Alþýðublaðið - 18.10.1950, Síða 4

4
ALÞÝÐURLAÐIÐ
’MiSvikudagur 18. október 1950
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Augiýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Aiþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
sem
enga fiiírú vekja
ÝMSIR biðu þess að vonum
með nokkrum kvíða, hvað
Rússar myndu gera, þegar sam
einuðu þjóðirnar sendu her
sinn í Kóreu norður yfir 38.
breiddarbauginn til þess að
fylgja eftir sigri sínum í Suð-
ur-Kóreu og skapa sér aðstöðu
til þess að friða landið og sam-
eina það í eitt ríki undir lýð-
ræðisstjórn.
Margir óttuðust, að Rússar
myndu ekki telja sig geta þol-
að þann álitshnekki, sem þeir
myndu af því hafa í Asíu og
raunar um allan heim, ef þeir
,íétu nú leppríki sitt í Norður-
Kóreu eitt um það að verja sig
á stund hættunnar eftir að
hafa æst það upp til árásarinn-
ar á Suður-Kóreu í sumar. En
margt bendir þó til þess, að
þennan kost ætli Rússar nú að
velja. Her sameinuðu þjóðanna
er þegar búinn að leggja undir
sig þó nokkurn hluta af Norð-
ur-Kóreu; en þess verður ekki
vart, að Rússar hafi neinn
meiri háttar viðbúnað til þess
að koma leppríki sínu til hjálp-
ar á annan hátt en þann, að
senda því vopn, eins og þeir
hafa gert hingað til. Þeir virð-
ast sjálfir ekki vilja eiga neina
stórstyrjöld á hættu austur
þar; en sjá sem er, að íhlutun
af hálfu rússnesks hers í Norð-
ur-Kóreu og vopnaviðskipti
við her sameinuðu þjóðanna
þar myndi vafalítið leiða til
nýrrar heimsstyrjaldar. — Og
það er engin ástæða til að ætla,
að Kínverjum þyki álitlegra
að blanda sér í stríðið í Kóreu,
þó að Rússar væru sjálfsagt
fúsir til að íórna þeim, eins og
þeir eru augsýnilega reiðubún-
ir til að berjast til síðasta Norð-
ur-Kóreumanns!
*
Það er svo sem hægt að geta
sér þess til, að Rússum þyki
þessj kostur ekki góður; enda
munu þeir lítinn hróður hafa
af slíkri frammistöðu í sam-
bandi við Kóreustyrjöldina,
sem engum blandast hugur um
að þeir áttu upptökin að og átti
að skapa þeim aðstöðu til að
innlima alla Kóreu í hið víð-
ienda ríki þeirra. En þeir verða
nú að gjalda þess, að þeir sáu
ekki fyrir hin skjótu viðbrögð
sameinuðu þjóðanna. Og þó að
það sé að vísu fyrst og fremst
leppríkið Norður-Kórea, sem
fórna verður, þá er ósigur Rúss-
lands þar og álitshnekkir í Asíu
engu að síður stór.
En ekki nóg með það: Með
glæfraspili sínu í Kóreu hafa
Rússar kallað fram áður óþekkt
viðbrögð og samtök lýðræðis-
þjóðanna, sem nú sjá hvílík
hætta vofir yfir þeim, hverri
og einni og ölium í sameiningu,
af útþenslupólitík Rússlands og
fimmtu herdeild þess, hvar,
sem er í heiminum. Og það
mun nú ekki vera valdamönn-
unum í Kreml síður áhyggju-
efni, hvernig þeir eigi að stinga
lýðræðisþjóðunum svefnþorn á
ný, meðan þeir eru að búa sig'
undir næstu árásina, heldur en
hitt, hvernig þeir eigi að bjarga
■ því, sem bjargað verður í Norð-
ur-Kóreu.
! *
i En með hvort tveggja þetta
; fyrir augum er nú einskis Látið
ófreistað til þess að svæfa for-
ustumenn Iýðræðisþjóðanna
aftur á verðinum. Þannig skrifa
nú blöðin í Moskvu- dag eftir
dag um það, hve einlægur frið-
arvilji sovétstjórnarinnar sé og
hve oft bæði Lenin og Stalin
hafi látið í Ijós þá ósk sína að
eiga vingott við allar þjóðir og
ekki hvað sízt við Bandaríkin!
