Alþýðublaðið - 20.12.1950, Blaðsíða 5

JVÍiðvikudagur 20. des. 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
, . 7
T or gsalan
Hínir heiðruðu viðskipta-
vinir eru beðnir að athuga,
að ég hef verið látinn flytja
frá Njálsgötu og Baróns-
stíg að horni Barónsstíg og
Eiríksgötu.
Ég mun eins og áður hafa
alls konar skálar og ker til
jólagjafa, skreyttar hríslur
á leiði, búnt í vasa og mín-
ar þekktu frostrósir. —
Komið og athugið. Ég mun
eins og að undanförnu
reyna að gera mína heiðr-
uðu viðskiptavini ánægða.
Eins og áður verður selt á
horni Ásvallagötu og Hofs
vallagötu alla daga til jó!a.
KOMIÐ OG REYNIÐ
VIÐSKIPTIN.
GróðrastöSin Sæból,
Fossvogi.
Sími 6990.
lólageslir - jólalög
1 Á HVERJU • ÁRI kemur
tnargt góðra gsgta fyrir jólin,
þar á meðal fjöldi bóka, sem
tnenn hafa gagn og gaman af
&ð lesa, þött ýmislegt léttmeti
fljóti með. Þessa dagana aug-
týsa forlögin jólabækurnar af
fullum krafti, og menn kaúpa
þær til jólagjafa handa frænd-
um ,og vinum. Meðal þeirra
foóka, sem nú fylla jólamarkað
ínn er ein bók, sem mig langar
til að minnast á, þótt hún sé
ireyndar komin út fyrir nokkr
um mánuðum, en bók þessi er
éinmitt hin ákjósanlegasta jóla-
BÍöf.
• Þessi bók er ,,Vakna þú ís-
land“ og hefur inni að, halda
55 íslenzk lög, sem Hallgrím-
tir Helgason tónskáld hefur val
Sð og raddsett. í bók þessari er
m. a. létt og lipurt lag við hið
elþekkta og vinsæla jólasveina-
kvæði Jóhannesar úr Kötlum
Þá eru tvö önnur jólalög í
bókinni „jólavers“ efti: Ingi-
björgu Sigurðardóttur og „Jól-
Sn eru að koma“ eftir Elínu Ei-
tíksdóttur. Öll þessi lög eru hin
ír beztu jólagestir og auk joeirra
feru í bókinni f jöldi laga við vin-
gæl íslenzk ljóð, svo sem:
»,Hvert svífið þér svanir“,
„Margt er það í heiminum11;
„Heilaga jörð“, „Fagra haust
þá fold ég kveð“, „Alein sat
bún við öskutóna" og mörg
fleiri.
Lög Hallgríms Helgasonar
hafa yljað mér um hjartaræt-
Urnar og ég efast ekki um, að
eins fari um fleiri, sem kynr.ast
þeim. Þess vegna ætti ekkert
heimili, sem ljóðfæri á, a£> láta
þessa gesti vanta á komandi
jólum.
Th. G.
fff ljóðabókr „Sól-
gull í skýjum."
KOMIN er út ný kvæðabók
eftir Kristin Pétursson í
Keflavík. Nefnist hún „Sól-
gull í skýjum“ og flytur 30
Irvæði.
Kristinn Pétursson hefur
áður gefið út Ijóðabókina „Suð
,ur með sjó“ árið 1942.
Bœkur og höfundar:
Þóroddui Gúðmundsson
frá Sandi: Guðmundur ■
Friðjónsson. Ævi og störf.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Reýkjavík 1950.
SKÁLDSKAPUR GuOmund-
ar á Sandi er merki’egt rann-
sóknarefni, en sagan af ævi
hans og hversdagsstörfum,
skoðunum og vinnubrögðum
þó eigi síður girnileg til fróð-
leiks. Nú hefur Þóroddur son-
ur hans gert síðar talda þætt-
inum í lífi bóndans og skálds-
ins á Sandi rækileg skii í bók
sinni um Guðmund. Samtíð-
inni er mikill fengur að slíku
riti, og gildi þess mun auk-
ast að miklum mun eftir því,
er fram líða tímar, þar eð þá
værj torvelt eða ógerlegt að
safna nema brotum af þeim
fróðleik, sem bók Þórodds
bvggist á.
