Alþýðublaðið - 11.05.1950, Blaðsíða 4

4
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Beneðikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Tólf slunda hvíld
á fogururium.
ÞAÐ er segin saga, að í
hvert skipti, sem Alþýðublaðið
birtir grein, hvort heldur rit-
stjórnargrein eða aðsenda, til
stuðnings kröfunni um tólf
stunda hvíld á togurunum,
stekkur Þjóðviljinn upp á nef
sér og velur Alþýðublaðinu og
Alþýðuflokknum öll þau verstu
skammaryrði, sem til eru í
hinu ófagra pólitíska orðasafni
kommúnista. Eitt slíkt kast
fékk Þjóðviljinn í gær, og virð-
ist tilefni þess hafa verið það,
að Alþýðublaðið birti í fyrra-
dag mjög athyglisverða grein
eftir Sæmund Ólafsson, vara-
forseta Alþýðusambands ís-
íands og ritara Sjómannafélags
Reykjavíkur, grein, sem hafði
inni að halda ný og sterk rök
og áður lítt rædd, fyrir því, að
tólf stunda hvíld á togurum
yrði nú lögboðin, og það sem
allra fyrst, þau nefnilega, að
þrældómur togarasjómanna á
hinum nýju»skipum á saltfisk-
veiðum, sem nú eru að hefjast
aftur í stórum stíl, væri svo
mikill, að sjómenn myndu vart
fást til þess að fara á togarana,
nema því að eins að hvíldar-
tími þeirra yrði lengdur upp í
tólf klukkustundir á sólar-
hring. Það var út frá þessum
forsendum, sem Sæmundur
Ólafsson komst svo að orði í
grein sinni, að tólf stunda hvíld
á togurunum væri nú orðin
iáfsnauðsyn fyrir sjálfan tog-
araútveginn.
Menn skyldu ætla, að Þjóð-
viljinn, sem þykist hafa verið
að berjast fyrir þessu máli und-
anfarin ár, fagnaði því, að fá
slíkan stuðning við það. En það
virðist vera öðru nær. Það er
engu líkara en að Þjóðviljinn
hafi misst á sér alla stjórn út
af grein Sæmundar Ólafssonar
í Alþýðublaðinu. Svo reiður er
hann út af henni. Það er því
engin furða þótt menn spyrji:
Hafa kommúnistar virkilega
engan áhuga á því, að þetta mál
nái fram að gangi? Eða hvern-
ig á annars að skilja það, að
Þjóðviljinn skuli ætla af göfl-
um að ganga í hvert sinn, sem
því berst liðveizla úr einhverri
annarri átt?
*
Það er hægt að beita sér fyr-
ir hagsmuna- og menningar-
málum hins vinnandi fólks
með tvennt fyrir augum:
Annað er það, að nota þau
flokki sínum til pólitísks fram-
dráttar; og er fyrir slíka flokka
jafnaðarl'ega algert aukaatriði,
hvort málin ná fram að ganga
og kjör verkalýðsins eru bætt;
já, oft þykir það meira að segja
síður en svo æskilegt og hitt
miklu betra, að hægt sé að nota
þau sem Jengst sem áróðursmál
fyrir flokkinn og sem rógsmál
gegn öllum öðrum. Liggur það
í augum uppi, að flokluir, sem
í glíku augnamiði beitir sér fyr
ir! áhugamálum verkalýðsins,
ALÞVÐUBLAÐÍÐ
Fimmtudagur H, íiiaí 1950.
vill engan stuðning við þau fá
frá öðrum flokkum. Hann vill
Cá að þenja sig um þau einn, í
þeirri von, að geta veitt á þeim
aukið iylgi fyrir sig. Þessi er
yfirleitt afstaða kommúnista
til velferðarmála verkalýðsins.
Hitt er, að leggja höfuð-
áherzlu á það í hverju máli, að
bað nái frarp að ganga svo að
lífskjör verkalýðsins verði
bætt, hvað sem flokksfylgi og
flokkshag líður; og er auð-
skilið að flokkur, sem að þessu
ctefnir, hlýtur að fagna hver-j-
um þeim stuðningi, sem hann
fær í baráttunni fyrir góðum
málstað hins vinnandi fólks, og
beinlínis að leita slíks stuðn-
ings hjá öðrum flokkum. Öðru
vísi verður málunum ekkí á-
fram þokað, þar sem verkalýð-
urinn og flokkur hans eða
flokkar eru enn í minnihluta.
