Alþýðublaðið - 25.04.1950, Page 4

4
ALÞVÐUBLAÐIÐ
ÞriSjudagur 25. apríl 1S50.
Útgefandl: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan li.f.
Sama myndin hveri,
sem lifið er
. BLEKKINGIN um bjarg-
ræði gengislækkunarinnar er
nú öllum I jps. Allir aðilar þjóð
félagsins, nema braskararnir
og stóratvinnurekendurnir,
íordæma gengislækkunina.
Launastéttirnar kynnast henni
x mynd stórfelldrar verðhækk
unar. og nú þegar er svo kom-
ið, að verzlanir í Reykjavík
iiafa á boðstólum nauðsynja-
vöru, sem ekki selst, vegna
stórminnkaðrar kaupgetu al-
rnennings af völdum gengis-
lækkunarinnar. Reynsla opin-
berra starfsmanna er hin
sama, og ofan á gengislækkun-
ina hafa þeir orðið fyrir því
áfalli, að ríkisstjórnin hefur
lækkað uppbótina á laun
þeirra úr 20% niður í 15%.
Bændastéttin hefur tekið sömu
afstöðu til * gengislækkunar-
irinar og launþegarnir í kaup-
stöðunum. Bændafundur í
Borgarfirði, einu öflugasta
sveitahéraði Sjálfstæðisflokks-
ins, samþykkti fyrir skömmu
með Framsóknarmanninn
Sverri Gíslason í Hvamrííi,
formann stéttarsambánds
bænda, í broddi fylkingar, að
fela framleiðsluráði landbún-
aðarins að beita sér fyrir því
nú þegar, að bændur landsins
fái uppborna þá verðhækkun,
sem verður á aðfengnum á-
burði og fóðurvörum af völd-
um gengislækkunarinnar, en
jafnframt vítti fundurinn þær
tíðu hækkanir, sem gerðar
hafa verið á benzíni og öðrum
rekstrarvörum við landbúnað-
inn.
Dómur launþeganna í kaup-
stöðunum og bændastéttarinn
ar urn gengislækkunina er
þannig á eina og sömu lund.
Þjóðfélagsþegnarnir stynja
undir þessari þungu og órétt-
látu byrði. En ríkisstjórnin
unir sér við að lesa þann sam-
eiginlega þvætting Morgun-
blaðsins og Tímans, að gengis-
Iækkunin hafi verið eina úr-
ræðið og óumflýjanlegt að
leyfa hinar sífelldu verðhækk
anir, þrátt fyrir marggefnar
yfirlýsingar um, að vel og trú-
lega skyldi staðið á verði gegn
þeim. Meira að segja er við-
skiptamálaráðherrann í sam-
stjórn íhaldsins og Framsókn
arflokksins líðsodohir í kapp-
hlaupi verðhækkananna. Hann
er búinn að fá coca-cola hækk
að í verði!
En hvað blasir svo við, ef
Iitið er til sjávarútvegsins, at-
vinnuvegarins, sem gengis-
lækkunin átti sér í lagi að
rétta við? Búa- ekki útvegs-
rnenn og sjómenn við auðnu-
hag, þó að launþegarnV’ og
bændurnir verði fyrir hverju
skakkafallinu öðru meira af
völdum gengislækkunarinnar?
Áhrif gengislækkunarinnar
fyrir sjávarú t/eginn eru þau,
að hann hefur aldrei barizt svo
í bökkum sem einmitt nú. Út-
gerðai’kostnaðurinn hefur
hækkað eins og allt annað. En
ríkisstjómin hefur svikizt um
að efna það fyrirheit að hækka
fiskverðið, en eins og kunnugt
er var gengið út frá því af
höfundum gengislækkunarlag-
anna, að það hækkaði upp í
93 aura fyrir hvert kíló. Geng-
islækkunin þrengir því að út-
vegsmönnum og sjómönnum á
nákvæmlega sama hátt og
launþegunum í bæjunum og
bændunum í sveitunum, enda
hafa þessir aðilar a.llir sem
einn fordæmt gengislækkun-
ina og afleiðingar hennar. En
stjórnarblöðin þegja þunnu
hljóði um þessa staðreynd eins
og hinar nær daglegu verð-
hækkanir á nauðsynjavörum
almennings.
