Alþýðublaðið - 05.10.1949, Qupperneq 5

Miðvlkudagur1 5.- októb«r--Í948l ' ALÞÝ©«ÖÍ'Át>1»‘ 5
v ' ' Emil Jónsson viðsk iofamálaráðherra:
Ufflutningsuppbætur eru miklu léttbærari fyr-
ir almenning en almenn gengislækkun
Áðeins einn fjórði úfflutningsframleiðslunnar þarf
nú stufning, en almenn gengislækkun myndi þýða
sfuðning við allan úíflufning
Gg þar að auki hækka verð á brýnuslu
nauðsynjum jafnt sem á óþarfa
í FYRRI GREIN gerði ég
Jiokkra grein fyrir afkomu
þjóðarbúsins í heild hin síð-
listu ár. Niðurstaðan var í
Stuttu máli þessi: Skuldir þjóð-
arinnar við útlönd eru hverf-
andi litlar. Framleiðslutækin
hafa aukizt gífurlega og fram-
leiðslumagnið váxið. Útfiutn-
irigurinn hefur farið vaxandi
með hverju ári síðan 1939.
Fjárfesting og þjóðartekjur eru
hærri á íslandi en nokkurs
staðar annars staðar í Evrópu,
miðað við mannfjölda, bar sem
til þekkist. Skilyrði eru því
fyrir hendi fyrir góðri afkomu
alls almennings í landinu, ef
framleiðslustarfsemin getur
haldið áfram óhindruð og at-
vinnuleysi verður útilokað,
þannig að skilyrðin, sem fyrir
hendi eru, nýtist. —
I' Eri tvennt er það helzt, sem
áhyggjum veldur í þessu sam-
bandi. Annað það, að gjaldeyr-
isíorði landsins hefur verið
notaður allur, að kalla, og var
það raunar að mestu þegar nú-
yerandi stjórn tók við fyrir 2Vz
ári rúmu. Hitt er það, að veru-
legur hluti framleiðslunnar
hefur ekki selzt fyrir kostnað-
arverði á erlendum markaði,
vegna hins háa verðlags inn-
anlands, og hefur því þurft
'styrks úr ríkissjóði, til þess að
starfseminni yrði haldið áfram.
Um fyrra atriðið, gjaldeyr-
isforðaleysið, er það að segja,
að vissulega hlýtur það að
valda erfiðleikum, ef eitthvað
ber út af með framleiðslu-
jöfnuðinn út á við hagstæðari
og auka nokkuð neyzluvöru-
innflutninginn.
Hitt atriðið, sölutregðan á
verulegum hluta útflutnings-
framleiðslunnar, vegna hins
háa verðlags, er miklu alvar-
legra atriði og erfiðara við-
fangs. Er hér aðallega um tvær
vörutegundir að ræða, hrað-
frysta fiskinn og saltfiskinn,
sem verulega munar um. Mik-
ill hluti þessarar vöru hefur
ekki selzt hin síðustu ár fyrir
kostnaðarverð, og heíur ríkis-
sjóður bætt upp hallann til þess
að framleiðslan stöðvaðist
ekki., Einnig hefur ríkissjóður
orðið að greiða nokkra uppbót
á útflutta ull og kjöt. Hafa
þessar útflutningsuppbætur
numið síðustu tvö árin samtals
24—25 millj. kr. hvort ár, og
í ár er gert ráð fyrir að upp-
bæturnar nemi 35—38 milljón-
um króna. Vitaskuld hefur rík-
issjóður þurft að afla fjár til
að standazt þessi útgjöld, og
hefur það verið gert með
hækkun tolla, fyrst og fremst á
vörur, sem ekki teljast til
brýnustu nauðsynja. Alþýðu-
flokkurinn hefur átt þátt í að
þessi leið var farin, og hefur
ekki reynt að fara neitt í felur
með það. Hann hefur trúað
því, að hún væri almenningi í
landinu hagkvæmust og rýrði
kjörin minna en nokkur önnur
leið, og skulu hér færð fyrir
því nokkur rök. Hins vegar
hafa andstæðingar Alþýðu-
flokksins ekki linnt látum, að
reyna að gera þessa leið tor-
tryggilega, og kallað þá, sem
fyrir henni hafa barizt, aula,
svikara og þaðan af verri nöfn-
um. Ég vænti þess þó, að þegar
menn hafa kynnt sér þau rök,
sem fyrir þessari stefnu eru,
hlutdrægnislaust og fordóma-
laust, muni þeir sjá, að hún
hefur um flest mikla yfirburði
yfir aðrar aðferðir, sem um
hefur verið að tala.
