Alþýðublaðið - 08.09.1950, Page 5

Föstudagur 8. september 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Jén SigurSsson um AlþýSysamfeandið siusfu fvö ár: Siasfa grein
ÞEGAR líða tók á júlímán-
uð og komið var að þeim tírna,
er vænta mátti þess, að vitn-
eskja fengizt um það, hvað
júlívísitalan yrði, fengum við
í sambandástj ófh ; áð \dtá, áð
eitthvað óvanalegt væri á
seiði varðandi útreikning vísi-
iölnnsr.
Vegna þess, að gefnu tilefni,
að við höfðum grun um, að
ætlunin væri að láta hin nýju
húsaleigulög hafa áhrif á frarn
færsluvísitöluna til lækkunar,
þratt 'fyrir það, að rannsókn
kaup'lagsnefndar hafði leiit í
Ijós, að í krafti þeirra r.afoi
In.saleíga hvergi lækkai, h< i'ð-
'tnn við talað við forsxt’" áð
herra um þtssi mál og þótt-
■umst eftir þau viðtól hafa
r.okkra vissu um, að ótti í þá
átt var ástæðulaus.
Reyndin varð þó önnur í
þessu efni, því eftir að við-
skiptamálaráðherra, Björn Ól-
afsson, hafði kallað kauplags-
nefnd á sinn fund, vissum við
raunverulega strax á hverju
var von um útreikning vísl-
tölunnar.
Aðvörun sam-
bandsstjórnar.
Sambandsstjórn hélt sem
sagt daglega fundi um þessi
mál, eftir því, sem fréttir bár-
'ust um hvers vænta mætti, og
á fundi, er miðstjórnin hélt
17. júlí s. 1. var samþykkt sú
gerð, er hér fer á eftir:
„Miðstjórnin felur full-
trúa Aljjýðusambands ís-
lands í kauplagsnefnd að
vera veí á verði um, að hús-
næðisliðurinn í framfærslu-
vísitölunni verði nú og endra
nær reiknaður með sama
hætti og hingað til (sbr. 3
gr. Iaga nr. 22 19. marz 1950,
um gengisskráningu o. fl.).
Verði framfærsluvísitalan
hins vegar reiknuð út á ann-
an veg en þann, sem telja
verður réttan, þó samþykkir
miðstjórnin að hvetja öll
sambandsfélög til að segja
nú þegar upp samningum og
hefja baráttu fyrir hækkuðu
kaupi tií þess að fá uppborna
þá kjararýrnun, sem alþýða
manna hefur orðið fyrir af
völdum gengislækkunarinn-
ar“.
Samþykkt þessi var fengin
forsætisráðherra jafnskjótt og
til hans náðist, og má því
segja, að ríkisstjórnin fengi
mjög sterka aðvörun um, á
hverju væri von, ef fyrirhug-
nð fölsun vísitölunnar yrði lát-
in koma til framkvæmda.
Vísitölufölsumn og
svarið við henni.
Þrátt fyrir þessa sterku við-
vörun verkalýðssamtakanna,
varð meirihluti kauplagsnefnd
ar til þess að taka fullt tillit
til húsaleigupappírslaganna og
lækka þar me3 vísitöluna um
5 stig eða í 109 stig úr 114,
sem hún ella hefði orðjð, mið-
að við óbreytta húsaleigu og
húsaleiguvísitölu.
