Alþýðublaðið - 11.05.1950, Síða 5

.'FimmtudagiiE 11. nttí 1958.________________ ALÞÝPUBLAPIf) 5
Margarethe Buber-Neumann:
MARGARETHE BUBER-NEUMANN sat í haldi í
fangabúSunum í Ravensbrúck á ófriðarárunum ásamt
rnörgum ö'ðrum konum. Hún var áður gift þýzka kommún
istaforingjanum Heinz Neumann, og var landflótta austur
á Rússlandi fyrir stríðið, en var sett þar í fangabúðir, eftir
að maður hennar hafði verið tekinn af lífi af því að hann
var ekki á hinni ,,réttu línu‘\ En í byrjun ófriðarins fram-
seldi sovétstjórnin hana Gestapolögreglu Hitlers. Frú
Buber-Neumann býr nú í Stokkhólmi. í grein þessari segir
hún frá því, er hún stóð aftur augliti ti_I auglitis við fyrr-
verandi kvalara sína, fangaverðina frá Ravensbrúck, er
þeim haflði verið stefnt fyrir franskair herrétt.
í RASTATT, lítilli borg í
Baden og á franska hernáms- |
svæðinu í Þýzkalandi, hefur að
uncíánförnu farið fram réttar-
rannsókn í máli varðmanna við
fangabúðirnar Ravensbrúck.
Þegar yfirheyrslur hófust í
máli Suhren varðforingja og
Plaum foringja „starfsflokk-
anna“, eða þvingunarvinnunn
ar, var ég beðin að koma til
Rastatt og bera vitni í máli
þeirra.
Það rigndi í Rastatt þegar ég
kom þangað; þoka grúfði yfir
járnbrautarstöðinni og fjöllin
risu umhverfis dalverpið eins
og myrkir skuggar. Enginn var
sjáanlegur á brautarpallinum.
Ég kallaði á burðarkarl. ;,.Get-
íð þér komið farangri mínum
til gistihússins?“ spurði ég.
,,Gistihússins?“ spurði hann,
..ætlið þér að vera við réttar-
höldin?“ Ég játti því. ..Eigið
þér að vera vitni?“ Ég játti því
einnig. Þjóðverjar eru þar vitni
enn þann dag í dag. „Þá eig-
tð þér að búa í Bluma-gistihú:;-
ínu!“ mælti hann, en því mið
ur gkt ég ekki samsinnt því.
„Nei, mér mun vera ætlaöur-
staður í gistihúsinu „Schwert",
Hann leit á mig en svaraði fáu
og viðmót hans gerbreyttist.
Hann varð kuldalegur og afur.d
inn, því að nú var honum Ijóst,
að ég væri til þess komin að
vitna gegn Þjóðverjum og til
stuðnings ákæru hernámsvfir-
valdanna á hendur beim Hann
þagði á leíðinni til gistihússins
og þögn hans var þrungin fyrir
litningu. Við gengum fram hjá
löngum röðum lágra húsa,
hlöðnum úr brúnum steini. Sum
staðar var unnið af kappi að
smíði nýrra húsa á rústum
hruninna bygginga. Handan við
múr sá ég lítið hof, sem ‘úóð
á lágri hæð milli laufvana trjáa,
autt og_ yfirgefið. Slíkum for-
ííðarhelgidómum á Þýzkalandi
virðíst hvarvettna ofaukið nú.
Ráðhúsið í Rastatt er : fögur
bygging. Sú var tíðin, að mað-
ur gat notið stílfegurðar þess í
næði, en nú er öðru að gegna.
Stöðvunarlaus straumur folks
og þys um alla ganga, en frá
flötum veggjanna stara slæð-
um hjúpaðar dísir og íturvaxn-
ir guðir á harmleikinn, sera efnt
hefur verið til í fundarsölunum;
harmleikinn, sem livergi' getur
samrýmst fögrum stíl eða hrein
um línum. Þess arna varð mað
ur var, jafnvel áður en maður
gerðist sjálfur bátttakandi i
harmleiknum. Franskur err-
bættismaður áritaði gistileyfi
mitt og síðan hélt ég til franska
{'istihússins, án þéss að hafa
iengri dvöl í ráðhúsinu að
cinni.