Þær leiðir, sem til mála hef-
ur komið að fara eru þrjár:
1. Verðhjöðnunarleiðin, lækk-
un kaups og verðlags á inn-
lendum varningi.
2. Gengislækkun.
3. Uppbótagreiðslur úr ríkis-
sjóði, sem gripið hefur ver-
ið til nú um sinn.
Það fyrsta sem nauðsynlegt
er að gera sér grein fyrir í
þessu sambandi, er eins og áð-
ur er um getið, að það er að-
eins nokkur hluti útflutnings-
framleiðslunnar sem ekki selst
fyrir fullt verð, eða nánar til-
tekið um !4 hluti. Fyrir hina
3A hlutana hefur, eins og er,
, ekki verið rieinna sérstakra ráð
stafana þörf. Þeir hafa staðið
starfsemina, að ég ekki taii
um, þegar svo ber til eins og nú
hefur gert um nokkur ár, að
sumarsíldveiðarnar hafa að
mestu brugðizt gersamlega.
Gjaldeyrisleysið og yfirfærslu-
örðugleikarnir hafa þá verið
mjög tilfinnanlegir. Sérstak-
lega hefur þetta ástand komið
óþægilega við almenning, af
því að neyzluvöruinnflutning-
ur varð að vera mjög tak~
markaður til þess að hægt væri
að halda áfram óvenjulega
mikilli fjárfestingu af gjald-
eyristekjum hvers árs, þegar
forðinn var þrotinn.
Hve mikil þessi fjárfesting
hefur verið, t. d. á síðast liðn-
um tveim árum, fá menn
hezta hugmynd um af því, að
þessi ár voru flutt inn skip og
vélar fyrir 153 millj. kr. ann-
að árið og fyrir 125 millj. hitt.
A hitt ber svo að líta, að gjald-
eyrisöflun þessara tækja hefur
í mörgum tilfellum verið mik-
il, sérstaklega hjá fiskiskipun-
um, sem mörg hafa skilað
kaupverðinu í brúttósölu á
fyrsta ári. —
Ég tel þess vegna engan vafa
á því, að hér hafi verið farið
rétt að, þótt það hafi kostað
erfiðleika nokkra í bili og
þjóðin hafi þurft að neita sér
um ýmsar þær vörur, sem hún
gjarnan hefði viljað kaupa. Til
frambúðar er ekki hægt að
bæta lífskjörin á neinn annan
hátt en með aukinni fram-
leiðslustarfsemi. Og það hefur
verið gert. Nú virðist aftur það
mikið fengið, að slaka megi á
fjárfestingunni í bili án þess
að til atvinnuleysis þurfi að
koma, og mætti það þá verða
til þess, bæði að gera greiðslu-
Hrífandi saga — sönn og iáfiaus:
Sveifin okkar
eftir Þorbjörgu Árnadóttur.
Með 28 litprentuðum myndum eftir
Halldór Pjetursson listmálara.
gladdist við dagleg störf, við
samveruna við aðra menn. —!
skin og
Þetta er saga um lífið í
sveitinni okkar, um lífið
í sveitinni þinni og sveit-
sveitinni þinni og sveit-
inni minni, eins og það
var á öðrum tug þess-
arar aldar, þegar þjóðin
var ung á ungri öld og
vorbjarmi frelsisins lék
um fjallatindanna. Fólkið
fegurð náttúrunnar og við
Ástir og vonir, sorg og gleði skiptust á eins og
skúrir í gróðri lífsins.
Það var kátt í sveitinni okkar og fólkið átti mörg!
hugðarefni. Söguskáld og ljóðskáld ólu þar aldur sinn.
og stjórnmálamenn og trúmenn þar hver á sínum bæ.:
Á löngum vetrarkvöldum var lesið upphátt í baðstofunnij
og í rökkrinu var sungið, dansað, eða farið á skauta,
skíði eða sleða. Fólkið í sveitinni okkar var félagslynt,
hraust og glaðvært. Það var eins og stór fjölskylda, sem
gladdist saman, syrgði saman og stóð saman í stormum
og sólskini lífsins.