Þannig hefur Alþýðuflokkur-
inn frá upphafi tekið á þeim
stefnumálum verk^Jýðshreyf-
ingarinnar, sem hann hefur
borið fram til sigurs.
Það er og hætt við því, að
margt væri öðruvísi fyrir
verkalýðinn og alþýðuna í
þessu landi í dag, ef Alþýðu-
flokkurinn hefði ekki tekið
málin þessum raunhæfu tök-
um. Þá væru áreiðanlega eng-
ar alþýoutryggingar hér, engir
verkamannabústaðir, ekkert
orlof, ekki einu sinni átta
stunda hvíld á sólarhring á tog
urunum. Og af því að hér er
verið að minnast á lengingu
hvíldartímans á togurunum úr
átta stundum upp í tólf stund-
ír á sólarhring, er rétt að
benda Þjóðviljanum á, að það
kostaði Alþýðuflokkinn mörg
nr að fá átta stunda hvíldar-
tímann lögboðinn, og hann
varð að sjálfsögðu að leita
stuðnings til þess í borgara-
flokkunum, því að ekki hafði
hann neinn meirihluta til þess
á þingi.
Það er ofurauðvelt að hnoða
raman frumvarpi um tólf
stunda hvíld á togurum eins
og kommúnistar hafa gert. En
það er annað að fá það sam-
þykkt á þingi, sem að meiri-
hluta er skipað fulltrúum borg
araflokkanna. Þetta sá Alþýðu
flokkurinn strax og kommún-
istar báru fram frumvarp sitt.
Þess vegna reyndi hann sam-
komulag um málið við borg-
araflokkana, eins og á sínum
tíma um átta stunda hvíldar-
tímann, og beitti sér meðal
annars fyrir því, að í málið var
skipuð milliþinganefnd. En sú
tilraun bar sem kunnugt er
ekki tilætlaðan árangur. Snú-
íst einhverjum þingmönnnum
borgaraflokkanna ekki hugur
í málinu, er því vonlítið, að það
nái fram að ganga í bili; því
að alþýðuflokksmenn og kom-
mmúnistar, sem málinu fylgja,
hafa ekki einu sinni saman-
Jagðir bolmagn til þess að bera
bað fram til sigurs á alþingi.
En máske rök Sæmundar Ól-
afssonar mættu einmitt verða
til þess, að koma vitinu fyrir
nægilega marga þingmenn
Aðsókxiin að þjóðleikhúsinu. — Fyrsta reynslan.
Ótrúleg framkoma. — Auðir bekkir. — GagnrýnL
YFIR TÍU ÞÚSUNDIR ckki einn einasti n.ióti neinna
Corréttinda •— og á ég þá fyrst
og fremst við það. að starfsfólk
teikhússins geti ekki annast er-
indi vina sinna.
manna hafa nú sótt leiksýning-
ar þjóðleikhússins. Alls er búið
að sýna 17 sinnum og tekjur
hússins nema um 275 þúsund
krónur fyrir aðgöngumiða, en
auk þess koma tekjur af veiting
um og leikskrám. Ég hygg að
þessi rúmlega hálfi mánuður,
seni Ilðinn er síðan Ieikhúsið
tók til starfa, hafi gefið góða
raun. Að vísu hafa margs kon-
ar byrjunarörðugleikar komið í
ljós. en þeir hafa flestir verið
yfirunnir.
EINHVER.TAR BREYTING-
AR hafa verið gerðar á starfs-
borgaraflokkanna til þess, að1 fólki að fenginni reynslu um
hæfni þess í hverju starfi fyrir
málinu verði bráðlega borgið?