Hin umhyggjusama ríkis-
stjórn, er fengið hafði kaup-
lagsnefnd til þess að reikna á
þennan hátt, mátti ekki til
þess hugsa að launþegar
fengju engar kjarabætur, og á-
kvað því í mildi sinni, að gefa
út um það bráðabirgðalög að
oppbót á lauh skyldu greidd
með visitölu 112‘tO
Er boðskapp- rþe,ssi ,,hafði
verið' ‘ birtur, léjt * sambands-
stjórnin svó á, að" nú væri
: kapsður grundvöllur til að-
gerða, og samþykkti á fundi
: ínum 20. júlí s. 1. ályktun þá
or hér fer á eftir:
,,Með því að ríkisstjornin
hefur nú með bráðabirgða-
Iögum ákveðið, að kaupgjald
fyrir tímabilið 1. júlí til árs-
Ioka skuli reiknað ut méð
vísitölunni 112, enda þótt
vísitala, sem reiknuð væri
út samkvæmt fyrirmælum
3. gr. laga um gengisskrán-
ingu o. fl. sé allmiklu hærri,
þó ítrekar miðstjórn sam-
bandsins fyrri samþykktir
sínar varðandi þeíta mál og
Ieggur til að sambandsfé-
Iögin segi nú þcgar upp kjara
samningum sínum með kaup
hækkanir fyrir augtim. Þá
lýsir miðstjórnin yfir því
að hún sé algerlega samþykk
þeirri ákvörðun Torfa Ás-
geirssonar, að víkja úr
kauplagsnefnd í mótmæla-
skyni við hin einstæðu
vinnubrögð ríkisstjórnarinn-
ar og meirihluta kauplags-
nefndar í þessu máli, enda
mun sambandsstjórn ekki til
nefna annan mann í kaup-
Iagsnefnd í hans stað.
Jafnframt óskar mið-
stjórnin þess, áð Torfi Ás-
geirsson vinni áfram að því
fyrir Alþýðusambandið að
fylg’jast með kaupgjaldi og
verðlagi og reikna út, hvað
rétt framfærsluvísitala ó að
vera á hverjum tíma“.
Deiía við ríkis-
stjórnina.
Deila sú, sem nú dró til, var
einstæð í eðli sínu og óvenju-
leg. Ef til hennar kæmi, yrði
hún háð við atvinnurekendur,
en framkölluð vegna aðgerða
ríkisvaldsihs, og síðari hluta
samþy kktarinnar eingöngu
stefnt gegn því, sem mjög
miklum og sterkum mótmæl-
um gegn gerræðinu, en það var
uppsögn fulltrúa okkar, Torfa
Ásgeirsonar hagfræðings, úr
kauplagsnefnd, er við vorum
algerlega sammála.
Með úrsögn hans var kaup-
lagsnefnd raunverulega gerð
óvirk, en samkværnt réttum
útreikningum nefndarinnar
á því, hvað frEmfærsluvísi-
íala'ri væri hyerju sinni, skyldi
tiókstáfléga öllúm láuríþegúm
greit't kaup.
Uppsögo samninga
Strax þegar samþykktin
hafði verið gerð, var hún
send öllum sambandsfélögun-
um og þau iafnframt hvött
til þess að segja upp samning
um sínum þegar í stað, eða
l'afnskjótt og uppsagnarákvæði
^amninganna levfðu, og þá
helzt þannig, að sem flestir
■-amningar yrðu úr gildi 1.
:eptember.
A5 sambandsstjórn valdi ,
þennan tíma til aðgerðanna. |
kom eingöngu til af því, að
hún taldi -hann beztan fyrir
verkalýðssamtökin til aðgerða,
en eins og vitað er, er aðstaða
fyrir hin ýmsu félög til að
fara í deilu ærið misjöfn eftir
því á hvaða tíma árs það er.
Aðstaða prentara og bók-
bindara er bezt á haustin, þeg
ar vinna fyrir bókamarkað jól
anna er að hefjast, aðstaða
málara bezt á vorin, þegar
húsamálun er almennt að
bvrja, o .s. frv.
Yfir 100 sambandsfélög voru
með samninga lausa með mán-
aðar uppsagnarfresti, nokkur
af þeim höfðu samningsupp-
sögn miðaða við mánaðamót,
og ef þau sögðu ekki upp fyr-
ir 1. ágúst framlengdust samn-
ingar þeirra og gengu ekki úr
gildi fyrr en 1. októher, eins
og raunveruleikinn varð með
Iðju, félag verksniiðjufólks,
r.em „félagi“ Björn er formað-
ur fyrir.
Rex kommúnlsta
um nýja ráðstefnu.
