Alþýðublaðið - 12.07.1950, Qupperneq 4

-Á.Lt>V Ð U B'L'AÐ i-P
Miðvikudagui 12. júlí 1950
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Reikningar
Reykjavíkur.
REIKNINGAR REYKJA-
VÍKURBÆJAR eru nú komn-
ir út, og var þeim að vanda
fylgt úr hlaði með lofgerð mik-
ílli í Morgunblaðinu um ágæti
fjármálastjórnar íhaldsins í
höfuðstaðnum. Þennan söng
þekkja Reykvíkingar mæta vel,
en þrátt fyrir hann hafa út-
svörin farið síhækkandi und-
anfarin ár og útgjöld bæjarins
hafa einnig hækkað stöðugt.
Þrátt fyrir' hið mesta góðæri,
er stjórnendur bæjarins hafa
getað lagt á bæjarbúa eftir
þörfum og innheimt fyrirhafn-
arlítið, stendur Reykjavík nú
frammi fyrir erfiðari tímum
með tóma sjóði og horfir fram
á greiðsluvandræði.
íhaldið hefur alltaf “reynt
að slá sjálft sig til riddara
fyrir fjármáiastjórn Reykja-
víkur. Að vísu hefur fjármála-
ráðherrum sama flökks ekki
tekizt sérstaklega vel við stjórn
á fjármálum ríkisins undanfar-
inn áratug, og sannleikurinn
er sá, að nú fyrst mun alvar-
lega reyna á fjármálastjórnina
við erfiðari aðstæður, ef á-
standið í landinu heldur áfram
að versna, eins og nú er því
miður allt útlit fyrir. Það er
hætt við, að bæjarbúar finni
þá mjög til þess, hve sterk og
glæsileg fjármálastjórn íhalds-
ins er. Útsvörin eru þegar orð-
in erfiður baggi mörgum heim-
ilisföður, sem hefur orðið fyrir
tekjurýrnun síðustu mánuðina,
og allt bendir til þess, að verð-
lagið á ráfmagni og heitu vatni
eigi eftir að hækka verulega á
næstunni. Þeir skattar eru
væntanlega merki um glæsi-
Iega fjármálastjórn eins og allt
annað!
❖
Morgunblaðið ber feaman
f járhagsáætlunina fyrir1 1949
og reikninga ársins og fær mjög
hagkvæma útkomu. Þetta er þó
ósanngjarn samanburður, af
því að verið er að breyta reikn-
ingskerfí bæjarins, og áætlunin
er því ekki sambærileg við
reikningaha. Á.áætluninni eru
iiðir, er nema 10 mill]ónum,
sem ekki eru lengur færðir
sem rekstrargjöld, og munar
töluvert um slíka pósta öðrum
megin í samanburðinum.
Ef menn vilja athuga, hvern-
ig Reykjavíkurbæ hefur tekizt
að halda gerðar áætlanir, er
rétt að athuga einstaka liði, og
kemur þá í ljós, að þeir hafa
flestir farið fram úr áætlun.
Þannig hefur stjórn kaupstað-
arins farið 550 000 kr fram úr
áætlun, löggæzlan 450 000 kr.,
heilbrigðisráðstafanir 450 000
kr., framfærslumál 277 000 kr.,
viðhald gatna 519 000 kr., elds-
varnir 64 000 kr., menningar-
mál 250 000 kr., ýmsar greiðsl-
ur 587 000 kr. frám úr áætlun,
svo að nokkuð sé nefnt. .
Nú ber að geta þess, að starfs^
ínenn fengu íaunauppbætur á
þessu ári, en alveg þess utan
hefur kostnaður við bæjar-
báknið farið mikið fram úr
þeim áætlunum, sem samþykkt-
ar voru fyrir árið. Samt eru
þær upphæðir, sem nefndar
voru hér, geigvænlegar. Skrif-
stofa borgarstjóra ein fór 133
þúsund kr. fram úr áætlun,
bæjarverkfræðingur 101 þús.
kr. og bílakostnaður bæjar-
stjórnarskrifstofanna 96 þús.
kr. fram úr áætlun! Enn má
nefna sem dæmi, að bílakostn-
aður lögreglunnar fór 104 þús.
kr. fram úr áætlun. Þetta er
ekki sérlega glæsileg meðfefð
é fjármunum bæjarbúa og ekki
til að gorta af því. Þvert á móti.