Hitt er svo annað mál, hvort
kommúnistar myndu nokkuð
fagna því. Meðan þeir voni í
stjórn og höfðu aðstöðu til að
gera sig gildandi varð enginn
var við neinn áhuga þeirra á
lengingu hvíldartíma á togur-
unum. Það var ekki fyrr en
þeir voru farnir úr stjórn og
orðnir áhrifalausir, að‘ þeir
uppgötvuðu allt í einu, hve
heitt hjarta þeirra sló fyrir
togarasjómennina. En að vísu
hafa þeir alla tíð síðan gengið
miklu betur fram í því að
rægja menn sundur í sambandi
við þetta mál, en að safna sam-
an kröftunum, sem til þess
þarf að að bera það fram til
sigurs.
sig, án þess þó að nokkrum hafi
verið sagt upp starfi, enda er
það eðlilegt, að í ljós komi við
svo stórt fyrirtæki að einn sé á-
gætur í einu starfi þó að hami
valdi ekki öðru. Nokkur óá-
nægja hefur komið í ljós út ckki vera komin undir slíkum
afgreiðslu aðgöngumiða, enda
mæðir einna mest á því starfi í
viðskiptunum við almenning.
EN ÞETTA stafar fyrst og
íremst af því, að þrjú leikrit eru
í gangi í einu og fólk áttar sig
ekki alltaf á því hvaða leikrit
sé í kvöld eða annað kvöld þrátt
fyrir auglýsingar í öllum blöð-
um laglega og þó' að það sé
prentað á aðgöngumiða. Það er
þó eitt, sem ég verð að taka
vara við, og það er, að enginn,
ÞEIR einu, sem mér finnst að
ættu mega panta aðgöngumiða
eftir öðrum reglum en við Reyk
víkingar, eru menn utan bæjar-
ins, sem ætla að koma í leikhús-
ið í hópum. Þetta mun og hafa
verið ætlun leikhússins. En nú
hefur komið fyrir ótrúlegt at-
vik, sem að líkindum kemur í
veg fyrir það. Leikfélag Kefla-
víkur pantaði fyrir nokkrum
dögum 35 aðgöngumiða. Leik-
húsið tók miðana frá og geymdi
þá, en þegar til kom mættu
Keflvíkingarnir ekki — og sæt-
in stóðu auð á sýningunni.
ÞETTA ER ÓÞOLANDI fram
Icoma og engin ástæða til að
þola hana hver sem í hl.ut á.
Afkoma þjóðleikhússins má
ÞeirP sem grœða á gengislœkkuninnu

DÝRTÍÐIN vex nú með hverj
um deginum, sem líður, svo að
uggvænlega horfir um afkomu
alþýðuheimila. Aljþýðublaðið
hefur reynt að fylgjast með
þeim verðlagsbreytingum;
sem mest áhrif hafa á alþýðu-
heimilin, og gefa lesendum sín
um hugmynd um áhrif gengis
lækkunarinnar að svo miklu
leyti sem þeir ekki verða sjálf
ir varir við þau í hvert skipíi,
sem þeir taka peningaveski
úr vasa sínum.
BORGARÁBLÖÐIN virðast
ekki telja, að verðlag á lífs-
nauðsynjum hafi mikið frétta
gildi, því að Vísir, Morgun-
blaðið og Tíminn gera sem
minnst úr því, hve verðlag
hækkar gífurlega í landinu
þessar vikurnar. Þetta er þó
mál, sem ekki er hægt að
fela, hversu vandlega sem í-
haldsblöðin halda þögn sína.
Hækkanirnar finnur hver
maður dag frá degi.
ÞETTA ER EIN HLIÐ gengis-
lækkunaráhrifanna, sú hlið-
in, sem snýr að öllum almenn
ingi í landinu, sem ber nú
hinn vaxandi þunga „við-
reisnarráðstafana“ ríkisstjórn
arinnar. Hin hlið málsins
snýr að þeim, sem græða á
þessum ráðstöfunum og lifa
nú betra lífi en nokkru sinni.
Alþýðublaðið sagði nýlega
frá einu dæníi af þeirri hlið
málsins, en það var hinn gíf-
urlegi gróði, sem Kveldúlfur
hirti af síldarmjölssölu eft.:r
gengislækkunina. Þetta fjö!-
skyldufyrirtæki atvinnumála
ráðherrans, sem lét undirbúa
gengislækkunina og vildi
vinna það til að víkja úr for
sætisráðherrastóli fyrir fram-
sóknarmanni til- að koma
henni á, græddi að minnsta
kosti milljón krónur á þvi
einu að lúra á síldarmjöli,
sem framleitt var fyrir all-
löngu síðan, og flytja það síði
an út eftir að krónan var fall
in. Þannig fékk Kveldúlfur
3061,90 kr. fyrir hverja smá-
lest síldarmjöls, sem ætlað
var til sölu innanlands fyrir
kr. 1005 hver smálest. Hreimi
gróði fyrirtækisins af geng-
islækkuninni er því 2000 kr.,
mánaðarkaup verkamanns, af
hverri smálest, og mun jafn-
vel harðgerðustu bröskurum
þykja það „góður business“
h.iá fyrirtæki at'vinnumála-
ráðherrans.
