Alþýðublaðið - 06.08.1949, Side 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 6. ágúst 19.49.
Útgefandi: Alþýðnflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndai.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan hX
Vtðskilnaður spyrðu
a uaiir
SAMFYLKING íhaldsmanna
og kommúnista hefur, svo sem
frægt er, farið með völd á ísa-
firði yfirstandandi kjörtímabil.
Henni hefur tekizt að koma
fjárhag kaupstaðarins í slíkt
kaldakol, að slíks munu fá oða
engin dæmi hér á landi Nú
síðast hafa þau tíðindi borizt
þaðan að vestan, að ísafjaröar-
kaupstaður muni verða settur
undir opinbert eftirlit upp úr
áramótunum vegna vanskila á
framlögum til tryggingarstofn-
Unar ríkisins frá árunum 1947
og 1948. en að auki skuidar
hann byggingarsjóði verka-
mannabústaða stórfé af fram-
lögum sömu ára. Nemur skuld-
in við tryggingarstofnunina frá
umræddum árum allt að «860
þúsundum króna, en skuldin
við byggingarsjóðinn rúmlega
100 þúsundum. Að sjálfs'ógðu
hefur ekki verið eyrir greidd-
ur af framlögum yfirstandandí
árs, og bætast þar við 250 þús-
undir, sem er áætlað framlag
til tryggingarstofnunarinnar,
og 54 þúsundir, sem eru fram-
lag þessa árs til byggingar-
sjóðsins.
Samkvæmt þessu eru horfur
á, að viðskilnaður samfylking -
ar íhaldsmanna og kommúnista
í bæjarstjórn ísafjarðar verði
harla sögulegur. Forráðamenn
kaupstaðarins náðu í fyrra hag-
kvæmu samkomulagi við
tryggingarstofnunina um
greiðslu skuldarinnar við hana,
en þegar til kom, reyndust lof-
orð þeirra einskis virði, og
skuldirnar héldu áfram að
hlaðast upp. Félagsmálaráðu-
neytið hefur því orðið að taka
mál þetta í sínar hendur og
gera ráðstafanir til að fá skuld-
ina greidda. Bréf þess um
greiðslukröfuna var hins vegar
ekki lagt fram í bæjarstjórn
kaupstaðarins, þó að það væri
til hennar stílað, en eftir að
félagsmálaráðuneytið hefur nú
fyrir skömmu ítrekað hana og
boðað, að kaupstaðurinn verði
settur undir opinbert eftirlit í
lok kjörtímabilsins, ef hann
hafi ekki áður gert skil, áræðir
samfylkingin ekki lengur að
halda málinu leyndu.
Gjöld þau, sem hér um ræð-
ir, hafa hverju sinni verið áætl-
uð gjaldamegin í fjárhagsáætl-
un ísafjarðarkaupstaðar, og á-
ætluð útsvör, sem lögð eru á
til að mæta þessum útgjöldum
bæjarins sem öðrum, hafa bæði
árin innheimzt fullkomlega.
Hér er bví ekki á neinn hátt
um að ræða vanskil af hálfu
bæjarbúa, heldur fjárhags-
óstjórn samfylkingar íhalds-
manna og kommúnista, sem
kaupstaðnum stjórnar.
Þó er þetta aðeins eitt dæmi
um óstjórnina á ísafirði, eins
og öllum er kunnugt, sem fylgzt
hafa með málum þar vestra á
yfirstandandi kjörtímabili. ís-
firðingar hafa því vafalaust
fyrir löngu fengiS* nóg af nú-
verandi forráðamönnum bæj-
arfélagsins. Hitt er annað mál.
að ábyrgðarmenn óstjórnar-
innar þar vestra kunna enn
ekki að skammast sín eins og
sjá má af því, að Morgunblað-
ið var fvrir skömmu að lofa
núverandi bæj arstj órnarmeiri-
hluta á ísafirði fyrir ágæta
liðveizlu við byggingarsjóð
verkamannabústaðanna! Höf-
undur lofgreinarinnar í Morg-
unblaðinu hefur að sjálfsögðu
verið forseti bæjarstjórnar ísa-
fjarðar og oddviti samfylking-
ar íhaldsmanna og kommún-
ista þar. Sannarlega ætti þó
engum að vera betur um það
kunnugt en honum, hvernig
sakir ísafjarðarkaupstaðar
standa gagnvart byggingar-
sjóði verkamannabústaðanna.