Strax þegar sambandsstjórn
hafði sent út tilmæli sín til
félaganna um uppsögn, sá
flokksforustan á Þórsgötu 1
sér leik á borði, að brjóta
af sér einangrunina í verka-
iýðsamtökunum og sendi út
dagskipan um það að krefjast
ráðstefnu.
Félög þau. er þeir ráða, eins
og Dagsbrún, Eining á Akur-
eyri, Þróttur á Siglufirði,
Iðja í Reykjavík og 3—4 félög
önnur, urðu við áskoruninni og
13« hlm Sðifibané
verður haldið í Reykjavík um miðjan nóvember-
mánuð næstkomandi. — Nánar upplýst síðar um
fundartíma og fundarstað.
VILHELM INGIMUNDARSON, FORSETI.
JÓN HJÁLMARSSON, EITARI.
gerou samþýkkt þar nm, a'5 ,
heimta ráðstefnu strax, en til |
hvers, var , mér hujin, ráðgáta,
neing ef vera skyicii úl þess.
’.ins og á jUo regir, að komm-
únistum gíafist tækifæri til
’oess £-ð brjóía af sér einangr- i
unina. j
Það var búið að ákveða |
íímann um uppsagnir, ekki
vitað um undirtektir félag-
anna, og kröfur þær. er gerð-
,ar yrðu, varð að grundvalla vel,
rf ekki atvinnurekenda vegna,
þá vegna fólksins sjálfs, en
j;að var ekki hægt a'ð gera fyrr
en vitað væri um I.verjar
hreyfingar yrðu um clýrtíðar-
aukningu; en eins og samþykkt- '
i.i £fá 20. jú'í ber með sér,
-. ' i
höfðum við óskað að Torft As-
geirsson annaðist há hl?3 máls-:
ins, þótt hann væri farinn úr
kauplagsnefnd.
Að sjálfsögðu. eins og alltef |
nður, höfðúm við sariiráð við !
formenn félaga úti á landi um
hvað beir teldu um nauðsyn
ráðstefnu, og voru þeir flestir
á einu máli um það, að hún
værj ekki tímabær eins og
r.tæði.
Samstarf víð BSRB
Eins og áður segir var de>la
þessi einstæo í sinni röð. Hún
var ekki einungis ekki við neitt
einstakt félag eða verkalýðs-
ramtökin serri heild. heldur var
kjarsránið fiamið á ölluni —
bókstaflega öllum launþegum.
Þess vegna leitaði sambands-
stjórnin stamstarfs við B. S.
R. B.. er hafði samþykkt og
sent kröfu til ríkisstjórnarinn
ar um að kíuplagsnefnd yrði
falið að reikna upp og reikna
rétt.
Úr því og þar til ríkisstjórn-
iri lé.t undan, var hið ágætasta
samstarf, enda árangur eftir
því.
Óheilindi kornrn-
úoista.
Ég vil hiklaust fullyrða, að 1
ef félögin hefðu almennt orðið
við áskorun sambandsstjórn-
ar um uppsögn samninga, og
þá einnig uppsagnartímann, er
var sá æskilegasti, sem um var
að velja, hefði ríkisstjórnin
látið fyrr undan en raun varð
á, því drátturinn. sem varð á
unl ' uppsagnir hjá mörgum
þeirra félaga. er gátu sagt upp
hvenær sem var, g£f ríkis-
stjórninni fullkornnar vonir
um, að reiði alrriennings út af
gjörræðinu og kjararáninu
væri ekki eins mikil og raunin
var.
j Einstök félög, eins og Vest-
j fjarðafélögin flest, Hlíf i Hafn-
arfirði, mjólkurfræðingar og
málarar hér í Reykjavík o. fl.
félög, ssmtals aðeins 19, urðu
| við kallinu og sögðu upp miðað
j við 1. sept, í sjálfsögðu trausti
þess, að félögin öll, er bað gátu,
sameinuðust txm þann tíma, er
ákveðinn hafði verið.