Ef athugað er, hvort einhverj
ir útgjaldaliðir hafa ekki verið
mikið undir áætlun, verður
mönnum þegar starsýnt á einn.
Það eru framlög til almanna-
trygginganna, sem reyndust
1 734 000 kr. lægri en áætlað
var, og hafa því tryggingarnar,
sem fjármálaspekingar íhalds-
ins ekkert ráða yfir, orðið til
þess að bjarga reikningsniður-
stöðunum og dylja að nokkru
leyti sóunina, fram yfir áætlun
á öðrum liðum! Þá eru aðrir
iiðir, sem reyndust lægri en á-
ætlun, aðallega framkvæmdir
ýmis konar. Áætlað var 250
þúsund kr. til sorpeyðingar-
stöðvar, en eytt aðeins 9 þús.
kr. Það er minnstur vandi að
laga útkomunna með þvj að
nota ekki allt það fé, sem veitt
er til framkvæmda, samanber
sorpeyðingarstöðina, íþrótta-
málin, götuframki'æmdir, leik-
vellina og fleira Glíkt'.
*
Sátt'nleikurinn er sá, eins og
greinilega kemur í Ijós, ef
reikningarnir eru vel athugað-
ir, ac bæjarms er síður
en svo lofsverður. Flokkurinn,
sem mest talar um sparnað og
mest skammast yfir vaxandi
ríkisbákni, hefur ekkj sýnt
nein tilþrif til sparnáðar í
Reykjavík, þar sem hann er
einráður, og lætur alla kostn-
aðarliði, þar sem um er að ræða
nkrifstofubákn bæjarins, bíla-
kostnað og annað slíkt, fara
verulega fram úr ríflegum á-
ætlunum.
Ef Reykjavíkurbæ hefði ver-
ið svo snilldarlega stjórnað á
fjármálasviðinu, sem íhaldið
vill vera láta, þá mætti vænta
þess, að bærinn þyrfti ekki að
láta allan þunga þeirra erfið-
leika, sem nú steðja að, leggj-
ast á bök bæjarbúa sjálfra. Þá
mætti vænta þess, að bærinn
gæti staðið fyrir verulegum
framkvæmdum til að auka at-
vinnu með haustinu, en á því
eru ekki horfur, og borgarstjóri
vill ekkert um slíkt tala. Bær-
inn getur furðanlega lílið lagt
til nýju Sogsvirkjunarinnar og
munu bæjarbúar þar einnig fá
að bera þunga kostnaðarins í
rafmagnsverði komandi ára.
Og svo mætti lengi telja.
Gjöf fli mennlngar-
og minningarsjóðs
NÝLEGA hefur Menningar-
og minningarsjóði kvenna bor-
izt 1000 króna minningargjöf
um þær Guðrúnu Egilsdóttur,
Vogum í Gullbringusýslu og
Jósefínu J. Waage, Stóru-
Vogum, Gullbringusýslu.
Gefendurnir eru dætur Guð-
rúnar, þær Elínborg. Friðrikka,
Sigríður og Lára .Hallgírms-
dætur.
Á Þingvöllum: — Ekki sómi fyrir þjóðina. —
Engin stór mót þar. — Leikföngin á barnaleik-
völlunum og meðferð þeirra.
ÞINGVALLAGSETUR skrif-
ar: „Ég minnist þess að fyrir
nokkru márum vakti það mikla
óánæg-ju og gagnrýni, að Þing-
vellir voru Iánaðir fyrir póli-
tisk mót. Stafaði þessi gagn-
rýni og óánægja eingöngu af
því að til slagsmála kom og að
mikið var um drykkjuskap og
ólæti á einíiverjum mótum, sem
þar voru háð.
MAÐCR SKYLDI ÆTLA að
þetta hefði verið nægileg lexía
fyrir Þingvallanefnd og að hún
leyfði því ekki pólitískum sam-
tökum að efna til móta á þess-
um helgasta stað þjóðarinnar.
Mun og mörgum finnas.t sem
Sjálfstæðismenn geti haldið sín
mót að Eiði og að kommúnistar
geti haldið sín mót í Rauðhól-
um. En svo virðist ekki vera.
