Alþýðublaðið - 13.09.1950, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. sept. 1950.
Útgeíandi: AIÞýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Beneðikt GrðnðaL
Þingfréttir: Helgi Sæmunðsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
AiþýðuprEntsmiðjan h.f.
Faxasíid og gjald-
EINS OG KUNNUGT ER
hefur verið óvenjulega góð
veiði í r.et hér við Reykjanes
og í Faxaflóa síðan bátar liófu
veiðar í júlílok. Er það margra
kunnugra mál, að síld muni nú
veiðast hér í reknet meginhluta
ársíns. T. d. voru bátar gerðir
út frá Uafnarfirði og Akranesi
s. 1. vor á reknet og var afli
þeirra ágætur; e.n sökum ó-
Vissu með afsetningu síldar-
innar, urðu bátarnir að hætta
veioum, Afli bátanna, sem
byrjuðu fyrst, mun vera -frá
1500—25Ö0 tunnur og háseta-
hlutúr 7000—11000 krónur í
5—6 vikur.
Erfiðleikar hafa verið með
afsetningu vörunnar, nema þá
til frystingar og í bræðslu; en
eins og kunnugt er, er það
mjög frumstæð aðferg til nýt-
ingar síldar, að láts^ hana í
bræðslu.
Faxasíldin í fyrra og í ár er
engan veginn lík að gæðum
þeirri síld, er veidd var hér
fyrir stríðið og á stríðsárunum.
Hvað sem veldur, þá er síldin
nú jafnfeitari og gæðin óll önn-
ur. Kaupendur þeir, sem
keyptu síldina s. 1. haust, voru
mjög ánægðir með gæði vör-
unnar og töldu sig fá betri
vöru en þeir bjuggust við, þeg-
ar samningar voru gerðir.
Mjög mikil tregða mun hafa
verið á hjá þeim, sem fyrst og
fremst bar skylda til að greiða
fyrir að síldm yrði nýtt til hins
ýtrasta, að styðja þá. sem fram-
leiða vildu Faxasíid til sölu á
erlendum markaði. Það er t. d.
fullyrt, að Landsbankinn hafi
ráðið mönnum frá að saita
Faxasíld, og enn þá hafa bank-
arnir neitað að lána út á þessa
vöru, ef hún væri söltuð, svo
sem venja er um aðrar fram-
ieiðsluvörur. En eins og kunn-
ugt er, þá þarf mikið fé við
kaup og verkun saltsíldar, og
er ekki að vænta, að félítlir
smáútvegsmenn geti þar mikið
gert af eigin rammleik. Þetta
hefur meðal annars valdið því,
að tiltölulega lítið er, nú orðið,
saltað af þessari dýrmætu út-
flutningsvöra, og telja kunn-
ugir, að þegar sé orðið milljóna
króna tjón fyrir það eitt, að
þeir, sem bar fyrst og fremst
skylda til að stuðla að nýtingu
þessarar vöru, brugðust þeirri
skyldu sinni að’veita stuðning
þann, er með þurfti.
Þetta verður að víta, og sýn-
ir, að þeir, sem með fjármálin
fara fyrir þjóðarinnar hönd,
eru of xhaldssamir -og þekkja
ekki nægilega vel atvinnuhætti
og nýjar leiðir til úrlausnar
gj aldey risvandr æðum.
Ejf rétt væri á spilum haldið,
gætu reknetaveiðar, ef sæmi-
íega aflast, gefið þjóðinni 30—
50 milljónir króna í gjaldeyri,
cem þó Iíiið mun hafa vefið
reiknað með; og er þá miðað
við veiði í reknet eingöngu.
í ágúst og september er
Faxasíldin feitust og bezt til
nýtingar og því hrópandi van-
ræksla að nýt^ ekki möguleik-
ana.
Ef bankarnir halda upptekn-
um hætti, að neita útlánum á
Faxasaltsíld,. þá má búast við
að lítið verði saltað, spákaup-
ménnska verði ábérandi með
síldina og hinir raunverulegu
framleiðendur beri' minni hlut
frá borði en ella.
Þá mun veiðarfæraekia hafa
torveldað sjómönnum aílafeng.