Gengislækkunin er hvorki
meira né minna en að sliga
sjávarútveginn. Sjómenn á
Akranesi hafa haft við orð að
hætta róðrum, ef ríkisstjórnin
efni ekki loforð sitt um 93
aura fiskverð. Sjómenn á ísa
firði hafa gert samþykkt þar
sem bent er á, að það séu full
komin brigðmæli, að fiskverð
ið skuli ekki hækka. Þeim
finnst að vonum mikill munur
á raunveruleikanum og þeirri
blekkingu gengislækkunar-
postulanna, að með gengis-
lækkuninni yrði bátaútvegin-
um séð' fyrir stórauknum
tekjum, er tryggðu hallalaus-
an rekstur hans. Útvegsmenn
í Reykjavík hafa gert með sér
svipaða samþykkt og sjómenn-
irnir á Akranesi og ísafirði.
Hvert sem litið er, blasir
þannig við augum sama mynd-
ín. Gengislækkunin reynist í
framkvæmd enn meiri háska-
valdur en xiokkurn gat órað
fyrir í upphafi. Óánægjan
vegna hennar nær langt inn í
innsta hring stjórnarliðsins.
En Morgunblaðið og Tíminn
halda áfram að japla á því, að
hún hafi verið eina úrræðið og
óumflýjanleg!
. Þjóðinni er nú orðið Ijóst,
hvað hún kallaði yfir sig í
kosningunum í haust. Hún
finnur áhrif gengislækkunar-
innar betur með hverjum degi,
sem líður. Henni dylst ekki, að
loforð Framsóknarflokksins
um ,hliðarráðstafamrnaf‘ voru
fleipur eitt. Þeir einu, sem
sætta sig við gfengislækkunina,
eru braskaramir og stórat-
vinnurekendurnir, ráðherr-
arnir sex í flatsæng samstjórn
ar íhaldsins og Framsóknar-
flokksins og ritstjórar Morgun
blaðsins og Tímans. En gleði
þessara aðila er þjóðinni vissu-
íega dýr.
Tvær byggingar. — MeS rassinn úr buxunnm, —
Ummæli síjómmálamannsms. — Leikriíasam-
kopnnin. — Leiðmlegar misfellur. ,
KRON minnkaði sl. ár
VÖRUSALA Kaupfélags
Reykjavíkur og nágrennis nam
á síðasta ári samtals kr.
17 359 554,17 og varð tekjuaf-
gangurinn kr. 154 124,69.
Kom þetta fram í skýrslu
framkvæmdastjóra KRON á
aðalfundinum, sem haldinn var
á sunnudaginn. Samþykkt var
að tekjuafgangurinn skyldi all-
ur. lagður í varasjóð.
Hefur rekstrarhagnaðurinn
fario minnkandi frá fyrra ári,
og mun þar m. a. vera um að
kenna skorti á nauðsynjavör-
um.
Rætt var á fundinum um að
fjölga búðunum í bænum, og
talin nauðsyn á því, að hæfi-
iega mörgum og skipulega
dreifðum matvörubúðum væri
komið fyrir, svo að hver félags
maður ætti sem stytztan veg
að sækja í næstu félagsbúð.
ER ÞAÐ táknrænt um okkur
ísleiidinga, að um leið og allt
■er að fara á hausinn hjá okkur,
að því er virðist í svipinn, er-
i.im við áð taka í notkun ein
thesíu stórhýsi og giæsilegustu
byggingar, sem við höfmn reist?
Þjóðleikhúsið stendur fullbúið
og í það Itiía nú þús. manna
iil þess að sííga inn í ævintýra
heirn út ,úr .áhyggjunum og
gremjunni, sem umlykur okh -
ur þessa dagána. Þjóðminja-
safnið er að verða fullbúið.
SVO AÐ SEGJA msð rassinn
úr buxunum stöndum viS á
næstu mánuðum vonandi ekki
árum, fyrir framan þessar miklu
byggingar, þjóðleikhúsið *og
þjóðminjasafnið, og dáumst að
því, hve duglegir við höfum
verið og forsjálír að lúka þess-
tim verkum áður en allt snar-
r.ðist um. En er nokkuð mis-
>afnt um þetta að segja? Það
tekur enginn af okkur þjóðleik
húsið og heldur ekki þjóðminja
safnið, og bæði eiga þessi hús
að leggja grunninn að nýju lífi
okkar og hjálpa okkur til að
reisa okkur við eftir að við höf
um fallið um koll?
