Alþýðublaðið - 29.07.1949, Qupperneq 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 29. júlí r1949.
Útgefandi: Alþýðuflokkuriim.
Eitstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía MöIIer.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Albýðuprentsmiðjan hJ?.
ÞJÓÐVILJINN í gær gerir
fund samvinnunefndar nor-
rænnar alþýðuhreyfingar hér
og heimsókn verkalýðsleiðtóga
hinna Norðurlandaþjóðanna
hingað á dögunum enn einu
sinni að umræðuefni. Er grein
þessi fyrir ýmissa hluta sakir
merkileg heimild um sálar-
ástand þeirra manna, sem
skrifa blað Moskvuutibúsins
hér á landi. Þar er lögð megin-
áherzla á endurtekningu lyg-
innar varðandi norræna úti-
fundinn á Árnarhóli, en að
öðru levti rekur sig þar eitt á
annars horn, svo að lesendur
gætu ætlað, að greinarhöfundi
hefði ekki verið sjálfrátt, þeg-
ar hann færði þessa ritsmíð
sína í letur.
Kommúnistar hafa haldið
því fram, að samvinnunefnd
norrænnar alþýðuhreyfingar
iéti bað eitt til sín taka, að
halda veizlur til að stvtta
verkalýðsleiðtogum Norður-
landaþjóðanna stundir, og
Þjóðviljinn hér kallaði liana
„selskabsklúbb“. En höfundur
Þjóðviljagréinarinnar í gær
virðist h.eldur betur vera á ann-
arri skoðun. í hans augum er
samvinnunefnd norrænnar al-
þýðu'hreyfingar svo hættuleg
stofnun, að hann ályktar, að
hún hljóti að eiga sinn þátt í
því, að starfsemi kommúnista
á Egyptalandi hafi verið bönn-
uð og bannið látið ná til allra
blaða’ og tímarita kommúnista
þar í landi! Svo mikið er víst,
að greinarhöfundur hefur það
fyrir satt, að menn Stefáns Jó-
hanns hér uppi á íslandi hafi
lagzt sælir til hvíldar að kvöldi
þess dags, er Alþýðublaðið
flutti fréttina af atburði þess-
um!
Ekki tekur betra við, þegar
greinarhöfundur fer að fjalla
um þau ummæli H. C. Han-
Eens, fjármálaráðherra Dana,
að takmark jafnaðarmanna sé
að finna „hinn gullna meðal-
veg sósíalismans og lýðræðis-
íns“. Þau tekur hann sem játn-
ingu um, að jafnaðarmenn hafi
nú endanlega yfirgefið veg só-
síalisma óg lýðræðis!
Nafnlaus spenkingur ungra
íhaldsmanna hafði sem kunn-
ugt er áður gert þessi orð H. C.
Hansens að umræðuefni í
Morgunblaðinu, og greinarhöf-
undur Þjóðviljans hyggst ber-
sýnilega koma til liðs við hann
í deilunni við Alþýðublaðið. Má
með sanni segja, þegar gerður
er samanburður á gáfnafari
þeirra félaga, að líkur sækir
líkan heira.
Greinarhöfunaur Þjóðvilj-
ans fjölyrðir mjög um það,
hvað Alþýðuflokksmenn á ís-
landi séiTháðir samherjum sín-
um á hinum Norðurlöndunum.
En ekki er samræminu fyrir að
fara í þessum þætti málflutn-
ings hans, því að fyrr en varir
er hann farinn að bulla um það,
að Stefán Jóhann hafi sagt
gestunum fyrir verkum, skip-
| að þeim að tala á Arnarhóli og
látið þá vinna baki brotnu við
að „lappa upp á fylgi íslenzka
Alþýðuf lokksins' ‘!
Svo þylur greinarhöfundur-
inn fullum rómi þá gömlu og
nýju lagleysu samkórsins, að
Alþýðuflokkurinn sé dauðvona
eða dauður. Þetta sungu kom-
múnistar, íhaldsmenn og Fram-
sóknarmenn einnig fyrir síð-
usíu kosningar. En kosninga-
úrslitin leiddu í Ijós, að Al-
þýðuflokkurinn var eini flokk-
urinn í landinu, sem átti auknu
fylgi að fagna. Síðan hefur
hann sýnt það lífsmark að hafa
forustu um myndun ríkis-
stjórnar á íslandi og steypa
kommúnistum af stóli í Alþýðu
rambandi íslands. Kommúnist-
um finnst því áreiðanlega, að
það .sé eitthvað annað en að Al-
þýðuflokkurinn sé dauðvona
eða dauður, enda myndi Þjóð-
viljinn naumast eyða orku
sinni jafn mikið og raun ber
vitni um í baráttu við Alþýðu-
flokkinn, ef skriffinnar hans
tryðu í raun og veru þeim
þvættingi sjálfra sín, að hann
, væri dáinn og grafinn.
