Alþýðublaðið - 26.11.1949, Síða 6

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagnr 26. nóv. 1949.
AIPH0N5EDAUDET
S A P P
Dr: Álfur
OrShengiIs:
KRINGUM LJOSMYND
AF ÖMMU SOLDÁNSINS
Ljósmynd, — það er bara
pappírsblað, hvers sakleysi hef-
ur verið misþyrmt, og síðan ber
myndin til orðin fyrir afnám
það óafmáanlega skugga, mis-
dimma. Þess vegna er Ijós-
sakleysisins, — hún er afbrot
og glæpur, sem starir framan í
mann af pappímum, stundum
beint, stundum dálítið á ská,
stundum út í horn, en örsjald-
an til himins, nema ef skugg-
arnir — glæpurinn, — geta með
nokkrum sannindum táknað
ógiftan kvenmann, sem er
nokkrum árum yngri heldur en
hálfsystkinin úr seinna hjóna-
bandi föður hennar, — eða
ieikara, sem lætur sem hann
sjái ekki áheyrendurna, í
hefndarskyni fyrir það, að þeir
hafa aldrei virt hann viðlits; —
og í báðum tilfelium er upp-
terringur augnanna af sömu
rót; alit of augljós viðleitni til
þess að leyna þránni.---------
Birtist glæpurinn gegn hvítu
sakleysi pappírsins í ásjónu-
mynd rithöfundar, má telja
fullvíst að hann glápi út í ei-
lífðina fyrir vestan og aftan
Ijósmyndavélina, það gefur
andlitinu fjarrænan, allt að því
dularfullan svip og maður, sem
ekki þekkti hann, gæti haldið
að hann væri gáfaður, og að
hann glápti sísvona í leit að
hugmyndum og væri hættur að
sækja þær í bækur annarra, en
ef maður þekkir hann, veít
maður, að hann horfir svona af
því, aö undir niðri skammast
hann sín of mikið fyrir sjálfan
sig til þess að hann geti horfzt í
augu við mynd sína.---------
Það er ýmislegt fleira, sem
gaman er að athuga við þessa
glæpi gegn sakleysi pappírsins.
Lítið á, hvernig forretnings-
maðurinn reynir að gera munn-
svip sinn sem mikilúðlegastan,
brúnirnar sem þyngstar, —
reynir að fá á andlitið þetta
trúverðuga traustsyfirlit, sem
prýddi andlit gömlu mannanna
í þeirri stétt fyrirhafnarlaust,
— ekki til þess að slá lán út á
andlitið, bankastjórarnir eru
fyrir löngu búnir að fá nóg af
andlitum, — heldur bara til
þess, að almennir viðskiptavin-
ir trúi því, að hann eigi hvorki
tangur né tetur af þessari ó-
seljanlegu vöru í fórum sínum,
— ekki einu sinni fyrir innan,
en hins vegar, þegar hann fái
ieyfi-----------
Og þegar afbrotið birtist í
mynd ungrar stúlku--------synd
bandarískra kvikmyndajöfra
yfirfærð á lögulegar dætur
fjallkonunnar og þó verri;
munnurinn flenntur og glennt-
ur út að eyrum, niður á maga,
upp á snni eins og það sé lífs-
nauðsyn stúlkunni, að hver
maður geti talið í henni tenn-
urnar og þetta heitir stjörnu-
bros og er agalega sætt; og svo
er eins og bogagöngin í höfði
þessara vesalíngs kvenna séu
hornótt og jafnvægisskynjunin
stillt á ójafnvægi, því að höfuð-
ið situr alltaf ramskakkt á háls-
inum, þegar þær stilla sér upp
fyrir framan ljósmyndavélina,
getur vel verið, að þær hafi
króniskan uppstillingarvanka —
höfuðið hallast ýmist til hægri
eða vinstri, aftur á bak eða á-
fram og allar gróður þar á milli;
mundi snúa öfugt, ef það væri
ekki óþægilegt. Aukun upp-
kvelfd, niðurhvelfl, skakkkvelfd
og ranghvelfd, yfirleitt allar
kúnstir framdar við mannlegt
kvenmannsandlit, sem vöðv-
arnir leyfa — Hollywoodstæll,
ekki aðeins og eingöngu glæp-
ur óafmáanlegra skugga gegn
hvítum pappír, heldur og glæp-
ur meyjarinnar við sjálfa sig,
andlitið eftiröpun á apaskap er-
lendra apa, sálin ofurseld rang-
hverfu eðlisins. ----------—
Og stjórnmálamaðurinn, þrjár
týpur, koma allar út á eitt;
horngrýti er ég sniðugur, horn-
grýti er ég þrælduglegur, horn-
grýti er ég óútreiknanlegur og
slunginn! Vér erum þess fylli-
iega umkomnir að redda þessu
öllu saman, ég held nú það —
-----þeim gleymist það, þeim
sniðugu þrælduglegu og slungnu
nóungum, að þeir eru sjálfir
þjóðarhættan, sem þeir þykjast
ætla að bjarga þjóð sinni frá,
eða kannske þeir gleymi því
viljandi; það sézt ekki á mynd-
inhi, að engir menn geta í raun
réttri orðið þjóðinni hættulegir,
Eyrr en þeir fara að fást við
stjórnmál og fara að bjarga . . .