Undirritáður sá Guomund á
Sandi aðeins einu sinni í sjón-
hending og er auk þess ókunn-
ugur í heimahögum hans. En
bók Þórodds hefur reynzt hon-
um greinargott heimildarrit
um þennan sérstæða kjarna-
kvist í gróðurlendu íslenzkra
bókmennta. Æviferill skáldsins
er rakinn af kostgæfni og
brugðið upp ótal myndum úr
Lífi Guðmundar og fjölskyldu
hans. Bókin er hófsamlega rit-
uð, en þó virðist höfundurinn
hreinskilinn og bersögull, þótt
vafalaust mætti margt fleira
segja um ýmis atriði. Þórodd-
ur hefur borið gæfu til þess að
einbeita sér að því að rifja upp
og segja það, er aðrir myndu
naumast geta tilgreint. Hins
vegar stiklar hann oft á stóru
og lætur sumt liggja í láginni.
En það varðar einkum skáld-
skap Guðmundar, sem ekki er
fjallað um sem aðalatriði í bók
inni og aðrir hljóta að kanna
á sínum tíma. Lesandinn fær
engin svör við spurningum
sem þeirri, hvort Guðmundur
hafi notað lifandi fyrirmyndir
í sögum sínum, enda er það
umfangsmikið rannsóknarefni
og sennilega ekki tímabært að
sinni að gera því skil, þó að
miklu skipti, að drögunum sé
safnað, meðan þeirra, er þekktu
Guðmund og fólk það, sem
hann kann að hafa lýst í sög-
um sínum, nýtur enn við. Sum
ir eru raunar þeirrar skoðun-
sr, að höfundum sé óvirðing
gerð með því að' sanna á þa
þessi vinnubrögð. Slíkt er þó
mikill misskilningur. Listrænn
árangur höfunda, sem temja
sér slík vinnubrögð, er sem sé
sízt minni en hinna, eins og
rit Jóns Thoroddsens og Gests
Pálssonar bera órækt vitni.
Hér skal enginn dómur á
það lagður, hvort ekki væri
ástæða til að bregða upp fleiri
myndum af skapgerð Guð-
mundar á Sandi en gert er í
bók Þórodds. Slíkt er jafnan
matsatriði, en tvímælalaust
hefur höfundurinn lagt áherzlu
á að 'segjá það eitt, er har.n
vissi satt og rétt, því að bókin
orkar þannig á lesandann, að
hún sé í ríkum mæli sönn og
trú. Og víst er það gleðilegt, að
Þóroddur skyldi ekki falla í
þá tálgryfju að halda því fram,
að búandstarfið hafi verið
skáldinu Guðmundi Friðjóns-
syni sálardrepandi ok kvaðar
og' brauðstrits. Sú skoðun er
næsta algeng hjá mörgum
Guðmundur Friðjónsson.
þeim, er rita um skáld okkar,
sem deilt hafa kjörum við al-
þýðu til sjávar eða sveita. En
oftast er þetta blekking. Guð-
mundur Friðjónsson hefur á-
reiðanlega kosið sér starfssvið
bóndans af því að honum var
það í senn hugsjón og hlut-
skipti, er hann taldi sér hæfa.
Þvílíkur maður hefði átt
margra kosta völ. En . hann
valdi bóndastöðuna af því að
honum var alvara það, sem
hann kvað í Ekkjunni við ána
og Bréfi til vinar síns. Og það
er engin ástæða til þess að
harma örlög skáldsins á Sandi.