i Þó kastar fyrst tólfunum,
þegar greinarhöfundur Þjóð-
! viljans sakar Alþýðuflokkinn
um að hlýða pólitískum utan-
stefnum og þiggja fé erlendis
j frá til starfsemi sinnar. Komm-
únistar hafa sennilega ekki
j verið að hlýða pólitískum ut-
anstefnum, þegar Brynjólfur
Bjarnason sat leynifund Kom-
inform í Helsingfors á dögun-
um og Einar Olgeirsson annan
' slíkan Ieynifund í Prag, svo
að ekki sé minnzt á smámuni
dns og þá, þegar Áki Jakobs-
son sat flokksþing danskra
j kommúnista, Kristinn Andrés-
i:on talaði á útifundi kommún-
: ista í Kaupmannahöfn og Ein-
’ ar Olgeirsson á útifundi kom-
múnista í Osló sem „minister i
den islandske regjering“?
j Kommúnistar hafa sennilega
ekki heIj.Œ þrgið fé erlendia
frá til starfsemi sinnar? Ósköp
geta sumir menn orðið sein-
heppnir, þegar þeir leiðast út
í að tala eða skrifa reiðir!
Samvinna Alþýðuflokksins
við samherjana erlendis fer
fram fyrir opnum tjöldum.
Þar er engu að leyna. En kom-
múnistar bera sig að eins og
þjófur á nóttu, þegar þeir fara
til fundar við vini sína og hús-
bændur erlendis; sú samvinna
á af skiljanlegum ástæðum að
vera í myrkrunum hulin, og
kommúnistar þurfa ekki að
hafa fyrir því að endurgreiða
fé það, sem þeir þiggja erlend-
is, því að þar er ekki um að
ræða lán, heldur Júdasarpen-
ínga. Það er hinn mikli munur
á kommúnistum og jafnaðar-
mönnum.
Nýtt hefti af Vinn-
unm
ið líf.
VINNAN,^. tímarit Alþýðu-
sambands Islands, júní—júlí-
hefti er komin út, fjölbreytt að
efni og skreytt rnörgum mynd-
um.
Af efni blaðsins má nefna-
Maí-söngur, kvæði eftir Þor-
stein Halldórsson, Norska al-
þýðusambandið 20 ára, eftir
Alfred Ska, Húsnæðismálin,
Islenzkur ósigur, Þing danska
alþýðusambandsins, eftir Jón
Sigurðsson, Aneurin Bevan —
verkamannaleiðtoginn frá
Wales, Sjómennirnir, lóðið og
sementið, Hátíðahöld verka-
lýðsins 1. maí, eftir Sæmund
Ólafsson, Mannlaus skip á höf-
um úti, Bréf alþýðusambands-
íns til ríkisstjórnarinnar, Bréf
alþýðusambandsstjórnar um
kaupgjald og dýrtíðarmálin, og
loks eru í ritinu kaupgjaldstíð-
indi og sambandstíðindi.
Meðan togarar bíða eftir afgreiðslo er dútlað við
annaðj — Slvsið á Laugarnessvegi. — Dænii um
ökuníðinga.
Bræðrafélag fríkirkjunnar
efnir til skemmtiferðar til Her-
dísarvíkur og suðurnesja næst-
komandi sunnudag kl. 3. Þátt-
takendur snúi sér til Jóns Ara-
sonar, Hverfisgötu 32.
EG TAliAÐI VIÐ erlendan
mann fyrir fáum dögum, sem
dvalið hefur hér á Iandi um
skeið og kynnzt mörgu. Það fór
fyrir honum eins og mörgum
öffrum erlendum mönnum, sem
hingað koma, að jþeir undrast
framtak þjó&.rinnar og finnst
allt sé hér í miklum önnum,
framfarir stórstígar og velmeg-
un ríkjandi, en ýmslegt bendi
til þess að vel megi gæta næstu
skrefa svo að ekki fari illa, þar
sem dýrtíðin fari vaxandi þrátt
fyrir baráttuna við hana.
