Alþýðublaðið - 08.11.1950, Qupperneq 3

Miðvikudagur 8. nóv. 1950.
ÁLÞVÐUBLAÐIÐ
3
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt örÖndal; þing-
í f réttaritari: Heig'i^ Sæmundsson; auglýs-
ingastjóri: Emilía Molíer. Ritstjórnar-
• símar: 4901 og ,4902. Auglýsingasírni
4906. Afgreiðslusími 4900. Áðsetur: Ál-
þýðuhúsið.
j Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Farsæl lausn tog-
múnista hins vegar, — verk-
iallsbrot á einum stað samís.ra
taumlausu lýðskrurni á öðrum!
Gagnvart hvoru tveggja hefur
samheldni.sjómanna nú.sigrað.
Og þeim sigri -má vissulega öll
þjóðin faghí'.
V ■!.,
Presfaríkið
Frá mofgni tiJ kvölds
ALLIR Þ JÓÐHOLLIR MENN
hljóta að fagna því, að hinu
langa togaraverkfalli er nú lolc-
ið meg samkomulagi, sem sjó-
-■renn mega vel við una; því að
jafnvel þótt verkfallsrétturinn
sé einn helgasti réttur verka-
lýðsins, þá mun enginn neita
því, að við höfum sjaldan síður
mátt við því en nú, að einn að-
alútflutningsatvinnuvegur okk-
ar væri lamaður mánuðum
sarnan af vinnudeilu.
Iiitt er annað mál, að erfitt
mun reynast að kenr.a tog-
arasjómönnunum um það
með nokkurri sanngirni,
hve langvinnt verkfailið varð.
Því getur r.ú enginn lengur
neitað, að togarasjómenn áttu
einskis annars úrkosta, en að
leggja niður vinnu á togurun-
um t-il þess að fá viðurkenndan
siálfsagðan rétt sinn til viðun-
andi kjara og - nauðsynlegrar
hvíldar. Og á hiiin bóginn get-
ur nú engum heldur dulizt það,
£.ð með. meiri sanngirni ,af
hálfu útgerðarmanna hefði
mátt ijúka þessu verkfalli
niiklu fyrr, á svipaðan hátt og
nú hefur verið gert. Togarasjó-
menn verða því ekki með nein-
um rétti urn það s£.kaðir, þótt
deilan yrði svo langvinn, sem
raun varð á. Það samkomulag,
sem nú hefur tekizt, hefði -vafa-
laust getao tekizt niiklu fyrr,
ef útgerðarmenn hefðu viljað
og veiúð til viðtals um eðlilégar
óskir sjómanna.
Það mun og enginn geta ,.sagt
nú, að verkfallinu loknu, að
togarasjómenn hafi knúið fram
neitt það, sem ósanngj£.rnt
geti talizt af þeirra háifu. Þeir
eru vissulega ekki ofhaldnir af
þeim kjörúm og þeirri livíld,
sem um hefur verið samið. En
engu að síður er ástæða til þess,.
eð óska þeim til hamingju með
þp.nn árkngur, sem náðst hefur
fvrir þrautseiga baráttu þeirra.
Þess munu ekki mörg dæmi í
nágrannalöndum okkar, að í
einni vinnudeilu hafi náðst svo
mikilsverður áfangi í baráttu
verkafólksins fyrir bættum
kjörum og tólf stunda hvíldin
á togurunum, sem með hinu
nýafstaðna verkfalli fékkst við-
urkennd á öl’um. -saltfiskveið-
um, karfaveiðum togveið-
um öðrum, er afli skal lagður
hér á land. Það er að vísu
•ekki fullnaðarsigur í hvíldar-
tímamálinu; og baráttan fyrir
honurn heldur því áfram En
það er engu að síður mikill
sigur, svo mikiil, að enginn ef-
ast lengur um, að tólf stunda
hvíldin á.togurunum muni fvrr
en síðar sigra á öllum veiðum.
Togaraí jómenn mega því til
bráðabirgða vel við una það
samkomulag, sem nú hefur ver-
ið gert. Og því meiri sórna hafa
þeir af hinni farsælu lausn
deilunnar, að fengnum slíkum
árEngri, að þeir áttu við að
stríða hvort tveggja í senn:
skilningslaust og óbilgjarnt- at-
vinnurekendava'd annars veg-
ar, og fáheyrða työfeldni kom-
Miðvikudagurinn 8. nóv.
Næturvarzla: Reyk j avíkur -
apótek, sími 1760.
Flugfélag íslands: Ráðgert er
er að fljúga í dag frá Reykjavík
til Akureyrar, Vestmannaeyja,
ísafjarðar og Hólmavíkur, á
morgun til Akureyrar, Vest-
mannaeyja, Fúskrúðsfjarðar,
Reyðarfjarðar og Sauðárkróks.
