Alþýðublaðið - 13.11.1949, Blaðsíða 4

AI>Ý«UBLAÐ!f>
Sunnudagrúr 13. nóv. 1949
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilia Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Barátta Morgun-
blaðsins við brezku
sljórnina
MORGUNBLAÐIÐ er öðru
hverju að heimska sig á því að
ræða brezk stjórnmál. Tína
skriffinnar þess til flestar stað-
leysur brezku íhaldsblaðanna
og komast allajafna að þeirri
niðurstöðu, að jafnaðarmanna-
stjórnin á Bretlandi riði til
falls. Er þannig engu líkara en
Morgunblaðið hér uppi á ís-
landi líti á það sem hlutverk
sitt að koma Churchill og Eden
til valda á Bretlandi á ný.
En ósköp er hætt við því, að |
Churchill og Eden sé lítil stað í
málflutningi Morgunblaðsins.
Það ætlaði að láta þingkosning
arnar á Bretlandi, sem .fram
fór í ófriðarlokin, heldur 'betur
til sín taka og birti í íslenzkri
þýðingu endemisgreinar
Hayeks, sem beint var gegn
jaínaðarstefnunni. Þar var því
haldið fram, að úrræði jafnað-
arstefnunnar leiddu til þræl-
dóms _ fyrir þióðirnar. Hægri
blöðin á Norðurlöndum tóku I
þessum böðskap fegins hendi og |
komu honum á framfæri við
hlutaðeigandi þjóðir. En það
var öðru nær en þessi mál- j
flutningur næði tilætluðum ár
angri. Þjóðir Norðurlanda
vissu betur en Hayek, þær
höfðu haft kynni af jafnaðar-
stefnunni í framkvæmd og vís
uðu þessum fráleita áróðri ein
arðlega á bug. Á Bretlandi urðu
úrslitin þau, að Alþýðuflokk-
urinn vann hin óvænta en
glæsilega kosningasigur, sem
er einsdæmi í sögu Breta.
Þvættingur Hayeks varð síður
en svo til stuðnings fyrir Chur-
hill og Eden, og ekki mun
hann fremur hafa orðið Morg
unblaðinu hér til framdáttar.
Nú fyrir skömmu birti
Morgunblaðið þýdda grein um
brezk stjórnmál, þar sem hrúg
að er upp fjölmörgum staðlaus
um fullyrðingum um árangur-
inn af stefnu og starfi jafnað-
armannastjórnar Attlees.
Heimildarmaðurinn er fyrrver-
andi þingmaður brezka Alþýðu
flokksins, en hann hrökklaðist
úr flokknum, að því er hann
sjálfur segir, af óbeit á þjóð-
nýtingunni, sem verið er að
framkvæma á Bretlandi. Morg-
unblaðið er alltaf sjálfu sér
líkt. Því finnst þetta einstak-
lega vel valinn heimildarmað-
ur og slær því föstu, að sér-
hvert orð hans sé satt og rétt.
Grein þessi fjallar að veru-
legu leyti um þjóðnýtingu kola
námanna á Bretlandi. Hún á
að hafa mistekizt í einu og öllu
og leitt mikla ógæfu yfir þjóð-
ina. En Hver er dómur stað-
reyndanna? Hann er sá, að af-
köstin í kolanámunum hafa
stóraukizt eftir þjóðnýtingu
þeirra, kaup verkafólksins
hækkað að miklum mun og að-
búð þess breytzt svo mjög til um afstöðu brezku þjóðarinn-
batnaðar, að um gerbreytingu ar til jáfnaðarmannastjóínar-
er að ræða. En hinum afdank-' innar. Hún breytist auðvitað
aða brezka stjórnmálamanni ekki hætishót við það, þó að
finnst ekkert til um allt þetta. | Morgunblaðið hér tíni til fá-
Hann er sár við sinn fyrri flokk ránlegustu fullyrðingar ó-
og þarf að setja út á allt, sem merkilegustu íhaldsblaðanna á
hann hefur gert og er að gera. Bretlandi, sem ímynda sér, að
En í tilefni af öllum þessum hatur þeirra á stjórn Attlees
skrifum Morgunblaðsins um, verði henni til falls. Skefja-
þjóðnýtingu kolanámanna á laus áróður afturhaldsaflanna
Bretlandi skal því bent á eitt á brezku jafnaðarmannastjóm
atriði, sem vissulega skiptir (ina er þvert á móti sönnun
máli að dómi allra þeirra, sem þess, að hún er á réttri leið og
hugsa þetta mál af viti og sann1 nýtur stuðnings og vinsælda
girni. Brezki íhaldsflokkurinn þjóðarinnar.
