú gjarna í eitt skipti
gera kröfur á henclur konum
sínum, og er það þeim mátu-
legt. En þó aS mér finnist sem
í clag æitum við' karlmennirnir
aS gcía heimtað þa'ð, sem okkur
sýnist og konurnar séu skyldug
ar til að' íáta állt eftir okkur
þeunan eir.a öag, þá eru þær
alls ekki á þeirri reiminni, enda
haída þær því íram, að þær séu
allíaf að vinna fyrir okkur og
íiiigsa um okkur.
ÞAÐ ERV NEFNTLEGA í
raun og veru konurnar, sem
j gpra í dag alveg sérstakar kröf
í ur á hendur okkur. Kvennadeild
i
j Slysavarnafélagsins heíur tekið
j sér þénnan dag til fiársöínunar
1 og v.ill seilast sem dýpst í vasa
j okkar. Allt gera þær'þetta fyrir
! okkur, þær byggja skýli á sönd
'unum, igefa fé til björgunar-
tækja og leg'gja fram stórfé í \
j björgunarskip og björgunarflug
; vélar. Þetta sýnir, að þær vilja
I ekki, fyrir nokkurn' mun, missa
,-okkur, og er þa’ð, sem við höf
! um náttúrlega alltaf vitað, þó
| að stundum heyrum við annað.
| í ALVÖEU TALAÐ, þá er
! þetta ágætt hjá konunum og
j okkur ber aö styðja þær með
j ráðum og dáð. Okkar reynsla
j er líka sú, að yfirgnæfandi
meiri hluti kvenþjóðarinnar er
j miklu betm’ fallinp til fjár.
, geymslu en yfirgnæfandi meiri
' hluti karlmannanna. Það hefur
! líka sýnt sig í öllum kvenfélög
1 um. Flest eru þau rík, þó að fé
lög okkar karlmannanna séu
alltaf á hvímmdi kúpunni.
ÞETTA HEFUR áþreifanlega
sannazt á Kvennadeild Slysa-
varnafélagsins. Það hefur verið
furðulegt hvað sá félagsskapur
heíur getað gert fyrir fé, sem
hann hefur safnað saman. Og
alit af eigá konurnar peninga.
Þær hafa byggt skipbrotsmanna
skýlin og gert fjölcla marg't ann
að, og enn hafa bær mörg mál
á prjónunurn til að gera öryggi
sjófarenda meira og betra. Við
skulum geyma kröfurnar í dag,
<en í þess stað taka höndum sam
dn við konurnar og hjálpa þeim
til að safna sem allra mestu fé
í dag, á konudaginn.
BRANDUR, SKRIFAR mér á
þessa leið. „Hvernig myndi þér
líka, Hannes minn að vera
fseddur í Gormánuði? ■— Já, ég'
spyr þig af'gefnu tilefni. Ástæð
an er sú að þú tekur -undir þá
fráleitu tilíögu sem Gvlfi -pró-
fessor Gislason kom með í er_
indl sínu urn daginn og veginn á.
mánudaginn um að brevta heit-
um vikudaganna og taka aftur
upp hin fornu goðaheiti.
EN ÉG VIL vekja athygli á
því að þau nöfn sem vikudagarn
ir bera nú eru orðin svo gömul,
allt frá 13. öld, að engu tali
tekur að fara að breyta þeim.
Það yrði þá líka að breý.ta mán
aðarbeitunum, en prófessorinn
minntist ekki á það. Einn mán
uðurinn hét til forna Gormán
uour og því spyr ég þig hvernig
þér rnundi líka að vera fæddur
í sÉJormánuði? Eða sjálfum
prófessornum. Hvernig myndi
hónum Iíka það?“
(Erh. á 7. síðu.)
Sí LElKFÉLxlG REYKJAVÍKUR
Yolpone
í kvöld klukkan 8.
U P P S E L T .
Börn fá ekki aðgang.
sýnir
Ingólfscafé,
Eldri dansarnir
í Ingólfscafé í kvöld klukkan 9. — Aðgöngu-
miðar seldif frá klukkan 5 í dag. GengiS inn
frá Ilverfisgötu. — Sími 2826.
