Alþýðublaðið - 06.08.1949, Qupperneq 5

Laugardagar 6. ágúst 1949.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAG NOKKURN tók kunn-
ingi minn þá furðulegu ákvörð-
un, að hann skyldi herma
hverja hreyfingu eftir syni
sínum, sex mánaða gömlum.
Þegar drengurinn skreið um
gólfið, skreið hann við hlið
hans, hann veifaði örmunum
út í loítið, lyfti sér á hæl og
hnakka, velti sér, lagðist út af
<og reis upp aftur. Að hálftíma
liðnum var hann orðinn slit-
uppgefinn, en á barninu voru
engin þreytumerki að sjá. .
Þetta eru eins konar formáls-
orð að þeirri staðhæfittgu
minni, að barnið standi l'ull-
orðnum framar, bæði að líkam-
legu og andlegu atgervi.. Ég
get sannað það.
Jaínvel fyrir fæðinguná er
langt frá því að barnið haldi
kyrru fyrir. Læknar, sem hafa
yfir nákvæmutn rannsóknar-
tækjum að ráða, hafa komizí
• að raun um, að það hóstar,
hnerrar, geispar, sýgur fingur
sína og hreyfir sig á margan
hátt þegar í móðurlífi. Þeir
telja sig jafnvel hafa heyrt það
gráta. Barnshafandi kona full-
yrti, að barnið tæki þátt í
gleði sinni, er hún horfði á
skemmtilegan sjónleik. Önnur
kona kvaðst ekki mega nota
þvottavél sína, þar eð fóstrið
yrði svo hrætt við hávaðann í
henni.
Þá hafa læknar komizt að
öðru ,sem einnig má telja
merkilegt. Fóstrið þarf kalk-
efna mjög við, og dregur það
til sín kalkefni úr blóði móð-
urinnar, hvort sem hún má við
því að missa þann skerf eða
ekki. Náttúran hefur gefið
bariúnu þar forgangsrétt. Hins
vegar miðlar það móðurinni
oft ýmsum kirtlahormónum, og
oft er það svo, að móðirin býr
hezt að þeim ,,lífsnauðsynjum“
um meðgöngutímann. Kirtlar
barnsins framleiða næg hor-
mónaefni handa báðum.
Þegar barnið fæðist starfar
hjarta þess allt að þ.ví tvöfalt
á við hjarta fullorðins manns.
Rauðu blóðkornin í líkama þess
telja sex milljónir, — einni
milljón eða tveim meira en í
líkama fullorðins manns. And-
ardráttur þess er mun hraðari,
efnaskiptingin í líkama þess
örari. Fyrir bragðið er barnið
hlaðið orku og vaxtarmagni.
Líkami þess er ríkari af kalk-
efnum, járnefnum, phosforsölt-
um og fiörefnum heldur en lík-
ami fullþroska manns. Fæðu-
þörf þess er með fádæmum.
Það þarf þrefaldan skammt af
eggjahvítuefni á við fullorðinn
mann, enda þrefaldar það
þunga sinn árlega fyrstu árin.
Dýfðu nýfæddu barni í vatn,
ög það tekur þegar sundtökin,
enda þótt hreyfingarnar séu ó-
vissar. Því miður syndir það
með höfúðið í kafi eins og
fiskur. Dr. Myrtle McGraw,
sem hefur einkum rannsakað
þetta, segir, að börn eigi auð-
veldast með að læra sund þeg-
ar þau eru eins árs að aldri.
Þá hafa þau ekki enn glatað
þessu meðfædda sundeðli, og
ekki tileinkað sér óttann við
vatnið.
Barnið þolir án meiðsla
imargt það, sem fullorðnum
manni er ofraun. Þú getur
haldið því á lofti á öðrum arm-
legg þess eða öðrum fæti, án
þess að til vöðvatognunar komi.
Það hefur styrkleika til að
hanga á annari hendi, ef það
nær taki á grein eða skafti. Það
getur lifað án annarrar nær-
ingar en vatns um langt skeið.
í GREIN ÞESSARI, sem er eftir George Kent og
þýdd úr Readers Digest, er skýrt frá ýmsum staðreyndum
sem vísindamenn hafa komizt að varðandi eðli ungbarns-
ins, og brióta margar beirra í bág við almennar skoðanir
á bví sviði.
Hæfileikinn að geta sogið er
barninu mjög mikilsverður.
Enda er það þeim hæfileika í
ríkum mæli búið. Það á auð-
veldara með að komast að
geirvörtunni á móðurbrjóstinu
vegna þess, hve haka þess er
lítil. í kinnholi þess er fitulag,
sem léttir undir sogið. Sog-
hreyfing munnvöðvanna er
barninu ósjálfráð fyrst í stað.
Ef þú snertir efri vör barnsins
með fingurgóm, myndar vörin
þegar totu, eins og þegar það
sýgur.
