Alþýðublaðið - 24.09.1950, Side 4

4
ALÞYÐUBLAÐÍÐ
Sunnudagur 24. sept. 1950.
TJtgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
ÞAÐ er ekki nema að von-
um, að bæði blöðum og ein-
staklingum verði nú tíðrætt
um það, hvaða möguleikar séu
á fljótlegri lausn togaradeil-
unnar, eftir að báðir deiluaðilar
hafa fellt miðlunartillögu sátta-
nefndar ríkisins með svo yfir-
gnæfandi meirihluta atkvæða,
sem raun varð á; því að vissu-
lega er það öllum þjóðhollum
mönnurn áhyggjuefni, að tog-
ararnir, þessi stórvirkustu at-
vinnutæki okkar, skuli liggja
aðgerðalausir í höfn mánuðum
saman, meðan gjaldeyrisskort-
ur syerfur fastar og fastar að
þjóðinni.
En sé litið á þær bollalegg-
ingar, sem stjórnarblöðin hafa
flutt um togaradeiluna síðan
miðlunartillagan var felld, þá
verður ekki sagt, að mikið sé á
þeim græðandi. Flestar hafa
greinar þeirra verið eintóm
vandlæting yfir ,,þjóðarj
skömm“ og ,,þjóðartjóni“ af
togaraverkfallinu, án nokkurra
iákvæðra tillagna um það,
hvernig það skuli leyst. Það
virðist ekki einu sinni hvarfla
að þessum blöðum, að togara-
eigendur verði að gera svo vel
og ganga eitthvað til samkomu-
lags við sanngjarnar kröfur
togarasjómanna, bæði um bætt
launakjör og lengdan hvíldar-
tíma, — og það töluvert lengra
en miðlunartillagan gerði ráð
fyrir!
Nei, það er öðru nær. Eitt
stjórnarblaðið, Tíminn, hefur
þvert á móti í hótunum við
íogarasjómenn um það, að nú
skuli ríkisstjórnin taka til
sinna ráða og binda enda á
verkfallið með þvingunarlög-
um, og þá helzt, að því er af
orðum blaðsins verður ráðið,
með lögfestingu þeirrar miðl-
unartillögu, sem báðir aðilar
felldu, togarasjómenn með
meira en 90% greiddra at-
kvæða, eða með einhverjum
svokölluðum gerðardómi. Má
vel af því ráða, að Tímanum
að minnsta kosti finnist alger
óþarfi að ganga lengra til móts
við kröfur togarasjómanna um
mannsæmandi launakjör og
hvíld á togurunum, en gert var
í miðlunartiilögu sáttanefndar.
Nú getur Tíminn að vísu
bent á það, og mun sjálfsagt
gera það í frekari umræðum
um þetta mál, að það sé ekki
óþekkt í Danmörku, meira að
segja undir jafnaðarmanna-
stjórn þar, að lögfesta miðlun-
artillögu í vinnudeilu, þó að
hún hafi áður verið felld af
öðrum eða báðum deiluaðilum.
En þá skal Tímanum hins veg-
ar bent á það hér, að þess eru
engin dæmi, að dönsk stjómar-
völd hafi látið sér detta í hug,
að lögfesta miðlunartillögu,
sem áður hefur verið felld af
um 90% þeirra verkamanna,
sem hlut eiga að máli. Þar í
landi hefur lögfesting- miðlun-
artillögu í vinnudeilu aldrei
þótt koma til mála, nema verka
menn hafi annað hvort sam-
þykkt hana fyrir sitt leyti, þó
sð atvinnurekendur hafi fellt
hana, eða að minnsta kosti allt
að því helmingur verkamanna
verið henni fylgjandi, þótt
henni væri hafnað, einnig af
beim. Danskt fordæmi verður
bví vissulega ekki fundið fyrir
því, ef núverandi ríkisstjórn
skyldi láta sér detta bað í hug,
að fara að lögfesta miðlunar-
tillöguna í togaradeilunni, sem
togarasjómenn hafa fellt með
meira en 90% atkvæða
Annars situr bað sízt á Tím-
anum að vera með hótanir við
togarasjómenn um það, að þeir
skuli reknir út á skipin rneð
þvingunarlögum. Eitt aí þeim
aðalatriðum sem lausn togara-
deilunnar hefur hingað til
strandað á, er nefnilega krafan
um tólf stunda hvíld á togur-
unum; en sem kunnugt er stóð
flokkur Tímans að því með
Sjálfstæðisflokknum í vor, að
vísa þeirri kröfu frá aðgerðum
alþingis með þeim ummælum,
að hvíldartíminn ætti að vera
samningsatriði milli útgerðar-
manna og sjómenna. Með slíkri
afstöðu hefur flokkur Tímans
átt mjög verulegan þátt í. því,
að gera tögaradeiluna svo tor-
leysta. sem raun ber nú vitni;
og það kemur bví úr allra hörð-
ustu átt, þegar þetta blað hótar
því nú, að ríkisstjórn eða al-
þingi skuli taka fram fyrir
hendur samningsaðila og setja
þvingunarlög til þess að leysa
deiluna. þar á meðal um hvíld-
artímann á togurunum!