ÉG ER EKKERT ónægður
íneð þetta. Það var þó gott að
ekki fóru allir peningar okkar
Lundúnafréttir
ÞJÓÐVILJINN flytur heldur
en ekki fréttir á sunnudaginn
af síðasta fundi útvarpsráðs.
Þegar litið er á þriggja dáika
fyrirsögn blaðsins þess efnis,
að útvarpsráð hafi nú mælt
svo fyrir „að fréttastofan
hætti að einskorða fréttaöfl-
un sína við brezka útvarpið“,
er engu líkara en að Þjóð-
víljinn telji hreina og beina
byltingu hafa verið gerða í
útvarpsráði; enda sparar
hann nú ekki eggjunarorðin
til starfsmanna fréttastofunn
ar, að duga nú vel. „Það er
á valdi fréttastofunnar sjálfr-
ar“, segir Þjóðviljinn, „að
haga starfi sínu í samræmi
við þá sjálfsögðu kröfu út-
varpshlustenda11 (les komm-
únista) „að þeim séu, með ó-
vilhöllum ' fréttaflutníngi"
(les Moskvufréttum) „veitt-
ar frá öllum hliðum upplýs-
ingar um gang heimsmál-
anna“. Það leynir sér svo
sem .ekki, að Þjóðviljinn þyk-
ist eiga starfsmenn fréttastof
unnar með húð og hári og
geta skipað þeim fyrir verk-
um; og verður nú fróðlegt að
sjá, -hvernig þeir bregðast
við.
EN HVAÐ ER ÞAÐ ÞÁ, sem
þarna hefur gerzt og hleypt
hefur þessúm vindi í Þjóð-
viljann? Jú,-það er þetta, sam
kvæmt þeim upplýsingum,
sem Alþýðublaðið hefur aflað
Sér: Um svipað leyti og Jónas
Árnason, þingmaður komm-
únista, bar fram fyrirspurn á
alþingi varðandi fréttaflutn-
ing ríkisútvarpsins frá út-
löndum og kvartaði undan
því, hve lítið væri af Mosku-
fréttum í útvarpinu, hóf
Sverrir Kristjánsson, vara-
fulltrúi kommúnista í út-
varpsráði, rekistefnu mikla
þar út af því sama. Leyndi
það sér ekki að hér var um
samræmdar hernaðaraðgerð-
ir að ræða, skipulagðar frá
hæstu stöðum í erindreka-
hópi Rússa hér á landi; en
bæði á alþingi og í útvarps-
ráði fór sóknin alveg út um
þúfur, og árangurinn varð
enginn annar en sá, að aug-
lýst var enn einu siirni hin
virðulausa þjónkun kommún
ista við Rússland.
í ÚTVARPSRÁÐI var Sverri á
það bent, að þar hefði aldrei
verið neitt bann við því, að
afla frétta víðar en frá Lond
on, þar á meðal einnig frá
Moskvu, enda þótt Lundúna-
fréttirnar séu lagðar til
grundvallar fyrir fréttaflutn-
ingi útvarpsins frá útlöndum,
sakir bess, hve ýtarlegar os ó
vilhallar þær eru, og sakir
hins, hve miklu léttara er að
ná þeim en fréttum frá út-
varpsstöðvum, sem eru
lengra í burtu. Það er þá og
eínnig kunnara en frá þurfi
að segia, að svo að segja dag
lega flytur útvarþio einnig
fréttir frá Stokkhóimi eða
Oslo; en þær eru með áreið-
anlegi-i fréttum, sem völ er
á. Það hefur einnig oft komið
fyrir, að fréttir hafi verið
fluttar frá Moskvu; en hvort-
tveggja er, að erfitt er að ná
þeim frá degi til dags, og að
þær eru svo mengaðar póli-
tískum áróðri, lofi um Sovét-
ríkin og kommúnismann og
níði um lýðræðisríkin og allt
það ,sem er í vegi fyrir komm
únistum, að þær eru lítt hæf-
ar til flutnings í pólitískt hlut
lausu og óvilhöllu útvarpi. Er
það ekki aðeins skoðun mik-
ils meirihluta útvarpsráðs,
heldur og fréttastjóra útvarps
ins.