Vöntun á netum, kapaltói og
tleira mun hafa verið tilíinn-
anlegt. T. d. er kunnugt, að
korkur á síldarnet er nú ófáan-
legur. Korkur fæst nógur frá
Suðurlöndum, en við höfu.m
iengi Iagt höfuðið í bleyti til
að finna út, lívaða vörur við
ættum að kaupa fy-rir þann
gjaldeyri, er við fáum fyrir
fiskinn, sem við seljum í. d. til
Spánar. Dálagleg ráðsmennska
það! -
Þó að það komi ekki þess'u
máli viðj 'þá xná geta þéss, að
nú eru svo til engar umbúðir
um saltfisk til í landinu. og eft-
ir því, sem annar framkvæmda
stjóri S.Í.F. hefur sagt, munu
afskipanir saltfisks, sem þegar
e-r seldur, tefjast eigi alllítið
Á sama tíma liggja tugbúsund-
ir tonna af saltfiski undir
skemmdum vegna þess, hve
iengi hann hefur beðið afskip-
unar.
Hér hvílir þung sök á gjald-
eyrisyfirvöldunum, að þau
skuli ekki sjá um, að nægar
umbúðir séu til um fram-
leiðsluvöruna og einnig að næg
veiðarfæri fáist á bátana til
SKRIFFINNAR ÞJÓÐVILJ-
ANS xirðast vera ágætir við-
skiptavinir áfengisverzlunar-
innar. Kommúnistablaðið
fluttí þjóðinni sem sé þann
boðskap á dögunum, að
brennivín hefði Iækkað í verðí
um tíu krónur flaskan. Það
gátu þeir Þióðviljamenn auð-
vitað hafa frétt á skotspón-
um. En þess varð ekki langt
ao bíða, c.ð þeir hefðu íleira
að segja um þetta mál. Ðag-
inn eftir flutti Þjóðviljinn
sem sé þá frétt, að brenni-
vínið hefði víst ekki lækkað
í raun og veru, heldur væru
minni flöskur á boðstólum
en viðskiptavinir áfengis-
verzlunarinnar hefðu átt að
venjast til þessa. Verðlækk-
unin myndi því raunverulega
engín, heldur væri hér um að
ræða færri krónur og minni
skammt, Og skriffinnar
Þjóðviljans höfðu bersýni-
lega orðið fyrir vonbrigðum!
ÞESSI UPPGÖTVUN virðist
ætla að verða örlagarík.
Mennirnir í ritstjórnarskrif-
stofum Þjóðviljans eru skap-
í’íkir, og þeim dettur ekki í
hug eö taka yonbrigðum
sem þessum þégjandi og
hljóðalaust. Það sýnir Þjóo-
viljinn í gær. Þar er þetta
mál rætt ýtarlega. Jú,
brennivínsflaskan hefur
lækkað um tíu krónur, en
jafnframt héfur flaskan .ver-
ið minnkt.ö, lílct og mjólkur-
öflunar dýrmætrar gjaldeyris-
vöra.
Handahóf, ráðleysi og fálm
virðist einkennandi fyrir ráða-
menn þessara mála, og verður
að vænta þess, að á þessum
málum sé þannig haldið, að
ekki sé gerður leikur að því, að
torvelda afla óg nýtingu hans
svo sem allir möguíeikar
r.tanda til. %bn
Það ér ''hóg, ’að'! ríkisvaldið
veiti stórútgerðinní samúð og
samhug með því að binda stói'-
virkustu atvinnutæki þjóðar-
innar við landfestar mánuðum
saman, til að þi'engja kosti lág-
íaunaðra togaraháseta, þó að
önnur máttaröfl þjóðfélagsins
bregði ekki fæti fyrir smáút-
veginn, sem er meginuppistað-
an í framleiðslu þeirrar vöra,
er þjóðin selur á erlendum
mai'kaði.
En togaradeilarx og sú van-
sæmd, sem stórútgei'Sin og
ríkisstjórnin hefur haft af
henni, það er önnur saga, sem
ekki vei'öur rakin hér í þetta
sinn.
SöIuveíkfáU' físksaMíM’al 4-j koma
fyrir oftar. — Saga úr strætisvagni.