Og í New York ganga þeir Vis-
hinski og Malik með blíðu brosi
á milli fulltrúanna a þingi sam-
einuðu þjóðanna og þykjast
flest vilja til þess vinna, að
hægt væri að bæta sambúð
þjóðanna og tryggja friðinn; og
hefur Vishinski meðal annars
borið fram þá tillögu, að stór-
veldin fimm, Bandaríkin, Bret-
land, Frakkland. Kína og Rúss-
land, setjist á ráðstefnu í því
skyni. Að vísu mun öðrum
finnast, að til þess séu samein-
uðu þjóðirnar, þing þeirra og
öryggisráð. En þannig er nú
einu sinni pólitík Rússlands.
Samkvæmt þeirra kokkabók
eiga stórveldin að gera út um
aUt og ráða öllu, helzt á bak
við tjöldin, og Rússland þó að
hafa neitunarvald í þeirra hóp.
Smáríkin myndu, ef það mætti
ráða, ekki hafa mikið að segja!
*
En forustumenn lýðræðis-
ríkjanna erumú famir að venj-
ast brögðum hinna rússnesku
valdamanna. Og það er sannast
að segja harla óliklegt, að blaða
skrifin áustur í Moskvu eða
hin broshýru andlit þeárra Vis-
hinskis og Maliks vestur í New
York sannfæri nokkurn um
breytt hugarfar Rússa. ÁTásin
á Suður-Kóreu í sumar hefur
tekið af öll tvímæli um það, að
við Rússa þýðir ekki öðrum að
tala en þeim, sem eru nægilega
vel vígbúnir til þess, að geta
mætt þeim, ef þörf krefur,
einnig á vígvellinum. Stórblað-
ið „New York Times“ orðaði
bað þannig fyrir örfáum dög-
um: „Meðan Rússar eru hern-
aðarlega öflugri en Vesturveld-
in eru viðræður eða samningar
við þá þýðingarlausir.“ Og
þannig hugsabí dag: vafalítið
flestir forustume-nn lýörájðis-
pjóðanna. . Þess vegna mun
vissulega ekki verða lag’t
mikið upp úr því, þótt
Rússland þykist nú vilja frið,
en þeim mun meiri áherzla
lögð á hitt, að gera lýðræðis-
ríkin fær um að verja hendur
sínar. Hér eftir munu þau í
viðskiptum sínum við Rússland
ekki treysta á neitt annað en
eigin stvrk.
fl'
ií" héii kvöf
fagnað fyrir
finnska kórinn
FINNLANDS VIN AFÉL AG-
IÐ SUOMI hafði kvöldfagnað
fyrir finnska stúdentakórinn í
Breiðfirðingabúð í fyrrakvöld.
Voru þar enn fremur viðstadd-
ir allir þeir Finnar, sem bú-
settir eru hér og í Hafnarfirði.
Sýnd var kvikmynd frá Vatna-
jökli og útskýrði hana. "Tómas
Tryggvason jarðfræðingur. —
Tvöfaldur k\’artett söng nokk-
j ur lög við mikla hrifningu,
' Dipl. Ing. Vesihiisi fararstjóri
flutti snjalla. ræðu og þakkaði
. íslendingum frábæra gestrisni.
j Faerði hanxi Firmlandsvinafé-
I laginu lO'fínnská fána að gjöf.
Stjóm Suomi gaf hverjum
ií :»%r! 1 íítSJ L, ' - .y.:.- a
Hrokatónn í opinberu skjaii. — Haustfermmgar-
ybörn og gagnfræðaskólarnir. — Hroki í stúlku. —
; f. a. og viðtökur ahnennings. — Þjófnáðifiúr.
•meðlimi kórsins ísl. fána til
minningar um komuna hingað.
Skemrntunm var mjög fjölsótt
og fór hið bezta fram.