Hins' vegar var stjórn
Dagsbrúnar og kommúnistar,
,er stjórnuSu öðrum þýðing-
armiklum félögum, strax
með vífilengjur og vanga-
veltur um uppsagnartíma,
en til þess, hvað Dagsbrún
gerði eða ætlaði að gera í
þessu efni, var eðlilega litið
af mörgum smærri féiögum
í Reykjavík cg grend, og
ROFAR
TENGLAR
SAMROFAR ‘
KRÓNUROFAR
ýmsar gerðir, inngreypt Q.g ■
utanáliggjandi. Tenglar með
jörð. Blýkabaldósir 3 stútarí
Vé!a óg Vaftiékjáverzíunin.
Sími- 81279.
Tryggvagötu 23.
•diógix þau tví að segja upp
fyrr en viíað var, hvað Dags-
brun ætlaði að gera.
I mörgum viðtölum, er ég
átti við menn úr stjórn Dags-
brúnar, var ýmsu við borio, og
þá sérstakiega því. að Þróttur
á Siglufirði og fleiri félög, er
höfðu samninga bundna vegna
síld^irvinnslu, gætu ekki verið
kus fvrr en 15. sept, en þetta
var engin ax'sökun. eins og ég
margsýndi fram á, því ef nauö-
svn krafði, gátu félög farið í
samúðarvinnustöðvun.
Að sioustu fékk ég ákveð-
ið ioíorð hjá stjórn Dags-
brúnar um að samningxim
skyldi ekki sagí upp síðar en
að þeir yrðu úr gildi 8. sept.,
en það var svikið, enda vart
við öðru að búast úr þeirri
átt, en þá jafnframt var það
einnig Ijóst. að þeim félög-
um var EKKI að treysta,
sem kommúnistar höfðu i’áð-
in í, ef íil deilu þyrfti að
koma, frekar en reynslari
hefur sýnt í yfirstandandi
sjómannadeilu, en þar hafa
kommúnistar eins og kunn-
ugí er vegið aftan að sam-
tökunum á hinn svívirðileg-
asía hátt.
FJörutíy féfög
sögou upp.
Vegna þessa mei'kilega þátt-
ar í sögu SEmtakanna finnst
mér eðlilegt og sjálfsagt að
telja upp þau félög, er urðu við
kalli um uppsögn. því fvrir at-
beina þeirra félaga, er einlæg-
ust voi'u og ákveðnust í barátt-
unni, vannst sá sigur, er síðar
verður vikið að, og þá einnig
fyrir það, h\ærnig á málum var
haldið af sambandsstjórninni.
Þessi félög sögðu upp og
höfðu samninga lausa sem hér
gieinir:
1. september:
Mjólkurfræðingafél. ísl., Rvík.
Málarasveinaíél. Rvíkur, Rvk.
Múrarasveinafél. Rvíkur, Rvk.
Verkam.fél. Hlíf, Hafnarfirði.
Verkalýðsfélag Stykkishól|ns
Verkalý ðsfél ag Pe treksf j arðar
Verkal.fél. Skjöldur, Flateyri
Verkal.fél. Súganai. Suðureyri
Verkalýðsfélag Boiungavíkur
Verkalýðsfél. Baldur, ísafirði
Verkal.fél. Alftfirðinga, Súðav.
j Verkam.fél. Fram, Sauðárkróki*1
■ Verkím.fél. Faxsæll, Ilofsósi
Verkakv.fél. Bái'an, Hofsósi
Verkamannafélag Húsvíkinga 1
Verkam.fél. Fram, Seyðisfirði
Verkakv.fél. Brynja, Seyðisf.
Verkalýðsfélag Djúpavogs,
'TerkcJýðsfél. Víkingur í Vík
Verkalýðsfélag Vestmannaeyjú
5. september:
Verkalýðsfélag Akraness '
Verkalýðsfélag Vopnafjarðar <
I
10. september:
VerkalýðsféÍ. Vörn, Bíldudal *
15. sepíember: ;
Verkam.fél. Dagsbrún. Rvík 1
Framh. á 7. siðu.