\h
ÞJOÐLEÍKHUSIÐ hefxxr
aftur stai'fsemi síxia xiæstkom-
amli fösíudag með sýnmgu á
„í;f.anáaklukkimni“ og verða
leikendurnir jxeir söniu xxú og
jxegar sýiiingar á því. leikriti
hófust síiiast liSinn vetur, j>ar
eð Herdís Þorvaldsdóttir hef-
ur nú afíur tekið við hlutverki
sínu, Snæfrxði íslandssól.
Innan skamms hefjast svo
sýningar á leikriti J.. Priestley:
„Óvænt heimspkn“, en leik-
stjóri þess er Indriði Waage,
þegar leikhlé hófst í sumar.
og var æfingum langt komið,
■ W'
8/í
flöskurnar frá Korpulfsstöð-
um og síldarmálin á Hest-
eyri um árið, og greinarhöf-
undur gefur fyllilega í skyn,
að minnkun magnsins sé
rneiri en verðlækkuninni
nemur. Og maðurinn er reið-
ur.
MARGUR MYNDI ÆTLA, að
forráðamenn áfengisverzlun-
ai-innar fengju ærlega á bauk-
inn fyrir að valda viðskipta-
vinunum við Þjóðviljann
slíkum vonbrigðum. En það
er nú eitthvað annað. Grein-
arhöfundur talar um þá af
vinsemd og virðingu. Hins
vegar beinir hann skeytum
sínum að stjórn Aiþýðusam-
bands íslands. Harín heldur
því fram, að hún muni hafa
verið í ráðum um þennan ó-
sóma og gefur í skyn, að fyr-
ir henni hafi vakað að efna
til drykkjuhófs! Maðurinn
hefur með öðrum orðum ver-
ið miður sín, þegar hann
skrifaði greráina. Óviðkom-
andi dettur helzt. í hug, að
henn hafi umgengizt eitthvað
gáleysislega hinar minnk-
uðu brennivínsflöskur áfeng-
isverslunarinnar. Að minnsta
kosti er hugur hans mjög við
þær bixndrnn.
8ANNLEIKURIMN ER SÁ, að
þetta brennivínsmál er einka
mál Þjóðviijans. Hann skýr-
'iv frá verðlækkun brennivíns-
íns einn allra blaða, og það
bendir til þessýað hann þekki
FISKSALARNIR hafa opnað
aftur. Verðbreytingiix var saxiia
og engin og aðeins senx nam
eðlilegri hækkuxi samkvæxní
vísitölunni, það ei' þeim tveini
ur stiguxn senx vísitalan Ixækk-
aði samkvæmt ákvöi'ðun ríkis-
stjói'iiai'inxiar efíir deiluna viff
Alþýðusambandið. Það er
hörmuíegt til þess að vita að
heíztu matvörxxverzlanir boi'g-
arinnar’ skxxli vera iokaðar í
heila viku vegna deilu, sem
þessarár og í raún og v'erú raá
bað ekki koxxia fyrir.
G. J. SKRIFAR: „Miðviku-
daginn 6. þ. m. tók ég’mér far
me3 strætisvagninum Njálsgata
og Gunríarsbraut. sem lagði á
stað frá Lækjartorgi kl. 2V2 e.
h. Fór ég í vagninn á viðkomu
Btað hans á Bai'ónsstíg. Eftir
lionum biðu einnig tvær ungar
stúlkur. Þegar vagninn kom,
var hann þéttskipaður farþeg-
um, aðallega fullorðnu fólki.
VAR Nti ISALDIÍ) af stað.
Ég hef sjaldan verið eins hrædd
um líf mitt og þennan spotta,
sem ég ók með vagninum. Það
kom sem sé í Ijós, að þessar
tvær ungu stúlkur og vagnstjór
inn voru nánir og ástúðlegir
kunningjar, sem kunnu sér
okki hóf í gleðinni yfir að hitt-
ast. Önnur stúlkan settist á gólf
uns
vel til í salarkynnum áfengis-
verzlunarinnar. Daginn eftir
upplýsir hann, sömuleiðis
einn allra blaða, að hér sé
ekki allt meö felldu, því að
brennivínsflöskurnar hafi
minnkað og því sé brenni-
vínslækkunin engan veginn
það hnoss, sem vonir hafi
staðið til. Þjóðviljinn fylgfst
sem sé með þróun málsins
stig af stigi. Og grein hans í
gær sýnir og sannar, að hann
hefur einn einlægan áhuga á
þessu brennivínsmáli, sem nú
er orðið svo flókið og um-
fangsmikið, að grípa verður
til sálfræðilegra skýringa.