HÚSEIGANDI skrifar mér:
„Nú er búið að bera- manntals-
rkýrslurnar í húsin. Þeim fylg-
ír eins og áður annað skjal, svo-
kölluð „Aðvörun til húseig-
enda“. Ég minnist á það vegna
þess, að mér þykir þessi aðvör-
un vera heldur ókurteislega
orðuð. Þarna er um að ræða
hraöalegan skipunartón, eins
og húseigendur séu einhverjir
glæpamenn, sem gera verði ráð
fyrir fyrirfram að þurfi að tala
við í alveg sérstökum tón. Vilja
ekki þeir opinberir aðilar, sem
Eemja ávörp til almennings,
temja sér meiri kurteisi.“
FAÐIR skrifar mér á þessa
leið:: „Gagnfræðaskólarnir eru
byrjaðir. Um sama leyti eiga
haustfermingarbörn að ganga
til prestsins. Ég hef orðið var
við það, að það gengur mjög
erfiðlega fyrir þessi börn að fá
leyfi í skólunum til þess að fara
i spurningarnar. Hvernig stend
ur á þessu? Er engin samvinna
milli prestanna og gagnfræða-
r.kólana? Ef svo er ekki, þá
held ég að óstæða sé til þess að
taka hana upp hið bráðasta.
Það er ófært að börnin þurfi að
standa í stríði við kennara sina
til þess að geta fengið að ganga
til prestsins.*,1
I FRÖKEN RANNVEIG virð-
* ist hafa reiðzt ákaflega út af
kurteisu bréfi, sem ég birti fyr-
ír. helgina frá félagskonu í
Kvenréttindafélaginu um það,
að alþingiskonúrnar' létu sjald-
Kauptrygging sildveiðisjómanna
FINNUR JÓNSSON upplýsti
á alþingi í fyrradag, að sjó-
menn af á annað hundrað
síldveiðiskipum hafi aðeins
fengið greiddan helming kaup
tryggingar sinnar frá síð-
ast liðnu sumri. Stafar þetta
af sérstökum lagaákvæðum,
sem þó brjóta í bága við ís-
Ienzk Iög og alþjóðleg. Sjó-
menn um allan heim njóta
þess réttar, að þeir geta bund
ið skipin, sem þeir starfa á,
ef þeir fá ekki laun sín greidd
skilvíslega. Þetta gildir og
um a’.la íslenzka sjómenn
aðra en síldveiðisjómenn.
Þeir hafa með sérstökum laga
ákvæðum verið sviptir þess-
um þýðingarmikla rétti.
ÖLLUM MÖNNUM hlýtur .að
vera ljóst, að þetta er óvið-
unandi ástand. Aflabrestur-
inn á síldveiðunum fyrir
Norðurlandi í sumar var svo
mikill, að sjómennirnir hverfa
slyppir heim, ef kauptrygg-
ingin er undanskilin, og auð-
\dtað hrekkur hún skammt,
þegar við tekur atvinnuleysi
og jafnvel örbirgð eftir heim
komuna. En við þetta bætist,
að sjómennímir hafa aðeins
fengið helming kauptrygg-
ingarinnar greiddan og eru
sviptir réttinum til að fá
hana innheimta með venju-
legum hætti. Þeir þégnar
þjóðféiagsins, sem orðið hafa
fyrir þyngstum búsifjum, eru
látnir búa við annan rétt og
lakari en aHar aðrar stéttir
þjóðfélagsins.
RÍKISSTJÓRNIN hefur tekið
þetta mál til athugunar sam
kvæmt upplýsingum Ólafs
Thors atvinnumálaráðherra,
en vægast sagt virtisi ráð-
'nerrann vonlítill um, að úr
þessu yrði bætt, þótt hann
játaði, að hér væri um mik-
ið misrétti að ræða. Innan
fárra daga mun verða úr því
skorið, hvað hið opinbera
geti gert i þessu efni, eða
eins og Óiafur Thors orðaði
það, „hvort eitthvað muni
hægt að gera fyrir sjómenn
og þá hvað“. En sjái hið opin
bera sér ekki fært að ráða
fram úr þessum vanda, kem-
ur tH kasta alþingis. Það hef-
ur tekið á sig siðferðilega á-
byrgð með því að setja við-
komandi lagaákvæði, sem
svipta sddveiðisjómenn sama
rétti og stéttarbræður þeirra
njóta bæði hér á landi og er-
lendis.