hefur lýst yfir því, að hann | Annars er það táknrænt
myndi ekki hætta við þjóðnýt- dæmi um lánleysi Morgun-
ingu brezku kolanámanna, þó blaðsins, að svo til- samtímis'
sem
Vaxandi biðraðir. — Innflutningur fram hjá
öllum innflutningsleyfum. — Hastur. — Kvik-
myndir og kvikmyndahús. — Skortur á nauðsynj-
um. — Kröfur almennings.
EKKI minnka biðraðirnar, og sleifarlagi öllu, um tal á eftirliti
þær eru næstum því hörmulegt og öllu því líku, að ég held að
í
að hann kæmist til valda á ný. því, sem það fullyrðir, að ■ fyr.rbrigði . bæiarlifmu. Þeg- það megi vera þunnur haus, sem
En hvað segir slík yfirlýsing brezka jafnaðarmannastjómin ar ok um borg,ua sncmma.ekkiserþcttæ
flokks stjórnarandstöðunnar ‘ sé feig, vinnur Alþýðuflokkur . £®™<»rgun voru langar bið-! OG SVO ER ÞAÐ hamstnö
, _ , . , „ ,, ,. , . raðir við briár verzlanir. Erfitt Eg get ekki betur ser, en það se
emkaframtaksins a Bret- mn a Bretlandi aukakosnmgu
virðist að ráða bot a þessu. I alveg sama, hvað mikið kemur,
og
landi?
brezku
Það, að þjóðnýting til bæjarstjórnar Lundúnaborg
kolanámanna er svo ar og þar með meirihluta í bæj
umræðunum fyrir kosningarn- það er engu líkara en að þær
, . , . , t, , 1 ,r, , , - o- ' var um bað rætt, að auka inn- séu með æði sumar hverjar. I
vmsæl af almenmngi a Bret- arstjorn hennar a ny. Sigur,’11 u,“ " . , . , *
landi, að íhaldið þar í landi, þennan vann brezki Alþýðu- flutumS nauðsynjavara en sm«ci bæjum eru þær auð-
myndi ekki þora að binda enda flokkurinn í kjördæmi, sem í- dra*a 1 hess stað ur ‘nnflutmngi þekktar. Þær hendast þetta a
á hana, þó að það fengi aðstöðu ' haldsflokkurinn hélt með yfir- feirra vara sem aðallef haía, milh efst ufan Ur bæ, 0g ,Ueðst
^ ’ f , , ,v u , . ... , verið fluttar inn hm siðan ar, neoan ur bæ og lafnvel grata, et
til. Betur er naumast hægt að . burðum við bæjarst]crnarkosn ve , lluluir 11111 1 ,„.7 * ', . 7 ’
e , ... -n t ! . < ' TkT' * off ba fvrst off fremst fiarfest- þssr na ekki í isitthvað.
afsanna þvættmg Morgun-j mgarnar 1 apnl 1 vor. Nu vann J ■
blaðsins um þetta mál; og verð Alþýðuflokkurinn það með á-
ur nú fróðlegt að sjá hvað
Morgunblaðið hefur að segja
um slíka yfirlýsingu þeirra
Churchills og Edens.
Sá þátturinn í málflutningi
Morgunblaðsins, að brezka
jafnaðarmannastjórnin riði til
falls, verðskuldar ekki mildar
orðalengingar. Þetta er þvætt-
ingur, sem engan blekkir. Jafn
aðarmannastjórnin á Bretlandi
stendur svo föstum fótum, að
hún hefur elckert þingsæti
misst við aukakosningar á
kjörtímabilinu, sem þó haía
verið óvenjulega margar, en
slíkt er áður óþekkt fyrir-
brigði í brezkri stjórnmála-
sögu. Þetta er sannleikurinn
líka yfirburðum, þrátt fyrir lát.
lausa áróðursherferð ihaldsblað
anna, sem bókstaflega linntu
ekki látum. Svo ímyndar Morg
unblaðið sér, að það geti sann
fært íslendinga um, að Alþýðu
flokkurinn á Bretlandi standi
höllum fæti, en íhaldið sé að
rísa þar til vegs á ný.