Að endingu skal hér svo að-
oins minnzt á þann áróðurs-
þvætting, sem bæði Morgun-
blaðið og Tíminn hafa tamið
sér í þessari togaradeilu til
þess að reyna að afflytja eðli-
legar og sanngjarnar kröfur
togarasjómannanna, Tíminn
síðast í gær: að sjómönnunum
sjálfum skuli gefinn kostur á
því að reka togarana um skeið,
svo að úr því verði skorið,
hvaða kjör togaraútgerðin geti
borið!
Já, það ætti sjálfsagt vel við
togaraeigendur og máltól þeirra
við Morgunblaðið og Tímann,
eð leigja sjómönnum togarana
til reksturs, þegar taprekstur
or hugsanlegur, en taka svo við
þeim aftur til þess að hirða
gróðann, þegar batnar í ári. En
togarasjómenn munu áreiðan-
/ega afþakka slíka höfðings-
lund togaraeigenda. Hitt er svo
allt annað mál, hvort deila eins
og sú, sem nú stendur yfir á
togurunum, þvermóðska tog-
araeigenda gagnvart sann-
gjörnum kröfum togarasjó-
manna og skeytingarleysi um
þjóðarhag, verður ekki til þess,
að vinna þeirri skoðun mjög
aukið fylgi, að togararnir eigi
allir að vera opinber eign og
reknir með almenningshag fyr-
ir augum. Það mun að minnsta
kosti fáum þykja líklegt, að
þeir lægju mánuðum saman að-
gerðalausir i höfn, ef svo væri.
Féll í öngvi! eflir sex
klukkusfumfa ræðu
MIKLAR UMRÆÐUR urðu
í öldungadeild Bandaríkja-
þings í gær um frumvarpið
varðandi eftirlit með undir-
róðursmönnum, en Truman for
seti hefur neitað að samþykkja
það, þótt það nái fram að
ganga í báðum þingdeildunum.
Féll einn a£ andstæðingum
frumvarpsins í öngvit í öld-
ungadeildinni í gær eftir að
hafa flutt sex klukkustunda
ræðu, en samherjar hans tóku
þá við og héldu málþófinu á-
fram.
Fulltrúadeildin hafði sam-
þykkt frumvarp þetta í fyrra-
dag, og lýsti Truman þá yfir
því, að hann myndi ekki sam
þykkja það, þótt það næði
fram að ganga í báðum þing-
deildunum. Tók fulltrúadeild-
in frumvarpið þá til meðferð-
ar á ný í gær og samþykkti
það með meira en tveim þriðju
atkvæða en þá getur forseti
ekki beitt neitunarvaldinu, ef
iafnmikill' meirihluta fæst
einnig í öldungadeildinni. Voru
taldar horfur á því í gær, að
meira en tVeir þriðju þing-
manna öldungadeildarinnar
myndu greiða því atkvæði.