Loftleióir: í dag er áætlað að
fljúga til Akureyrar kl. 10,00, til
ísafjarðar og Patreksfjarðar kl.
10.30 til Vestmannaeyja kl. 1.4.00
auk þess til Siglufjarðar: Á morg
un er áætlað að fljiúg'a til: Ak-
ureyrar kl. 10.00 til Vestmanna-
eyja kl. 14.00.
Skipafréttir: Brúarfoss fer
væntanlegur til Sauðárkróks síð
degis í dag 7/11. fer þaðan á
Húnaflóahafnir. Dettifpss fór frá
Reykjavík 2/11. austur um land
til Reykjavíkur. Fjallfoss fer
frá Reykjavík 4/11 til Leith og
Kaupmannahafnar. Goðafoss fer
frá Reykjavík á morgun 8/11.
foss er í Kaupmannahöfn. Lag-
arfoss er í Reykjavík. Selfoss
fór frá Ulea í Finnlandi 3/11.
til Reykjavíkur. Tröllafoss kom
til Halifax um 31/10. fer það-
an væntanlega 7—8/11. til
Reykjavíkur. Laura Dan ferm-
ir í Halifax um 20/11. til Reykja
víkur. Pólstjarnan fermir í
Leith 6/11. til Reykjavíkur.
Heika fór frá Hamborg 4/11. til
Antwerpen, Rotterdam og
Reykjavíkur. Foldin fermir í
Hull 6/11 til Reykjavíkur.
tfekla fer frá Reykjavík kl.
20 í kvöld austur um land til
Siglufjarðar. Esjá er í Reykja-
vík. Hergubreið er í Reykjavík.
Skjaldbreið var væntanleg til
Sauðárkórks í gærlcvöldi á norð
urleið. Þyrill er væntanlegur
til Reykjavíkur í dag ao austan
úr hringferð. Straumey fer frá
Reykjavík í dag til Snæfellsnes
hafna, Gilsfjarðar og Flateyjar.
Arnarfell er í Rvík. Hvassa-
fell er á leið til Reykjavíkur
frá Valencia.^
Tímarit; Víðsjá 3. hefti 1950
er komið út.
Sameiginlegur fræðslufundur
Félags íslenzkra kjötiðnaðar-
manna og Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur er í kvöld kl. 8,30
í félagsheimili verzlunarmanna
vio Vonarstræti. Dr. Jón Sig-
urðsson borgarlæknir flytur er
indi um heilbrigðiseftirlit með
matvælaiðnaði og í matvöru-
verzlunum. Frjálsar umræður á
eftir.
Barnaverndarfélags Reykja-
víkur heldur kynningar og
skemmtikvöld í listamannaskál
anum í kvöld kl. 9.
IVÍæðrafélagið heldur fund í
Breiðfirðingabúð fimmtudag-
inn 9. nóvember kl..8,30._Kosn-
ir verða fulltrúar á aðalfund
Bandalags kvenna.
títvariiið í dag: 19.30 Þing-
fréttir. — Tónleikar. 20.30
kvöldvaka: a) Gunnar M. Magn
úss rithöfundur flytur erindi:
Grænlendingar gista ísafjörð
(fyrra erindi). b) Andrés Björns
son les úr ljóðmælum Símonar
Dalaskálds. c) Einsöngur: María
og Einar Markan syngja (plöt-
ur). d. Vilhjálmur Þ. Gíslason
flytur hugleiðingu eftir sr. Jón
mund Halldórsson á Stað í
Grunnavík: Prestur í 50 ár.
22.10 Danslög (plötur).
Ellefla hverfið
ELLEFTA HVERFI Alþýðu-
flokksins heldur fræðslu- og
spilakvöld að Þórscafé annað
kvöld kl. 9. Stefán Jóh. Stefáns
son flytur ræðu og enn fremur
verður spiluð félagsvist.
SUMARIÐ 1947 átti Amaury
de Riencourt, sem er Ameríku
maður franskrar. ættar, því láni
að fagna að dveijast í Tíbét
rnánuðurn; saman. Hann notaði
þetta einstæða tækifæri til að
kynna sér rækiiega landshætti,
félágsmál ■ ogrístjómpaál;.: siði]og
venjur og sögu þjóðarinnar. Einn
ig skyggndist hann nokkuð inn
í hinn undarlega heim lamatrú-
arinnar. Hefur hann svo ritað
bók um land og þjóð, mjög
skemmtilega aflestrar, auk þess
ssm hún fjallar um efni, sem
nú er efst á baugi í heimsfrétt-
unum. Bókin heitir „Gegnurn
Tíbet“.