ÞAÐ .NÆR-EKKI neinni átt,
síldveiðisjómennirnir fái ekki
greitt það fé, sem þeim ber
samkvæmt tryggingu. Þeir
háfa orðið fyrir nógu áfalli
samt eftir aflabrest á sjöttu
síldarvertíðinni í röð. En við
hana bætist, að atvinnuhorf-
ur hafa aldrei verig ískyggi-
iegri en nú í haust frá því á
kreppuárunum. Erfiðleikam-
ir af völdum yfirvofandi at-
vinnuleysis verða að sjálf-
sögðu tilfinnanlegastir fyrir
síldveiðisjómennina, sem bor
ið hafa minnst úr býtum aUs
starfandi fólks í landinu. Þeir
geta því ekki án þessa fjár
verið. Hið opinbera verður
að gangast í það, að þeir fái
það greitt.
KRAFA FINNS JÓNSSONAR
á alþingi í fyrradag er tíma-
bær og rökstudd. Ef ríkis-
stjórnin og viðkomandi stofn
anir geta ekki greitt úr þess-
um vanda síldveiðisjómanna,
ber alþingi skylda til að feUa
hlutaðeigandi lagaákvæði úr
gi’.di. Þetta er ekki aðeins
krafa miðuð við hagsmuni
síldveiðisjómanna. Þetta er
réttlætismál, sem hlýtur að
njóta stuðnings allra þeirra,
sem ,er.u, því. andvígir, að
stéttunum sé mismunað. .
an sjá sig á fundum félagsins.
Ég vsit ekki hversu al~
þingiskonan hefur rækt skyld-
ur sínar við þetta félag, en hitt
veit ég, að frökenin bregst
hrottalega við.
ÞAÐ SKYLDI ÞÓ EKKI vera
að heldri manna hrokinn hafi
sezt að einhvers staðar í sálar-
fylgsnum hennar við það að
komast á þing? Ekki er annað
hægt að sjá. Konan mun ekki
svara frökeninni. Kvaðst hafa
orðið svo undrandi á hrokan-
um, að hún óski ekki eftir frek-
ari skrifum. Það er illt þegar
svona fer fyrir fólki. En er
þetta ekki leiðin svo margra?
ÞAÐ ERU EKKI liðnir marg
ir dagar síðan fyrstu tvær bæk-
úr Menningar- og fræðslusam-
bands alþýðu, eftir hléið, komu
út. En auðséð er að almenning-
ur tekur hinni endurnýjuðu
starfsemi sambandsins ákaflega
vel. Ekki er annað sýnilegí en
að prenta verði nýtt upplag af
bókunum. MFA hefur valið góð
ar bækur til útgáfu frá. upphafi
og svo mun enn verða.
VIDTÖKUR ALMENNINGS
sýna það og sanna, að löngun
almennings lil bókakaupa hef-
ur ekki minnkað. Aðalaíriðið
er að gefa út góðar baekur við
svo lágu verði sem. fnekast ■ er
unnt. Að þessu stefnir MFA og
þess vegna fagnar almenöih>gur
starfi þess.
MEÐ VAXANDI skammdegi
fer þjófnaður mjög í vöxt. Með
hverju ári verða þjófar bíræfn-
ari. Það er full ástæða fyrir fólk
að loka vel íbúðum sínum og
láta forstofur ekki standa opn-
ar, því að þjófarnir koma á öil-
um tímum sólarhringsins. Enn
fremur er rétt fyrir fólk að
gæta vel að þvotti sínum, því
að nú virðast þjófar leggja
stund á línþjófnað.
ÞAÐ VÆRI ILLT ef ekki
tækist að upplýsa þjófnaðinn á
Raufarhöfn. Enn hefur ekki
verið opinberlega skýrt frá því
að komizt hafi upp hvér valdur
var ’ að stórþjófnaðinpm í
Grundarfirði um árið, -og held-
ur ekki mún hafa kofni^t upp
um stórþjófnaðinn hjá-Johnsén.
& Kaaber. Ef ekki tekst að
upplýsa þjófnaðinn á Rauíar-
höfn, fara þjófar að halda að
ékki sé svo hættulegt að stela á
íslandi, bara ef þjófnaðurinn er
nógu stór.
Hannes á hornirui.
Vlsfalnsky og Dulles
ræðasl við
ÞEIR Vishinsky og John Fost
er EhHler ræddust við eínslega
í New York í gær. Ekkert hef
ur verið . látið. uppí ,um: ..um-
ræðuefnið, neraa hvað þeir hafi
skýrt .stefnu stjórna sinna.