Andstæðingar frumvarpsins
gripu til þess ráðs að beita mál
bófi í því skyni, að umræðunni
í öldungadeildinni yrði ekki
'okið áður en þingmenn henn-
ar fara í orlof.
es ís
SIGLINGAR: Rússar hafa pantað sex frystiskip af sömu
gerð og Vatnajökull frá Lidingeverken í Stokkhólmi, Norð-
menn eiga eitt í:. * * Brezki skipaverkfræðingurinn A. Kardy
iýkur miklu lofsorði á smíði og frágang Maríu Júlíu í grein i
Fishing News.
KARL LÚÐVÍKSSON, Egilsgötu 24, sækir um lóð
fyrir lyfjabúð Hlíðahverfis á horni Flókagötu og Rauð-
arárstígs * * * Hann mun vafalaust eltki fá lóðina, þar
scm ráðamenn bæjarins virðast sammála um að láta
opna svæðið í Hlíðunum vera óbyggt, en reynt verður
að finna aðra hentuga lóð fyrir lyfjabúðina.
Sjálfstæðishúsið sigraði Hótel Borg í knattspyrnu, 4:1.
PÁLL V. KOLKA, læknir, er nú á ferðalagi um íslend-
ingabyggðir vestan hafs og flvtur þar fyrirlestra.
NÖFNIN. á nýju togurunum þykja fallleg: Dröfn, Hrefna,
Andvari, Höfrungur og Víkingur. Þetta er skemmtilegra en
skíra skipin löngum, tvöföldum mannanöfnum.
NÝ SKÁLDSAGA er komin út eftir Ernest Heming
way og heitir „Across the River and inío the Trees“ * * *
Aðalpersónan er tvímælalaust talin vera Hcmingway
sjálfur * * * Bókin fær mjög misjafna dóma.
ÚR BÆNHM: Guðjón Jónsson, Hverfisgötu 50, sækir um
leyfi til að reisa þrílyft verzlunar- og íbúðarhús á Hverfisgötu
50 * * * Búið er að setja niður tré norðan við stjórnarráðið
* * * Stóru sambýlishúsin við Eskihlíð eru að smíða skýli yfir
sorptunnur, sem verða til fyrirmyndar.
DANSKUR BLAÐAMAÐUR, sem Iiér var á ferð í
sumar, segir í greinum í norrænum blöðum, að Islend-
ingar eigi að meðaltali 108 bækur hver * * * Samkvæmt
þessu ættu að vera um 15 milljónir binda hér á landi * * *
NORSKIR MARKAÐIR: Eftir ítarlega rannsókn á freð-
fiskmarkaði Bandaríkjanna hefur sölumiðstöð norsku hrað-
frystihúsanna (Norsk Frossenfisk A/L) ákveðið að tvöfalda
freðfisksendingar sínar vestur um haf * * * Norðmenn selja nú,
fyrir þessa aukningu, 1000 lestir freðfiskjar á ári til Banda-
ríkjanna * * Annar bezti saltfiskmarkaður Norðmanna er
Vestur-Afríka, sem kaupir 3—4 000 lestir á ári.
GUÐBJARTUR ÓLAFSSON skrifar grein í sjó-
mannablaðið Víking og telur það hættulegt öryggi Reykja
víkur, hvernig olíustöðvar hafa verið staðsettar við bæ-
inn, Shell við flugvöllinn, Klöpp við aðal timburgeymslu
bæjarins, og svo nýju stöðvarnar í Laugarnesi og Örfir-
isey.
„Hellas" eftlr Ágúsí
H. Bjarnason kom-
ið út hjá Hlaðbúð
HELLAS, þriðja bindið í
Sögu mannsandans eftir Ágúst
H. Bjarnason prófessor, er kom
ið út x hinni nýju útgáfu Hlað-
búðar. Tvö fyrstu bindi rit-
• •
Oðrum fœrist5 en ekki Þjóðviljanum
ÞJÓÐVILJINN var í gær held
ur en ekki æfur út í frum-
varp það um eftirlit með und
irróðursmönnum, sem fuil-
trúadeild Bandaríkjaþings
hefur samþykkt og talið er
að nái einnig fram að ganga
í öldungadeild þess. Frum-
varp þetta hefur sætt mikilli
gagnrýni í Bandaríkjunum.