Guðmundur Friðjónsson undi
að vísu kröppum kjörum, en
barátta bóndans færði honum
einnig þá auðnu, að hann skip-
ar sess við hlið Bólu-Hjá’mars
og Stephans G. Stephansson-
ar í íslenzkri bókmenntasögu,
•— og Hjálmari og Stephani
er sómi en ekki vanzi að sam-
býlinu við Sendlinginn.
Skáldskapur Guðmundar
Friðjónssonar mun reynast
miklum mun lífseigari en
nokkurn samtíðarmann. hans
grunaði, og þó vann hann þeg-
ar í lifanda lífi frækilegan
sigur á oddborgarahrokanum
og minnimáttartregðunni. Nú
finnst flestum furðulegt, að
Guðmundur Friðjónsson skyldi
sæta hatrömmum árásum ann-
ars vegar og sljóu fálæti hins
vegar, meðan hann var í blóma
lífsins. Nokkrar smásögur
hans eru á borð við það bezta,
1 sem íslenzk sagnaskáld hafa
afrekað fyrr og síðar. En þó
frá Verðgæzlusfjóra.
Við athugun hefur komið í Ijós. að eftir-
taldar verzlanir hafa undanfarna dag.-t selt
glugg'a'tj afdaefni (90 cm breitt);
Verzílunin ,,Þorsteinsbúð“, Snorrabraut 61,
Verzlun Guðbjrgar Bergþórsdóttur, Öldug. 29,
Verzlun Þorsteins Þorsteinssonar, Keflavík.
Verðið á þessum gtuggatjaldaefnum er
ekkí rétt, og eru þeir. sem geta sannað að. þeir
hafi keypt umrætt efni, vinsamlegast beðnir að
hafa samband við skrifstofu verðgæzlustjóra
þann 20. og 21. þ. m.
Það s'kal tekið fram, að umræddar verzil-
anir eiga enga sök á þessu verðlagsbroti, þar eð
heildsöluverðið var skakkt og þær seldu vöruna
í beirri trú, að verðið væri rétt.
V erðgæzlustj órinn.
bera ljóð hans af. Snjöllustu
kvæði Guðmundar á Sandi
munu lesin og dáð, meðan fólk
ið í landinu skilur hina klið-
miklu og kjarnyrtu íslenzku
þessa norðlenzka bónda. Og
bók Þórodds sonar hans mun
reynast mikill fengur öllum
þeim, sem óska að kynnast
Guðmundi nánar en unnt er í
ljóðum hans og sögum.
• Ilelgi Sæmundsson.
jóð Sig. JúL Jóhannessona
Sigurður Júlíus Jóhannes-
son: Ljóð. Útgefandi: Barna-
blaðið Æskan.
í ÖLLU ÞVÍ FLÓÐI BÓKA,
sem nú fer yfir, eru við og við
bækur, sem verulegur fengur
er að. Ein þessara er ,,Ljóð“
Sígurðar Júl. Jóhannessonar
læknis í Winnipeg, sem Barna-
blaðið Æskan hefur gefið út í
vandaðri útgáfu.
Sigurður Júlíus Jóhannes-
son var fyrsti ritstjóri Æskunn
ar og stofnandi hennar. Má það
teljast bæði skemmtilegt og vel
viðeigandi, að það skuli vera
Æskan, litla blaðið hans, sem-
nú eftir fimmtíu ár gefur út úr
val af Ijóðunum hans. En sjálf-
ur lifír hann í hárri elli.
. Steingrímur kennari Arason
hefur valið ljóðin og ritað for
mála. Mun hverjum þeim, sem
þennan formála les, verða það
Ljóst, að enginn meðalmaður er
þar á ferð, sem Sigurður Jú!i-
us er. — Er það og kunnugt
öllum þorra íslendinga, þæði
austan hafs og vesfan, að hann
Drengjabók, sem fengur er ú
Dóri Jónsson: Vaskir dreng-
ir. Hlaðbúð. Ingólfsprent.
Reykjavík 1950.