Samtök beggja þessara flokka
efna tií móta á Þingvöllum og
þau hafa ekki verið til sóma
fyrir þjóðina svo að vægilega
sé að orði komizí.
ANNARS VIRÐIST það vera
mjög tvíeggjað að leyfa stór
mót á Þingvöllum. Um síðustu
helgi var þar mikið hestmaót.
Hestarnir voru fagrir og föngu-
I legir og ekki settu þeir neinn
blett á Þingvelli, en það fylgdu
menn hestunum og ekki er
hægt að gefa mönnunum eins
góðan vitnisburð og skepnun-
iim. Hér er ekki verið að ásaka
forstöðunefnd mótsins eða alla
gestina, en það er ekki hægt að
1 þegja yfir því þegar varla er líft
á Þingvöllum fyrir friðsamt
fólk vegna
manna.
ölæðis og óláta
3
S
s
s
s
c
Kiljan um Kóreustríðið
HALLDÓR KILJAN LAX-
NESS hefur sem kunnugt er
gaman af að láta ljós sitt
skína á fleiri sviðum en sviði
skáldskaparins. Þannig lét
hann síðastliðinn sunnudag
Þjóðviljann hafa eftir sér
nokkur vísdómsorð í tilefni
af stríðinu austur í Kóreu.
„í augum Evrópumanna,"
segir Halldór í viðtali sínu
við Þjóðviljann, „hefur ein-
feldningsháttur og barna-
skapur í stjórnmálum löng-
um verið eitt helzta einkenni
Ameríkumanna. En jafn
barnalegu frumhlaupi eins
og að boða, að þeir ætli sér
í stríð við alla Asíu, þar sem
þeir eiga hvergi bandamenn,
því hefðu víst fáir trúað.“
Þannig, meðal arinars, fórust
Halldóri orð við Þjóðviljann.
NÚ HAFA AMERÍKUMENN
að vísu ekki boðað það, að
þeir ætluðu sér í stríð við
neina Asíuþjóð, hvað þá
heldur við alla Asíu. En
Halldór Kiljan kýs, til þess
að vera á „línunni11, að orða
þannig þá staðreynd að
Bandaríkjamenn hafa nú
neyðzt til þess að grípa til
vopna til þess að verja, sam-
kvæmt fyrirmælum barida-
lags hinna sameinuðu þjóða,
sjálfstætt ríki austur í Asíu,
sem vopnuð árás hefur verið
gerð á, af hinum kommún-
istísku vinum skáldsins þar
eystra. Og hvað því viðvík-
ur, að Ameríkumenn eigi
enga „bandamenn“ í Asíu,
eins og Hálldór Kiljan segir,
þá er ekki annað vitað en að
hér um bil öll sjálfstæð ríki í
Asíu, þar á meðal Indland,
Pakistan, Ceylon, Afganistan,
Burma, Siam og Fílippseyjar,
-— svo að nokkur séu talin,
sem næst eru vettvangi
vopnaviðskiptanna, — hafi
lýst yfir eindregnu samþykki
sínu við fyrirmæli bandalags
hinna sameinuðu þjóða um að
verja Suður-Kóreu, og fagn-
að drengilegri forgöngu
\ Bandaríkjamanna í því
augnamiði.
ANNAÐHVORT ER ÞVÍ, að
Halldór Kiljan hefur eitt-
hvað takmarkaðar hugmynd-
ir um Asíu, þó að hann hafi
að vísu „fjöld of farit“, eða
að honum þykir það nauð-
synlegt, að vinna það fyrir
vinskap kommúnista og hús-
bænda þeirra í Kreml, að
stinga þessum staðreyndum
undir stól og leggja nýlend-
ur og leppríki Rússlands í
Síberíu, Mongólíu og Norð-
ur-Kóreu að jöfnu við alla
Asíu. En þá leiðir það riátt-
úrlega af sjálfu sér, .að hann
kalli sérh-verja tilraun til
þess að verja hin sjálfstæðu
ríki þar eystra gegn frekari
útþenslu hinnar rússnesku
kúgunar stríð gegn allri As-
íu! En ætli þetta sé ekki eitt-
hvað svipaður orðaleikur og
þegar kommúnistar eru að
leggja sjálfa sig að jöfnu við
alla alþýðu manna, hvar sem
er í heiminum?