Átthagaástin og virðingin fyrir samtíð sinni og ís-
lenzku þjóðlífi speglast í hverri línu bókarinnar,
birtu þeirri og hlýju, sem hún er þrungin af samfara
„rómantík“ unga fólksins, sem varpar ævintýrahjúp
raunveruleikans yfir allt líf þess og starf.

Hér birtist íslenzk sveit
í seiðandi töframyndum
Iátlausrar fegurðar í Ieik
og starfi, sorg og gleði,
söng og hlátri, framtíð-
ar víðsýni og vönum.
SVEETIN OKKÁR er hókin, sem föfrar hvern einsfakiing
og veífir yl og birfu inn á hverf íslenzkt heimili.
Kaupmenn!
Höfum fyrirliggjandi:
Sultu
Sósulit
Saft
Natron
VaniIIuduft
Matarlit
Muldar og hreinsaðar
Möndlur
EFNAGERÐIN VALUR
Hverfisgötu 61.
Sími 6205.
undir sér, óstuddir. Ef gripið
væri til gengislækkunar, eða
almennrar kauplækkunar,
mundu þessar aðgerðir ná til
allra útflutningsvara, jafnt
þeirra, sem þörf hafa fyrir að-
stoð og til hinna, sem ekki hafa
þörf fyrir hana, að minnsta
kosti ekki eins og stendur. Þær
byrðar, sem þjóðin þannig
tæki á sig í hækkuðu verði á
innfluttri vöru, eða með lækk-
uðu kaupi mundu því verða
miklu meiri heldur en ef bein-
línis er bættur upp sá fjórð-
ungur útflutningsiris, sem þarf
þess með. ■—■
Annað atriði, sem taka má
tillit til, er það, að gengislækk-
un kemur jafnt niður á öllum
vörum, sem inn eru fluttar,
þörfum og óþörfum, nauðsyn-
legum og ónauðsynlegum, og
leggst með sama þunga á nauð-
synjavörukaup hins fátæka cg
ríka. Hins vegar er hægt að
haga tolltekjum ríkisins vegna
uppbótanna þannig, að þær
korni fyrst og fremst af þeim
vörum, sem þeir efnaminnstu
verða venjulega að neita sér
um að mestu leyti. Þetta hefur
jafnan verið haft í huga að
undanförnu, þegar tekna hef-
ur verið aflað til að standa
straum af þessum útgjöldum.
Skatturinn hefur verið tekinn
af áfengi, tóbaki, kvikmynd-
um, ferðagjaldeyri, innlendri
sælgætisframleiðslu, bifreiða-
innflutningi og bifreiðasölu
innanlands o. fl. þess háttar.
Með þessu móti hefur verið
hægt að lækka mjög verulega
þann hluta upphæðarinnar,
sem lenti á almenningi beint,
miklu meira en hægt er með
nokkurri annarri aðferð.
Enn má geta þess, að gengis- !
Lækkun getur því aðeins kom-
ið að nokkru gagni, að áður
hafi tekizt um það samkomu-
lag við launastéttir landsins,
að kaup verði ekki hækkað
sem gengislækkuninni nemur,
því að þá stæði einnig ailt við
það sama og áður var, nema
hvað allt verðlag í landinu
hefði þá hækkað, sem gengis-
lækkuninni næmi, en erfiðleik-
ar út’flutningsframleiðslunnar
væfu jafnt óleystir sem áður.
Það er rétt að taka það frarn
hér, að sú gengislækkun, sem
hér hefur verið talað um, er
fyrst og fremst gengislækkun
ísl. krónu gagnvart sterlings-
pundi, en í þeirri mynt er
megnið af útflutningi okkar
selt nú, og yfirleitt fara mest-
öll viðskipti okkar út og inn
fram á „sterlinggrundvelli'V
Hún er því allt annars eðlis en
sú lækkun íslenzkrar krónu
(Frh. á 7. síðu l