ÖLVUN BÖ.NNUÐ.
fyrirliggjandi, ödýrar.'
Sími 2012.
í HafnarfirSi verSur baldinn jjpriSjudaginn 22.
f-ebr. í vörubílastöðinni ,og hefst kl. 10 síðd.
Dagskrá:
1. Úrsögn úr Verkamannafélaginu Hiíf.
2. Venjuleg aðalfundarstörf.
Félagar, mætið vel og stundvíslega og sýnið
skírteinin. v Síjórnin.
Jóhann Hafstein hefur ver-
ið svo hygginn í ræðu sinni
að Iáta með öllu ógetið við-
burðanna árið 1918, jbegar
segja má að höíuðáíanga
sjálfstæðisbarátturinar væri
náð og lokaþáítur hennar
hæfist; enda var Sjálfstæðis-
flokkurinn þá ekki til og þvi
erfitt um vik nú að þakka
honum nokkurt forustuhlut-
verk í þeim. Hins vegar var
Al.þýðuflokkurii:n þá þegar til
og átti ekki óverulegan hlut
aS þyí, með góðu samkomu-
lagi við Alþýðuflokkinn í
Danmörku, svo sem margir
. vita nú begar og síðar mun
verða viðurkennt á- spjöldum
íslandssögunnar, að þeim
hofuðáfanga sjálfstæðisbarátt-
unnar var þá náð. Jóhgnn
lætur þésS'einnig-sgetiS, :a§
það vaí ÁlþýSuflokktemn;
sem fyrstur lýsti yfir því, SriS
1927, er allir flokkar alþingis
boðuðu sambandsslit við Dan-
mörku, er sambandslagasátt-
málinn frá 1918 væri út runn-
inn, að hanrt vildi stofnun
lýðveldis á Islandi, enda var
Sjálfstæðisflokkurinn þá, sem
kunnu.gt er, hvergi nærri
reiðubúinn að taka undir þá
■yfirlýsin.gu!
En því fámálli, sem Jóhann
Hafstein er um forustu Sjálf-
stæðisflokksins' í 1 okaþættl
sjálfstæðisbaráttunnar á bess-
um árum, því tíðræddara
gerir hann ser um. hana í
sambandi við viðburði ársins
1944, ,er iýðveldið var stofnað.
Þakkar hann Sjálfstæðisflokkn
um alla forustu í þeim við-
'burðum, en reynir að gera
hlut annarra flokka í þeim,
einkum Alþýðuflokksins, sem
minnstan.
Jóhann Hafstein segir, að
Alþýðuflokkurinn Iiafi „bil-
a'ð“ eða „hlaupið undan
merkjum“ í þessum viðbúrð-
um og „viljað fresta allri
framkvæmd málsins til stríðs-
loka“. En hér er farið með
algerlega rangt mál.