Eg er
ingarvara. En þetta var reynt stundum að hugsa hvernig við
að afflytja og tortryggja, og hinar höfum farið að því, að
Brúarfoss er væntanlegur til
Kaupmannahafnar í lag, Detti-
foss fór frá Vestmannaeyjum til
Leith, Antwerpen . og Rotter-
dam. Fjallfoss er í Reykjavík.
Goðafoss kom til Reykjavíkur
frá Leith. Lagarfoss kom til
Reykjavíkur frá Hull. Selfoss
fermir í Kasko og Kotka í Finn
landi 7—12. nóvember. Trölla
jafnvel það tókst.
KONA Á AKRANESI skrif-
ar: ,,Út af ummælum þínum 8.
komast áfram, sem ekki höfum
farið á stúfana, nema þegar
þröfin hefur verið fyrir það. Og
með hliðsjón af öllu þessu þarf
nóvember um biðraðirnar við, magur ekki að vera hissa yíjr
heimahús, kom mér margt í hug. , úrslitum nýafstaðinna kosninga.
Af frásögn veit ég um konu,
sem á mann í siglingum og sel-
ur í stórum stíl eitt og annað og
er svo að hælast um yfir því í
saumaklúbb og annars staðar,
að þau geti jafnvel farið að
byggja. Og aðrar eiga kunn-
ingja á milliferðarskipum og
kaupa af þeim og selja svo.
Maður verður undrandi á þessu
foss fór frá Reykjavík til New
York. Vatnajökull er á Bíldu-
dal.
Trúðar og loddarar leíka þar um völl
HERMANNI JÓNASSYNI, for
manni Framsóknarflokksins,
er ekki klígjugarnt ,ef það er
satt, að hann hafi, í hófi Fram
sóknarmanna í Reykjavík á
föstudagskvöldið, getað hald-
ið þá ræðu, sem Tíminn hafði
eftir honum í gær.. Því að
sjaldan mun nokkur flokks-
foringi hér á landi hafa sýnt
sig sem annan eins trúð og
loddara og Hermann hefur
gert í ræðu sinni, ef rétt er
með hana farið.
FRAMSÓKNARFLOKKUR-
INN hafði það í kosningabar-
áttunni efst á stefnuskrá
sinni, að lækka gengi íslenzku
krónunnar, og það fór alls
ekkert leynt, að fyrir honum
vekti, að lögbinda um leið allt
kaupgjald í landinu, svo að
verkalýðnum og launastétt-
unum yrðu bönnuð öll bjarg-
ráð til þess að rétta hlut sinn,
er hækkandi verð á öllum lífs
nauðsynjum af völdum geng-
islækkunarinnar færi að
koma í ljós. En í ræðu sinni
á föstudagskvöldið snýr Her-
mann við blaðinu og lætur
svo sem Framsóknarflokkur-
urinn hugsi um ekkert frek-
ar en það, að tryggja hag
verkalýðsins. Já, „stefna
Framsóknarflokksins í þjóð-
félagsmálum11, segir hann,
„víkur . . . ekki í neinum
verulegum atriðum frá þeirri
stefnu, sem jafnaðarmenn á
Norðurlöndum fylgja'1!!
OG ENN segir Hermann:
„Nú munum við bjóða verka-
lýðnum samstarf, er byggt sé
á sömu hugsjónum og sömu
grundvallarsjónarmiðum og
verkalýðsflokkarnir á Norður
löndum stjórna eftir. Við vilj-
um koma í veg fyrir arðrán,
skapa heilbrigða verzlunar-
hætti, reyna að koma fótum
undir atvinnuvegina og
tryggja bændum, verkamönn-
um og launamönnum allt það
kaup og allan þann rétt, sem
atvinnulífið í landinu getur
veitt þeim. Það getur verið“,
segir Hermann enn fremur,
„að þessu boði verði neitað.
En . . . þá verðum við sjálfir
að vinna að því að skapa þá
fylkingu, sem við getum starf
að með að heilbrigðri stjórn
landsins, taka með henni
völdin í okkar hendur og
stjórna með henni fyrir hið
vinnandi fólk til sjávar og
sveita“.