Auk þess, sem áður er getið,
hvað snertir hinn hraða hjart-
slátt barnsins, blóðkornafjölda
og hormónaauð, má geta þess,
að það þiggur frá móðurinni
ýmis efni, sem móívirk eru
margvíslegum sýklum, og sem
vernda það gegn mörgum sjúk-
dómum fyrst í stað, enda þótt
þau dugi því ekki til langframa.
Tveggja vikna barn eða yngra
fær ekki kvef, eða slíkt er að
minnsta kosti mjög sjaldgæft.
Jafnvel eldri börn eru mun ó-
næmari fyrir kvefi heldur en
fulJcrðnir. Þótt einkennilegt
sé, erfir barnið venjulega ekki
neir.a sýkla frá móður sinni,
og kveður dr. Clement Smith,
frægur sérfræðingur á þessu
sviði, énn með öllu órannsakað
mál, hvað ráði slíkri heppni
barnsins.
Aðdáunarverðasti hæfileiki
barnsins er þó það, hversu vel
því tekst að samlagast ytri að-
stæðum þegar eftir fæðinguna.
í móðurlífi hefur fósturvökv-
inn verndað það gegn öllu
hnjaski og skarkala. Svo mjúkt
er leg þess í þeim vökva, að
fyrir hefur komið að móðirin
hlióti þungar byltur eða jafn-
vel spörk, án þess að barnið fái
nokkur meiðsl.
Og svo fæðist barnið og er
skyndilega ofurselt skarkala og
hnjaski umheimsins, mismun
Ijóss og myrkurs, hita og kulda.
Áður hafði það legið í mjúkum
fósturvökvanum, nú er því bú-
inn beður í rúmi, mjúku .að
vísu, en þó hörðu, saman borið
við þess fyrri hvílu. Áður barst
því fæðan úr blóði móðurinnar;
nú verður það sjálft að neyta
hennar. Áður hafði það lítt af
ásókn sýkla að segja, nú sveima
þeir umhverfis það í þúsunda-
tali; áður þurfti það ekki að
hafa fyrir því að anda að sér
lífslofti, nú hamast litlu lung-
un þess eins og físibelgur.
„Það sætir undrun, að barn-
ið skuli lifa af þessi snöggu um-
skipti," segir dr. Leona Baum-
gartner, sérfræðingur í barna-
líffræði og starfsmaður hjá
heilbrigðisráði New York borg-
ar.
En barnið er ekki aðeins
sterkbyggt, heldur er það og
gætt hyggindum, sem í hag
koma. Það veit, ef það skortir
eitthvað, og það veit einnig,
hvernig það á að fara að því að
fá fullorðna fólkið til þess að
veita því athygli. Það hefur að-
eins tvö ráð til þess að tjá um-
heiminum vilja sinn: — brosið
og grátinn. Brosið er því í
fyrstu ósjálfráð vöðvahreyfing,
en brátt veitir það því athygli,
að brosið er verðmætur gjald-
miðill í viðskiptum við full-
orðna fólkið, sé því rétt beitt,
og áður en nokkurn varir, er
það farið að nota þessa vöðva-
hreyfingu í hagsmunaskyni.
Grátinn notar það á sama hátt,
— til bess að kalla á mömmu
sína eða pabba eða einhvern
nærstaddan, og vekja athygli á
því, að það sé svangt eða vott,
eða vilji láta taka tillit til sín
Þetta hvort tveggja sýnir og
sannar, hversu auðvelt barnið
á með að læra af reynslu
sinni. Innan árs hefur barnið
tileinkað sér þá tækni, sem
enginn fullorðinn gæti numið
á jafn skömmum tíma. Á þessu
ári hefur það lært að skríða,
standa, sitja og ganga. Áður en
það er orðið tveggja ára hefur
það lært ýmis orð á skotspón-
um, lært að þekkja föður, móð-
ur og aðra, sem daglega um-
gangast það. Þetta er grund-
völlur alls þess, sem það síðar
á eftir að byggja upp með við-
bótarnámi.
„Ef fullorðinn maður gæti
að sínu leyti numið jafnmikið
á ári og ársgamalt barn, mundi
hann vera álitinn undraper-
sóna að gáfum og hæfileikum,“
segir Isabel Paterson.
„Maðurinn þroskast eft'ir kerf-
isbundnum reglum,“ segir dr.
Arnold Gesell við Yaleháskól-
ann. Þegar honum taka að vaxa
tennur, lengist hakan fram og
kjálkarnir styrkjast. Sömuleið-
is þroskast meltingarfærin svo,
að þau geti unnið næringarefni
úr tormeltri fæðu. Þegar barn-
ið fæðist, eru allir þeir vöðv-
ar fyrir hendi 1 líkama þess.
sem það þarf að nota til gangs.