Ýmsar kenningar eru uppi urn
það, til hverra Tíbetbúar eigi
að tálja. Sumir þjóðfræðingar
þykjast geta fundið skyldleika
og samkenni með þeim og indí-
ánum í Norður-Ameríku, og
talið er, að þeir séu komnir af
hinum sama þjóðstofni mong-
óla. í árdögum á ein kyngrein
þessa þjóðstofns, að hafa lagt
Isið sína yfir Himalaya og tekið
sér bólfestu í Tíbet. Önnur kyn-
grein hélt svo yfir Beringsund
og reikaði síðan suður um meg-
inland Norður-Ameríku. Tíbet-
búar hafa sjálfir upp á aðra
kenningu um uppruna sinn að
bjóða. Þeir trúa því, að ái
þeirra hafi verið api nokkur,
sem kom frá Indlandi sunnan yf-
ir Himalaya og gekk að eiga
hann, og í því segir hann frá, al fátæklinga. Er ekki fátítt í
því, að hann hafi. laumazt úr sveitafjölskyldum, að margir
hinni heilögu höll sinni í 'Lhasa bræður njóti einnar og sömu
um nætur ög rangláð fehópi'svall konunnar. Fléirkvæmni og' ein-
bræðrá kinna um borgi-na,'Eigi kvæmni tíðkast ‘einnig.
að síður hefur, hano .fepgið gott
eftirmæli í TJbet, og- guðfræð
ingarnir hpfa fundið. skýringu á
hinu mahhlsga framferði hans.
Hinn dýrlegi Lalai Lama var
bara að reyna það, hversu stað
fastir þegnar hans voru í trúnni.
Síðan hefur Dalai Lama alltaf
sem stendur stjórnar ríkisstjóri
tekið sér bústað í litlu barni. Nú
Tíbet..DaIai Lama hinn fjórtándi
verður fullveðja árið 1951.
Gamall spádómur liermir, að
Dalai Lamarnir í Tíbet eigi ekki
að verða fleiri en 13, en viður
kenndar véfréttir eig'a að hafa
skýrt frá því, að þessu hafi
falsspámaður spáð. Þó geta
menn ekki verið fullvissir, og
fyrir því hafa sérstakar ráðstaf
anir verið gerðar til að vernda
Dalai Lama hinn fjórtánda.
Eins og' nú er ástatt austur þar,
er þó ekki ósennilegt, að spádóm
urinn rætist.
Talið er, að íbúar Tíbets séu
um 2 milljónir. Þjóðinni fer
heldur fækkandi, og er ástæð-
an augljós. Um 400 000 munk-
ar eru í landinu og um 90%
þeirra lifa — eða eiga að lifa
kvendjöful einn, sem bjó við
Tsang-Po ána. Afsprengi þeirra
þróaðist smátt og smátt upp í
að verða menn. Hvaða skoðun
ssm menn aðlryllast í þessu
efni, má telja víst, að Tíbetbú-
ar hafi lengi byggt landið, og
fengið að þróast tiltölulega óá-
reittir og lítið orðið varir við
ólguna og ölduganginn á þjóða-
hafinu við rætur hinna heilögu
fjalla. Tíbet er nú eins konar
fornminjasafn, þar ssm þúsund
ára gamlir siðir og venjur eru
enn við líði og framandi menn-
ingaráhrif eru lítils megandi.
Og' prestaríkið uppi á þaki ver-
aldarinnar er vafalaust greini-
legustu minjar miðaldanna, sem
nú eru til í heiminum.
Hin opinberu trúarb’-ögð
landsins, lamatrúin, er grein af
Buddhatrúnni, en víkur þó
nokkuð frá kenningum höfundar
síns. Lamatrúnni hafa samein-
azt ýmis atriði hins forna átrún
aðar þjóðarinnar og einnig ind-
versk dulfræði og töfrar. Æðsti
stjórnandi landsins, Dalai Lama,
er talinn vera göfugasta hold-
tekja Buddha. Raunar eru mörg
hundruð lifandi Buddhar í Tí-.
bet, en Dalai Lama er þeirra
göfugastur. Næstur kemur
Panchen Lama, sem aðsetur hef
ur í borginni Sigatse í Austur-
Tíbet. Oft hefur verið grunnt á
því góða milli þessara goðum
bornu stjórn.enda. Þeir hafa
reynt að troða skóinn hvor nið-
ur af öðrum og borið brygður
á guðlegan uppruna hvors ,ann- i
ars. Og um það heíur verið dylgj |
að, að þeim, sem áttu að finna
nýjan Dalai Lama eða Panchen
Lama, hafi orðið hin hrapaleg-
ustu mistök á.
Erfitt er útlendingum að
henda reiður á þeim aðferðum,
sem við val þeirra eru notaðar.