REKISTEFNA SVERRIS
fékk að endingu þá afgreiðslu,
að henni var í rauninni vísað
frá með tillögu frá formanni
útvarpsráðs, Ólafi Jóhannes-
syni prófessor, sem samþykkt
var í einu hljóði (einnig af
Sverri!) á síðasta fundi út-
varpsráðs og hljóðar þannig:
„Út af umræSum um frétta-
flutning víll útvarpsráð taka
fram, að það telur sjálfsagt,
að frétta sé aflað sem víðast
að, en lítur svo á að
eðlilegt sé, að fylgt verði
hér eftir scm hingaði til
hcirri mcgmregíu, að aðal
Iega verði stuðzt við fréitir
frá brezka útvarpinu,
en að þær verði fylttar út og
auknar með fréttum annars-
f.il ónýtis. Kunnur maður, sem
hefur vit á hlutunum og taldi að
gengislækkunin mundi bjarga
okkur, sagði í fyrradag að sýnt
væri að hún mundi ekki gera
það, og allt mundi fara um. „En
því fyrr því betra“ sagði hahn,
„því að því fyrr sem við förum
alveg á hausinn því fyrr reisum
við okkur við“,.
HANN gat svo sem frekt úr
tlokki talað, því að hanrí fer
ekki á hausinn. En þrátt fyrir
það getur falist sannleiki í orð-
um hans •— og ekki vantreysti
ég íslendingum í framtíðinni.
Þeir eru afburða dugmikil þjóð.
Þeir afla vel, en þeir eyða líka
fljótt, það hefur reynslan sann-
að. Og líkast til þurfa þeir að
£á nokkra velútilátna kinn-
hesta í skóla reynslunnar til
þess að þeir læri það, að það
er erfiðara að gæta fengins fjár
en afla þess.
AF TIEEFNI af leikritasam-
keppni þjóðleikhússins hef ég
fengið eftirfarandi bréf. „Það
virðist allt á sömu bókina lært
hjá okkur íslendingum. Þjóð-
leiklitisið efndi til verðlauna-
samkeppni um leikrit og skyidu
menn skila handritum með
íeynimerki, en nöfn höfunda
merkt sama leynimerki fylgja í
lokuðu umslagi. Þetta var gert
til þess að dómnefndin gæti
ekki fyrirfram vitað hverjir höf
undar væru, enda er þessi venja
alls staðar í heiminum viðhöfð í
slíkum tilfellum.
EN NÚ ER VITAÐ, að fyrst
sfendi Tryggvi Sveinbjörnsson
þetta Ieikrit, sem verðlaunin
hlaut, á dönsku. — Þá var
hann látinn vita að það kæmi
ekki til greina nema það yrði
sent inn á íslenzku. Það gerði
hann og það fékk^ verðlaunin.
ÞANNÍG STOÐ dómnefndin
við þennan höfund. Hvernig gat
það átt sér stað? Ég er alls ekki
Framhaid á 7. hSu
staðar írá, eftir því, sem frétta
stjóri telur ástæðu til hverju
sinni“.
EINS OG MENN SJÁ er með
þessari sámþykkt útvarpsráðs
aðeins staðfestur sá hátíui',
sem fréttastofa ríkisútvarps-
ins hefur undanfarið haft við
íréttaöílu.n og fréttaflntníng
frá útlöndum; og sá vindur,
sem var í Þjóoyiljanum á
sunnudaginn út af þessari
samþykkt, er því algerlega ó-
skiljanlegur. Eðá er Þjóð-
viljinn virkilega svona hrif-
inn af því, að Sverrir skuli,
með því að greiða henni. at-
kvæðl, hafa lýst yfir því, að
hann „liti svo á,.að eðlilegt
sé, að fylgt verði hér eftir
sem hingað tíl þeirri megin-
reglu, að aðallega verði stuðst
við fréttir frá hrezka útvarp-
inu“? En þatl er einmitt
þetta, sem Sverrir hefur
gert! Það eru hin neyðarlegu
endaiok rekistefnu hans fyr-
ir auknurn Moskvuáróðri í
r í lds ú tvarpinu!