Það ber fæturna meira að segja
til skrefs, þegar það er nokk-
urra daga gamalt. Þú getur
sannfærzt um það, ef þú lyftir
kornbarni svo, að fætur þess
nema rétt við gólfábreiðuna.
Þú munt sjá, að það ber fæt-
urna rétt til gangs. Enn skortir
það jafnvægisskynjunina, en
þegar hún er orðin nægilega
Hún missti minnið í níu ár
Það er góð ástæða fyrir því, að þessi fjölskylda er orðin ham-
ingjusöm. Bóndinn heitir John W. Norton og þau búa í New
Roehelle í Bandaríkjunum. Fyrir fjórum árum giftust þau, en
frúin hafði þá ekki hugmynd um það, hver hún var og vissi.
ekkert um fortíð sína. Hún hafði misst minnið 1940, en nú,
níu árum seinna, hefur sálfræðingum tekizt að lækna hana og
þún hefur fengið fullt minni á ný. Kom í Ijós, þegar hún fékk:
minnið aftur, að hún var Emily nokkur Kobalanski, sem hafði
horfið að heiman frá sér 1940 og ekkert til spurzt síðan.
þroskuð, fer barnið að ganga.
Sama máli gegnir um ýmsa
aðra hæfileika. Þegar þeir á
vissum tíma hafa náð vissu
þroskastigi, ræður barnið yfir
þeirri fullkomnun, er þeim
fyigja.
Hér gæti greininni lokið, en
nú á ég raunar eftir að draga
ályktanir af þessum staðreynd-
um.
Barnið er frá náttúrunnar
hendi sterkbyggt, djarft og
samvinnufúst. Það er vel undir
það búið að mæta örðugleikum
lífins. Við fögnum að sjálf-
sögðu komu þess í þennan
heim, og við unnum því hug-
ástum. En samt sem áður er
sú ást ekki laus við áhrif frá
hinu gamla spakmæli, að „eng-
inn verði óbarinn biskup1.
Framkoma okkar við barnið
er að flestu leyti mótuð af
þeirri hneigð okkar, að venja
það samkvæmt því, sem við
teljum okkur þægilegast, án
F.U.J.
F.U.J.
Áríðandi félagsfundur
verður í Alþýðuhúsinu í Keflavík n.k. mánu
dag,'3. ágúst, kl. 8.30. r;
DAGSKRÁ:
1. Ræða: Eggert G. Þorsteinsson,
frjálsar umræður.
2, Önnur mál,
Að lokinni framsöguræðu verða
verða friálsar umræður.
Munið, áríðandi mál.
Mætum öll.
Stjórnin.
Eggert G.
Þorsteinsson.
þess að við tökum þar tillit til
vilja barnsins og óska. Við
krefjumst þess, að þaÁlúti boði.
okkar og banni. Við þvingum.
það til að borða, þegar það
langar ekki í mat, en þegar það
er svangt, verður það» að bíða
matmálstíma. Þannig er það á
margan hátt. Þegar barnið ér
orðið það gamalt, að það diríú.t
að veita skipunum okkar mót-
þróa, grípum við til okkar ráða.
í bess stað ættum við að
skoða 1 okkar eigin barm. Öil
þessi boð og bönn eru okkar
eigin uppfinning. Margaret
Mead, kunnur mannfræðingur,
hefur sagt frá kynstofni einum
í Nýju Gineu, sem ekki bann-
ar börnum eða neitar þeim um
neitt, fyr en þau eru orðin sjö
ára að aldri. Og í stað þess að
vera óþekktarangar, verða
börn þessi einstaklega hugljúf
og þekk. Ég geri það ekki að
tillögu minni, að við látum
börn okkar algerlega sjálfráð,
— en okkur ber að taka meira
tillit til vilja þeirra og óska;
þau vita oftast betur en við,
hvað þeim er fyrir beztu.
Þegar barnið grætur af
svengd, ber það fram einlæga
ósk. Magi ungbarnsins tæmist
á tveggja klukkustunda fresii.
Þá segir hungrið til sín, og sú
tilfinning er ungbarninu sár.
Börnin vita furðu vel hvað
þeim hentar bezt. Gerðar hafa
verið þær tilraunir að láta
barnið sjálft velja sér fæðu.
Það kom í ljós, að það valdi þá
tegund, er því var hollust og
næringarríkust, jafnvel þótt
hún væri ekki jafn bragðljúf
og aðrar.
Ef þú<sannt barni þínu, þá
gættu þess, að það er sjálfstæð
vera, sem ber fram sínar kröf-
ur og á heimtingu á, að tekiö-
sé tillit til þeirra. Vera má, að
það hafi dálítil óþægindi í för
méð sér, — en þá átt þú líka
goít barn og gott mannsefni.
Útbreiðið
AlþýSubiaðiðl