Alþýðublaðið - 24.12.1950, Blaðsíða 1

XXXI. árg.
Sunnudagur 24. des. 1950.
288. tbl.
Jólatrésfagnaður í Laugarnesskó’e.num í Reykjavík.
þús. hm fá bréf frá Jóla-
sveininum á GrænEandi i ár.
-------------------—+-------
Þao höfðo öll skriföð iólasveininum þar
os! fá nú svar, frímerkt á Græniandi.
---------------------+-------
Frá fréttaritara AlþýðublaSsins. KHÖFN í gær.
EITT HUNDRAÐ OG FIMMTÍU ÞÚSUND brezk o g
amerísk börn hafa í ár skrifað jólasveininum á Grænlandi,
og öll munu þau fá svar frá hónum á enslcu nú um jólin.
Bréf hans koma virkilega frá Grænlandi og ver'ða með græn-
SJÁLFSAGT verður mönn-
um oftlega hugsað um jólatré-
siðinn í kyrrð og yndi jólahá-
tíðarinnar. Þá munu flestir
finna endurvakta hina barns-
legu ánægju yfir trénu, grær.u
og glitrandi, og ræða ef til vj 11
um þennan sérkennilega en
vanabundna og sjálfsagða sið
að berá skógartré inn í stofu og'
gera það að tákni og miðdepli
atls hátíðleikans.
Þá ber það ef til vill stund-
um á góma um jólin, hvaðan'
og hvenær jólatrésiðurinn sé
upp runninn, En sé svo leitað
í handbærum uppsláttarbók-
uum til að fá ráðningu á þeirri
gátu, kemur á daginn, að fræði
mönnum veitist ekki sérlega
auðvelt að segja til um stað eða
tíma.
Talið er í „Encyplopædie
Britannica“, að fyrsta jólatréð
hafi verið þýzkt að uporuna, en
enski trúboðinn Bonefacius,
sem fór til Þýzkalands á átt-
undu öld, sé uþphafsmaður
þess. Á liann að hafa fengið
fólk til að hætta að færa fórnir
hinni heilögu eik Óðins irteð
því að láta það skreyta gi'eni-
tré sem skattgjald til Jesú-
barnsins.
Þessi ráðstöfun trúboðans
virðist vera í fullu samræmi
við fyrirmæli Gregors práfa I.
um það, hvaða aðferðum kivkj-
an og trúboðar hennar skyldu
beita við germanska heiðingja:
„Spillið ekki helgidómum hjá-
guðsdýrkunaninnar, heldur
upprætið í þeim hjáguðina“, er
eftir honum haft. Með þessum
hætti gat svo farið með.Jímar-
um, að hið heiðna miðsvetrar-
eða jólablót yrði kristin h.átið
án þess að hinir ytri hátíðarsið-
ir hyrfu eða breyttust nokkuð
að ráði.
En ekki skyldi þvertekið fyr
ir neitt, þegar um sögulcgar
kenningar er að ræða, og sizt
af öllu þegar þær einnig snerta
forsögulega tíma. Almennt
er sú skoðun viðurkennd, að
kristin jólahátíð sé sprottin upp
úr fornum miðsvetrarblóturn
heiðinna manna sólinni til dýrð
ar og sálum manna. Á hinn bóg-
inn er þess þó vert að geta, að
nokkuð hefur verið á lofti hald
ið þeirri skoðun, að fornnor-
rænu miðsvetrarblótin mætti
aftur rekja til kristinnar eða
æfafornar siðvenju. Og kristin
jól var farið að halda heilög
eins og vitað er, þegar á fjórðu
öld, meðan enn voru forsögu-
legir tímar á Norðurlöndum.
Það er einkum Sophus Bugge
prófessor, sem í Noregi hefur
haldið þessari skoðun fram; og
rétt er að geta þýzku fræði-
mannanna Tille og Bilfinger, er
líta mjög sömu augum á jó’a-
blótin forngermönsku og reisa
kenningar sínar á merkilegum
rannsóknum.