í gistihúsinu var allt í niður-
tiíðslu og sóðaskap/Mér haíði
verið fengið herbergi nr. 5 til
íbúðar, það var þröng kytra á
bakhæð. Húsgögnin voru rúm
ileti'og einn stoll, jivottaborð
og stóð á því vatnskanna og var
brotið skarð í könnuna. Ég
virti fyrir mér íbúðina og stundi
bungan. Það var ekki laust við
nð mér rynni til rifja, er ég
hugleiddi, hve aðbúð vitn-
nnna, er bjuggu í hir.u glæsilega
Blume-gistihúsi, væri öll önn-
'ur og betri. Það „gistihús laut
býzkum forráðamönnum og
naut hins bezta álits, enda eru
þýzku gistihúsin nú þegar starf
rækt samkvæmt nýjustu tízku
og hin glæsilegustu. Ég sigr-
aðist samt skjótt á þessum ó-
tilhlýðilegu hugsunum, sem
betur fór, og ákvað að taka
þessu öllu með hugprýði. Mér
varð að minnast burðarkaris-
ins. Hver vissi nema svo kynni
að fara, að ég hefði hugprýð-
innar fyllstu þörf. Ég leit ör-
væntingaraugum á rúmfletið
undir þakglugganum; — allt í
lagi, hugsaðí ég, virti fvrir mér
kóngulóarvéfinn í hornunum,
— fái ég ekki svefnfrið þá
iireyfi ég mótmælum- m
Vitnin verða að halda sig í
réttarsalnum er á þau er kall-
að með nafni. Við lítUm for-
vitnislega í kri'fg um okkar;
ég hef rekist þarna á nokkrar
gamlar kunningjakonur og við
hugleiðum allar það sama;
minningarnar frá fangabúða-
vistinni ásækja okkur. Það var
fyrir löngu síðan, hugsum við,
en samt er engin leið að'gleyma
því. Við erum enn ferðamenn
og öllum framandi í þessu landi.
Sakborningabekkurinn er enn
auður, en við vitum, að áður en
langt um líður verða leiddar
tvær manneskjur þar til sæt-
i.s, og við kvíðum því að siá
þær. Sá kvíði á þó ekkert skilt
við helóttann og örvæntinguua
í Helvíti fangabúðanna, við
kvíðum fyrst og fremst martröð
iiræðilegra minninga. Manni
veitist örðugt að trúa og treysta
á framkvæmd réttlætisins, en
ramt er vantraustið á því sviði
íiættulegra. en nokkuð annað.
Hvernig koma þessar mann-
eskjur okkur fyrir sjónir nú,
þegar raunveruleikinn hefur
íagt á þær sítt sannmat og svipt
bær öllu lognu prjáli? Sumar
kunningjakonur mínar hafa
þegar hlotið dágóða þjálfun sem
vitni gegn sakborningunum við
slík réttarhöld. Mér finnst þetta
allt úr hófi ógeðslegt, en þær
taka því öllu með ró, þær hafa
nú um nokkurra ára skeið lagt
fram sinn skerf til þeirra brofa
mynda, sem gefa munu svo
nanna heildarmynd, varðandi
menn og atburði, þegar þeim
hefur verið raðað saman, að
unnt reynist að fullnægja öllu
réttlæti. Og þó, — maður er
alltaf vantrúaður á að verðl
tullnægt til hlýtar, en begar
ekki er um annað að velia, þá
er að sætta sig við það. Dyrn-
ar inn í sakborningastukuna
cru opnaðar og hinir ákærðu
leiddir inn af einkennisbúnum
varðmönnum. Þegar inn í stúik
una kemur, eru handjárnin tek
in af sakborningunum. Mann-
k'ckia í járnum er ógeðfelld á
að líta.
Og þegar ésr lít þessa hálf-
hörðnuðu unglinga. á sakborn-
ingabekknum. veitist mér örð-
us?t að þekkja þar aftur manh-
■■'skiurnar. sem með ríkisvald-
ið að bakh.jarli revndu eitt sinn
r.ð brjóta vilia minn til hlýðni,
cg er það tókzt ekki, að dæma
mig á svívirðilegan hátt í hóp
'.inna mörgu fórnardýra. Þess-
ír nazistar afsönnuðu svo ekki
varð um villst, þá útbreiddu
hænningu, að handbendi Hitlers
hafi verið gædd e'nhverjum
djöfullegum mætti. Þess sáust
engin merki á þessum tveim
unglingum. ' Þeir voru lióst
dæmi hinnar smitnæmu far-
sóttar, sem hóf meðalmennsk-
una til æðstu valda og seldi
heimskunni sjálfdæmi. Sak-
borningar þessir voru á engan
hátt frábrugðnir venjulegum.
býzkum smáborgurum, og hafa
sennilega ekki verið það held-
ur. meðan þeir. höfðu völdin.