ÞAÐ GETUR VERIÐ, að Hall-
dóri Kiljan finnist það vera
„einfeldningsháttur og barna
skapur í stjórnmálum", að
beygja sig ekki bardagalaust
fyrir hinni rússnesku og
kommúnistísku kúgun, bæði
hér á vesturhelmingi jarðar
og austur í Asíu. Það gæti
meðal annars bent í þá átt,
að hann fagnaði því fyrir
tæpum ellefu árum, er Rúss-
ar ruddust inn í Pólland í
bandalagi við Hitler og „inn-
limuðu 15 milljónir Pólverja"
eins og hann komst að orði
„þegjandi og hljóðalaust í
bolsévismann". En þótt Hall-
dóri Kiljan kunni að þykja
það einkennilegt, lifir þessi
„einfeldningsháttur og barna
skapur“ enn með flestum
þjóðum, að vilja vera frjáls-
ar; og því eru þær nú óðum,
ekki aðeins í Evrópu og Am-
eríku, heldur og nú einnig
austur í Asíu, að bindast
samtökum og búast til varn-
ar, vopnaðrar, ef nauðsyn
krefur, til þess að hrinda á-
rásum hins rússneska kúgun-
arvalds, hvar sem það skyldi
á þær leita.
ÞESSI BARÁTTA fyrir frels-
inu er gömul saga, þótt hún
sé alltaf að endurtaka sig. En
hitt er tiltölulega nýtt, að
menn með náðargáfu skálds-
ins velji sér stað í þeirri bar-
áttu við hlið kúgunarinnar
eins og Halldór Kiljan gerir.
Það væri þá helzt, að hann
gæti bent á Knut Hamsun
sem fyrirmynd sína í því, eins
og í ýmsu öðru.
EN ÞANNIG VAR ástandið á
Þingvöllum á laugardagskvöld
og einnig á sunnudaginn, sér
staklega síðdegis. Þannig vill
það oft verða þar sem mikill
fjöldi íslendinga er saman kom-
inn, en þetta má ekki eiga sér
stað á Þingvölium og þess
vegna virðist verða að taka upp
þá ófrávíkjanlegu reglu að ekki
sé leyft að hafa svona mót þar.
Það er erfitt að koma upp nógu
sterku lögreglueftirliti á stór-
um mótum og því er varla hægt
að ásaka forstöðunefnd hesta-
mótsins fyrir það þó að úti af
hafi brugðið."
BORGARI skrifar: „Fyrir
nokkru var tekið upp það ný-
mæli á barnaleikvöllum bæjar-
ins að búa þá ýmsum leiktækj-
um fyrir börnin. Þetta var allr-
ar virðingar vert og ekki nema
gott um það að segja. En nú er
svo komið, um hálfum mánuði
eftir að tækin voru sett á leik-
vellina, að flest þeirra eru brot-
in og sum horfin. Til dæmis
munu víða nær öll „sippubönd-
in‘ vera horfin.
ÞETTA SÝNIR það virðing-
ar- og kæruleysi, sem ríkir
meðal barnanna, og það er á-
stæða til þess að þið þlaðamenn
írnir minnið foreldra á það, að
þau mega ekki þola það að börn
beri inn til sín leikföng af
barnaleikvöllunum og halda
þeim sem sinni eign. Ef foreldr-
ar láta slíkt viðgangast, þá mun
það hefna sín grimmilega á
barninu sjálfu.“
ifuðnlng þlngsins
i
RÉNE PLEVEN hefur nú
fengið stuðning franska þings-
ins til stjórnarmyndunar, og
er búizt við, að hann birti ráð-
herralista sinn innan skamms.
Hefur Pleven hvatt fylgismenn
allra flokka á milli kommún-
ista og de Gaulles til vinstri og
hægri að sameinast um ríkis-
stjórn og skapa hið þriðja afl,
sem bjargað geti landinu.
Franskir jafnaðarmenn til-
kynntu í París í gærkveldi, að
þeir mundu taka þátt í hinni
nýju stjórn, og gáfu þeir jafn-
framt út yfirlýsingu um stefnu
sína í sambandi. við stjórnar-
myndunina. Er þá talið tryggt,
að stjórnarmyndunin takist, en
það voru jafnaðarmenn, sem
steyptu stjórnum þeirra Bifl-
aults og hinni skammlífu
stjórn Queuilles.