HANN VAR NÝBÚINN að
skoða hinn glæsilega háskóla
okkar og umhverfi hans, og
eftir að hafa gert það spurði
hann mig: „Hvernig stendur á
því að verið er að einmitt nú að
laga háskólalóðina, að búa þár
út garð með ærnum tilkostnaði
og allmiklum mannafla? Gat
það ekki beðið?“ Ég svaraði:
„Beðið, nei. Við erum búnir að
bíða eftir því að háskólagarður-
inn sé fullgerður svo árum
skiptir, og mér finnst til dæm-
is að það hefði ekki getað beð-
ið.“
„NEI,“ SVARAÐI HANN og
brosti. „En hvernig er það,
hafa ekki togarar orðið að bíða
eftir afgreiðslu hér í höfninni
vegna skorts á vinnuafli einmitt
þessa daga sem ég hef verið hér
og verið er að la*ga háskóla-
garðinn? Og hvernig getur það
átt sér stað, að vinnuafl skuli
sett í ónauðsynlegar fram-
kvæmdir eða svo gott sem með-
Ríkisafskipti að skapi íhaldsins
y
KJARNINN í stjórnmálabar-
áttunni um allan hinn
frjálsa heim er hinn
sami: Á alþýðan að stjórna
atvinnulífinu eða eiga ör-
fáir auðmenn að stjórna
því? Jafnaðarmenn um allan
heim berjast fyrir því, að
alþýðan — hinir ábyrgu
kjósendur — geti með lýð-
raeðislegum stjórnmála-
áhrifum hindrað atvinnu-
leysi, hindrað kreppur og
hindrað að fáir menn safni
oísagróða fyrir vinnu fjöld-
ans. íhaldið berst fyrir því
að auðmennirriir geti hald-
ið kverkatökum sínum á
þjóðunum með því að
stjórna atvinnutækjunum.
BARÁTTAN er því um það,
hversu mikil ítök ríkið á að
hafa í atvinnulífinu. Hér á
landi Segja íhaldsmenn, að
ríkið eigi engin afskipti að
hafa af slíkum málum, og
þannig er hugsjón þeirra í
orði. Sannleikurinn er hins
vegar sá, að hin eiginlega
stefna íhaldsins, heildsal-
anna og atvinnurekend-
tnna, er þessi: Ríkið má
ekki skipta sér af neinu,
sem einstaklingurinn getur
grætt á. Hins vegar má rík-
ið hirða allt, sem einstak-
lingarnir ekki treysta sér til
að græða á.
SAGAN ER ÞÓ EKKI ÖLL.
íhaldsmennirnir hafa ýmis
spil á hendi, og meðal ann-
ars hefur þeim, þrátt fyrir
prédikanir sínar, tekizt að
gera hið opinbera að fjár-
hagslegri mjólkurkýr fyrir
sig og fyrirtæki sín. Þeir
leyfa ríki eða bæ, allranáð-
ugast, að leggja til fé í fyr-
irtækin, þó ekki svo mikið
að ríkið hafi nein áhrif á
reksturinn. Með þessu fa
þeir fé, fá hlunnindi ýmis
og vernd fyrir sig, og
tryggja sér oft góða við-
skiptavini.
TÖKUM EITT LÍTIÐ DÆMI.
Hér í bæ er til fyrirtæki
sem selur tilbúna stein-
steypu. Þegar það var
stofnað, lét íhaldið bæjar-
stjórn samþykkja að leggja
til rösklega 200 000 kr. í
fyrirtækið, en einstakling-
ar, þar á meðal sements-
kaupmaðurinn Hallgrímur
Benediktsson, eiga meiri-
hluta í fyrirtækinu. Vinstri
flokkarnir vildu að bærinn
ætti þetta fyrirtæki einn,
en það mátti íhaldið ekki
heyra nefnt. Þegar bærinn
var svo orðinn „litli bróðir“
í félagi við HBen&CO og
fleiri, þótti sjálfsagt að fyr-
irtækið fengi lóð í miðju
sandnámi bæjarins. Það eru
góð hlunnindi. Svo gætu
menn látið sér detta í hug,
að fyrirtækið keypti varla
sement hjá öðrum en HBen
&CO. Segjum nú svo, að
bærinn keypti tilbúna stein
steypu í götuspotta eða eitt-
hvað slíkt. Ætli íhalds-
mennirnir myndu þá ekki
benda á, að bærinn ætti að
verzla við sín eigin fyrir-
tæki?