Sem kunnugt er var í árs-
lok 1943 og í ársbyrjun 1944
.nokkúr ágreining’ur ým 'fqrnis-;
atriðl' jsambaácksíitalnáá i við,
Ddnmörku. T sámbandslág'á'sátt
málanum frá 1918 var einhliða
uppsögn hans af hálfu íslend-
inga heimiluð- eftir árslok
'1940, en eftir slíka uppsögn
skyldu líða þrjú ár áður en
sáttmálinn félli úr g'ildi og
þjöðaratkvæði þá látið fara
fram um sambandsslitin, þar
sem minnst þrír fjórðu allra
kosningabærra manna í land-
inu greiddu atkvæði og þrír
fjórðu allra greiddra atkvæða
reyndust vera með því, að
sáttmálinn félli úr gildi og
sambandinu væri slitið. Sam-
kvæmt þessu gat aldrei verið
löglegt að slíta sambandinu
við Danmörku fyrr en í árs-
byrjun 1944, og þá því aðeins,
að s.ambandslagasáttmálanum
hefði verið sagt upp strax í
ársbyrjun 1941, er það var
fyrst heimilt. En það var ekki
gert. Það var fyrst 17. maí
1941, sem alþingi sagði sátt-
málanum upp, og gátu sam-
bandsslitin því ekki farið lög-
lega fram fyrr en efíir 17. maí
1944. v
Þráít fyrír þetta vildi Sjálf-
síæðisflokkurimi slíta sam-
bandinu fyrr og taldi okkur
raunar hafa heimild til þess
allt, árið 194.3. ;Reis út af þyí
,sú ifieð þhra^slfilAaSar-
rhöúnúm11 • og " „lögsKilhaðar-
mönriúm", sem flésfum e'r enn
í fersku mi'nni, þótt Jchann
Hafstein vilji annaðhvort
ekki, eða kúnni ekki að segja
rétt frá henni. Alþýðuflokkur-
inn vildi fara að öilu löglega,
á grundvélli uppsagnará-
kvæða sambandslagasáttmál-
ans sjálfs, svo að Islendingum
yrði aldrei með réttu um nein
samningsrof brugðið; og að
hans ráði var að endingu fai’-
ið. Sambandsslituflum og
þj óðaratkvæðagre-iðslu um
þau var frestað fram yfir 17.
maí 1944, þar til hvorttveggja
var löglegt, og lýðveldisstoífi-
unin jafnframt ákveðin 17.
júní sama ár með fullu sam,
komulagi allra flokka.
Það getur vel verið, að
hr aðskilnað arhugur Jchanns
Hafstein hafi á sínum tíma
.verið svo mikill, að honum
hafi þá fundizt fastheldni Al-
þýðuflokksins við löglega
framkvæmd skilnaðarlns vera
einhver ,,bilun“. En það er
ekki víst, að íslandssagan
verði á sama máli. Nú begar
þakka áreiðanlega flestir
'hugsandi íslendingar fyrir
það, að farið var að endingu
að hygigilegum ráðum Alþýðu
flokksins og .skjöldur þjpðar%
:innar -gagnvart j hinjiiígi5rnh|
íáambatdsþjóð Jherinar ir ifaý'
'varðveitíúr hfenin á þeirri 'ör:
lagastúnd.
Þetta vildi Albýðublaðið
segja í tiléfni af tali. J.óhanns
Hafstein um „forystu Sjálf-
stæðisflokksins“ í lokaþætti
sj álfstæði sbar áttunnar. Það
gæti vissulega einnig verið
ástæða til þess, að minn-
ast á þá staðhæfingu hans,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
„markao utantíkismálastefnu
þjóðarinnar og alla fram-
kvæmd ... frá því . á stríðs-
árunum“. Sú síaðhæfing hef-
ur ekki við nein haldbetri
rök að styðjast en fullyrðing
hans um „forustu Sjálfstæðis-
flokksins“ í lokaþætti sjálf-
stæðisbarátt'unnar. Víst skal
Alþýðublaðið viðurkenna það,
að Sjálf’stæðisflokkurinn hef-
ur farið með stjórn utanríkis-.
málánna síðan árið 1944, enda
vill það ekkert af .honum hafa.
En hefði ekki farið jafnvel á
því, að Jóhann Hafstein hefði
einnig viðurkenn I, að það var
Alþýðu flokku rinn, seli fyrst-
ur var til þess kvaddur að
fara með utanríkismál þjóðar-
innar á ófriðarárunum, árin
1940 til 1942, -eftir áð íslend-
ingar tóku þau mál 1 eigin
bep.dúrj: að ý súl- utanríkis-
málastsfha, sein þjoðin hefur
síðan' fylgt, var þá að mjög
verulegu leyti mörkuð, og að
Alþýðuflokkurinn hefur aila
tíð síðan átt mjög veigamikinn
þátt í því að ákveða utanríkis-
málastefnu þjóðarinnar?
Það þýðir hvort sem er ekk-
ert að ælla að þegja söguleg
sannindi í hel, hversu ’ riijög
sém áróðursmenn stjórnmála-
flokkanna kynnu siundum að
vilja gera það!