En það var ekki aðeins, að hann
þegði yfir skuldasúpunni.
Hann hafði skap í sér til að
iofa sjálfan sig og samherja
sína fyrir óhæfuna!
Kommúnistar látast hafa
hina mestu vanþóknun á Sjálf-
stæðisflokknum, 'og Þjóðvilj-
inn hefur linnulaust fordæmt
alla samvinnu við hann eftir að
Áki og Brynjólfur hlupust
brott úr fyrrverandi ríkis-
stjórn. En eigi að síður eru
kommúnistar í fóstbræðralagi
við íhaldsmenn í bæjarstjórn
ísafjarðarkaupstaðar. Þjóðvilj-
inn minnist aldrei á „aðstoðar-
íhaldið“ þar vestra, enda munu
skriffinnar hans ekki telja
flokkslegan ávinning að því að
minna á, að til sé sá pólitíski
vanskapnaður, sem bæjar-
stjórnarmeirihlutinn á Isafirði
er. Þeir þegja sem vandlegast
yfir samvinnunni við Sigurð
Bjarnason, manninn, sem þeir
‘hafa gefið þann vitnisburð, að
jhann sé „lítill maður að vexti,
jviti og manndómi“. En þó er
■ Sigurður óneitanlega nógu
^ stór til þess að hafa ginnt kom-
múnista til þjónustu við sig í
bæj arstj órn ísaf j arðar!
Sjálfstæðisflokkurinn berst
við kommúnista af miklum
, hamagangi. Morgunblaðið er
j meginvettvangur þeirrar bar-
, átíu. Maðurinn, sem skrifar
mestar skammirnar um komm-
únista í Morgunblaðið er Sig-
urður Bjarnason frá Vigur. En
vestur á ísafirði er þessi sami
Sigurður oddviti samfylk-
ingar íhaldsmanna og komm-
únista í bæjarstjórn kaupstað-
arins. Það má bví með sanni
segja, að lítið mark sé takandi
á því, þó að Þjóðviljinn for-
dæmi Sjálfstæðisflokkinn og
Morgunblaðið beri á kommún-
ista vammir og skammir. En
það er ástæða til að gefa gaum
að samvinnu íhaldsmanna og
kommúnista í bæjarstjórn ísa-
fjarðar og því, sem hún lætur
af sér leiða.
Bifreiðastæðin. — Fyrirætlanir raáttarvalda bæj-
arins og andstaða almennings. — Árangnrinn af
sterkri gagnrýni. — Aust.urvelli varð biargað. —
Rætt nra svartamarkaðsbrask og okur. -— Afstaða
hins opinbera. — Og afstaða almennings
Bærinn greiðir starfs
mönnum 1,3-1,4
millj. í uppbæfur
LAUNAUPPBBÆTUR til
starfsmanna Reykjavíkurbæj-
ar og bæjarfyrirtækja eru nú
greiddar eftir sömu reglu og
uppbætur til starfsmanna rík-
isins. Munu bætur þessar, sem
bærinn og bæjarfyrirtæki
greiða, nema 1,3 til 1,4 mill-
jónum, að því er borgarstjóri
skýrði frá á bæjarstjórnar-
fundi í fyrradag.
BIFREIÐASTÆÐIN eru á-
kveðin, hvenær sem þau verða
tekin í notkun. Yfirvölcl bæjar-
ins hafa gefizt upp við fyrirætl-
anir sínar um að sneiða af Ausí-
urvelli og gera þar bifreiða-
stæði. Þetta hefur áunnizt fyrir
haröorða gagnrýni mína og
annarra. Annars er það næsta
furðulegt, að nokkrum skuli
detta í hug að skerða Austurvöll,
og því furðulegra er það, þegar
það er haft í huga, að hér er um
að ræða trunaðar- og ráðamenn
bæjarins, sem ættu að minnsta
kosti að ' Iiafa betur vakandi
auga fyrir hagsmuna- og fegr-
unarmálum bæjarins en aðrir
óbreyítir bæjarbúar.
ILO SKRIFAR: Mikið hef ég
hugsað um orð þau, er þú sagðir
um Ieiguna á tveggja herbergja
íbúðunum. Það verður einn
svartasti bletturinn á þjóðinni,
hvað hún lætur svartamarkaðs-
brask viðgangast óátalið, hvort
sem það er húsaleiga eða annað.