Sem smáborgurum og smáborg
arlegum afbrotamönnum hafði
þeim verið fengið takmarka-
laust vald yfir lífi og örlögum
fjölda manns, skynsemi þeirra
villt með dulfræðilegum siða-
kerfum, en samvizka þeirra
ekki reynst nægilega þroskuð
og sterk til þess að standast
hinar mörgu freistin"ar valds-
ins. Augliti til auglitis við
þessar meinleysislegu persón-
ur hlaut að vakna sú spurning
hvernig hversdagslegur meðal
maður geti breyzt í hættulegan
múgmorðingja; hættuleg spurn
ing, því að óneitanlega er það
auðveldara, að játa kenning-
unni um geðveiki þeirra, er
með völdin fóru, og leysa um
leið hinn hversdagslega meðal-
mann frá allri ábyrgð, heldur
en hitt, að viðurkenna að í
hverjum manni bui djöfulleg-
ustu hneigðir. Það sjónarmið
hefur þó einn kost, — það svipt
ir hatrið allri sjálfsmeðauk-
un.
Réttarhöldin hófust. Hvert
vitnið á eftir öðru var leitt
fram og yfirheyrt. Sannar frá-
sagnir af hinum hræðilegustu
atburðum voru vandlega unnar
úr brotum harmsárra minninga
og furðusögnum sjúkrar og
þjáðrar ímyndunar. Hverjum
dómara er það ljóst, að vitnum
verður ekki treyst eða trúað
bókstaflega, og í stórum drátt-
um er sannleikanum heldur
ekki misþyrmt. Frö^sk göfgi
vetti svip sinn á þessi réttar-
höld. Sakborningunum var gef-
inn þess kostur að svara ásök-
unum hvers vitnis, er það hafði
lokið máli sínu. Gagnsannanir
varnarvítnanna voru smám
saman allar hraktar og gerðar
ómerkar. Réttlætið var látið
ráða úrslitunum und’y cruggri,
en vingjarnlegri stjórn dóm-
stjórans, sem eitt sinn hafði
verið fangi í saxnesku fanga-
búðunum. Framburður ákæru-
vitna og varnarvitna stangaðist
Framhald á 7. síðu.
íslendingaútgáfan befur undanfarna mánuði selt bæk-
úr gegn afborgun við miklar vinsældir.
H.E. skrifar um útgáfuna:
. . . . og voru bækurnar allar prýðilegar að frágangi.
Svo framarlega sem alþjóð kann að meta bækur og vill
eignast góðar bækur með góðum kjörum, þá eru þeir
greiðsluskilmálar, sem íslendingasagnaútgáfan býður. þeir
haganlegustu, sem þjóðin á völ á nú, og er það vel. Ég
álít, að íslendingasögurnar ættu að vera til á hverju heim-
ili.
Nú þegar geíið þér fengið allar bækur úígáfunnar með af
borgunarkjörúm. Klippið úí pöntunarseSi! þennan, og
sendið útgáfunni.
Ég undirrit . . . óska að mér verði sendar íslenöinga
sögur 13 bindi), Byskupasögur, Sturlunga og Annálar
ásamt Nafnaskrá 7 bindi), Riddarasögur (3 bindi) og
Eddukvæði I—II, Snorra Edda og Eddulyklar (4 bækur),
samtals 27 bækur, er kosta kr. 1255.00 í skinnbandi.
Bækurnár verði sendar mér í póstkröfu þannig, að ég
við mótttöku bókanna greiði kr. 155.00 að viðbættu öllu
póstburðar- og kröfugjaldi og afganginn á næstu 11 mán-
uðum, með kr. 100,00 iöfnum mánaðargreiðslum, sem greíð
ast eiga fvrir 5. hver'mánaðar.
Ég er orðin . . 21 árs og er það Ijóst, að bækurnar verða
ekki mín eign fyrr en verð þeirra er að fullu greitt.
Það er þó skilyrði af minni hendi, að ég skaí hafa rétt
til að fá skipt bókunum, ef gallaðar reynast að einhverju
leyti,. enda geri ég kröfu þar um Innan eins mánaðar frá
máttöku verksins.
Nafn ..
Staða .
Heimili
Séuð þér búinn að eignast eitthvað af ofantöldum bók- ;
um, en langi til að eignast það, er á vantar. fáið þér þær
bækur að sjálfsögðu með afborgunarkjörum, þurfið að-
eins að skrifa útgáfunni og láta þess getíð, hvaða bækur
um er að ræða.
Aldr.ei hefur íslenzkum bókaumiendum verið boðin slík
kostakjör sem þessi.
Islendingasögurnar inn á hvert islenzkt heimili.
ísfendingðsagnaúlgáfan fi.f.
Túngötu 7. — Pósthólf 73. — Sími 7508 eg 81244 — Kvík.
Litur á bandi óskast
Svartur
Brúnn
Rauður
Strikið ýfir það,
sem ekki á við.