ÞANNIG er kóngulóarvefur-
inn saman ofinn. Bærinn er
orðinn „litli bróðir“ HBen
&Co (væntanlega með sam-
þykki HBen í bæjarstjórn),
og leggur til fé. Bærinn er
hlunnindagjafi og sennilega
viðskiptavinur fyrirtækis,
sem vafalaust kaupir sitt
sement af HBen&Co. Sæmi
legur „business“ hjá bæjar-
fulltrúanum!
ÞETTA ERU RÍKISÁFSKIPTI
sem íslenzkir íhaldsmenn
eru fylgjandi. Þetta eru
ekki þau ríkisafskipti, sem
jafnaðarmenn berjast fyrir.
Þeir hafa allt annað í huga.
an togararnir, grunnmúr ís-
lenzks atvinnu- og afkomulífs,
verða að bíða?“
MÉR VARÐ ORÐFALE. Vit-
anlega hafði hann á réttu að
standa, en ég hafði ekki v-eitt
þessu ahygli. Hér er fjárhags-
ráð og önnur ráð. Þau eig'a
sjá svo um, að þær fram-
kvæmdir, sem allt byggist á,
þurfi ekki að stöðvast vegna
þess að vinnuaflinu sé beint inn
á ónauðsynleg'ar brautir. En
þetta er ekki gert. Það sýnir að
ekki er nógu gott skipulag á
hlutunum hjá okkur. Mér er
sagt að undanfarið hafi það
komið fyrir að togarar hafi
jafnvel orðið að bíða allt að tvo
sólarhringa eftir afgreiðslu
vegna skorts á verkamönnum.
Það sjá vitanlega allir. sjálfir,
að þetta nær ekki nokkurri átt.
YFIRLEITT VERÐUM VIÐ
að leggja alla áherzlu á grunn-
múr íslenzks atvinnulífs, allt
verður að gera, sem í mannlegu
valdi stendur, til þess að þessi
atvinnuvegur stöðvist ekki, Allt
annað verður að víkja fyrir
þeirri nauðsyn. Þetta ættum við
að hafa betur í huga framvegis
en við höfum gert til þessa.
MÉR ÞÆTTI GAMAN að
vita hvorum áreksturinn í
Eyrrakvöld, milli strætisvagns-
:ns og vörubifreiðarinnar, var
að kenna. Þrátt fyrir strangar
reglur, leiðbeiningar lögregl-
unnar og áminningar, aka ýms-
ir vagnstjórar eins og brjálaðir
menn um .göturnar. Fyrir
nokkrum dögum ók ég upp
brekkuna frá Elliðaánum upp í
Mosféllssveit. Brekkubrúnin er
eins og kunnugt er næstum al-
veg blind. Á undan mér var
vörubifreið og vann hálfilla, ég
fór vitanlega ekki fram úr
henni, enda er bannað að fara
fram úr bifreiðum í brekkum
við brekkubrúnir. En allt í
einu kom bílskrjóður á fleygi-
£erð upp brekkuna og hentist
bæði fram úr minni bifreið og
vörubifreiðinni á brekkubrún-
Inni. Nokkrum sekúndum síðar
kom maður á reiðhjóli á fleygi-
Eerð á móti okkur og munaði
minnstu að bílskrjóðurinn ræk-
ist á hjólreiðamanninn. Hefði
þarna orðið slys, var sökin ein-
göngu níðingsins á bílskrjóðn-
um. Og ég verð að játa það, að
mér hefði ekki verið óljúft að
Etuðla að þVí með vitnisburði,
að sök hans sannaðist.
EN ÞETTA ER aðeins eitt
dæmið af mörgum um sam-
vizkulausa ölcuníðinga. Þeir
geta gortað af því, að þeir séu
„kaldir“, en þeir verða þó
venjulega allra manna aumast-
ir, þegar þeir hafa valdið slysi.
Það er og algengt, að vagn-
stjórar „svíni“ á gatnamótum
og skellur þá hurð oft nærri
liælum. Lögreglan skrifar menn
upp og þeir eru kærðir, en ég
held að sektirnar séu of lágar.
Hannes á horninu..
iYrnvrrrriYTmTrrrrrr^
AlbvÖoblaðiS 1