Ekki sýnist vera fjarri sanni,
að ýmsir jólasiðir, svo sem jóla
skreytingar, séu runnir af sið-
um, sem eru eldri en kristn-
in. Rómverjar skreyttu til dæm
is musteri sín og heimili með
grænum greinum og blómum á
Saturnusarhátíðinni. Sú hátíð
hófst 17. desember, og ýms-
um ytri siðum hennar
svipar mjög til kristinna ióla.
Menn fengu almennt leyfi frá
störfum, gáfu gjafir og svo
''"CJWTtrpso’ÍS.
Jólatré Bonefaciusar hefur
ekki náð neirini verulegri út-
breiðslu á miðöldum. Þannig
segir býzka uppsláttarbókin
..Dar i G’*osse Brockhaus“, að
jólatrésiðurinn sé upp runninn
nokkrum öldum síðar en Bon-
efácius fór til Þýzkalands. Er
b.ar stuðzt við býzkar rann-
sóknir og heimildir.
Elzta he’miídin þar um er
þvzka Þ'óðið „Narrencehiff",
^em skáldið og húmanistinn
Sebastian Brent í Strassborg
(■1457—1521) orti .árið 1494. í,
kv=°ði be=su er á einnm stað.
vikið að þeirri venju Elsassbúa
að be’'a í hús sín græna grein '
á jó’ahátíðinni. Um 1690 á svo
einhver að hafa byriað á því í
borginni Schlettstadt í Neðra-
Elrass að hengja á jólatréð
epli og sælgæti, sem börnin
máttu svo gæða sig á á þrett-
ándanjim.
Þá segja bækurnar, að jóla-
trésiðurinn hafi breizt út frá
Þýzkalandi, eftir að kirkjan og
landsstjórnin þar hafði reynt
að útrýma h.onum á 17. öld.
Jólatréð sást fvrst í Beriín ár-
ið 1780, og eftir 1800 er. þessi
siður á leið lengra norður.
Albert, þýzki prinsinn, sem
kvæntist Victoríu Englands-
drottningu, kom með ióiatré-
siðinn til Englands, oð þýzkir
innflytjendur fluttu hann með
sér vestur um haf. En það er
þó öldungis óvist, að Norður-
landabúar hafi unmið harih
sunnan frá. Ef til vill er hann
—- eins og hér verður skýrt frá
— sjálfstæð venja á Norðurlönd
um.
Trauðla verður gengið fram
hjá þeirri almennu og viður-
kenndu skoðun, að fornu miðs-
vetrarblótin á Norðuriöndum.
hvont sem þau voru haldin sól-
inni eða sálum manna til dýrð-
ar, séu eldri en kristin jói. Og
trúlegt er, að sígræn barrtrén
hafi verið notuð við helgiat-
hafnir á hátíðurn hins lieiðna
siðar. Barrtrén voru sígræn,
einu trén, sem lifðu af myrknr
og kulda norræns vetrár, þau
voru tákn hins eilífa lífs sál-
arinnar — og grænt barr þeirra
vitaskuld eini vottur lífsins i
norrænni vetrarnáttúru til
skreytingar við blót eða hátíð-
ir að vetrinum.
Sænski læknisfræðisjrófess-
orinn Olov Rudbeck hinn eldri
(1630—1702) getur um jólatrés
siðinn í ritverki sínu um At-
lantis, þar sem hann reynir að
færa sönnur á það, að sagnirn-
ar um Atlantis eigi við Sví-
þjóð. Segir hann þar frá því,
að í fornöld — rétt eins og á
seinni tímum — hafi verið
venja almennings að reisa grain
furutré utan við húsdýr sínar
Framhald á 7. síðu.
lenzkum fi'íinerkjum.
Það var fyrir nokkrum ár-
um, sem brezk og amerísk börn
byrjuðu að skrifa jólasveinin-
um á Grænlandi, og bárust
þessi bréf til Grænlandspósts-
ins í Kaupmannahöfn. Ekki
þótti annað viðeigandi en að
svara þessum óvenjulegu bréf
um ög tók skrifstofumaður í
Grænlandsstjórninni í Kaup-
mannahöfn það verk að sér.