Svo að við snúum okkur að húsa
leigunni, skal ég segja þér tvö
dæmi. Kunningi minn leigði í
vor eitt herbergi.og greiddi 1800
krónur fyrir fram til 1. október
íhaldið verndar
SKIPULAG MIÐBÆJARINS,
eða sérstaklega Aðalstrætis
og Grjótaþorpsins, var all
ýtarlega rætt á síðasta bæj-
arstjórnarfundi. Þetta er
mikið mál fyrir Reykvík-
inga, og er leitt, að teikn-
ingar þær, sem samþykktar
voru, skyldu ekki hafa verið
sýndar opinberlega til að
koma af stað um þær meiri
umræðum. Þær lágu að vísu
frammi til sýnis í skrifstof-
um bæjarins, en fáir aðrir en
þeir, sem eiga beinna hags-
muna að gæta, hafa svo mik-
ið fyrir að sjá þær.
SKIPULAGSLEYSI miðbæj-
arins er þegar búið að kosta
Reykvíkinga mikið. Á síð-
asta aldarfjórðungi hafa
verið reist stór steinhús,
sem nú standa óhreyfanleg
í vegi fyrir því, að miðbær-
inn verði eins fagur og hann
hefði getað orðið. Ef íhald-
ið, sem stjórnað hefur bæn-
um, hefði gert víðsýna og
glæsilega áætlun um skipu-
lag miðbæjarins á árunum
1920—,25 og látið byggja
eftir henni, er öruggt, að
miðbærinn hefði orðið stór-
glæsilegur og endurbygging
hans hefði ekki þurft að tefj
ast svo vegna skipulagsleys-
is, sem orðið hefur eftir
styrjöldina síðustu.
ÞAÐ VAR REGIN VITLEYSA
að leyfa Landsímabygging-
una. Ef það hefði ekki verið
gert, hefði opið svæði frá
Austurvelli getað náð yfir
til hins 44 metra breiða Að-
alstrætis, sem koma á. Nú
er of seint að hugsa um það.
ÞAÐ VAR REGIN VITLEYSA
að leyfa stórbyggingarnar
sunnan Austurstrætis og
gera aðalgötu bæjarins þar
með helmingi of mjóa næstu
aldirnar. Árangurinn er sá,
að nú er hugsað um að setja
súlnagöng innundir neðstu
hæð þeirra húsa, sem reist
verða vestast við götuna.
ÞAÐ VAR REGIN VITLEY-SA
að leyfa Hjálpræðishers-
bygginguna á þessum stað.
Ef hún stæði ekki þar, sem
hún er, hefðu umræðurnar í
bæjarstjórn orðið minni.
Það, sem deilt var hvað
mest um, er Tjarnargata og
Suðurgata og samband
þeirra við hið mikla Aðal-
stræti. Það mál hefði mátt
leysa á glæsilegan hátt, ef
Herkastalinn hefði ekki
risið einmitt á þessum stað.
ÞESSI FÁU DÆMI sýna, að
það verður að fara varlega
við skipulag miðbæjarins og
hugsa hátt og langt fram 1
tímann. Reykvíkingar höfðu
einstakt tækifæri til að
endurskipuleggja miðbæinn,
af því að hann var allur
byggður úr timri, en hvert
þessara stóru steinhúsa, sem
óvarlega hefur verið stað-
sett, hefur eyðilagt mikla
möguleika og torveldað fram
tíðarskipan bæjarins.
ÍHALDIÐ hefur látið vinna
mikið að skipulagi á mið-
bænum síðari ár (betra
seint en aldrei) og árið 1945
var orðið samkomulag um
skipulag Aðalstrætis og
Grjótaþorpsins. Fulltrúar
vinstri flokkanna vilja halda
þeirri teikningu, en íhaldið
samþykkti nú nýja teikingu,
sem er allveruleg breyting
frá 1945. Má að sjálfsögðu
alltaf deila um skipulagsat-
riðin og sennilega verður
alltaf deilt um þau.
HINS VEGAR er þess að minn-
ast í sambandi við skipu-
lagsmál, að íhaldið hefur
bundnar hendur í þeim. Það
verður að vernda gróða lóða
braskaranna. Kostnaðurinn
við að kaupa upp lóðir í mið-
bænum er gífurlegur. Þenn-
an kostnað mætti vinna upp
með sköttum á þær lóðir,
sem hækka mikið í verði við
skipulagið. Frumvarp um
þetta efni var lagt fyrir síð-
asta þing og sent bæjarráði
Reykjavíkur til umsagnar.