Þetta var rölt klofstutts
manns kringum ljósmynd, •—
sem í rauninni er ekkert ann-
að en glæpur gegn hvítu sak-
leysi pappírsins. , .
Virðingarfyllst.
Dr. Álfur Orðhengils.
Auglýsið í
Alþýðublaðinu!
og húsnæði og átti sunnudag-
ana sjálf.
,,Þú skilur, maðurinn minn.
Einn dag á viku til þess að
elskast, því að þú munt halda
ófram að elska mig. Er það
ekki? Þú endurgreiðir mér þá
erfiðu tilraun, sem ég er að
gera — að vinna í fyrsta skipti
í lífi mínu. Þú bætir mér upp
þennan þrældóm, sem ég er í
nótt sem dag og ég hef tekið á
rnig. Þú launar mér þessar
auðmýkingar, sem þú getur
ekki ímyndað þér og munu
verða mér hörð raun vegna
hinnar brjólæðiskenndu löng-
unar minnar til að vera sjálf-
stæð. En ég finn til einkenni-
legrar óánægju við að þjást
vegna ástar minnar til þín. Ég
skulda þér svo mikið. Þú hefur
kennt mér svo margt heiðar-
legt, sem enginn hafði nokkru
sinni minnzt á við mig. Ó, hefð-
um við bara hitzt fyrr! En ég
lá í faðmi karlmanna áður en
þú hafðir lært að ganga. En
enginn þeirra allra getur stært
sig af því að hafa fengið mig
til að taka slíka ákvörðun til
þess að halda dálítið lengur í
sig. Nú skaltu bara snúa heim-
ieiðis, þegar þú vilt. íbúðin er
tóm. Ég hef athugað allt dótið
mitt. Hið erfiðasta af öllu var
að hreinsa til í skúffunum og
kasta minjagripunum. Hið
eina, sem þú finnur þar, er
myndin af mér, og hún mun
ekki kosta þig neitt, — ekkert
nema hið vingjarnlega augna-
tillit, sem ég bið þig að veita
henni. Ó, m’ami, m’ami — vin-
ur minn! En ef þú tekur sunnu-
daginn frá handa mér og litla
staðinn minn á hálsinum á þér,
— staðinn minn, þú veizt —
Og á eftir fylgdu ástarorð,
lokkandi kjass, hin lostakennda
léttúð kattarins ásamt ástríðu-
þrungnum orðum, sem komu
elskhuganum til-að nudda and-
liti sínu við gljáandi pappírinn
líkt og hann fyndi hin heitu,'
mannlegu blíðuatlot í gegnum
hann.
„Minnist hún ekkert á
skuldayfirlýsingar mínar?“
spurði Césaire feimnislega.
„Hún endursendir þér þær.
Þú mátt borga henni, þegar þú
ert orðinn ríkur.“
Föðurbróðir hans andvarpaði
feginsamlega og sagði með
feikilegum hátíðleik með sín-
um sterka, suðræna hreimi:
„Viltu, að ég segi þér dálít-
ið? Þessi kona er dýrðlingur!“
Síðan leitaði hugur hans inn
á aðrar brautir. Og hann mælti
af því óstöðuglyndi, minnis-
ieysi og skorti á rökvísi, sem
var einn af hinum hlægilegu,
fjarstæðukenndu skapgerðar-
háttum hans: „Og hvílík á-
stríða, drengur minn, hvílíkur
eldur! Munnurinn á mér er al- j
veg skrælnaður, eins og hann
var venjulega, þegar Courbe-
baisse las mér bréfin frá henni
La Mornas.“
Jean neyddist einu sinni
ennþá til þess að hlusta á sög-
una um fyrstu heimsóknina til
Parísar, Hótel Cujas og hana
Pellicule, en hann heyrði ekki.
Hann stóð við opinn gluggann
og hallaði sér út í gluggakist-
una. Nóttin var friðsæl, böðuð
í geislaflóði frá fullu tungli.
Hún var svo björt, að hanarnir
létu blekkjast og hylltu nótt-
ina sem dögun væri.
Svo þessi friðþæging ástar-
innar, sem skáldin syngja óð
sinn um, er þá raunveruleg!
Og hann fann til nokkurs kon-
ar stolts við hugsunina um, að
allir þessir miklu og frægu
menn, sem Fanny hafði elskað,
áður en hann kom til sögunn-
ar, höfðu alls ekki stuðlað að
endurfæðingu hennar, heldur
gert hana spilltari. En á hinn
bóginn yrði hann sjálfur kann-
ske til þess að leysa hana að
fullu undan oki lastanna með
afli síns heilbrigða eðlis einu
saman.