UNDIRRITAÐUR las af til-
viljun á dögunum unglingabók
ina „Vaskir drengir“ eftir Dóra
Jónsson. En lesandinn verður
ekki fyrir vonbrigðum af
þeirri bók. Hún er bráðskemmti
!eg aflestrar og rituð á tilgerð-
E.rlausu en hreinu máli. Höf-
undurinn. segir hreinskilnislega
og óþvingað frá athöfnum
hinna ungu sögumanna sinna,
en mest er þó um vert sálar-
lífslýsingar bókarinnar. Þeirra
vegna ber að telja þessa Mtlu
arengjasögu til bókmennta.
Höfundarhetti bókarinnar
nun vera dulnefni, én sannar-
Lega þarf Dóri Jónsson ekki að
skammast sín fyrir skák sína á
akri bókmenntanna. Hann
3:tti að halda áfram eins og
hann er byrjaður.
Sumir halda, að bækur handa
börnum og unglingum geti
ekki talizt til bókmennta. Þetta
er mikill misskilningur eins og
sjá má á því, sem íslenzkir höf-
undar hafa bezt gert af þessu
tæi. Og aldrei er nauðsyn
smekkvísi og vandvirkni meiri
en þegar yngstu lesendurnir
eiga í hlut. Þess vegna er bók
á borð við „Vaska drengi“
sannnefndur fengur.
Útgefandi bókarinnar er
Hlaðbúð, sem áður hefur gefið
út nokkrar prýðilegar barna-
bækur. Bókaval þeirrar útgáfu
virðist undantekningalítið vel
heppnað, og Hlaðbúð er tví-
mælalaust í sérflokki um að
velja bókum sínum fagran ytri
búning, án þess þó að hlaða á
þær tilgerðarlegu skrauti.
H. S.
er gott ljóðskáld, vinsæll og
heppinn læknir, bindindisfröm
uður hinn ágætasti, framfara-
maður í hvívetna og mikilvirk-
ur rithöfundur. Barna- og dýra
vinur er hann og mikill. Bera
ljöð hans glögg einkenni allra
þessara eðliskosta. .
Sérlega eru barnaljóð hans
þekktust og vinsælust — og
gæti ég jafnvel trúað því, aö
þau héldu nafni hans lengst á
lofti. — Hverjum hefur ekki
hitnað um hjartarætur, er
hann á barnaskólaárum sínum
las kvæðið um fuglinn og hann
Fúsa í fyrsta sinn. Eða hvaða
barn gat varizt brosi vig lestur
Skuggans, svo að fátt eitt sé
talið.
Fyrir rúmlega hálfri öld kom
út ljóðabókin „Kvistir" eftir
Sig. Júl. Jóhannesson. Var það
vinsæl bók, en mun nú í fárra
manna höndum. Þá gaf Barna-
vinafélagið Sumargjöf út nokk
ur af barnaljóðum hans árið
1930.
í þessari nýju bók eru ýmis
kvæði, sem mörgum eru mihn
isstæð. T. d. ,,Dáinn“, kvæðið
um ekkjuna og soninn hennar,
sem varð ofdrykkjunni að
bráð. Þar -eru líka þýdd ljóð
eins og „Hver borgar?“, „Gler-
augun hans afa“. o. s. v., seín
flestir kannast við. Ágætar
lausavísur eru hér einnig, nem
ég fyrir mitt leyti kann, án
þess að vita, hvar eða hvenær
ég hef lært þær. En það sýnir,
að þær hafa flogið frá manni
til manns, og lifa á vörum þjóð
arinnar. Ég tek hér þrjár vís-
ur. Sú fyrsta mun vera ort á
siglingu til Vesturheims:
Það liggur við ég missi þrek og
þrótt
og þig ég hræðist dimma júlí-
nótt,
því þú átt eitthvað undarlegt.
að geyma,
ég aldrei þekkti slíkar nætur
heima.
«
Staka.'
Draumar bregða ljósi á loft,
sem lífið skýrir vöku betur.
(Frh. á 7. síðu.)