SLÍKT FYRIRKOMULAG
mundi koma illa við hags-
muni lóðabraskaranna, og
slíkt þolir íhaldið ekki. Þess
vegna var þetta frumvarp
aldrei afgreitt í bæjarráði.
Það var oft rætt, en íhaldið
sá svo um, að þeim umræð-
um lyki aldrei, og frumvarp-
ið náði ekki fram að ganga.
ÞANNIG SVÆFIR ÍHALDIÐ
réttlætismál bæjarbúa og
torveldar það skipulag, sem
það þykist hafa svo mikinn
áhuga á. Þannig verndar
„hið frjálslynda íslenzka í-
hald“ hagsmuni auðmanna
og braskara.
í gömlu húsi. En hvað heldurðu
að leigusalinn geri? Hann réttir
honum samning og kvittun, sem
hljóða upp á 900 krónur og segir
urn leið og leigutaki verður að
undirskrifa samninginn, að þetta
verði að vera svona, því að ann-
ars verði skattarnir svo háir á
sér.
HVAÐ Á LEIGUTAKI AÐ
GERA? Getur hann tilfært á
skattskýrslu sína þessar 900 kr.?
Hann á enga kvittun fyrir þeim.
Leigutaki hefur undirskrifað
leigusamning upp á 900 kr., en
okurgreiðslan má ekki koma
fram, eftir sögn leigusala vegna
þess, að skattarnir verði þá svo
háir.
AN.NAÐ DÆMI: Öðrum kunn
ingja mínum, sem bjó í stórri í-
búð í gömlu húsi, var sagt upp,
og flutti; hann greiddi gamla
leigu, 170 kr. = 256 kr. með
húsaleiguvísitölu, á mánuði, —
en nú, eftir sögn, er þessi íbúð
leigð á 1000 kr. á mánuði. Sagt
er, að við höfum hér húsaleigu-
efnd. Hvað gerir hún í svona
málum? Þar sem ég hef lesið í
erlendu blaði, vil ég benda þér
á, hvernig farið er með okrara,
t. d. í Danmörku, og legg ég hér
með litla úrklippu frá Berlingske
Tidende 5. júlí 1949 3. síðu. —
Hvers vegna gerir nú dómari sá,
sem þetta heyrir undir, ekkert
til að stoppa þetta svartamark-
aðsbrask með húsaleigu? Ekki
þyrfti nú annað en „stikkpruf-
ur“ af leigjendum og leigusölum
og láta þá staðfesta leigusamn-
inginn undir eiðs tilboð, eins og
farið er að ytra, og láta þá leigu
sala, sem uppvísir verða að okri,
fá makleg málagjöld, þá mundi
fljótt batna, og þeir eigi þora að
okra eins og þeir nú gera. Ekki
veitti af að fá nokkra tugi þús-
unda í ríkiskassann upp á þenn-
an máta.
ÆTTUM VIÐ NÚ EKKI að
vekja þjóðina? Ekki veitti af
því, þar sem allt siglir nú hrað-
byri að feigðarósi, — því litla
trú hef ég á því, að ráðamenn
muni geta komið sér saman um
raunhæfar aðgerðir, svo að hægt
verði að ganga niður stigann
frá þeirri vitleysu, sem nú er
orðin hér, næstum því undan-
tekningarlaust. Þótt allt sé á
hverfanda hveli, er eins og
enginn af hinum leiðandi mönn-
um vilji kannast við hættuna,
nema í orðagjálfri, sem þeir svo
eigi þora að viðurkenna að þurfi
skjótra aðgerða, ef allt á ekki að
fara í kalda kol.
HVE LENGI heldur þú að rík-
iskassinn geti haldið áfram að
greiða upp undir 75 milljónir
með framleðslunni, launa upp
undir 80 sellur (nefndir) með
hundruðum þúsunda og grípa
svo til allra örþrifaráða með að
pilla allt, sem hægt er, af okkur
skattgreiðendum, til að launa
með þær moskiótflugur, sem
liggja á jötunni, — því ef betur
er lesið niður í kjölinn, hve eru
svo verkin og afköstin, því þótt
Framhald á 7« stSu. ,