Verkalýðsfélögin eru því and
víg og benda á, að það kynni
að gera þeim ómögulegt að
starfa, ef valdhafar Banda-
ríkjanna beittu lögunum
gegn þeim. Truman forseti
hefur einnig lagzt eindregið
gegn frumvarpinu og varað
mjög alvarlega við samþykkt
þess.
KOMMÚNISTABLAÐIÐ segir
um þetta frumvarp, að
Bandaríkin yrðu með sam-
þykkt þess gerð að ríki, þar
sem þaðl gæti kostað fólk
ævilanga fangabúðavist að
aðhyllast stjórnmálaskoðanir,
sem falla valdhöfunum ekki
í geð, og á Þjóðviljinn varla
orð til yfir slíka harðstjórn
og villimennsku. Nú er þetta
a.5 vfsu algert fleipur hjá
kommúnistablaðinu; en hins
vegar á bessi lýsing alveg
við um það ástand, sem ríkt
hefur í Rússlandi áratugum
saman og Þjóðviljinn ekkert
haft við að athuga þar!
1 RÚSSLANDI kostar
það fólk höfuðið eða ævi-
langa fangabúðavist að að-
hyllast stjórnmálaskoðanir,
sem valdhöfunum falla ekki
í geð. En afstaða Þjóðviljans
til þessa fyrirkomulags í
Rússlandi veldur því, að
hann er illa fær um að gagn-
rýna löggjöf í Bandaríkjun-
um, sem annars mg telja með
gildum rökum að stefni í
ranga átt. Hann hefur lof-
sungið rússnesku kúgunina
og talið hana hina æðstu
jarðnesku sælu. íslenzkir
kommúnistar myndu koma á
hér sama fyrirkomulagi og í
Rússlandi, ef þeir fengju að-
stöðu til þess. Það er því
vægast sagt fyrirlitlegt að
hlusta á hræsnisskraf þeirra,
þegar þeir látast bera lýðræð
ið og mannréttindin fyrir
brjósti öllum öðrum fremur.
Og skrif Þjóðviljans um
Bandaríkin nú minna sannar-
lega á það, þegar málgógn
nazista hér voru á sínum
tíma að halda því fram, að
ólíft væri á Bretlandi og í
Bandaríkjunum vegna of-
sóknarhneigðar og kvalalosia
valdhafanna, en í Þýzkalandi
og á Ítalíu nytu allir fullkom-
inna mannréttinda, þó að
kvalaópin úr fangabúðum
nazista og fasista bærust bá
um gervallan heim einá og
þjáningarstunur þeirra, sem
lúta sömu cþlögum í fanga-
búðum kommúnista í dag.
| verks þessa konxu út í fyrra,
Forsaga manns og menningar,
sem þá kom út í fyrsta sinn,
og Austurlönd, er gefi'ð var út
fyrir mörgum árum og uppseld
hefur verið lengi í þeirii. út-
gáfu.
,,Hellas“ í hinni nýju útgáfu
er 378 blaðsíður að stærð að
myndasíðum meðtöldum, en
alls er 51 mynd, prentuð á
valinn mynndapappír, aftast í
bókinni, auk rismyndar eftir
Archelaos, „Hylling Hómers“
framan við forsíðu bókarinnar.
Kort yfir Hellas og lönd Hell
ena fylgir bókinni.
Aðalkaflar bókarinnar nefn
ast: Elztu tímar frá 3500—1100,
Þjóðflutningar, Landnám og
borgríki, Trúarbrögð, Listir og
menntir og Heimspeki og vís-
indi, sem er meginhluti bókar-
innar.
Bókin er prentuð í prents-
miðjunni Hólum, á vandaðan
pappír.
Ný skáldsaga;
.Leiðin lá til
i 9
Vesturheims'.
KOMIN ER UT skáldsaga,
sem heitir „Leiðin lá til Vesí-
urheims“, og gerist hún í Banda
ríkjunum. Höfundur sögunnar
nefnir sig Svein Auðun Sveins-
son, en það mun vera dulnefni.
„Leiðin lá til Vesturheims“
er 350 blaðsíður að stærð í
stóru broti, prentuð í Prent-
smiðju Hafnarfjarðar, en gefin
út af Keilisútgáfunni