ÞETTA atvik mun þó engan
veginn vera einsdæmi. Það
er á almanna vitorði, að fjöl-
margar heildverzlanir hafi
miklar birgðir af alls konar
varningi geymdar, þótt því sé
hátíðlega yfir lýst, að þessar
vörur séu ekki til. Ætlunin
er að þíða, þar til ný send-
ing af þessum vörum kemur
og verð á þeim er ákveðið
eftir nýja gengfnu •— miklu
hærra. Þá munu hinar földu
vörur koma fram, og heild-
salinn hirðir stórfé í hreinan
gróða. Það er ekki einleikið,
• hvernig hver vörutegundin á
fætur annarri virðist nú
ganga til þurrðar á örskömm-
um tíma í verzlunum.
FLEIRI ERU ÞEIR, sem nú una
dutlungum fólks- og vitanlega
ber leikfélaginu að borga miS-
una. Nú mun vera í ráði að
krefjast greiðslu af slíkum hóp-
um um sama leyti og aðrir sækja
rína miða, og selja miðana taf-
arlaust ef reglunum er ekki
íylgt.
ÉG HEF DÁLÍTIÐ gagnrýnt
ýmislegt í fari þjóðleikhússins
og mun gera það áfram, en gæta
þess ætíð að beita fullri sann-
girni, og þó hlífast ekki við.
Hins vegar mun ég ekki þegja
yfir því þegar svona atvik koma
fyrir. Ef leikhúsið hefur skyld-
um að gegna gagnvart almenn-
íngi, — og það er hverju orði
sannara, þá hefur almenningur
ekki síður skyldum að gegna
gagnvart því.
Hannes á horninu.
„Holltes heima híaf’
Framhald af 3. síðu.
var? af sjálfu sér. Er það aug-
tjóst mál, að kaupmaður, eða
hver sem er kaupandi, kaupir
ekki til langframa vörur, sem
reynast ónothæfar. Það er var-
hugavert á opinberum vetc-
vel hag sínum. Svartur mark. vangi, að koma fram með jafn
aður hefur aldrei verið meiri j mikla f jarstæðu og það, að
og þarf ekki annað en athuga aiiur fatnaður unninn úr lopa
smáauglýsingar Morgunbl. til sé ónothæfur, — og aðeins
þess að ganga úr skugga um unninn tii skjótrar f.járöflun-
það. í einu eintaki af blað-1 ar. Leyfum við okkur, sem
inu er boðin fram hvers kon- ’ framleiðum þessa vöru, að
ar vara: Gólfteppi, herra-1 víta harðlega slíkar árásir á
fatnaður, heimilisvélar. dömu atvinnurekstur okkar. Því það
kjólar, dragtir, málning, bíl- er áreiðanlegt, að þeir, sem
ar o. fl. o. fl. Trúir því eng-
inn maður, að allt þetta sé
standa þannig hjá og sjá að-
eins misfellurnar, bera ekki
„notað“ eða með eðlilegu ^ Eíður ábyrgð gagnvart þjóð
móti til landsins komið og sinni, en þeir, sem leggja orku
boðið til sölu. Þá benda hinar sína í að nýta það, sem fyrir
miklu utanfarir ekki tit þess, hendi er, og orðið getur til að
að miklar þrengingar séu í bæta úr brýnustu þörfum, sem
fjárhag eða gjaldeyriseign fyrir liggja á hverjum tíma.
vissra hópa í þessu landi nú
frekar en fyrir gengislækk-
unina. I\mnig mætti lengi
íelja.
ÞAÐ ERU ÞUNGAR BYRGÐ-
AR, sem nú eru lagðar á al-
menning í landinu. En það
hlýtur hver maður að kalla
hróplegt ranglæti, er þær ráð
F. h. Prjónlesframleiðenda-
félagsins.
Viktoría Bjarnadóttir
(form.).
stafanir alþingis, er þessum
byrðum valda, verða jafn-
fram til þess að gefa fáum út-
völdum stórkostlegan gróða.