Ríkisvéfréttir og véfréttir ákveð
inna’staða koma þar til greina,
afstað'a regnbogans líka, og svo
horfa menn í lygn vötn og gefa
gaum að ýmsum furðulegum
teiknum og atvikum. En aldrei
hefur mistekizt að finna nýj-
an yfirlama. Að því er gjarnan
unnið í tvö til þrjú ár. Hinn
nýi Dalai Lama er oftast lítið
barn. Hann getur ekki tekið við
konúngdómi fyrr en hann verð-
ur fullveðja, 18 ára að aldri,
en á meðan fer ríkisstjóri með
völd. Einu sinni bar svo við, að
aldraður munkur var gerður að
Dalai Lama. En hann lánaðist
ekki sérlega vel, var víst orðinn
of gamall til að leggja á sig
meinlæti, og virðist ekki hafa
hneigzt neitt ver,ulega í þá átt.
Geymzt hefur ástarkvæði eftir
Ffétti'i•’ '.'tahí árás Maö Tse-
TUngs á 'i'íbet ke.mur engum
þeim á óvart, sem fylgzt hefur
með stjórnmálaviðburðum og
styrjöldum í Aísu síðustu árin.
Kommúnistaherinn kínverski
hernam í fyrrahaust þau hénið
Kína, sem liggja að landamær-
um Tíbet, og Pekingútvarpið
tlró þá enga dul á íramtíðará-
ætlanir Kína varðandi Tíbet.
Það var talið óaðskiljanlegur
hluti Kína, og „amerískum og
brezkum heimsvaldasinnum" og
fylgifiskum þeirra, stjórn
Nehrus á Indlandi, var ráðlegt
að koma ekki Tíbet til hjálpar.
Annars ættu þeir á hættu að
rota sig á hinum bnynjaða
hnefa kínverska frelsishersins“.
eins og það var orðað. Þetta er
hreinskilnislega sagt. Mao Tse-
tung hugsar - sér að taka upp
stjórnarstefnu kínversku keis-
aranna vatðandi Tíbet. Kínverj-
ar hafa krafizt yfirráðaréttar í
Tíbet síðan 1721, en aldrei náð
þar fótfestu til langframa. Þeg-
ar Manchukeisaraættin lét af
völdum 1911, var kínverska lier
liðið rekið úr Tíbet og fyrsti
einlífi. Konur eru miklu fleiri , forseti kínverska lýðveldisins,
en karlmenn, en þó er fleir- I veitti Dalai Lama öll hin fornu
menni allalgengt, einkum með- ' réttindi hans.
ITin dáða hetja frá tímum Napóleonsstyrjaldanna
— Hornblower skipstjóri — birtist nú í annarri sögu,
þar sem hann heldur áfram frægðarferli sínum.
Þeir, sem fyjgdust með honum í bókinni „I vestur-
veg“ verða að slást í för með honum í þeirri, .sem nú
kemur út ■— og heitir: ■
Hún er í framhaldi af hinni fyrri — en þó sjálf-
stæð — og fjallar um ævintýr Hornblowers á Mið-
jarðarhafi. Hún heldur lesandanum föngnum frá
upphafi til enda.
Þeir, sem hafa lesið „í vesturveg11 og taka sér nú
,,í opinn dauðann“ í hönd, skilja, að það er ekki að
ástæðulausu, sem Englendingar kalla höfundinn —
G. S. Forrester — Marryat vorra tíma.
Hornblower-bækurnar hafa um langt skeið verið
metsölubækur í Englandi og seljast þar upp jafn-
óðum og þær eru gefnar út.
Ferðasaga eftir Knud Andersen.
Þessi bók er ferðasaga danska rithöfundarins Knud
AnderSen, sem er í senn ævintýramaður og skáld og
minnir um margt á Jack London. Hann festi kaup á
gömlu og nálega aflóga seglskipi, útbjó það eftir föng-
um og sigldi á því til Vesturheims og heim aftur. —
Áhöfn skútunnar var höfundurinn, kona hans og þrju
börn þeirra, tveir hásetar, matsveinn — og hundur-
inn Lubbi. í bókinni segir á ógleymanlegan hátt frá
lífinu um borð í þessu fljótandi heimili á fiskiskipi
úti á Atlalntshafi, komunni til New York og dvöl í
ýmsum hafnarborgum Ameríku. Síðan er lýst heim-
förinni austur Atlantshaf, stöðugri baráttu lítillar
og lítt mannaðrar seglskútu við ógnir úthafsins —
þetta er ógleymanleg ferðasaga.
S|ómannaútgáfan.
AÐALUMBOÐ: Pálmi H. Jónsson, Akureyri.