ÞAÐ ER ALGENGT, að menn,
sem verða fyrir vonbi'igðum,
láta reiði sína bitna á sak-
lausum. Þetta er einmitt skýr
ingin á afstöðu Þjóðviljans
í brennivínsmálimx. Skrif-
finnum kommúnisteblaðsins
er ekkert í nöp við forráða-
menn áíengisverzlunarinnar.
En.þeir hafa langa þjálfun í
að hata stjórn Alþýðusam-
bandsins og kenna henni eitt
og allt, og þéss vegna skal nú
minnkuxi brennivínsskammts
ins færð á reikning hennar.
Hitt er annað mál, að ÞjóS-
viljinn er ekki sérlega'bein-
skeyttur, þegar hann miðar
örvum sínum á stjórn Al-
þýðusambandsins skjálfandi
af reiði yfir því að hafa ekki
fengið sama skammt af
brennivíní og áður, við hinu
lækkaða verði!
i.ð fyrir framan bílstjórann, en
hin í sætið við hliðina á hon-
um, og hjúfraSi sig upp að
Iionum. Og nú byrjuðu sam
ræður af fullum krafíi.
BÍLSTJÓRÍNN lét sannar-
lega ekki á sér standa. Það var
eins og þessi þrjú væru ein í
bílnum, og hjá þeim ríkti mik-
iíl glaumur og gleði. Bílstjórinn
velti vöngum, og var hugur hans
aílur hjá stúlkunum tveim
farþegárnir alveg gleymdir. Cn
þeir voru með „lífið í lúkun-
um“, því þeir sáu að stjórnin
á bílnum og umferðin á götun-
um var algjörlega aukaatriði
hjá bílstóranum. Augnatillit
hans Sttu’ ‘stúlkuníar að mestu,
en ekki vegurinn framundan.
Það var mikil gúðs milcli, að
ekki sk.'ldi liljótast slys af þess
um ógætilega akstri.
LOKS VAR NUMiÐ STAÐ-
AR, og maður stóð upp, og ætl-
aði úr vagninum út um aftari
dyrxiar. Hann gaí ekki opnað
þær, og kallaði til bílstjórans,
en hann svaraði manninum skæt
ingi, því bílstjórinn var önnum
kafinn í hinum skemmíilega
samræðum við stúlkurnar tvær,
og gaf sér því þess vegna ekki
tóm til a& anna því ábyrgðar-
mikla starfi, sem honum var
írúað fyrir — lífi og limum
fjölda fólks, Ég gat ekki á mér
setið, og sagði að hann hefði
víst annað að gera ;en opna
Ixurðir. Þegar ég hafði lætt
þessu út úr mér, voru mér send
ar óljúfar augnagotur frá
þessum þremur. Síðan var hald
ið áfram og gleðskapurinn sízt
minni.
ÞEGAR ÉG IíQM loksins á
þann stað, sem ég fór út úr bíln
um, snéri ég mér að þessum
þremur og ságði: „Það er strang
lega bannað að bílstjórinn sé í
Iiróka-samræðum þegar hann er.
við starf si<tt“. Hann svaraði
engu, en.það gerði önnur stúlk
an. Hennar svar hljóðaði þann-
ig: „Geðill kerling".
ÉG ÁLÍT, að bílstjóri, sem
sýxýr slíkt kæruleysi í starfi
sínu, s.é því ekki vaxinn. Hann
á heldur að taka að sér starf,
þar sem ekki eru mannslíf í
iiúfi. þótt hann sýni sviksemi í
vinnubrögðum.
• ÉG FER MJÖG OFT í stræt-
isvagni þiéssa „rútu“ og hafa bíl
stjórarnir allir verið árvakrir
og traustir nema þessi, sem ég sá
þarna í fyrsta skipti, og biiVst
eins og skrattinn úr sauðaleggn
um. Á umræddur bílstjóri sann
árlega ekkert sammerkt með
bílstjórunum , hjá Strætisvögn-
unum, því þeir eru nær und-
an íekningalaust starfi sínu
vr.xnir, og kurteisir víð farþeg-
ana.
■ A fí g! ý s i ð f
41 bý ÍS u b I a ð i if h I

*