Hann var henni þakklátur
fyrir að hafa fundið þennan
meðalveg og valið þennan hálf-
gerða aðskilnað. Þannig myndi
hún tileinka sér hinn nýja vana
vinnunnar, sem var hinu lata
eðli hennar svo erfið. Og hann
skrifaði henni næsta dag í föð-
urlegum tóni, tóni gamals
manns, hvatti hana í betrunar-
áformum hennar og lét í ljósi
kvíða sinn um, að leiguhúsið,
sem hún stjórnaði, og fólkið,
er þar byggi, væri ekki nógu
gott fyrir hana. Hann van-
treysti henni vegna þess,
hversu eftirlát hún yar og
reiðubúin að segja, um leið og
hún lét að vilja hans: „Hvað
viltu? Er þetta rétt?“
í næsta bréfi sínu hafði
Fanny teiknað mynd af leigu-
'r'.úsinu með auðsveipni lítillar
stúlku. Þetta var nokkurs kon-
ar gistihús fyrir fjölskyldu-
fólk, og í því bjuggu útlend-
ingar. A fyrstu bæð bjó fjöl-
skylda frá Perú, foreldrai’nir,
börn og fjöldi þjónustufólks.
Á annarri hæð bjó rússnesk
fjölskylda og auðugur Hollend-
ingur, sem verzlaði með kór-
alla. Herbergin á þriðju hæð
voru leigð tveim enskum knöp-
um, sem unnu á Hippodrome
og voru mjög kurteisir og
klæddir eftir nýjustu tízku.
Þar bjó einnig sú fjölskyldan,
sem var athyglisverðust. Það
var ungfrú Minna Vogel, sítar-
leikEU’i frá Stuttgart, og vesa-
lings bróðir hennar, Leo að
nafn, sem var brjóstveikur og
hafði orðið að hætta við nám
sitt í Tónlistarskólanum í
París. Hin hávaxna systir hans
hafði þá komið til Parísar til
þess að hugsa um hann. Þau
höfðu ekkert til að greiða fæði
og húsnæði sitt með nema á-
góðann af nokkrum hljómleik-
um.
„Þetta er hið brjóstumkenn-
anlegasta og heiðvirðasta fólk,
sem hægt er að ímynda sér,
eins og þú sérð, elsku maður-
inn minn. Það er látið heita
svo, að ég sjálf sé ekkja, og
mér er sýnd hin fyllsta nær-
gætni. Auðvitað myndi ég ekki
þola neitt annað. Það verður að
sýna konunni þinni virðingu.
Ég bið þig að skilja mig rétt,
þegar ég segi „konunni þinni“.
Ég veit, að þú ferð einhvern
tíma í burt og ég mun glata
þér, en það mun aldrei koma
neinn annar á eftir þér. Ég
mun verða þín að eilífu, halda
dauðahaldi í minninguna um
blíðuatlot þín og hinar góðu
hneigðir, sem þú hefur vakið
hjá mér. Það er mjög hlægi-
legt, eða er ekki svo? Sappho
dyggðug? Já, dyggðug, þegar
þú ert ei lengur hér. En fýrir
þig skal ég halda áfram að
vera þannig, sem þú hefur elsk-
að mig — ástríðufull og blóð-
heit. Ég dái þig!“
Jean greip skyndilega áköf
depuriý og lífsleiði. Eftir fyrstu
gleðina við heimkomuna, hjart-
anlega ástúð og át feita kálfs-
ins í hinu mesta óhófi, eitrast
slík heimkoma glötuðu sonanna
ætíð af minningunum um gleði-
félaga flökkulífsins og iðrun-
arkenndri löngun í hinar
beisku hýðishnetur í svínastí-
unni og félagsskap latra ó-
menna. Það er sem fólk og
hlutir valdi þeim fyllstu von-
brigðum — sem allir og allt
sé skyndilega orðið alveg lit-
laust og laust við að vera að-
laðandi. Vetrarmorgnarnir í
Provence hættu að hafa hress-
andi og heilsubætandi áhrif á
hann. Honum fannst ekkert
til þess koma lengur að veiða
fallega, rauðbrúna oturinn né
að skjóta villiendurnar. Jean
fannst vindurinn nú bitur, öld-
ur árinnar ygldar og ferðirnar
með föðurbróður sínum um
víngarðana, sem voru nú á kafi
í vatni, frámunalega leiðin-
legar. Hið sama mátti segja
um útskýringar föðurbróður
hans á þessu kerfi garða, flóð-
gátta og skurða, sem hánn
hafði skapað.
Fyrstu dagana sá hann þorp-
ið í gegnum hjúp minninganna
um fyrri reynslu síná sem lítill
drengur. Þannig sá hann þá
þetta þorp lítilla kofa, sem
sumir hverjir voru í eyði. Nú
fannst honum hann finna af
því þef dauða og eyðingar likt
G
O
L
í
A
T