ÞAÐ er sennilega þessi „fylk-
ing“, sem vikapiltar Her-
manns og kommúnistar eiga
við, þegar þeir eru- þessa dag-
ana ao vinna þeirri hugmvnd
fylgi í Reykjavík, að Fram-
sóknarflokkurinn, Kommún-
istaflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn, eða „samvinnu-
hreyfingin og verkalýðshreyf-
ingin“, 'éins og þeir eru stund-
um sagðir orða það, bjóði
sameiginlega fram við bæjar-
stjórnarkosningarnar í Reykja
vík eftir áramótin. En hug-
myndin er svo sem ekki ný.
Það er hin gamla útvíkkaða
samfylkingarhugmynd komm-
únista, sem Hermann hefur
nú tekið upp eftir þeim.
EN þó að svo virðist, sem komm
únistar séu nú mjög ginn-
keyptir til samvinnu við Her-
mann Jónasson, formann
gengislækkunarflokksins, þá
er ekki alveg víst, að verka-
lýðurinn sé jafnfús til henn-
ar. Hann hefur nefnilega
ekki gleymt því, að það var
Hermann Jónasson, sem var
höfundur gerðardómslaganna
frá 1942, sællar minningar.
Hann hefur heldur ekki
gleymt því, að það var Her-
mann, sem greiddi atkvæði
gegn almannatryggingunum
1946 með þeim ummælum, að
þau myndu hafa í för með sér
of mikla jöfnun á kjörum
þjóðarinnar. Hann hefur held
ur ekki gleymt því, að flokk-
ur Hermanns greiddi allur at-
kvæði á alþingi í vor gegn
sjálfsagðri launauppbót opin-
berra starfsmanna. Og loks er
verkalýðnum gengislækkunar
krafa Framsóknarflokksins í
kosningabaráttunni í allt of
fersku minni til þess að það
þýði nokkuð fyrir Hermann
að leika trúð og loddara fyr-
ir framan hann nú, eftir kosn
ingarnar. Verkalýðurinn þekk
ir Hermann Jónasson af
langri reynslu og veit, hve
mikið mark er takandi á lýð-
skrumi og loddaraleik hans.
Það er ekki jafnréttishugsjón á
bak við þetta“.
Þ. G. SKRIFAR: „Ég varð
hjálfundrandi, þegar enn eitt
bíóið tók til starfa í þessum
bæ. Talað hefur verið um, að
gjaldeyrisskortur sé því vald-
andi að mikill hluti þeirra kvik
mynda, sem sýndar eru hér, séu
jafnlélegar og raun ber vitni.
í DÁLKUM VÍKVERJA var
bíófjölguninni fagnað og talið
að aukin samkeppni mundi
valda því, að meira yrði vand-
að til kvikmynla en verið hef-
ur. Ég á nú bágt með að skilja,
að upphæð gefi hærri útkomu,
ef henni er skipt í fleiri staði.
Hefur þá eitthvað rætzt úr með
gjaldeyrinn upp á síðkastið?
Ekki verður þess vart á öðrmn
sviðum.
í TVÖ ÁR hef ég ekki getað
fengið sokka, bomsur eða vatn-
stígvél. Þessa er þó illt að vera
án í okkar loftslagi. Jafnvel þótt
Hollywood af lílegra taki full-
nægði andlegu þörfunum.
Einnig kvarta bóksalar undar
því, að mjög erfiðlega gangi að
fá gjaldeyri til bókakaupa. Góð-
ar bókmenntir eru ennþá eftir
sóttar af mörgum. Og við, sem
tökum þær jafnvel fram yfir
Hollywood, eigum líka rétt á
því, að okkar kröfur séu teknar
til greina. Ég er mikill unnandi
góðra kvikmynda. Ég fer ekki
oft á bíó, og reyni að velja mér
þær myndir, sem ég hygg bezt-
ar.
SAMT BLÖSKRAR MÉR oft
sú andlega fátækt og það
smekkleysi, sem þar birtist og
verkar enn áta^anlegra í sam-
bandi við allt skrautið og við-
höfnina. Guð hjálpi okkar æsku
lýð, sem elzt upp á Hollywood,
kókakóla og súkkulaðigumsi.
í STUTTU MÁLI: Ég geri
þær kröfur til ráðstafenda gjald
eyrisins, að mér sé gefinn kost-
ur á að kaupa mér nauðsynjar
eins og sokkar, skóhlífar og efni
í fatnað. Og einnig að löngun
mín í þann munað, sem góðar
útlendar bækur eru, sé metinn
eins rétthá og hin sívaxandi
þörf fólksins fyrir Hollywood11,
Hannes á horninu. ■■