En næsta ár komu 300 svip-
aðra bréfa til jólasveinsins á
Grænlandi og þar næsta ár 5000
bréf; og þá fór málið að vand-
ast. Og nú bárust honum, sem
sagt, 150 000 bréf.
Síðari árin hefur það verið
svo mikið verk að svara bréf-
unum til jólasveinsins, að
danska ferðafélagið hefur orð-
ið að taka það verk að sér; en
að vísu hefur það fengið aðstoð
fjölda Kaupmannahafnarbúa,
sem boðizt hafa til að svara
fyrir jólasveininn.
En bréfin verða að koma frá
Grænlandi og vera með græn-
lenzkum frímerkjum; r.% Græn
landspósturinn neitaði í ár að
frímerkja bréfin þannig, nema
þau kæmu virkilega frá Græn-
landi. Þess vegna var flugvél
send með öll svarbréfin — 150
000 að tölu — til Grænlands: og
þar voru þau frímerkt og flutt
með sömu flugvél til baka til
Kaupmannahafnar. Þaðan
voru þau svo send til hinna
enskumælandi barna víðsveg-
ar um heim, serri skrifað hafa
jólasveininum á Grænlandi í
ár.
HJULER.
GLEÐILE G
JÓL!
Alþýðubiaðið.
j Jólaverðlagið i
! í Danmörku. i
■
B
j DÖNUM hefui' þótt dýrt að *
: að kaupa til jólanna undan- |
; farna daga. Hér er jólaverð- j
■ lagið í Kauupmannahöfn, í
j dönskum krónum: ;
: Eitt kíló af hveiti 1 króna,;
; smjöri 6,30, smjörlíki 3,60, •
■ kaffi 14,24, appelsínum 2:
: krónur, sítrónum 3 krónur.;
: 50 grömm af tei 1,25; 125 ■
; grömm af kakaó, 1,75; eitt:
■ rauðkálshöfuð 70—80 aurar,:
: og eitt jólatré 9 krónur.;
; Flaska af rauðvíni 8—10 ■
; krónur, konjaki 45 krónur,:
■ lítrinn af brennivíni 25 krón:
: ur. Eitt svínslæri 25 krónur;
; og ein gæs 35—40 krónur. ■
■
o
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■«■■■■■•
Óvenju mikill jóla -
pósíur í ár.
JÓLAPÓSTURINN mun
vera óvenjumikill nú. Hafði
póststofunni í Reykjavík bor-
izt jólapóstur eins og hér seg-
ir í gær;
Sjópóstur, bréf og blöð: Til
útlanda 149 pokar, að þyngd
4067 kg. Frá útlöndum 454
pokar, að þyngd 14 000 kg.
Flugpóstur, bréf og bTöð til
útltenda 95 pokar, bögg’ar 23
pokar, alls 108, a'ð þyngd 1135
kg. Frá útlöndum 168 pokar,
að þyngd 2112 kg.
Aðkominn bréfa og blaða-
póstur frá innlendum póst-
stöðvum 693 pokar, að þyngd
ca. 2694 kg.
Sendur innlendur bréfa og-
blaðapóstur nieð skipum, bif-
reiðum og flugvélum 1286
pokar, að þyngd 2200 kg.
Sendur bögglíapóstur til inn-
lendra póststöðva 1180 pokar,
að þyngd 44 300 kg. (tala
böggla 9084). Til útlanda 250
pokar, að þyngd 9420 kg. (tala
böggla 2600).
Aðkominn innlendur böggla
póstur 810 pokar (fela böggla
8094). Útlendur bögglapóstur
(í tollpóststofunni) 480 pokar
(tala böggla 2600), og 1400 aðr-
ar sendingar.
-----------9-----:----
Tvö fyrslu bindin a(
< leikritasaf ni menn-
ingarsjóðs nú á
lesmarkaðinum
TVÆR fyrstu bækurnar í
leikritasafni mennmgarsjóðs
eru komnar út, en þær eru
„Hrólfur og Narfi“ eftir Sigurð
Pétursson og „Landafræði og
ást“ eftir Björnstjerne Björn-
son í íslenzkri þýðingu Jens B.
Waage bankastjóra.